De Emmer Courant van deze week bevat een bijlage met de programmering van het Atlas Theater voor de komende maanden. Dat is handig voor wie na weken op water en brood weer op het gesubsidieerde pluche wil plaatsnemen. Er zijn nog kaarten.

In haar voorwoord schrijft theaterdirecteur Machteld van der Werf dit: 'We zijn klaar voor meeslepende musicals en hilarisch cabaret. We verlangen naar ontroerend toneel en het meezingen met de grootste artiesten van dit moment'. Leus op de cover van de bijlage: 'Liefde voor theater.'

Hier is iemand het woord 'het' vergeten.

Nu de lockdown (tijdelijk) is opgeheven, biedt het Atlas Theater vooral voorstellingen waarin Nederlandse artiesten repertoire brengen van veelal buitenlandse muzikanten die nooit naar Emmen komen. Nauwelijks theater en toneel.

Het begint al vrijdag met Pink Floyd Past To Present van Pink Project The Band, een week later gevolgd door een Abba Tribute door The Best Abba tribute of the world en op 24 februari Back to the country Part 11 door Savannah en Dick van Altena.

Een maand later volgen Nick & Simon met hun programma Nick, Simon & Garfunkel (9/3), The Wieners & Cor Sanne die Buddy Holly spelen (11/3), Trijntje Oosterhuis die Burt Bacharach zingt (18/3), Johan Adams en zijn band die Jonh Denver spelen (19/3) en Her Majesty dat Are you read for the country speelt (31/3)

In april van hetzelfde laken een pak. De Bootleg Sixties komen langs met Overtures (7/4), Jop Wijlackers en Dennis Kolen spelen akoestisch Lennon & McCartney (21/4), de volgende dag (22/4) doet de 45th Anniversity Tour van The Elvis Concert Emmen aan en weer een dag later komen Art Rooijackers, Kluun & Leon Verdonschot over hun voorliefde voor Bruce Springsteen vertellen.

Dan wordt het mei. Met op de 11^e de 3JS die vieren dat U2 in 2021 35 jaar geleden het album The Joshua Tree heeft uitgebracht, met op 21 mei Legendary Albums Live met Stayin' Alive van The Bee Gees, wat helemaal geen album is, maar een single van de soundtrack van de film Saturday Night Fever hit uit 1977. Meteen maar door naar juni, tot slot: Guilty Pleasure Hits (3/6), Nederpop All Stars (4/6) en 19 juni Exile on main street door Soul Survivor met songs van het gelijknamige album van Rolling Stones uit 1972.

Liefde voor theater komt in Emmen vooral neer op liefde voor covers van (ooit) populaire muziek. Als we dan toch aan retro doen, wil ik graag mijzelf herhalen: 'Wat het publiek doet, moet het publiek weten. Maar theaterprogrammeurs hebben een taak en verantwoordelijkheid. Iets meer lef, inspanning en verheffing kan geen kwaad.'

Zowel theater De Voorveghter in Hardenberg als schouwburg Ogterop in Meppel attendeert op de 'online theaterbeleving' Midwinternachtsmoord van Korthals Stuurman Theaterproducties.

Vertrekpunt van de beleving is het verhaal dat op het Hermes College net na de repetities van het toneelstuk Een Midwinternachtsdroom het levenloze lichaam wordt aangetroffen van de jonge docente Engels Lieke de Waal. Hoofdverdachte is de net ontslagen docent biologie Nico Meddens (Kees Hulst), die op voet van oorlog leefde met het slachtoffer.

Tijdens de 'beleving' wordt het proces gespeeld. Citaat uit het persbericht:

 Het publiek krijgt – na betaling – toegang tot het inloggedeelte van de site www.schuldofonschuld.nl en zien daar per procesdag vele filmpjes en bewijsstukken. Iedere dag eindigt met een overzicht van alle filmpjes achter elkaar, die op de site te bekijken blijven. Het is dus niet noodzakelijk het proces real time te volgen.

Nadat gedurende vijf dagen iedereen aan het woord is geweest en de slotpleidooien zijn vertoond, mag het publiek bepalen of de verdachte schuldig of onschuldig is. Vervolgens wordt bekend wat de meerderheid van de deelnemers heeft gestemd. Na de uitspraak volgt een korte speelfilm waarin te zien is wat er daadwerkelijk gebeurde.''

Het Midwinternachtsmoord-proces start 27 december. Jan Kooijman kruipt in de rol van advocaat van de verdachte, Louise Korthals staat tegenover hem als officier van justitie. Verder verschijnen acteurs in beeld als André van Duin, Randy Fokke, Gijs Scholten van Aschat, Rein van Duivenboden, Rami Kooti Arab, Tara Hetharia, Doris Baaten, Renée Soutendijk, Ronald Snijders, Patrick Nederkoorn en Muhsin Abdulwahab.

Post van de door mij vanuit de verte bewonderde (geluids)kunstenaar Bert Hadders. Hij wil zijn gevolg attenderen op een album met 'de mooiste liedjes' uit voorstellingen die zijn gemaakt door stichting Iemandsland. Daar help ik graag aan mee:

'Van 2015-2020 maakte Iemandsland zeven theatervoorstellingen. De laatste, Gezing en geplaas, had net haar première beleefd toen alle theaters sloten. Iemandslanders Carmen Schilstra en Bert Hadders zijn geen stilzitters en dus werd besloten tot een grote zolderopruiming.

Dat resulteerde in de CD In Iemandsland en het boek* De Staat van Iemandsland. De foto’s, flyers, posters en recensies werden door vaste ontwerper Menno Schreuder gebundeld in een boekje en huisband de Nozems kwam weer bij elkaar om de mooiste liedjes uit de voorstellingen op te nemen of te remixen.'

Voor de liefhebbers: Gezing en geplaas, de samenwerking tussen Hadders en Herman Sandman is – corona volente – op 3 december te bezoeken in Vanslag Borger, op 4 december in Forum Groningen, 11 december Winsinghhof Roden en 17 december De Molenberg. Op de website van Hadders staan voor 2022 meer data.

(*Boek is hier een groot woord. Ik zou eerder van een luxe brochure spreken.)

In de Groninger editie van Dagblad van het Noorden las ik dat komende jaren op het Groninger twaalf kultuurhoezen worden geopend. Bedoeling is dat met geld uit Nationaal Programma Groningen, zeg maar het aardbevingscompensatiefonds, in leegstaande gebouwen ruimte wordt gemaakt voor laagdrempelige culturele activiteiten.

Citaat uit het stuk, geschreven door Erik van der Veen: "Van brei- en fotoclubs tot muzieklessen of oudereneducatie. Ook koren en beginnende bandjes moeten er kunnen repeteren en optreden. Ook de gemeente of politie zou er spreekuur kunnen houden, maar alleen in plaatsen zonder dorpshuis."

Kultuurhoes is Gronings voor kulturhus, een van oorsprong Scandinavisch concept dat al een aantal jaren in Overijssel wordt toegepast. In Drenthe staan ze ook, maar daar worden het – o taalarmoede – multifunctionele accommodaties (mfa's) genoemd. In wezen is het weinig anders dan een voorzetting van het aloude op sommige plaatsen nog steeds bestaande dorpshuis.

Mijn aandacht gaat vooral uit naar door de belofte van culturele activiteiten en de opmerking dat de kulturhoezen in Groningen geen concurrent willen zijn. Concurrent van wat? Van de dorpshuizen, mfa's en ook bibliotheken vermoedelijk, want ook daar worden laagdrempelige culturele activiteiten georganiseerd.

Hoeveel podia voor culturele activiteiten kan een provincie (ver)dragen? De afgelopen jaren zijn, zowel in Groningen als in Drenthe, op tal van plekken zaaltjes geopend voor culturele activiteiten – vooral door particulieren. De afgelopen twee maanden haalden drie nieuwkomers de krant: De Theaterschuur in Linde, D'Rentmeester in Valthermond en Huis Orlando in Den Horn.

Denkend aan wat ik op dit vlak in Drenthe ken, vul ik aan met Klein Paradiso in Echten, De Amer in Amen, Vanslag in Borger, Nijend24 in Anderen, 't Keerpunt in Spijkerboor, Odeon in 2^e Exloërmond, het Rensentheater in Emmen en de Vegafabriek in Kolderveen. Deze zalen en podia zijn allemaal verschillend, voelen zich allemaal anders. Wat hen bindt is dat ze kleinschalige optredens mogelijk maken.

Ze doen dat naast de grote gesubsidieerde theaterzalen en dat is heel mooi en goed. Er zit evenwel ook een keerzijde aan, vrees ik. Kleine zaaltjes kunnen namelijk weinig mensen bergen en halen daardoor zo weinig geld op dat het lastig wordt om artiesten fatsoenlijk te betalen. Een beginnende bandje zal daar niet moeilijk over doen, maar vroeg of laat raakt ook een beginner gevorderd.

Die kan dan mooi doorstromen naar de grotere theaters, denk je dan. Maar dan doet zich een nieuw probleem voor. Hoe raken die door de overheid gesubsidieerde en door betaalde krachten bestierde zalen vol als in de omringende dorpen kultuurhoezen zijn geopend die allemaal eigen culturele activiteiten bieden? Laagdrempelig. Gezellig. Ons kent ons. Met hulp van vrijwilligers. Niet duur. Een mens kan maar op een plaats tegelijk zijn.

Misschien loopt het allemaal wel los. Moed houden. Denk aan wat Mao Zedong ooit zei, de man van zowel de Grote Sprong Voorwaarts als de Culturele Revolutie: Laat honderd bloemen bloeien. Laat honderd stromingen strijden.

Donderdag, morgen dus, gaat bij Darp de theatervoorstelling De bom van Peergroup in première. Ik woonde dinsdag de try-out bij en moest daarvoor plaatsnemen in een legertruck die door de bossen raasde. Er zijn comfortabelere manieren om in de stemming te komen, maar effectief was het wel.

De bom is belevingstheater op een relevante locatie. Ergens bij Darp lagen in de jaren tachtig kernkoppen klaar om – indien nodig – door de Amerikanen te worden ingezet tegen de Sovjets. Misschien lagen ze er al veel eerder. Misschien liggen ze er nog. Alles weten maakt niet gelukkig.

Eenmaal ter plekke, was ik zo door elkaar geschud dat ik mij een afgestompte soldaat voelde. Marcheren moest ik, net als de rest van mijn eenheid. De sfeer die aanvankelijk deed denken aan Daar komen de schutters riep gaandeweg Apocalyps now in herinnering.

Maar eerst kwamen we in een vergadering terecht, waar op een onnavolgbare manier gediscussieerd werd over de plaatsing van kruisraketten en de toeslagenaffaire. Daarna liepen we een groepje demonstranten tegen het lijf, kinderen nog, die ons confronteerden met onze gelatenheid. Waren we ergens tegen, of waren we ergens voor? Ik wist het weer eens niet.

Op een stukje heide maakten we kennis met een buurtbewoner, die haar visie op de komst van de Amerikanen en hun wapens gaf. Ze was vooral nieuwsgierig en verwonderd. Even verderop hielden we halt bij een wachtende soldaat met gewetenswroeging. Zijn vader had ooit gevangen gezeten als dienstweigeraar. Hij was wel onder de wapenen gegaan.

Uiteindelijk liepen we 'de site' op, de plek van het onheil. Het was inmiddels donker, waardoor we de militaire basis niet goed konden bekijken. Wel zagen we een lanceerinstallatie - dat hadden die lui van Peergroup toch maar mooi geregeld. Via hoofdtelefoons werden we met knetterende geluidsfragmenten en een ooggetuigenverslag voorgelicht over de kracht van de bom en het verwoestende effect daarvan op de mens.

De woorden 'mooi', 'leuk' en 'gezellig' waren geen moment van toepassing.

Op 5 september vindt in Emmen een tuineditie van Gluren bij de Buren plaats, het festival waarbij lokale (amateur)kunstenaars op het gebied van onder andere muziek, poëzie en theater bij de buren in de tuin een podium krijgen.

Podiumkunstenaars, dichters(groepen) en andere artistieke types kunnen zich nog tot en met 1 augustus inschrijven op www.glurenbijdeburen.nl. Acts spelen 3 keer een half uur voor steeds een wisselend publiek. Dit mag drie keer hetzelfde programma van een half uur zijn. Meer informatie via emmen@glurenbijdeburen.nl.

We bezochten de theatervoorstelling Mestmoeders van Peergroup, afgelopen zondag aan de Hoofdweg in Zeegse. We zagen in een weiland een agrarisch familiedrama op het dak van een weggezakte stal. Of boerderij, dat kan ook. Weggezakt waarin? De stront? Het zand? De voorstelling greep mij bij vlagen aan. Dit hadden mijn moeder en vader moeten zien, dacht ik een paar keer.

Het verhaal van Mestmoeders samengevat: Jorre, beoogd bedrijfsopvolger van een melkveebedrijf is omgekomen bij wat in politiekringen een eenzijdig ongeval wordt genoemd. Auto tegen de boom. Hij laat vier vrouwen achter: zijn oudere zus, zijn boerende moeder, zijn oma en zijn dementerende overgrootmoeder. Achter de stal verdrinken zijn vrienden hun verdriet met bier.

De avond voor de begrafenis proberen de vrouwen de klap te boven te komen. Hoe doe je zoiets? Door de dominee te laten komen, zoals ooit gebruikelijk was. Door met elkaar te praten, zoals tegenwoordig gewoon schijnt te zijn. Dat gesprek zou kunnen gaan over de overleden mannen. Over de hartaanval van vader, de kanker van opa en de trap van het paard tegen de schedel van overgrootvader.

Mestmoeders gaat over verschillende perspectieven van verschillende generaties en de rol die vrouwen op een agrarisch bedrijf vervullen. Overgrootmoeder raakt steeds meer kwijt. Grootmoeder denkt terug aan de beloftevolle jaren toen boerinnen voorzichtig emancipeerden. Moeder is daarna klemgezet door de schaalvergroting en wil om die reden niet dat haar dochter het bedrijf voortzet.

Mestmoeders gaat over vrouwen. En dus over mannen die het zogenaamd beter weten. "Kind", hoorde ik de oma zeggen, "als wij ze niet bemoederen dan vallen die kerels over hun eigen voeten. Ze hebben ons nodig om hun gat af te vegen als ze klein zijn en als ze oud zijn weer. Daar tussenin baren we hun opvolgers en mesten we ondertussen de stal uit."

Mestmoeders – concept Dinanda Luttikhedde, tekst Herman van de Wijdeven, regie Jos van Kan – is een overzichtelijke voorstelling, zeer effectief. Wat mij aangreep kan het spel zijn geweest van Daisy Hagendoorn, Wendell Jaspers, Jose Kuijpers en Leny Dijkstra. En het kijken tegen de zon in, in een weiland met grassen, wat hooikoortsgevoeligen altijd doet snotteren.

Wellicht was het vermoeidheid. Of herkenbaarheid. De gedachte aan gezinnen die werken voor de stuiver die de markt ervoor overheeft en de aflossing van de schuld bij de bank. Het onvermogen om met elkaar te praten, omdat er altijd wel iets gedaan moet worden. Het zal mededogen met het lot van de moeder op een agrarisch bedrijf zijn, die zich afvraagt waar het heen moet en gaat. Waarom altijd groter en altijd meer?

De reactie van de dochter in Mestmoeders is even idealistisch als naïef. Kleiner, natuurlijk, schoner. Met minder koeien. In een familiekudde. Samen. Hoopt ze. Het is, dat weet iedereen, alleen mogelijk als de consument, de politiek en de bank denken dat de weg in het agrarisch landschap naar boven gaat. Iedereen, moeders en vaders, dochters en zonen, kijkt op haar of zijn manier naar een hellend vlak.

We hadden een kaartje bemachtigd voor een van de theatrale fietstochten tijdens de corona-editie  van Festivalderaa afgelopen weekeinde. Het kwam erop neer dat we zaterdag aan het eind van de middag bij de Kymmelsberg onder begeleiding van 'Japke' en 'Geeske' vertrokken voor een ritje van 2,5 uur door het stroomdal van de Drentsche Aa en aan het begin van de avond naar dezelfde plek werden teruggebracht.

Twee stops kende de tocht. De eerste was in Anloo waar Kasper Peters ons ontving om in de kerk zijn kleine voorstelling Eminescu te spelen over de dichter Mihai Eminescu (1850 – 1889). Hij deed dat met behulp van een imposante installatie, een op fietskracht voortgedreven planetarium. Peters klom erop om al trappend zijn verhaal te vertellen, een typemachine te bedienen en een minuscuul draaiorgelboek te 'betimmeren'.

Het opgeroepen aanvangsbeeld deed in de verte aan deze tijd denken. "Weet je dat je de schoonheid niet kunt kopen?", hoorden we Eminescu orakelen. "Dat je rijkdom en de sterren alleen kunt bereiken door er over te praten, door er gedichten over te schrijven. Is het niet absurd dat je eerst eigenaar of bezitter wilt zijn van iets voor je van rijkdom en schoonheid kunt genieten?"

Eminescu was tegen de vooruitgang en de industrialisatie, zoveel werd duidelijk. Hij werd gevangen gezet, was aan de drank, werd ziek en belandde in het ziekenhuis. Hij verzette zich tegen de orde en tegen de tijd: 'We klampen ons aan morgen vast, als gisteren heeft afgedaan en laten ons ook vandaag voortdurend eeuwigheid ontgaan'.

De tweede stop was ergens in de bossen bij Eext, waar theatergroep Jonge Sla in een veld O (duistere woorden) speelde, een tot 25 minuten teruggebrachte versie van Shakespeares Othello. Vier acteurs speelden meerdere rollen, niet alles en iedereen was even goed uit elkaar te houden. Gelukkig stond de afloop vast. Ook werd duidelijk dat de makers voor de pikante scenes dankbaar gebruik hadden gemaakt van een kasteelroman uit de Bouquet-reeks.

Onvergetelijk was het niet, en overrompelend evenmin, wel heel aardig en amusant. Daarbij: het werd toch maar weer mooi voor ons georganiseerd en opgevoerd.

Na afloop van O (duistere woorden) doken we al fietsend ergens onder de N34 door en reden we richting Annen om weer in Anloo te komen en vervolgens over een veelbesproken, want zonder veel inspraak en overleg aangelegd fietspad van betonplaten door het bos richting de Kymmelsberg  in Schipborg te pedaleren. We hadden er mooi weer bij. We hadden weer eens ja niks te klagen.

Eminescu van Kasper Peters is ook te zien tijdens festival Dichters in het Hortus. Jonge Sla speelt O (duistere woorden) ook tijdens festival Noorderzon.

Vrijdag wisselde Coevorden Midden-Drenthe af als culturele gemeente van Drenthe. Dat gebeurde na afloop van de voorstelling Mijn liefde is een koorts in de Stefanuskerk in Beilen. Wethouder Jeroen Huizing van Coevorden kreeg symbolisch een stokje, zeg maar gerust staf, overhandigd door zijn collega Dennis Bouwman van Midden-Drenthe.

Door de coronabeperkingen heeft Drenthe weinig gemerkt van Midden-Drenthe als culturele gemeente. Voor Coevorden, dat als thema Verbonden verhalen hanteert, liggen de kaarten beter. Na de officiële opening, op 28 augustus in De Kiel, staat een reeks activiteiten gepland waarvan de muziekttheatervoorstelling Woeste Gronden bij 't Haantje in september vooralsnog de meest aansprekende is.

Veel wordt ook verwacht van de viering van het Ontzet van Coevorden, in 2022 350 jaar geleden. Dat gaat gepaard met onder meer een muziekstuk over Bommen Berend, ook wel bekend als Christoph Bernhard von Galen, bisschop van Munster, en een Bommen Berendpad dat de Rabenhauptstraat in Coevorden met de Rabenhauptstraat in Groningen moet verbinden.

Coevorden is de tiende Culturele Gemeente van Drenthe, een in de tijd van gedeputeerde Margriet Brink bedacht initiatief om de culturele infrastructuur van Drentse gemeenten te verbeteren. Alleen De Wolden en Noordenveld zijn nog geen culturele gemeente geweest. Voor meer over het voorlopige programma van de culturele gemeente Coevorden klik hier.

Nog even over die infrastructuur. Terwijl in vrijdag Beilen de laatste woorden werden gesproken, presenteerden tien culturele instellingen van de stad Coevorden zich middels een gezamenlijke promotievideo. Opvallend: dezelfde dag werd in Hoogeveen ook een vergelijkbare promo de wereld in gestuurd. Waar in Coevorden tien instellingen voor de camera samenwerken, is dat er in Hoogeveen een.