Woest en Ledig

In beeld komen en blijven met Özcan Akyol*

Een persbericht van boekhandel Van der Velde in Assen waarin de komst op 9 maart van Özcan Akyol en Lévi Weemoedt naar de winkel wordt aangekondigd. De eerste zal daar geïnterviewd worden door de tweede. Aanleiding is de 85ste Boekenweek. Akyol is auteur van het Boekenweekessay Generaal zonder leger. Citaat uit het persbericht:

"Ooit raakte Özcan Akyol betoverd door de literatuur dankzij de onaangepasten, die zonder reden voor opwinding zorgden, en de polemische schrijvers die werkelijk iets teweegbrachten. Maar er is nog maar weinig literatuur die de sociale klasse van de schrijver ontstijgt: de moderne auteur richt zich vooral op zijn eigen cocon – de gelijkgestemden. Wanneer gebeurt het nog dat het hele land siddert na een publicatie? Het resultaat is dat de rebelse literatuur steeds meer terrein verliest en er voor mediagenieke luchtfietsers ruimte is ontstaan om het intellectuele discours te bepalen."

Nu wil het geluk dat ik Generaal zonder leger al enige tijd in bezit heb. Ik heb het essay zelfs al gelezen. Niet sidderend, maar met plezier. Wat goed uitkomt, want Akyol heeft het met onmiskenbaar plezier geschreven. Ik was nog niet van plan er iets over te schrijven, maar nu het onder de aandacht wordt gebracht om mensen naar boekhandel Van der Velde in Assen te lokken, wijk ik daar van af.*

Intrigerend is de zin dat 'voor mediagenieke luchtfietsers ruimte is ontstaan om het intellectuele discours te bepalen'. Interessant, omdat Akyol van alle mediagenieke luchtfietsers de meest mediagenieke is en daar in zijn essay ook prat op gaat. Sterker, hij raadt iedere schrijver aan met zijn of haar kop voor de buis of op Instagram te verschijnen.

Hiermee wordt verondersteld dat alle redacties van alle Nederlandse televisieprogramma's staan te trappelen om een schrijver in beeld te brengen. Als dat al waar zou zijn, wat wordt in die programma's dan van die schrijvers verwacht? Dat ze een spelletje doen. Dat ze een potje gaan staan koken. Dat ze zich laten knippen en scheren. Dat ze grappen maken. Dat ze een mening ventileren over een zaak of affaire waar ze zelf dondersgoed van weten dat ze er geen verstand van hebben. En dat ze vooral niet over hun werk praten.

Het wordt vast een gezellige Boekenweekweek. Nog een aantal nachtjes slapen. Om de tijd te doden lees ik Generaal zonder leger gewoon nog een keer. Met de televisie aan.

#

* = donderdagmorgen, in de trein naar Amsterdam waar ik Mariët Meester ging interviewen, werd ik gebeld door Isabel Willemsen van de CPBN. Ze complimenteerde mij met 'het leuke stukje' en wees mij vervolgens op een embargo op het Boekenweekessay.

Ik zei niets van een embargo te weten. Ik had slechts het essay en het geschenk in de redactionele boekenkast aangetroffen, verder niets aan instructies en geboden. Daarbij, zo meldde ik, zag ik er geen kwaad in omdat boekhandel Van der Velde, net als de NTR, al was begonnen met reclame maken voor essayist Özcan.

Na wat over en weer praten, wist Isabel mij te overreden om de citaten uit het essay van Özcan Akyol te verwijderen, dit vooral om de spanning voor de lezer er nog een beetje in te houden. Kortom en met andere woorden, bovenstaand stukje is op verzoek van de CPNB aangepast. Dus als het onsamenhangend overkomt, ligt het daar aan. Met excuses.

Waar blijft het geld voor literatuur in Drenthe?

Ik wilde weten wat gedeputeerde Cees Bijl en het provinciebestuur van Drenthe de komende vier jaar van plan zijn te doen voor de literatuur. En nam daartoe de deze week gepresenteerde concept cultuurnota Cultuur om te delen ter hand. Waar moest ik kijken?

Bij het Huus van de Taol, de organisatie die zich inzet voor het behoud en de verspreiding van het Nedersaksisch? Ik las in de nota dat ze in Beilen de komende periode jaarlijks zo'n 420.000 euro uit Assen mogen ontvangen. Ik las ook, op bladzijde 20, dit: 'De Drentse streektaal is herkenning, communicatie, saamhorigheid, emotie, meertaligheid, altijd in ontwikkeling en een bron van inspiratie voor literaire en culturele activiteiten.'

Maar wat als je niet in het Drents schrijft, zoals een groeiende meerderheid?

Ik keek bij de bibliotheken. Die mogen jaarlijks zo'n 3,6 miljoen euro uit Assen ontvangen voor de uitvoering van de haperende Bibliotheekwet. Vijf verantwoordelijkheden hebben de bibliotheken, verantwoordelijkheden die hier en daar doubleren en desondanks tot op heden niet allemaal even goed worden nagekomen. Dat weten we dankzij de Raad voor Cultuur.

Bibliotheken, ook in Drenthe, verspreiden informatie en bieden een podium. Ze zijn er voor de lezer, luisteraar, kijker en kaartspeler, dat is mooi en dat is het. Om de productie van literatuur gaat het ze niet – een incidentele workshop gedichten schrijven voor beginners die nooit vorderen daargelaten.

Vervolgens zocht ik met met Control F in de concept cultuurnota naar het woord 'literatuur'. Ik belandde op bladzijde 30 en las dit: 'Museum De Buitenplaats is een museum voor figuratieve kunst van na 1945, gevestigd in Eelde. Het bestaat uit een museumpaviljoen, een museumtuin met oranjerie en museumcafé en het zeventiende-eeuwse Nijsinghhuis. Het museum biedt naast beeldende kunst ook een podium voor uitvoerende kunsten en literatuur. Museum De Buitenplaats ontvangt een subsidie van € 110.000 per jaar.'

Buiten De Buitenplaats kwam ik het woord literatuur in de nota nergens meer tegen.

Het theater, het poppenspel, de klassieke muziek, de beeldende kunsten, de (uit)festivals, de musea, het erfgoed, de archieven de cultuurondersteuners, het Drents Senioren Orkest, Geopark De Hondsrug, de website Terug in Drenthe - ze worden op het provinciehuis in Assen gezien, gehoord en gesteund. Maar de literatuur, die doet eigenlijk niet mee. Waarom is dat?

Het ligt niet aan gedeputeerde Bijl, het ligt aan de schrijvers. Die zijn georganiseerd, in de Neie Drentse Schrieverskring, waar ondanks die naam zowel Nederlandstalige als Drentstalige schrijvers aan verbonden zijn. Die produceren en publiceren, onder meer in tijdschriften die onder de vlag van het Huus van de Taol verschijnen, Roet en Zinnig. Die zijn daar blijkbaar heel tevreden mee. Gezelligheid voor alles.

In de vorige periode was onder het kopje festivals in de cultuurnota een post Zomerzinnen opgenomen, jaarlijks goed voor 30.000 euro. Eind vorig jaar werd bekend dat Zomerzinnen in 2020 niet wordt gehouden. De organisatoren waren zoveel tijd en energie kwijt aan randzaken en randprogrammering dat de kernzaak, het presenteren van literatuur, erbij inschoot. Zomerzinnen komt ook de komende vier jaar niet terug. Dus heeft de provincie geen geld voor het festival – of een opvolger ervan in de winter – gereserveerd.

En zo gaan tienduizenden euro's voor de literatuur verloren. Of naar Museum De Buitenplaats. Vanwege Drenthe.

Dat moet anders kunnen. Bijvoorbeeld door alsnog een post literatuur in de nota op te nemen, een bedragje op de provinciale plank waar schrijvers en organisatoren een beroep kunnen doen als ze de literatuur in Drenthe een structurele dienst bewijzen. Waar, bijvoorbeeld, uitgevers, organisatoren van schrijversinterviews, bedenkers van schrijfopdrachten, de mensen achter Lichtvoetig of misschien zelfs de gezamenlijke leden van Neie Drentse Schrieverskring mee vooruit worden geholpen?

Want vooruit moet het met de Drentse letteren. En niet, zoals nu, achteruit. Schrijvers in Drenthe, schrijf eens een doordacht plan. Roep er desnoods de hulp van Noordwoord voor in. De ambtenaren van Bijl zullen het graag lezen. Anders ik wel.

Dirkje Kuik herdacht in De Literaire Hemel

Omdat ik in Utrecht was, bezocht ik het Centraal Museum waar een kleine opstelling is gewijd aan dubbelkunstenaar Dirkje Kuik (1929 – 2008). Daar deed ik mogelijk verstandig aan, want Kuik staat vrijdag centraal in het onderdeel 'Hemel of hel' tijdens De Literaire Hemel in Amen. Lex Jansen zal dan over haar werk en leven vertellen.

Een voorbereid mens telt voor twee.

Heel veel kwam ik niet over Kuik te weten. In een zaaltje in het museum hing een aantal van haar werken, laat ik het erg knap gemaakte priegeltekeningen noemen waarin dierfiguren in dierfiguren opgeborgen zitten, waarin Pinokkio is opgehangen en gebouwen in verval zijn vastgelegd. Het werk had iets treurig-precairs, alsof het gemaakt is om onder het spinrag van de tijd verloren te gaan.

De tentoonstellingsteksten blonken niet uit in context en toelichting. Ze waren bovendien op doorzichtig plastic afgedrukt waardoor ze in de toch al donkere ruimte slecht leesbaar waren geworden. Achterin de zaal was op een wand een reusachtige fotoreproductie aangebracht: Kuik voor een boekenkast in een kamer. Op een bankje voor de foto lag een aantal van haar boeken aan de ketting.

Geen van de boeken heb ik ooit gelezen. De reden dat Kuik in mijn geheugen rondspookt moet ermee te maken dat zij geboren is als een hij. Ergens in de jaren dat ik mij voor de letteren begon te interesseren besloot William Kuik in Dirkje Kuik te veranderen. Dat moet indruk hebben gemaakt. Er bestaat ook een wereld voor Nikkie de Jager.

Hieronder het gedicht Geesten van stand:

Geesten van stand wonen, men weet het,
gaarne onder een steen.
En niet alleen in het theehuis denkt men zo beminde,
de schorpioen, de grijze pissebed, de vaal gezinde
muis kan het u vertellen.
Vreemd volk, vriendelijk voor vrienden, vreselijk voor vijanden,
zegt toch ook het boek
met gekleurde houtgravure, kleur van broodjes
harde waterverf, turks het rood, berlijns het blauw
vervuld de kinderhand.

Lex Jansen is vrijdag een van de drie gasten in café De Amer. De anderen zijn Miek Smilde, van wie de roman Dorsmans dood is verschenen en Bill Mensema, die deze week het tweede deel in zijn romanreeks Decade presenteert: Het pact van de Pont Neuf. Aanvang 20.15 uur.

Poëzieweek op tv? Gelukkig is er RTV Drenthe

Ik zag vorige week woensdag Tom Lanoye een gedicht voorlezen in De Wereld Draait Door. Ik zag zondag de blik van Ellen Deckwitz in het cultuurprogramma Mondo. En dat was het dan, wat betreft de aandacht voor poëzie bij de publieke omroep tijdens de poëzieweek.

Denk ik, want ik kan natuurlijk altijd íets gemist hebben. Ik vrees echter van niet.

Gelukkig zag ik gisteren bij RTV Drenthe het programma Kolkende Taal met Cunera van Selm, opgenomen in de gezellige studio van cultuurmausoleum DNK te Assen. Van Selm had Roelof ten Napel, Renée Luth en Ria Westerhuis aan tafel. Een goede keus, ook qua variatie. Daarnaast sprak ze Esmé van den Boom, medewerker bij DNK, maar in dit geval recent debuterend dichter met de bundel Eigen kamers.

Het was de moeite van het kijken beslist waard. Niet in de laatste plaats vanwege de vertoning van beelden uit de minidocumentaire Jonge Dichters van het Noorden uit 2015 met daar aan vastgeplakt een herbezoek aan Joost Oomen. Die zichtbaar schrok dat hij vijf ouder en wijzer is geworden. Oomen weet nog steeds niet of hij als dichter is 'doorgebroken', maar heeft wel geleerd dat hij waarachtig werk moet en wil maken.

Een half uurtje duurde het programma, 26 minuten en 48 seconden. Wat niet avondvullend is, we moeten niet overdrijven. Maar het was wel heel veel meer dan wat alle publieke omroepen in Hilversum en Amsterdam en omstreken de afgelopen dagen bij elkaar lieten zien. Hulde daarvoor.

Of dat volgend jaar opnieuw gebeurt, valt te bezien. De voorbije week was meteen ook de laatste Poëzieweek die is georganiseerd door de CPNB. De boekenverkooppropagandist twijfelt te veel aan het nut van poëziecampagne, het vermoeden bestaat dat alleen mensen worden bereikt die toch al in poëzie zijn geïnteresseerd.

Wat daar op tegen is, is mij niet duidelijk. Op de nieuwjaarsreceptie van de CPNB beloofde CPNB-directeur Eveline Aendekerk evenwel dat poëzie een rol krijgt in andere campagnes, zoals de Boekenweek.

Kolkende Taal terugkijken kan hier. Negeer de vreselijke belettering. Lees ook vrijdag in Dagblad van het Noorden de column van Jean Pierre Rawie met de volgende zinnen: 'In de koffiekamer werd ik na afloop staande gehouden door een man die wilde weten van wie dat mooie gedicht was dat ik had voorgedragen. Eigen werk, sprak ik naar waarheid, en noemde met geveinsde bescheidenheid mijn naam. Die zei hem niets.'

Nieuwe opzet Vasalis-herdenking in Roden

Dichter M. Vasalis (1909 - 1998) wordt de komende jaren in Roden herdacht met de publicatie van een essay. Eerste schrijver is Nicolette Leenstra (foto) uit Assen.

Met de reeks wordt een deel van het oorspronkelijke herdenkingsdoel, aandacht vragen voor het Vasalis-monument in Roden, verlaten. Nieuw is dat jaarlijks een Vasalis-avond wordt georganiseerd rond de geboortedatum van Margaretha Droogleever Fortuyn-Leenmans zoals ze buiten de letteren heette.

Presentatie van het eerste essay is 4 maart in boekhandel Daan Nijman te Roden. Daar zal ook Ronald Ohlsen vertellen over zijn uren met de dichter. Verder staan optredens van verschillende dichters en singer-songwriter Eva Waterbolk op het programma. Entree 12,50 euro, inclusief essay. Aanvang 19.30 uur. Kaartjes via daan@daannijman.nl

Dooie dichters, Spetterende Letteren

Chris Bernhart stuurde een trailer ter aankondiging van Spetterende Letteren met als speciale gast Özcan Akyol in DNK Assen op 7 februari. Speciaal voor de Poëzieweek zitten er allerlei verwijzingen in naar dode dichters. Het optreden in Assen is voorlopig de laatste. Voorlopig, want er komen ook nog reprises, meldt Chris Bernhart. Zie ook hier en daar.

 

Brief aan Lilian Zielstra

Beste Lilian,

Ik schrijf je op deze Gedichtendag omdat ik las dat jij komende zondag in DNK te Assen een dichtworkshop zult geven.

Wat ik ervan begrepen heb, is dat de workshop een ode aan Drenthe moet opleveren. Wat weer mooi aansluit bij de tentoonstelling Barbizon van het Noorden in het Drents Museum, want daar hebben ze samen met het Huus van de Taol een dichtwedstrijd uitgeschreven. Dat weet ik, omdat ik als cultuurjournalist van Dagblad van het Noorden een persmap over die tentoonstelling en de randactiviteiten heb gekregen.

Nu, ik overweeg mij op te geven voor jouw workshop. Er leven echter twijfels die ik via deze weg met je wil delen. Heb je even?

Een deel heeft te maken met het schrijven zelf. Ik heb wel eens een gedicht geschreven, meerdere zelfs, tientallen inmiddels. Sommige gedichten zijn bijna gelukt, als ik ze voordroeg kreeg ik er soms applaus voor, al kan dat ook uit medelijden zijn geweest. Maar een gedicht schrijven tijdens een workshop, ik weet niet of ik dat kan.

Een gedicht schrijven tijdens een workshop doet mij denken aan het jezelf uitkleden in het grote kleedhok van een openluchtzwembad. Je doet het in je eentje, rillerig en gehaast. Iedereen staat erbij en kijkt er heimelijk naar. Daar raakt een mens verkrampt van. Ik althans, al weet ik heel goed dat we voor Het Grote Oog allemaal gelijk zijn en ieder op zijn of haar manier zo verschillend is dat de verschillen er niet toe doen.

De bedenkingen en twijfels hebben ook te maken met de mogelijkheid dat wat je schrijft kan mislukken. Ik ben best een baasje en meen zelfs dat ik een reputatie bezit, al kan ik daar geen bewijs van overleggen. Het idee dat ik publiekelijk ergens aan begin en daar dan misschien geen goed einde aan kan breien, maar onderweg steken laat vallen en, om de beeldspraak te voltooien, een rafelig werkje met verkeerd gekozen kleuren rond de gaten in de lucht zal houden, aanlokkelijk is het niet.

Ik weet als cultuurjournalist hoe genadeloos over de rommel van anderen wordt geoordeeld. Nul sterren. Of nog erger: drie. Moet het workshopgedicht ook hardop voorgelezen worden in 'de groep'?

Andere moeilijkheid is ook het doel van de workshop, het brengen van een ode.

Nog even en ik woon twintig jaar in Drenthe. Dat is lang niet altijd fijn geweest, met als bijkomend gevolg dat ik nog steeds niet weet hoe ik mij tot Drenthe moet verhouden. Een paar dagen geleden nog heb ik mijzelf omschreven als een 'westerling', een woord dat mij gratis is toegestopt door mijn schoonmoeder, die in Weiteveen is geboren en soms onderscheid maakt tussen 'ons' en 'anderen'.

Terstond werd mij ter geruststelling door de voormalige vrachtwagenchauffeur, journalist, zanger, schrijver en Facebookenier Ab Drijver een 'hartje van turf' toegedicht. Wat het precies betekende, weet ik niet. Turf walmt nogal, en de brandduur houdt ook niet over, maar het leek een compliment.

Mijn tweeslachtige houding tegenover Drenthe, tegenover alles eigenlijk, maakt het ingewikkeld een ode uit te brengen. Een ode is volgens mijn woordenboekje een verheven zang. Zoiets moet met overtuiging worden gebracht. Is die overtuiging er niet, dan kruipt er een valse toon in de zang, wat artistiek interessant is, maar heel lelijk kan zijn. En lelijkheid is in strijd met het idee achter de ode, dacht ik.

Komt bij dat het verhevene mij tegen staat. Drenthe is best mooi op Google maps, om naar een beroemde door uitgeverij Het Drentse Boek geproduceerde dichtbundel met lichte gedichten over Drenthe te verwijzen. Drenthe is in mijn beleving niet verheven boven andere provincies. Sterker, er zijn zelfs boeken en gebeurtenissen in de Nederlandse geschiedenis waaruit je kunt afleiden dat Drenthe minder zou zijn dan andere provincies. Op Flevoland na.

Nu we het hier toch over hebben, op de tentoonstelling Barbizon van het Noorden wordt gedaan alsof Drenthe een Arcadië, een heus paradijs is, een plek waar alles is zoals het moet zijn. Met dat laatste wordt dan eenvoud, tevredenheid en iets puurs bedoeld. De Drentse Madonna. Maar in de praktijk komt het meestal neer op achterstand en stille armoede. Ben je wel eens in Zwartemeer, of achterin Emmermeer geweest?

Kortom, ik wil wel meedoen aan jouw workshop, maar vrees dat ik mij geen juiste houding weet te geven, dat alle inspanningen uiteindelijk niets zullen opleveren. Zonde van ieders tijd. Niet goed voor het positieve Drentse groepsgevoel en de bijpassende tevredenheid waar het Drents Museum, het Huus van de Taol en ook DNK vermoedelijk om te doen is.

Al kan ik het natuurlijk helemaal mis hebben. Ik heb het vaak mis. Zeker als het om mezelf, om schrijven en om Drenthe gaat. Wat denk je? Zou een mislukt zeurgedicht, ook mogen?

New maps - Roger Robinson

Wie dicht waar en met wie in Drenthe en Groningen

Zondag 26 januari
EMMEN, Bibliotheek, 13.30 uur: Eddie Zinnemers, Bertus Beltman, Eva Broekmann,  Berendy Gähler en Lisa Ploeger (muziek).
GRONINGEN, Martinikerk, 16.30 uur: Huub Oosterhuis, Marten van Dijken, Antoine Oomen en koor, Roland Aalbers (piano).

Maandag 27 februari
WESTERBORK, Bibliotheek, 20.00 uur: Melle Leffers over dichters die zoeken naar woorden voor het onuitsprekelijke.

Dinsdag 28 januari
GRONINGEN, De Graanrepubliek, 20.30 uur: Dichtersavond met Willem Wierbos, Renée Luth, Esmé van den Boom en Maaike Rijntjes.

Donderdag 30 januari
ASSEN, DNK, 19.30 uur: Marieke Lucas Rijneveld, Roelof ten Napel en Annette Timmer (interviews). Exclusief voor bibliotheekleden.
GRONINGEN, Stadhuis Raadzaal, 14.00 uur: 20 jaar WP99 met Liesbeth Cavé, Anna van der Laan, Erik Raven, Yde van Reide, Matty de Vries, Nina Werkman en Atze van Wieren.
GRONINGEN, Boekhandel Godert Walter, 19.00 uur: Jos Rietveld, Henk Puister, Bé Kuipers, Gerd Constapel, Hans van der Lijke, Tonko Ufkes en Krzysztof Groen (muziek).
GRONINGEN Forum, 19.30: Lutje Poetry met Renée Luth, Arnold Veeman, Lilian Zielstra, Cissy, Aly Freye, Famke Gussenhoven, Willem Wierbos, Ânne de Jong, Atze van Wieren, Charlotte Beerda en Mauricio Plat.
HAREN, Boekhandel Boomker, 20.00 uur: Gedichten lezen met Guus Middag.

Vrijdag 31 januari
ASSEN, Boekhandel Van der Velde, 19.00 uur: Dichtersavond met Martje Wijers, Justin Westera, Bert Struyvé, Erwin Reinders en Sjoerd Brouwers (muziek).
EELDE, Café Theater G & A Boelens, 20.00 uur: Winterdichters met o.a. Suze Sanders.
GRONINGEN De Omhelzing, Van Ruysdaelstraat, 20.00 uur: Cissy Joan, Nick Lumatalale , Rudo Walker, Yasmijn Kramer, Wissam Alfallah, Hayat ElMahjoubi-Ezzeroli, Mietji Hully & Theo Maijer, Zhen Tian, Sanjay Ghosh, Joost Lancée en Charles Goudsmit.
GRONINGEN, USVA, 20.30 uur: Science Slam. Promovendi en dichters presenteren gedichten geïnspireerd op wetensschappelijk onderzoek.

Zaterdag 1 februari
GRONINGEN, Groninger Museum, 14.00 en 15.00 uur: Studenten Schrijversvakschool Groningen, onder wie Bert-Jan van der Spoel, lezen gedichten.
GRONINGEN, Uitgeverij Passage Sint Jansstraat, 15.30 uur: Schrijverstafel met Esmé van den Boom & Irene Wiersma.

Zondag 2 februari
ASSEN, DNK, 13.00 uur: Dichtworkshop 'Ode aan Drenthe' door Lilian Zielstra.
GRONINGEN, Vrijdagtheater, 15.00 uur: Hagar Peeters, Esmé van den Boom, Renée Luth, Mathijs Sanders (inleiding), Combo Breekbaar (muziek), Anne Jan Toonstra & Jelte Posthumus (vragen).
HOOGEVEEN, Bibliotheek, 15.00 uur: Dicht(er) bij het onuitsprekelijke met Martien E. Brinkman.

Dinsdag 4 februari
GRONINGEN Forum, 20.00 uur: Poetry per Tutti met Akwasi, Bart Chabot, Roos Dickmann, Jan Boerstoel, Ileen Rook, Myron Hamming, Maaike Rijntjes en Sieger M.G. en De tigers fan Greonterp.

Woensdag 5 februari
GRONINGEN De Kroeg van Klaas, 20.30 uur: Het beste van De Dichtclub.

Donderdag 6 februari
GRONINGEN Bibliotheek de Wijert, 10.30 uur: Poëzieworkshop met Arjen Boswijk.

Cadeautjes van Jan Glas en kleine Uil

Bij terugkeer op de redactie na de jaarwisseling trof ik in de boekenkast van Dagblad van het Noorden traditiegetrouw een aantal Nieuwjaarsgeschenken aan. Ik ben een gezegend mens. En nog gedoopt ook, maar dat terzijde.

Atlas Contact had ons een Totale zonsververduistering van Annie Dillard aangeboden en van Ambo Anthos was een boekje getiteld Muggen & olifanten gekomen met stukjes van Eva Posthuma de Boer bij foto's van haar vader Eddy. Uitgeverij Cossee stuurde een leporello getiteld De nieuwsgierige blik met foto's uit de privé-collectie van J.M. Coetzee, Afdh stuurde een met ballpoint geschreven brief uit Djibouti.

Alles ongevraagd. Alles in dank aanvaard. En de beste wensen terug.

Er zat ook een boekje van uitgeverij kleine Uil bij dat op een Nieuwjaarsgeschenk leek, maar het bij nader inzien niet is. Is, omdat het gewoon voor iedereen in de winkel te krijgen is: Flarden. Het boekje is gemaakt door Jan Glas en bevat foto's van zijn hand met uitspraken die hij al schooierend door de stad Groningen heeft opgevangen. Allemaal geweldige vondsten. Readymades. Of zoals dat tegenwoordig heet: cadeautjes.