Woest en Ledig

Peter Terrin, Marjoleine de Vos en Doeke Sijens

Een persbericht van De Literaire Hemel:

"Dit jaar geen Boekenweek in maart, maar wel De Literaire Hemel. Vanaf zaterdag 13 maart zijn online interviews te bekijken en Peter Terrin (foto), Marjoleine de Vos en Doeke Sijens.

Annette Timmer interviewt de Vlaamse schrijver Peter Terrin over Al het blauw, een roman over vriendschap en liefde, en over de breekbare zoektocht naar een eigen identiteit.

Joep van Ruiten gaat in gesprek met Marjoleine de Vos over Hoe verschillig, een bundel met gedichten over de onmogelijkheid van de terugkeer. Ook spreekt hij met Doeke Sijens wordt gesproken over S. Vestdijk. In maart is het vijftig jaar geleden dat deze schrijver overleed. Uitgeverij kleine Uil komt met een heruitgave van Een Alpenroman (1961) over een lesbische liefde.

De interviews kunnen worden bekeken via www.literairehemel.nl Door vrijwillige bijdragen blijft dit aanbod mogelijk. U kunt uw bijdrage overmaken op NL 47 INGB 0009 0669 28 t.n.v. Stichting De Literaire Hemel."

Wâldman/Woudman - Nyk de Vries

Over de Poëziepodcast van Daan Doesborgh

Een reactie op mijn stukje over Met open mond: of ik wel eens heb geluisterd naar de Poëziepodcast van Daan Doesborgh.

Jazeker, dat heb ik. Laatst nog, toen hij Iduna Paalman te gast had, die een verse Nederlandse vertaling van een gedicht van Anne Sexton voorlas. Vervolgens werd ze meer dan vijftig minuten geïnterviewd, wat best aan de lange kant was. Ik was enigszins verrast door de keuze voor Sexton. Paalman is een van de zeldzame jonge dichters die de Duitse taal machtig is en ik had graag kennis gemaakt met iets uit dat land.

Mijn luisteren leidt niet altijd tot schrijven. Daar breng ik in het geval van Doesborgh bij deze graag verandering in. Wat niet wil zeggen dat ik denk dat zijn Poëziepodcast mijn aandacht nodig heeft. Doesborgh redt zich prima. Terugscrollend zie ik dat hij al sinds 2017 zijn onlinepoëziepraatjes verkoopt, dat is van ver voor de hausse. Menno Wigman was zijn eerste gast.

Doesborgh lijkt niet uit op het veroveren van een breder publiek, maar heeft er voor gekozen om dichters aan het woord te laten en te laten vertellen over wat zij aan een bepaald gedicht en de poëzie in het bijzonder interessant vinden. Vergeleken met het enthousiastmerende Met open mond is de Poëziepodcast meer inhoudelijk en op het ingewijde poëziepubliek gericht, maar minder gestructureerd.

Wat goed is, is de afwisseling van arrivés en jongelingen. De aflevering met Paalman werd bijvoorbeeld voorafgegaan door een aflevering waarin Jan Boerstoel Vrede, godverdomme, vrede van Leo Vroman en en passant de vormvaste poëzie fijntjes afzette tegen 'verzen die losser in het pak zitten'. "Wat in een flow gaat, houdt niet altijd zijn waarde. Ik hou van mensen die een beetje beitelen en ciseleren."

Wat ook goed is, is Doesborgh zelf, een prettig interviewer die zijn gasten alle ruimte geeft en van kleine duwtjes voorziet, zonder te willen uitkomen op een vooraf gekozen punt en te laten blijken dat hij het net iets beter weet.

Een van de charmes is zijn hees-piepende stem. Zoals meer millennials laat hij aan het einde van zijn zinnen de toon zo omhoog gaan dat er een vragend geluidseffect ontstaat. Alsof hij nog niet helemaal zeker is van wat hijzelf kort daarvoor heeft beweerd. Dit misschien terzijde.

De Poëziepodcast is een maandelijkse uiting. Het zou zomaar eens kunnen zijn dat aflevering 56 deze week online komt. We gaan het vroeg of laat horen.

Opstaan, poesje. Het is gedichtendag

Uit: de Volkskrant 15/2/2021.

Over Met open mond van Mertens & Harmens

Veel is vervelend in deze tijd, maar soms leveren de coronamaatregelen leveren ook iets goeds op. Zoals Met open mond.

Op 21 december stuurden Dieuwertje Mertens en Erik Jan Harmens de eerste aflevering van hun poëziepodcast de wereld in. Dat ging gepaard met kinderstemmen die luisteraars opriepen 'wakker te worden' en een soundscape van Ido Harmens, misschien wel de broer van Erik Jan.

Het ging ook gepaard met getimmer. Mertens bleek voor aanvang bezig met het ophangen van een lijstje met een gedicht dat ze tijdens de eerste lockdown van Harmens had gekregen. Het had haar en Harmens op het idee gebracht elkaar beurtelings een gedicht plus een toelichting 'te schenken'. Niet om aan de muur te hangen, maar voor het oor. Als voordracht dus.

In aflevering 1 schonk Mertens het gedicht Elkaar van Bernke Klein Zandvoort. In aflevering 2 gaf Harmens haar het gedicht Zorro herinnert zich de dierbaarste herinnering uit zijn kinderjaren van Rodaan Al Galidi cadeau. In aflevering 3 ontving hij Sneeuw van Anne Sexton. Afgelopen dinsdag kwam het 27ste gedicht voorbij: Wie is er bang van Anneke Claus.

Met open mond is als podcast zeer geslaagd. Hoewel Mertens en Harmens doen voorkomen alsof sprake is van onderonsjes, het kooswoord 'lief' gaat zo vaak over en weer dat Arjan Peters er verlegen van zou worden, hebben we in de praktijk te maken met openbare minicolleges. Daarin wordt de kwikzilverigheid van poëzie steeds weer opnieuw gedemonstreerd.

De manier waarop Mertens over gedichten vertelt, bevalt mij het beste. Elke keer kijkt ze dankbaar het gegeven paard in de bek, zegt ze iets over wat poëzie volgens haar allemaal vermag en slaat ze een bruggetje naar het gedicht dat ze aansluitend voorleest. Is ze klaar, dan begint ze te analyseren, interpreteren en te associëren. Met open mond is op een prettige manier feitenvrij. Tot slot leest ze het gedicht nog een keer voor.

Harmens hanteert een lossere aanpak, lijkt ook minder zeker van zijn zaak. Niet zelden kiest hij een gedicht van iemand waar hij mee heeft opgetreden (Vinkenoog, Bontebal) of van iemand die een rol heeft gespeeld in de ontwikkeling van zijn schrijverschap (Roemer). Voor de behandeling van Infante van Ilja Leonard Pfeijffer schakelt hij zijn zoon in. Als hij een keer niet kan slapen, fluistert hij Nacht, schenk een zwarte vrede van Mies Bouhuys.

Elke aflevering duurt ongeveer vijftien minuten. Die met Cluus, waarin ze zelf haar gedicht voorlas, was na elf minuten voorbij. Tussendoor wordt de luisteraar onregelmatig bij de les gehouden met ingelaste geluidsfragmenten. Zoals giebelende kinderstemmen, de slepende hiphopbeats van broer Ido en, bijvoorbeeld, een sample uit Let's talk about sex van Salt-n-Pepa tijdens de voordracht over Dit is de stem van mijn worgengel van Fritzi Harmsen van Beek. Veel luisterplezierrrrr.

Alles beetjes helpen, ook klimaatgedichten

Ik kocht een exemplaar van Zwemlessen voor later, een door uitgeverij Vrijdag uitgegeven bundel 'klimaatpoëzie': gedichten van natuurlyrici, dystopische dichters, milieuactivisten, permacultuurtuiniers, bosdichters, bezorgde grootouders, groene oproerkraaiers, klimaatspijbelaars uit Nederland en Vlaanderen.

Het Vooraf van Annelie David, Moya de Feyter en Saskia Stehouwer draaide er niet om heen. Ik citeer de eerste alinea:

'De volledige planeet en al haar inwoners worden bedreigd. Het verhaal is heel eenvoudig en toch komen we niet in beweging. Er is een overschot aan wetenschappelijk bewijs, aan cijfers en rapporten, en toch laten we het niet tot ons doordringen, klampen wij ons – op een paar dappere strijders na – vast aan wat we gewend zijn, ook al is die manier van leven al lang over de houdbaarheidsdatum.'

(Eén van de lessen die ik heb onthouden van de modules beleidswetenschappen die ik ooit tussen de bedrijven door aan de universiteit Nijmegen volgde, is dat als je bij mensen een verandering te weeg wilt brengen je die mensen niet moet ontmoedigen met de mededeling dat het geen zin heeft om in beweging te komen, dat het al te laat is.)

Sommige gedichten in Zwemlessen voor later gaan gepaard met qr-codes die naar filmpjes en animaties op YouTube leiden. Met name die van Anneleen Van Offel maakte indruk. De opbrengst van de bundel gaat naar One World Tree Planting, 'een internationaal participatief netwerk  van praktische klimaatactivisten die elkaar ondersteunen in de uitwerking van lokale klimaatprojecten, fondsenwerving en de uitbouw van de groene economie.'

 

(Dieren)dichters gezocht, voor elke dag een

Uitgeverij Ploegsma zoekt dichters die werk kunnen leveren voor de opvolger Ik wou dat ik een vogel was. In die bekroonde prentendichtbundel uit 2019 staan 366 natuurgedichten – voor elke dag van het jaar een. Gezocht worden nu gedichten die 'de schoonheid van dieren bezingen'. De bijbehorende prenten zijn gemaakt door Britta Teckentrup.

"Schrijf een dierengedicht bij een van de geselecteerde spreads en stuur dit vóór 15 maart naar de redactie van uitgeverij Ploegsma. Alle deelnemers maken kans op een publicatie in deze nieuwe poëziebloemlezing én exemplaren van het boek. 

Heb je zelf geen dichttalent, maar ken je wel hét dierengedicht dat in deze bloemlezing niet mag ontbreken? Dit kan je ook per e-mail opsturen, zorg dat je in je mail duidelijk aangeeft van wie het gedicht is en wat de bron is van het gedicht."

Zie ook: www.kinderboeken.nl/gedichtenwedstrijd.

Niet een, maar twee Poëzieweekgeschenken

Toen stichting Collectieve Propaganda van het Nederlandse Boek (CPNB) eind 2019 bekendmaakte niet langer het jaarlijkse Poëzieweekgeschenk te willen verspreiden, leek het gedaan met deze jaarlijkse geste. Maar ook dit jaar zijn er twee cadeau's.

Zo geeft een aantal boekhandels tot en met 3 februari het door Pauline Phoa geïllustreerde Waar slaap van gemaakt is van Hanneke van Eijken weg. Stichting Poëzieclub en het Vlaamse Poëziecentrum doen hetzelfde met de bundel Samen Al t'hope van Rodaan Al Galidi en Maud Vanhauwaert.

Het geschenk van Van Eijken is een initiatief van uitgeverij crU, die sinds 2018 poëzie cadeau doet, inmiddels via twintig boekhandels in Nederland en Vlaanderen. De Poëzieclub en het Poëziecentrum hebben op papier een groter bereik. In beide gevallen gaat het om cadeau's bij aanschaf van 12,50 euro aan Nederlandstalige poëzie.

Van Eijken heeft een van de gedichten uit haar bundel voorgelezen voor een animatie. Van Samen Al t'hope bestaan ook luister- en brailleversies. Daarnaast hebben Al Galidi en Vanhauwaert gedichten afgestaan voor Gedichtendagposters die overigens alleen bij boekhandels in Vlaanderen verkrijgbaar zijn.

 

Geen poëzie-agenda dit keer, maar Poetry on Impact

Nog twee nachten slapen en de Poëzieweek begint. Ik had in dat verband hier graag mijn jaarlijkse, zeer uitgebreide overzicht gepresenteerd met poëzie-activiteiten in  Drenthe en Groningen, maar vanwege de omstandigheden zie ik daar van af. Er gebeurt live vrijwel niets waar publiek bij aanwezig mag zijn. In Drenthe is het zelfs zo diep-treurig dat er een gedicht in zit, maar ik vrees dat er niemand is die het schrijven kan.

Voor het weinige dat er wel gebeurt kunt terecht bij Noordwoord of  de website van de Poëzieweek.

Ter compensatie wil ik wijzen op een, op papier, interessant initiatief van Poetry International waarbij van 28 januari tot en met 3 februari dagelijks een dichter aansluitend op het NOS Journaal van 20.00 uur via Zoom gedichten leven over 'zaken die er naast het hete nieuws zeker óók toe doen'. Poetry on Impact heet de reeks.

Het spits wordt donderdag afgebeten door Tsead Bruinja. De dagen daarna volgen Maud Vanhauwaert en Rodaan Al Galidi (29/1), Vanessa Kisuule (30/1), Paul Demets (31/1), Alfred Schaffer (1/2), Nyk de Vries (2/2) en Ellen Deckwitz (3/2). Na afloop van elke voordracht is er de mogelijkheid voor een vraag & antwoord. Kaartjes kosten 5 euro per aflevering en zijn verkrijgbaar via deze link.

Drentse kunstenaars weinig internationaal actief

Het jongste nummer van tijdschrift Boekman staat in het teken van internationaal cultuurbeleid. Aanleiding is het verschijnen van de eerste beleidsnota voor internationale culturele betrekkingen, vijftig jaar geleden.

In die begintijd werden kunst en cultuur ingezet om 'het buitenland kennis te laten maken met ons land, omdat cultuur als kenmerkend voor de natie werd bestempeld'. Volgens Toine Minnaert van de universiteit Utrecht wordt het beleid vijftig jaar later verbonden aan verschillende (duurzame) maatschappelijke doelstellingen zoals die door de Verenigde Naties zijn vastgesteld.

'Zoals we in de geschiedenis vaker hebben gezien ontbreekt in het beleid een scherpe positionering en concretisering van plannen en de daaraan gepaarde verantwoordelijkheid', schrijft Minnaert. Dat leest alsof er sprake is van los zand.

Verder bladerend viel mijn oog op een stuk van Sarah van Binsbergen getiteld Feiten en cijfers over internationalisering in de cultuursector. Het artikel handelt over een database en gaat vergezeld van meerdere infografics met gegevens over 2019. Een daarvan is de Artist Participation Per Province.

De grafiek (zie boven) laat zien dat in Drenthe woonachtige en werkzame kunstenaars het minst van alle kunstenaars in Nederland internationaal participeren. Dat is op zich wel verklaarbaar, zoveel kunstenaars wonen en werken er niet in Drenthe. Het opvallende is dat het er minder zijn dan in de dunner bevolkte provincies Flevoland en Zeeland.

Een minder goed leesbare graphic laat zien met welke artistieke disciplines de wel internationaal gericht Drentse kunstenaars zich in buitenland bezighouden. Het blijkt dat de meeste van hen muzikaal actief zijn. Verder doen ze aan audio-visuele kunsten, erfgoed en architectuur.