Woest en Ledig

Marian Bijlenga in het CBK Emmen

Ik bezocht in het CBK te Emmen de tentoonstelling Aan het oppervlak met werk van Marian Bijlenga, Janke Klompmaker, Barbara Polderman, Janny Smit, Linaaa en Anne-Will Lufting. De eerste vier namen zeiden mij niets. Van de laatste twee meen ik dat ze in Zuidoost-Drenthe wonen. Doe er uw voordeel mee.

Als ik de begeleidende hand-out bij de expositie goed heb begrepen, wordt de verbindende lijn tussen de verschillende werken gevormd door materiaal. Ik lees dit: "Een kunstenaar maakt voor het maken van zijn werk gebruik van een bepaald soort materiaal. Welk materiaal de kunstenaar gebruikt heeft invloed op hoe we naar een kunstwerk kijken. Het oppervlak, de 'huid' van het kunstdwerk draagt bij aan hoe je het kunstwerk beleeft."

Meest gecharmeerd was ik van de werken van Marian Bijlenga, een kunstenaar die met behulp van lapjes textiel, paardenhaar, naald en draad, maar ook schuurpapier en verf kwetsbaar ogende composities maakt die geen verhaal willen vertellen, maar een sfeer of gevoel oproepen. Hieronder een keuze uit wat zij tot en met 2 december aan de Ermerweg laat zien.

Vanavond, 5 november, in het CBK een gesprek tussen tentoonstellingsmaker Joost Slijpen, Janny Smit, Linaaa en Anne-Will Lufting over materiaal. Aanvang 19.30 uur. Toegang gratis. Wel even aanmelden: cbk@emmen.nl

Die oude Ploeg zat? Ga naar Van Strien

In de cultuurbijlage van Dagblad van het Noorden staat vandaag niet alleen een interview met Jan Mulder, maar ook een interessant stuk van Illand Pietersma. Die meerdere keren de bibliotheek van Groningen binnenstapte om een oordeel te kunnen vellen over een expositie aldaar getiteld ‘Een schop onder De Ploeg’.

Het stuk van Pietersma begint aldus:

‘Een lont in het kruitvat.’ Zo omschreef Henk van Os afgelopen voorjaar De Ploeg die een eeuw geleden werd opgericht. Het was het startsein van een gedenkjaar bomvol tentoonstellingen en activiteiten rond de Groninger kunstkring. Vorige week stak kunstenaar Mathieu Keuter zijn lont in het kruitvat, door op de buitenmuur van de centrale bibliotheek een schildering te plakken van David en Goliath. De reus stond daarbij voor De Ploeg die alle aandacht opslokt; de kleine David voor al die hedendaagse kunstenaars die daardoor maar moeilijk aan de bak komen in Groningen.'

Ik hoor vaker van Groninger kunstenaars dat er, ook in de krant, te veel aandacht is voor de kunst van De Ploeg. Die klachten zijn veelal afkomstig van individueel opererende vrouwen en mannen die momenteel in Groningen en omstreken aan 'de bak' proberen te komen. Altijd maar weer die blik gericht op in het verleden behaalde successen verleden, verzuchten zij. Waarom niet de ogen gericht op het nu, op deze tijd? Daarom, bij deze, de volgende kijktip.

Schuif het net bij uitgeverij Wbooks onder redactie van Peter Jordens verschenen boek De Ploeg in de jaren twintig ter linker- of rechterzijde en stap op de fiets of in de auto richting Nieuw-Amsterdam waar op de weg naar Erica aan de noordzijde van de Hoogeveense vaart galerie Van Strien is gevestigd.

En komende zondag een tentoonstelling opent met werk van, onder anderen, Marjan Cornelius, Willem Corsius, Thomas Dijkstra, Harriët Geertjes, Annelies Gommer, Arien de Groot, Marten van Holten, Geert Schreuder, Mary Velthoen, Aly van der Wal en Janny van der Woude. Allemaal nog levende leden van de Groninger kunstkring De Ploeg.

Het stuk van Illand Pietersma over de tentoonstelling in de bibliotheek van Groningen eindigt aldus:

'Dit is niet de ideale expositieplek. Veel werken hangen boven tafeltjes waar studenten hun tentamens voorbereiden of zitten te koffiedrinken. De kunst lijkt hen niet te interesseren. Dan is het lastig als bezoeker de werken van dichtbij te benaderen. Of wil deze ‘tegen-tentoonstelling’ zo een ander aspect duidelijk maken: dat het voor hedendaagse kunstenaars moeilijk is goede expositieruimte te vinden?'

Bij de prijs voor de dissertatie van Hanka Otte

Via de Boekmanstichting bereikte mij het bericht dat Hanka Otte de driejaarlijkse Boekman Dissertatieprijs – 10.000 euro – heeft gewonnen voor haar onderzoek Binden of overbruggen? Over de relatie tussen kunst, cultuurbeleid en sociale cohesie. Vanaf deze plek wil ik haar van harte feliciteren.

Otte (foto Boekman Stichting) onderzocht op basis van een studie in zeven Drentse gemeenten hoe kunstparticipatie en sociale cohesie zich tot elkaar verhouden én of de overheid met kunstparticipatie wel het juiste instrument kiest om die cohesie te bevorderen.

Het is al weer een tijdje geleden dat ze dit deed: tussen 2009 en 2012 in de gemeenten Noorderveld, Tynaarlo, Aa en Hunze, De Wolden, Midden-Drenthe, Coevorden en Emmen. Ik herinner mij nog hoe ze zich bij mij aan de voordeur meldde met een vragenlijst – we waren allebei even verbaasd. In 2015 promoveerde ze.

Maar wat waren haar conclusies? Op de website van het LCAK, een kenniscentrum voor cultuureducatie en amateurkunst, staat de volgende samenvatting:

'Passieve kunstparticipatie kan leiden tot overbruggend gedrag binnen een gemeenschap en tot nieuwe verbindingen. Een voorwaarde is wel dat de kunst uitdagend is, dat wil zeggen dat de deelnemers geconfronteerd worden met andere percepties dan zij gewend zijn.

Van de projecten die Otte onderzocht, voldeed alleen het werk van locatietheatergroep PeerJonG aan dit kenmerk. Actieve kunstparticipatie versterkt vooral bestaande verbanden. Mensen die actief meedoen aan cultuur, bijvoorbeeld in een amateurkunstvereniging, vertonen verbindend gedrag met de eigen groep. Dit laatste was in Drenthe voornamelijk aan de hand.

Ten slotte concludeert Otte dat de sociaal verbindende effecten hoogstens tijdens het project aanwezig waren.

Het Drents cultuurbeleid, dat Otte onderzocht, bracht dus geen blijvende veranderingen in sociale samenstellingen in de provincie teweeg. Op één voorstelling van PeerJonG na, die bij bezoekers tot een nieuwe kijk leidde op de locatie waar de voorstelling zich afspeelde.'

Onderzoek gelukt, beleid mislukt. Zo zou ik het samenvatten, al zal het op het provinciehuis in Assen en de Drentse gemeentehuizen net weer iets anders worden geformuleerd. Wat ook te denken geeft: PeerJong, daar hebben we sinds 2015 nooit meer iets van gehoord.

Het 335 bladzijden tellende onderzoek van Otte kan via deze link worden gelezen. Voor de liefhebber staat op bladzijde 189 een gedicht van Bart FM Droog:

Idee

Als nu het edelbesmede toneelgezelschap
op toonkunstzinnige wijze shanties zingt
en folkloristisch danst bij de operetteclub
op soundtracks van de volhardende Juliana

wat gefilmd wordt door videoamateurs
en die film, op dvd gebrand, uitgebracht
in artistiek verantwoorde hoes
vormgegeven door lokale kunstenaars

huis-aan-huis verspreid in alle dorpen
waaruit Emmen toch en heus bestaat
en vertoond in alle Emmer kantines
dan is volk bereikt en doel getroffen

Letters om toeristen te spreiden en te lokken

Gespot in de Leeuwarder Courant en Dagblad van het Noorden en dankzij het contract van de stripmakers met het Parool en andere kranten die onder de vlag van de Persgroep worden gemaakt:

Wellicht aardig voor op het Museumplein bij het Rijksmuseum, bij het Eye en die andere plek in de hoofdstad waar ik nu even niet op kan komen. Dit mogelijk ter verspreiding of afschrikking van toeristen.

Vandaag in Dagblad van het Noorden een klein berichtje waarin wordt verteld dat de letters van I am Amsterdam niet naar Appingedam verhuizen, waar iemand - wie stond er niet bij - ze wilde gebruiken voor de slogan 'I am Damster.' Amsterdam houdt de letters liever zelf. Wat er nu mee gaat gebeuren, stond ook niet in het berichtje.

In de Volkskrant een foto-pagina van hoe op andere plaatsen met letters stadsmarketing wordt bedreven.

Twee keer Pieter Waterdrinker in een week

Pieter Waterdrinker (foto Julia Lisnjak), onlangs uitgeroepen tot winnaar van de Tzum-prijs 2018 met de uit Tsjaikovskistraat 40 afkomstige zin ‘Zou deze stad op een andere breedtegraad liggen, in een ander landschap, met een andere stand van de zon, zonder de ellenlange grijze maanden van regen, mist en grauwheid, niet op deze schrale moerasgrond staan, in de bodem waarvan de botten liggen van de ontelbare stakkers die hun leven bij de bouw ervan hebben gelaten, maar op een rots, te midden van fraaie glooiende heuvels, met de zwartinkten silhouetten van olijfbomen en cipressen, dan zou Sint-Petersburg met zijn grande armée van mintgroene, zachtroze, bosbesrode en geel gesausde pleisterwerkgevels Florence met gemak naar de kroon steken.’ doet deze week twee keer 'onze regio' aan.

Vanavond, 30 oktober, brengt Waterdrinker een bezoek aan Haren, waar hij aanvankelijk in de bibliotheek zou verschijnen, maar de belangstelling zo groot is dat naar de Ontmoetingskerk wordt uitgeweken. En ook die is inmiddels uitverkocht. Waardoor het de vraag is of de mensen achter de Tzum-prijs het bijbehorende 'geldje' kunnen overhandigen.

Voor de liefhebbers geeft hij evenwel vrijdagavond 2 november een lezing houden in bibliotheek van Zuidwolde in Drenthe. Aanvang 20.00 uur. Toegang 5 euro voor bibliotheekleden en 6,50 voor niet-leden. Aanmelden via info@bibliotheekzuidwolde.nl of 088-0128291.

De verrassingen van het tweede NK light verse

Dankzij twee gewonnen toegangsbewijzen was ik zondag in staat – gratis – het tweede Nederlands Kampioenschap Light Verse bij te wonen. Aangenaam dicht bij huis, want in de achterzaal van café Groothuis te Emmen. Op loopafstand. Ik kwam op de fiets.

De uitslag van het kampioenschap was op een bepaalde manier verrassend. Net als vorig jaar ging Machiel Pomp met de trofee – een op het oog verguld vrouwenbeen – naar zijn huis in Posterholt. Wie had dat ooit gedacht?

Aan de andere kant: de voordracht van Pomp, die als enige finalist zijn gedichten uit het hoofd leek* te kennen, was zo overtuigend dat de voordrachten van de zeven andere deelnemers er ietwat bleekjes van werden, ook als ze op papier beter in elkaar staken.

Pomp bracht onder meer een 'actueel gedicht', een van de verplichte nummers voor de finale. Het was geschreven op basis van een Drents krantenbericht. Ik citeer vanaf een in de pauze door mij uit de hand van Pomp ontfutseld bierviltje waarop ik bij thuiskomst geen titel kon ontwaren:

De wintertijd is ingegaan vannacht
De sterren zijn te zien op volle kracht
Want Drenthe is, zo las ik in de krant
De donkerste provincie van het land

Ik zwalkte gisteravond door de stad
Waarna ik in het duister ladderzat
Ontwaakte in een plas van eigen kots
In Wildlands op de olifantenrots

Waarna ik door twee dienders onverwacht
Met zwaailicht naar mijn slaapplek werd bracht

Net iets beter vond ik zijn ollekebolleke Even na Pasen, geciteerd uit de bij het kampioenschap verschenen en door Ter Verpoozing uitgegeven bundel Lichtvoetig II:

'Hé, is mijn graf weer dicht?'
Jezus van Nazareth
sprak op het kerkhof
de opzichter aan

Nurks zei die man met zo'n
regels-zijn-regels-blik:
'Ja meneer, opgestaan
plaatsje vergaan'

Ook verrassend tijdens de finale: het grote aantal terloopse odes aan bekende light verse dichters die dood zijn of van wie wordt gedacht dat ze dood zijn, zoals Kees Stip, Drs. P, Willem Wilmink en Levi Weemoedt. In dezelfde lijn, maar dan van een iets ander soort: een ode aan de zieke Patty Scholten door Arjan Keene.

De echte verrassing van het tweede Nederlands Kampioenschap Light Verse zat er in dat de organisatie veel beter in elkaar stak dan de eerste editie. Zo was het deelnemersveld ten opzichte van vorig jaar kleiner gemaakt – geen tien maar acht finalisten, zodat we niet teveel van het goede kregen. Was Melvin Bonnet, naar eigen zingen 'de Bach van het fiasco', gecontracteerd voor het brengen van een fijne reeks venijnige liedjes waar de honden geen brood van lusten, maar de fijnproevers en andere liefhebbers van zwartgalligheid des te meer.

En had, tot slot, presentator Eddie Zinnemers dit keer gezelschap gekregen van co-host Frank van Pamelen, een waarlijk groot woordkunstenaar die er zijn tong niet voor omdraaide om te beweren dat het bekendste gedicht van Toon Hermans eigenlijk door hem, Van Pamelen, is geschreven en in oorsprong aldus luidt:

'Je hebt iemand nodig
stil en oprecht
Die een week na je overlijden
Nog even naar je dregt'

* volgens Inge Boulonois deed ook Niels Blomberg 'het' uit het hoofd.

Yaaah - D-Shake

 

'Poema visual' van Joan Brossa

Wandelend over de Carrer de Valencia in de wijk Eixample in Barcelona in de richting van de Rambla de Catalunya bleef het oog bij een schoolgebouw haken aan een gevel waarop, op grote hoogte, twee letters werden verbonden met een aantal voetstappen. Op ooghoogte hing een metalen plaatje met de tekst: 'Poema visual. Joan Brossa. 1997'.

Schichtig achterom kijkend, je weet nooit of iemand je in de rug wil steken met een roestig mes waarvan het lemmet is afgebroken, zag ik aan een ander gevel dezelfde letters opnieuw, weliswaar anders, maar nu verbonden door een rechte stippellijn.

Dit alles deed mij, vraag niet waarom, denken aan wat Chris J. van Geel ooit schreef:

Waar puin ligt en een oude fiets
keerde mijn schoen een kistje om
ik keerde op mijn schreden,
keerde het om, ik dacht misschien
ligt het toch liever andersom.

Thuis gekomen bleek Joan Brossa over een Nederlandstalige Wikipediapagina te beschikken waarop zijn achternaam is verlengd tot 'i Cuervo'. Daar is onder meer te lezen dat hij een Catalaanse dichter, grafisch kunstenaar, theaterontwerper en een van de belangrijkste avant-gardistische kunstenaars 'van zijn tijd' is geweest:

'De eigenlijke doorbraak kwam pas na het overlijden van Franco en de terugkeer van de democratie in Spanje in 1978. In zijn affiches voor populaire culturele evenementen bruist het gevoel van de nieuw gewonnen vrijheid. Zijn boeken kunnen nu eindelijk ongecensureerd verschijnen, het Catalaans wordt niet meer vervolgd. Kort daarop krijgt hij de eerste opdrachten van de overheid. In 1984 wordt zijn Begaanbaar concreet gedicht als eerste stadsgedicht nabij de Velodroom in Barcelona onthuld.'

Dat Begaanbaar concreet gedicht zoek ik een volgende keer wel op.

Een muziekkoepel in het Wilhelminapark te Meppel?

Wandelend door Meppel trof ik in het Wilhelminapark tegenover de afgerasterde dierenweide, daar waar de herten en geiten gezamenlijk maar toch apart, want soort zoekt soort, een goed onderhouden bouwsel aan. Als liefhebber deed het mij aan een muziekkoepel denken, ook omdat zoals altijd onder de overkapping geen muziek werd gemaakt.

Maar is het een muziekkoepel? Er is geen sprake van een verhoging, ook wel podium genoemd, en ook ontbreekt een omheining die moet voorkomen dat muzikanten al spelend van het podium afdonderen. Maar strikt genomen is dat voor een muziekkoepel niet noodzakelijk. Tijdens mijn omzwervingen door het land trof ik meermaals bouwsels aan die als muziekkoepel, - tent of –kiosk zijn bedoeld en eveneens opstapjes en hekjes ontberen.

Van de naspeuringen op internet werd ik weinig wijzer. Geen van de door mij geraadpleegde zoekmachines toonden afbeeldingen van het nutteloze Meppeler ding dat het midden hield tussen een prieel en een folly. Wel trof ik verschillende verwijzingen aan naar een uit 1954 stammen theekoepel in het park. Waar overigens thee werd geschonken noch gedronken. Antwoorden via het bekende adres.

Grote Namen Uit De Kunstwereld Van Emmen*

Het is weer begonnen: het zoeken naar een winnaar van de Cultuurprijs Emmen. Ging de onderscheiding begin dit jaar naar een talent, de net met haar gitaar naar Australië vertrokken Isa Zwart, op 4 januari wordt de prijs in theater Atlas deo volente uitgereikt aan een kunstenaar uit Emmen met een oeuvre.

Wat is dat, een oeuvre? Volgens de Van Dale gaat het om een gezamenlijk werk, wat neerkomt op alles wat hij of zij tot dusver heeft gemaakt. Waarmee niets wordt gezegd over soort en omvang, en ook niet over de leeftijd van de maker. Zodat de facto iedere kunstenaar uit Emmen in aanmerking komt voor 'een kunstwerk en een geldbedrag van 1.000 euro'.

Om de jury – schrijver en beeldend kunstenaar Peter Veen, Bibian Welbergen van De Kunstbeweging, kunstenaar Karin Siebring en voorzitter Hans ten Cate – te verlossen van de vrees dat zij iemand van imporantie over het hoofd zien, volgt hieronder een korte groslijst met Grote Namen Uit De Kunstwereld Van Emmen:

Jannes Wolters, Bouke Scholten, Henk Wijngaard, Ralph Douglas, Aafke Hof, Alied Nyp-Holman, Jan van der Voo, Homme Veenema, Theo Berends, Heike Suhre, Gezienus Omvlee, Bertus Beltman, Berendy Gähler, Eddie Zinnemers, Pieter Koolwijk, Bert Kamping, Carina Vinke, Frans Többen, Bernard Gepken, Jeff Zwart, Elias de Vries, Cody Hidding.

En ook: Erik Hoezen, alias deejay De Rooie Jager voorheen De Rooie Neger uit Klazienaveen. Bekend van alle grote festivals in Nederland, waaronder All in the game op sportpark De Meerdijk en het event waarop hij begin oktober samen met zijn Belgische collega dj-duo Goe Vur In Den Otto nog stond te shinen in het uitverkochte Antwerpse Sportpaleis. Voor de wijze waarop hij oud en nieuw, hoog en laag, hard en zacht, vreselijk en schitterend, plat en diep, hip en oubollig, lollig en diepzinnig, kortom, het leven in alle facetten voor een breed publiek tot een geheel weet te maken.  

Hoe dan ook, als het maar niet Daniël Lohues wordt, die heeft genoeg aan zijn hoofd.

Kandidaten aanmelden kan tot 25 oktober via het aanmeldingsformulier op www.bibliotheekemmen.nl/cultuurprijs of een gemotiveerde voordracht, met vermelding van naam en adres naar cultuurprijs@bibliotheekemmen.nl of een gemotiveerde voordracht, met vermelding van uw naam en adres naar Bibliotheek Emmen, Noorderplein 101, 7811 MG Emmen.

De jury maakt een selectie uit de aanmeldingen waarop vervolgens vanaf 23 november gestemd kan worden via de website van de Bibliotheek Emmen. Publieks- en jurystemmen bepalen uiteindelijk wie de Oeuvre Cultuurprijs Emmen 2018 wint.

* = doorhalen wie niet in aanmerking wil/kan/moet komen.