Op het eerste gezicht was de uitmarkt in Emmen, afgelopen zaterdag, een uitmarkt als alle vorige. Er waren kraampjes met vrijwilligers die uitnodigden komend seizoen cultureel actief te worden. Er waren workshops voor mensen die wilden leren rappen of spoken word voordragen. Er kon geknutseld worden, vooral door kinderen. Er konden praatjes worden gemaakt, vooral door volwassenen. ’s Middags waren er minder jongeren dan ’s avonds voor optredens die op jongeren gericht waren.

Maar wie zocht, vond verschillen. Zo hadden allerlei vertrouwde plekken in het Rensenpark een nieuwe naam gekregen – Community Art & Kidsplein, Facetplein, Cultureel Kwartier etc. – waardoor bezoekers ineens de weg kwijt waren. Zo was de markt niet bedoeld als uitmarkt, maar als uitfestival waar de vermeende passiviteit werd verjaagd onder het motto ‘Meedoen, beleven en verwonderen’. Zo werd de opening verricht door cultuurwethouder Dewy Leal en Marieke Vegt van stichting Kunst & Cultuur (K&C) uit Assen.

Het publiek merkte er weinig van, maar achter de schermen was het een rommeltje. Om te beginnen had een aantal cruciale lokale culturele instellingen de gemeentelijke opdracht om een opening van het cultureel seizoen te organiseren teruggegeven. Na twee coronajaren zich weer eens presenteren op een markt, wilden ze wel. Gezamenlijk een (meerdaags) festival met een bovenregionale uitstraling organiseren, bleek te veel gevraagd.

Dus klopte Emmen aan bij K&C. Die gang naar Canossa werd in eerste instantie beantwoord met de mededeling dat K&C niet door de provincie Drenthe wordt betaald om lokale openingen van het cultureel seizoen te organiseren. Wat gemeenten als Hoogeveen en Assen op eigen kracht kunnen, moet Emmen ook kunnen. Wel bleek K&C bereid een voorstel te doen voor ‘het ontwikkelen van een nieuw festivalconcept’ en een artistiek en zakelijk leider voor te dragen voor een eerste editie.

Die leider was zaterdag in geen velden of wegen te bekennen. Vervangen? Overspannen? Opgebrand? Afgehaakt? In ieder geval telefonisch onbereikbaar. Wie er ook niet was, was het Franse theatergezelschap Mécanique Vivante dat de opening zou verzorgen en als hoofdact moest fungeren. Op het laatste moment bleek hun spektakelvoorstelling ongeschikt. Niet alleen zou de spanning van het naastgelegen spoortracé moeten worden afgehaald, ook zouden verschillende bomen in het Rensenpark moeten worden gesnoeid.

Ook niet gezien, maar wel beloofd om subsidies los te krijgen: de acrobatische voorstelling Damocles van het eveneens Franse gezelschap Inextremiste. Eveneens aanwezig, tot groot genoegen van het publiek, was glazendraaier Rogiers Kappers en zijn uit 52 cognac-, bier- en wijnglazen bestaande glasorgel. Ook beschikbaar, als vanouds, de Grote Kerk. Buiten het park werden de muziekoptredens daar redelijk tot goed bezocht.

Als geluk bij een ongeluk was de precieze festivalprogrammering niet groots en duidelijk aangekondigd. Afgezien van een reeks weinig tot nietszeggende advertenties, een onoverzichtelijke website en dingen op ‘de socials’ kwam de communicatie- en marketingcampagne in het kort neer op het bevorderen van verwarring. Ter illustratie: zaterdagmorgen om 0.20 uur werd een persbericht verspreid met de mededeling dat het Atlas Theater de avond daarvoor op feestelijke wijze het nieuwe seizoen had afgetrapt.

Wat zegt dit alles?

Voor wie zich druk wil maken heel veel. Het duidt erop dat ‘de culturele partners’ in Emmen de handen vol hebben aan zichzelf en niet in staat zijn samen van losse delen een som met meerwaarde te maken. Dat kan een gevolg zijn van de coronapandemie toen ook de cultuursector in Emmen kopje onder dreigde te gaan en pas op het allerlaatste moment meters ver verwijderd van de maalstroom een reddingsboei toegeworpen kreeg.

Tegelijkertijd kan het typerend zijn voor Emmen: op papier van alles willen met kunst en cultuur, maar in de praktijk de ambities niet kunnen waarmaken. Volgens sommigen omdat de (financiële) middelen niet voorhanden zijn. Volgens anderen omdat er nog nooit serieus en structureel is geïnvesteerd in een levendig cultureel klimaat.

Wellicht veelzeggend: toen Emmen in 2015 en 2016 culturele gemeente van Drenthe was, ging dat gepaard met de slogan ‘Van goede grond’. Eerder dit jaar, of het jaar daarvoor, ik weet het niet meer precies en heb geen zin om het na te zoeken, werd de bijbehorende Van Goede Grond-facebookpagina omgebouwd tot het veel minder vruchtbaar klinkende Kunst en Cultuur Gemeente Emmen.

Om niet geheel in mineur te eindigen: er viel zaterdag wel degelijk iets goeds te beleven in het Rensenpark. Zelf bracht ik de meeste tijd door in de hoek met de naam Het Cultureel Kwartier, vlakbij het onderkomen van Loods13, in de buurt van Volkswagenbusjes die als uitvalsbasis dienden voor Filmhuis Emmen en het Filosofiecafé Emmen met onbelemmerd zicht op een flink podium waar door inspanningen van The Bake Shop werd opgetreden door bands als From//October en Primaat.

Op diezelfde plek probeerde het Atlas Theater ’s avonds bij volle maan met de programmering van optredens van Tim Akkerman (17/12), Handsome Poets (14/11) en Buddy Vedder (14/11) de kaartverkoop te stimuleren voor hun avonden in het theater. Slotact MC Brainpower en dj TLM deden op hun beurt een poging Atlas te interesseren voor het theaterprogramma The story of hiphop. Dat lukte bij vlagen heel aardig, maar leidde nog niet direct tot een boeking. Ze staan wel in de theaters van Hoogezand, Meppel en Sneek.

Al die tijd was het weer voortreffelijk. Rustte er toch iets van zegen op.

Drie jaar geleden, eind 2019, is het Drents Museum een onderzoek gestart kunst van vrouwen in de collectie Kunst rond 1900, een van de speerpunten van het museum in Assen. Het onderzoek leverde twaalfhonderd objecten van negentig vrouwelijke kunstenaars op en leidde tot een plan om meer aandacht te besteden aan diversiteit in de collectie van het museum.

Een van de werken die bij het onderzoek kwam bovendrijven, was het schilderij Vrouw met zonnebloemen uit 1885 van Thérèse Schwartze, rond 1900 een van de meest succesvolle vrouwelijke kunstenaars in Nederland. In vervolg daarop maakte het museum donderdag bekend dat een groot schilderij van Schwartze is aangekocht, het ongedateerde Portret van Lizzy Ansingh.

Ik schrijf dit ook omdat Dagblad van het Noorden vandaag, vrijdag, ruim aandacht schenkt aan de positie van vrouwelijke kunstenaars. De gebeurt met twee stukken: een over wat op veilingen wereldwijd wordt betaald voor kunst gemaakt door vrouwen, een over wat musea in Noord-Nederland doen om de kloof tussen vrouwen en mannen ter verkleinen.

Het Drents Museum is behoorlijk actief op dit terrein. Dat blijkt niet alleen uit voornoemd onderzoek en de aankoop van Portret van Lizzy Ansingh, dat blijkt ook uit een reeks tentoonstellingen met een aankopen van werk van hedendaagse vrouwelijke kunstenaars. Wat die aankopen betreft, zit er meer aan te komen. Komende jaren wil het museum de collectie uitbreiden met zelfportretten van vrouwelijke kunstenaars rond 1900.

Peergroup bereidt een nieuwe voorstelling voor: De Bietencampagne. Net als voor Slachtvisie wordt bij de totstandkoming gebruik gemaakt van verhalen van mensen die herinneringen hebben aan of betrokken zijn bij dit plattelandsritueel. ‘Materiaal’ aanleveren kan via dit adres: bietencampagne@peergroup.nl

Los van een verdwaalde biet bij de rotonde van Gieten beperken mijn ervaringen zich tot ritjes op de N34 waar ik in de herfst soms achter een vrachtwagen van Wigchers Transport uit Schoonoord mag rijden. Terwijl de jongens van Wigchers dieselen naar voorheen Suiker Unie in Groningen thans Cosun Beet Company, denk ik na over mijn werk. Ieder zijn vak.

Wanneer De Bietencampagne wordt opgevoerd, staat nog niet vast. Ergens volgend jaar, vermoedelijk in Groningen. Want in Drenthe doet Peergroup, nog tot eind dit jaar gevestigd in Donderen, naar mijn beleving veel te weinig.

Ooit stond op de Brink van Ruinen een muziekkoepel. Niet zo’n heel oude, bouwjaar 1997. Vanwege een herinrichting van het dorpscentrum in 2014 of 2015 moest het podium weg. Maar waarheen?

Naar het erf van de familie Storm aan de Huttenweg. De eerste jaren werd de koepel regelmatig gebruikt, voor feesten en partijen. De laatste twee jaar is daar een beetje de klad ingekomen. Vanwege corona.

Sinds de verplaatsing is de koepel van Ruinen weinig veranderd. Dat wil zeggen: de rietkap is mosvrij gemaakt, de voet is ingekort en lager geworden en de familie Storm heeft ‘m ingepakt met zeilen. Zodat ze in de koepel uit de wind kunnen zitten. Of hem kunnen gebruiken als opslagruimte.

Ik lees in de najaarsbrochure van uitgeverij kleine Uil dat jij met een boek komt.

– Ik zag het ook. Ik schrok zelfs een beetje. Ik bedoel, ik weet er natuurlijk van, ze doen bij kleine Uil niets tegen mijn zin, dit keer, maar, ja, ehh, het is even wennen. Ik heb alleen nog maar een manuscript ingeleverd. Misschien zien ze bij nader inzien alsnog van af.

In een brochure wordt toch geen boek aangekondigd dat niet komt?

– Dat zou je inderdaad zeggen. Maar toen die brochure gemaakt werd, had ik nog niets ingeleverd. Dus… En stel dat de redacteur ziek wordt. Of dat het papier ineens nog schaarser wordt. Of de hemel naar beneden komt. Ik bedoel, er kan vanalles misgaan. Zo sta ik er in.

Je zeurt. Wat wordt het voor een boek?

– Als het verschijnt, wordt het een boek ter bestrijding van de ontlezing. Het wordt een boek met verhalen, beschouwingen en stukjes van mijn hand. Zelf geschreven. In zekere zin autobiografisch. Met motto’s en kleurenfoto’s. Volgens de flaptekst wordt ‘gebruikmakend van verschillende journalistieke en literaire genres verteld over afkomst en identiteit, leegte en vervulling, kunst en cultuur, boeken en beelden’.

Toe maar.

– Ja, het is een hele mond vol, en goed geformuleerd. Ze kunnen er wat van bij kleine Uil. Het klinkt misschien overdreven, maar het is niet gelogen.

Op de foto kijk je een beetje bozig. Zo ken ik je helemaal niet.

– Dat zeiden ze hier thuis ook. Aan de andere kant: ik heb niet eerder met een foto in een brochure van een uitgeverij gestaan. Terwijl er toch wel eerder boeken van mijn hand zijn verschenen. Misschien hoort het zo, anders was het niet gebeurd. Het is allemaal nieuw voor mij. Het gaat niet om de foto, het gaat vooral om het boek. Kijken mag, maar lezen moet. 

Wanneer verschijnt het?

– In november. Als de wereld dan nog bestaat. Ik hou je op de hoogte.

Museum Panorama Mesdag in Den Haag toont sinds deze week het schilderij Schaapskooi bij ondergaande zon van Sientje Mesdag-van Houten. Volgens het museum maakte Mesdag-van Houten (1834-1909) het landschap ‘waarschijnlijk op basis van de schetsen die ze maakte in Drenthe of op de Veluwe’. Citaat uit een persbericht:

“Daar werkte ze vaak, in afwisseling met de Scheveningse duinen. Over dat buiten schetsen vertelde ze in 1906, aan een journalist van de Nieuwe Rotterdamsche Courant. Hij schreef hoe ze 'met een vertrouwd koetsier, een span paarden, en een erg stevig rijtuig, dat overal door en overheen kon op die uitgestrekte zwerftochten op ongebaande wegen’ op stap ging. 'De oude boomen en die prachtige riet-bedekte schaapskooien, zij heeft ze net zoo veel geschetst, tot ze hun structuur nu uit het hoofd kent, weet hoe 't alles in elkaar getimmerd is.’”

Het schilderij is verkregen via een particuliere schenking en illustreert ‘de grote kleurbeheersing waarmee de kunstenaar succes had in binnen- en buitenland’, aldus het museum. Sientje Mesdag-van Houten was een van de weinige professionele vrouwelijke kunstenaars van haar tijd. Ze studeerde samen met echtgenoot Hendrik Willem Mesdag (1831-1915) in Brussel en schilderde stillevens, portretten en landschappen. 

Het nieuwe culturele seizoen van Drenthe start in Emmen, meldt De Zuidenvelder, huis-aan-huis nieuwsblad in Zuidoost-Drenthe deze week in een hoofdartikel. “Wethouder Dewy Leal van de gemeente Emmen en Marieke Vegt, directeur de provinciale stichting Kunst & Cultuur, geven het officiële startsein.” Ze doen dat zaterdag 10 september om 13.00 uur tijdens het Uitfestival.

Afgelopen weekend werd in Assen het nieuwe culturele seizoen gestart tijdens de uit- en eetmarkt Preuvenement in Assen. En komende vrijdag en zaterdag opent het culturele seizoen in Hoogeveen tijdens het Vriendenfestival en U!TdagenD Hoogeveen. (Wie met een bredere blik kijkt, zal beweren dat de nationale start van het culturele seizoen reeds eind augustus heeft plaatsgevonden, in Amsterdam.)

Kun je iets openen wat al open is? Ja, in Emmen kan dat.

Dat directeur Marieke Vegt vanuit Assen naar Emmen komt om samen met wethouder Leal iets te openen, is opvallend, maar niet helemaal vreemd. De gemeente Emmen heeft de stichting van Vegt gevraagd een nieuw festivalconcept te ontwikkelen met de ambitie dit festival de komende jaren naar een tweedaags of driedaags festival uit te breiden.

Kunnen ze dat in Emmen zelf niet? Zeker wel. Want in 2021, 2019, 2018 en 2017 (zie foto boven) was er ook al een Uitmarkt. Destijds was de organisatie in handen van lokale partijen zoals het Atlas Theater, stichting de Grote Kerk Cultureel, CBK Emmen, Loods 13, Rensenpark en Rensentheater, The Bake Shop en wat toen nog de Kunstbeweging en Bibliotheek Emmen heetten, maar nu door het leven gaat als Facet.

Voor die tijd bestond er twee jaar zoiets als De opening met als hoogtepunt in 2015 een editie onder leiding van Gerrit Miedema en verspreid over drie dagen meer dan honderd acts op ruim twintig podia. Er is over Miedema veel lelijks gezegd of beweerd, ook door mij, denk ik achteraf,  maar het valt niet te ontkennen dat hij veel voor elkaar kreeg.

Om iets completer te zijn, begon in Emmen het cultureel seizoen ooit, eind jaren negentig, met de vertoning van een film in de openlucht door de mensen van Filmhuis Emmen. Met andere woorden: het cultureel seizoen in Emmen wordt al meer dan twintig jaar geopend. Je kunt het wiel niet vaak genoeg uitvinden.    

Zie hier voor het programma van de nieuwe editie. Hopelijk wordt het onvergetelijk.

Stichting Reur viert zaterdag 3 september in het Atlas Theater in Emmen met een jubileumconcert de tiende verjaardag van het Drèents Liedtiesfestival. Tijdens het concert vertolken alle tien winnaars tot dusver samen met de DLF-band onder leiding van Richard Zoer hun winnende lied. Aanvang 20.00 uur. Kaarten zijn verkrijgbaar via de theaterkassa.

• Annemiek Drenth – Ik bin zo wies
• Willem Fledderus – Nei doel
• Gerrit Denekamp – Zundagskind
• Suzanne & Linda Kannegieter – Ik geleuf niet meer in liefde
• Rik Vinke – Eem lös van alles
• Isa Zwart – Mamme see (foto)
• Melissa Meewisse – Wind van Zuud
• Leon Moorman – Knooin
• Jolien – Vuul, ohohoh
• Rick Hilberts  – Vallende sterren

Ik heb meerdere keren in de jury gezeten en een keer  een verslagje geschreven van het gedoe achter de schermen. Zie hier.

In aanloop naar een nieuwe editie van de kunstmanifestatie Into Nature vindt zondag 4 september tussen Buinen en Exloo een publieke bijeenkomst plaats rond Broncode van kunstenaar Sieger Baljon. Citaat uit het persbericht:

“De ervaring bestaat uit een geluidswandeling die je inleidt in de wereld van de broncode. Op de locatie helpen de medewerkers van Into Nature je op weg en je kan de link bij het informatiebord scannen. Neem ook je oordopjes en een opgeladen mobiele telefoon mee voor een complete ervaring. Er is ruimte om kennis te maken en na te praten met de kunstenaar tijdens een kopje thee, koffie, of fris met wat lekkers. Kom bij voorkeur op de fiets. Toegang is gratis.”

Baljon werkt al een tijdje aan Broncode, blijkt ook uit bovenstaande afbeelding afkomstig van de website van festival Welcome to the village in 2021. Het werk is een installatie/performance in cirkelvorm waar je in kunt stappen. De cirkel telt 254 posities die verwijzen naar twee ouders, vier grootouders, acht overgrootouders, zestien betovergrootouders, 32 oudouders, 64 oudgrootouders en 128 oudovergrootouders. Nog een citaat:

“Het werk is als het ware een kruising tussen kompas en tijdmachine, die onze afkomst en onze toekomst helpt visualiseren. Je wordt hier als bezoeker bij geholpen door een inspirerende tekst. Kom 4 september naar ons toe, zoom uit in de tijd en wandel rond in de menigte van zeven generaties voorouders, of kantel je perspectief en kijk zeven potentiële toekomstige generaties in de ogen. Kan dit ons bevrijden van ons kortetermijndenken en ons leren goede voorouders te zijn voor de toekomstige generaties?”

De duur van de Broncode-ervaring is een half uur. Na een moment om 14.00 uur met een korte introductie door Hilde de Bruijn, artistiek leider van Into Nature, start tot 17.00 uur ieder half uur een nieuwe groep.