Toen ik alle stukken over de uitslag van de Tweede Kamerverkiezingen had gelezen, toen ik alle televisieprogramma's met duiding over diezelfde verkiezingen had bekeken, toen ik het analyseren, discussiëren en vooruitblikken zat was geworden, besloot ik een wandeling te maken.
Ik liep door het centrum van Emmen, afgaand op de kaartjes en staatjes sinds vorige week woensdag misschien wel meest rechtse gemeente van Nederland. Wat betekent die titel, vroeg ik mij af. Zou je het ergens aan kunnen zien? Zou het ombouwen van winkels tot woningen, de sloop van de oude dierentuin en de vele bouwactiviteiten er iets mee te maken hebben?
De cafés en terrassen waren gesloten, net als overal – het was sowieso nog te koud om buiten bier te drinken. De winkels waren eveneens dicht, net als in de plaatsen waar de stemming afgelopen woensdag heel anders was uitgepakt. Emmen heeft niet meer of minder last van corona dan andere plaatsen. Verschil is wel dat Emmenaren, ondanks de beperkende maatregelen, relatief makkelijk naar buiten kunnen. De paden op, de lanen in.
Wandelend door de Hoofdstraat, door de Wilhelminastraat, over de Baander, over het Raadhuisplein, daarna de Markt en door de eerder genoemde Hoofdstraat richting huis gingen de gedachten uit naar een reportage in de Volkskrant van afgelopen zaterdag. Ze hadden Haro Kraak naar Emmen gestuurd. Hij was teruggekomen met de kop 'Emmen is tégen, zoveel is duidelijk'. Met verkiezingswinst voor de PVV, FVD en JA21 – 17742 stemmen – leek dat een juiste conclusie.
Waar is Emmen dan tegen?
Geert Wilders van de PVV heeft het steeds over massa-immigratie en het gevaar van de islam. In Emmen merk je van beide niets. De overgrote meerderheid van de 106.984 inwoners komt uit Nederland, is blank en heeft ouders of grootouders die christelijk zijn opgevoed. Anders dan in Rotterdam, sinds kort een D66–gemeente, zie je nauwelijks mensen met een kleurtje.
Dan de culturele verloedering waar Thierry Baudet van FVD het steeds over heeft, daar is in Emmen geen sprake van. Het is waar dat Emmen steeds onderaan bungelt als de samenstellers van de Atlas van Gemeenten het aantal culturele voorzieningen in Nederland weer eens hebben geturfd. Maar dat aantal in Emmen is zo gering, omdat inwoners van Emmen niet meer culturele voorzieningen wensen.
Eerder in maart had Baudet in Emmen een menigte toegesproken over het bestaan van 'het kartel', een club mensen die elkaar baantjes zou toeschuiven. In het Westen. Ik moest denken aan de tijd dat Emmen nog een schulte kende, die in zijn eentje de functies van rechter, notaris en burgemeester vervulde. Ik moest ook aan Hendrikus Velzing denken, ondernemer van verschillende bedrijven, voorzitter van verschillende clubs, de man achter Wakker Emmen én steun en toeverlaat van Baudet in Drenthe.
Overal en altijd lopen dingen door elkaar.
In het Volkskrant-stuk wordt Harry Omlo geciteerd, eigenaar van de Bruna in Klazienaveen: "Men is wars van politiek omdat ze nooit wat aan Den Haag hebben gehad. Het is vooral proteststemmen hier", vertelt deze. Wat verslaggever Kraak niet schrijft, is dat Omlo in de Provinciale Staten zit namens JA21, uit protest tegen het gedonder binnen FvD, de partij waar hij eerder lid van was.
Dat Emmen nooit wat aan Den Haag heeft gehad, is onjuist. Emmen heeft bijna alles te danken aan Den Haag. Als er na de Tweede Wereldoorlog geen miljoenen guldens in Zuidoost-Drenthe waren geïnvesteerd, als er geen economisch programma was opgetuigd om industrie naar Zuidoost-Drenthe te lokken, kortom zonder overheidsingrijpen telde de gemeente hooguit 25.000 inwoners.
Ja, de PVV en FvD zijn naar verhouding groot in Emmen. Ja, JA21 haalde voor een nieuwe partij veel stemmen op. Maar waarom, welke verlangens en diepere gedachten daar achter schuilgaan is onduidelijk. En zo lang de waarom-vraag niet is beantwoord, is ook (nog) niet vast te stellen waar tegen wordt geprotesteerd. Of het mogelijk zorgelijk is. Of er iets aan kan of moet worden gedaan.
Als de uitslag van de verkiezingen voor de Tweede Kamer een reactie is op wat zich de afgelopen vier jaar in die Tweede Kamer heeft afgespeeld, reageerde Emmen bijna onverstoorbaar. VVD, CDA, D66, GroenLinks, SP, PvdA, ChristenUnie, PvdD, 50plus, SGP en DENK haalden samen veel meer stemmen dan de drie uiterst rechtse partijen. De VVD haalde meer stemmen dan vier jaar geleden, dit keer nipt minder dan de PVV, toen ook de grootste.
Zoals altijd is wat zich in Emmen afspeelt raadselachtig.
