Gerbrand Bakker (Foto: Eimer Wieldraaijer) is opgetogen. Hij heeft net de laatste hand gelegd aan zijn nieuwe roman. Dat wil zeggen: er wordt nog wat gesteggeld over het juiste aantal pixels in de foto voor de omslag, maar verder is De omweg klaar en af om in oktober te verschijnen. Veel sneller dan verwacht. Immers: Juni dateert van mei 2009, Boven is het stil van 2006 en de eerste publicatie van Perenbomen bloeien wit van 1999.
Het geeft ‘m zelf ook verbaasd, zegt hij. "Laatst luisterde ik een marathoninterview af dat ik een jaar geleden aan de VPRO-radio gaf. Daarin hoorde ik mezelf binnen een kwartier tien keer ‘de omweg’ zeggen. Tien keer! Blijkbaar zat er toen al iets in mijn hoofd – dat zijn van die prachtige dingen. Weet je dat ik nu voor het eerst zelf de titel voor mijn roman heb geleverd? Normaal doet de uitgeverij dat. Die heeft daar verstand van."
En dat terwijl de storm rond Boven is het stil nog steeds niet is uitgeraasd. Meer dan 100.000 exemplaren zijn er van het boek verkocht. Volgend maand verschijnt een feesteditie. Met daarin opgenomen het juryrapport van de IMPAC, met 100.000 euro een van de grootste literatuurprijzen ter wereld. Bakker ontving de onderscheiding vorige maand in Dublin voor de vertaling van Boven is het stil als The Twin door David Colmer.
Niet eerder sleepte een Nederlands auteur zo’n prijs binnen. Twee dagen voelde hij zich trots. "Het ging heel raar. Ik wist het al een maand, maar mocht niks zeggen. Mijn ouders had ik het verteld, verder hield ik het stil. Tot ik er iets over schreef op mijn weblog. Een dag later ging de telefoon. Nee hé, dacht ik. Het zal toch niet? (...) Het geld kreeg ik in de vorm van een cheque. Ook zoiets: een cheque. Je zou denken dat zo’n bedrag elektronisch wordt overgemaakt. Maar nee hoor, ik kon met een papiertje naar de bank."
Over banken en geld gesproken: "Juni wordt in de Duitstalige pers heel lovend besproken, echt fantastisch. Het boek begint daar nu ineens te lopen. Onlangs had ik een lezing in Zwitserland. Daar kreeg ik twee briefjes van 500 euro voor. Ik met die briefjes in Nederland naar de bank. De geldautomaat weigerde ze in te nemen, dus vals waren ze niet. Het bankpersoneel gaf het advies naar het casino te gaan. Naar het casino! En dat adviseert mijn eigen bank."
Luxe-problemen zijn het. In dezelfde categorie valt de discussie met The New York Times over de inhoud van een gastcolumn. "Het vloeide voort uit het winnen van de IMPAC. Ze wilden een column over Nederland ten tijde van het WK-voetbal in Zuid-Afrika. De redacteur wist precies wat er wel en wat niet inmoest staan. Ik wilde schrijven over de vraag naar de Beessies van de Albert Heijn, maar kreeg niet duidelijk gemaakt dat Beessie een Zuid-Afrikaans woord is voor het Nederlandse beestje."
Het gaat goed met Gerbrand Bakker, laat dat helder zijn. Zo goed, dat het leed rondom de slechte ontvangst van Juni in Nederland bijna is vergeten. "Daar ben ik een flinke tijd ziek van geweest", vertelt hij over de negatieve recensies en tegenvallende verkoop. "Eerst dacht ik: ‘Het ligt aan mij. Het is gewoon niet goed genoeg.’ Maar nu ik de Duitse recensies lees, weet ik dat het anders zit. Het is de wispelturigheid. Het ene moment ben je het gesprek van de dag, het andere moment is dat voorbij. Ik ontmoet lezers die niet weten dat er na Boven is het stil nóg een roman is verschenen."
Dat zullen er nog altijd minder zijn dan zij die weten dat Bakker ook poëzie schrijft. Volgende week is hij te gast tijdens de slotdag van Dichters in de Prinsentuin in Groningen. "Ik loop er niet te koop mee," zegt hij. "Maar af en toe voel ik een aandrift tot het schrijven van een gedicht. Bijvoorbeeld als ik een zin hoor of lees die uren later nog in mijn hoofd zit. Dan schrijf ik die zin op, en zet ik er iets voor, of iets achter. Ineens is er een gedicht."
Hij is behoorlijk onzeker over zijn poëzie. "Er zijn wat gedichten gepubliceerd in Tzum. Na een verzoek stuurde ik een stapeltje op met de mededeling dat het niet erg zou zijn als er ietswerd verbeterd. Dat schaven aan een gedicht, dat vertimmeren, daar ben ik veel te onrustig voor. Eerder dit jaar kocht ik bij de presentatie de bundel Terrein van Erik Lindner. Ik heb ‘m nu nog niet gelezen. Met korte verhalen gaat het net zo. Geef mij een roman, daar kan ik mij in onderdompelen."
Maar ermee optreden doet hij graag. "Laatst werd ik gevraagd voor de opening van een boekhandel. Misschien doe ik iets geks, kondigde ik aan. Misschien lees ik wel wat gedichten. Thuis zocht ik er tien bij elkaar waar ik tevreden over ben en vervolgens heb ik die voorgedragen. Na afloop hoorde ik dat Wanda Reisel mijn gedicht De gang heel erg mooi vond. Nou, dan wil ik graag geloven dat het wel goed zit."
Festival Dichters in de Prinsentuin wordt 28/7, 29/7 en 30/7 in Groningen gehouden. Voor het complete programma zie www.dichtersindeprinsentuin.nl. Voor meer over Gerbrand Bakker zie www.gerbrandsdingetje.nl/
