Het is verleidelijk om af te dingen op de zegeningen van kunstmatige intelligentie, door luie taalmensen in Nederland steevast artificial intelligence genoemd. Als scepticus kan ik het soms niet laten.

Na een reeks vruchteloze pogingen om ter bespreking een aangekondigd boek van papier te bemachtigen, slaagde ik erin bij de matig bereikbare uitgeverij De Bezige Bij een pdf los te peuteren van Het Bommel-verschiet, een heruitgave van een deeltje uit de  Bommel-saga van Marten Toonder.

Mijn interesse was gewekt door de belofte van een inleiding op het verhaal door Ronald Giphart in samenwerking met Chat GPT. Giphart heeft een fascinatie voor tekst en automatisering, Chat GPT heeft de discussie over AI in een stroomversnelling gebracht.

In zijn inleiding vraagt Giphart het programma waar Het Bommel-verschiet over gaat. Het antwoord luidt als volgt:  ‘Het spijt me, maar mijn kennis reikt alleen tot januari 2022.’

Dat wil ik teleurstellend noemen. Niet alleen omdat Het Bommel-verschiet in 1988 is gepubliceerd in de bundel Als dat maar goed gaat, in 1996 als zelfstandige uitgave, in 2001 als onderdeel van de volledige werken, in 2006 in Het beste van Bommel en in 2018 in Het einde van eindeloos. Kortom, echt onbekend is het verhaal niet.

Nu kan het zijn dat Chat GPT deze verschillende uitgaven niet heeft kunnen lezen omdat de boeken (nog) niet online zijn gezet. Dat geldt echter niet de versie die van 19 december 1984 tot en met 27 maart 1985 in de het toenmalig NRC Handelsblad heeft gestaan. Dat was weliswaar op papier, maar de tekststrip is inmiddels ook via Delpher beschikbaar gekomen.

Chat GPT leest blijkbaar geen kranten. Noem dat maar intelligent.

De liefhebber van Marten Toonder, Bommel en kunstmatige intelligentie wijs ik ook graag op dit bericht over De klonters uit 1955.

Mij werd gevraagd tijdens een bijeenkomst in De Nieuwe Kolk in Assen een kritische beschouwing te geven over de stand van zaken van de Drentse kunst en cultuur op dit moment. Mij werd gevraagd de Drentse cultuursector een spiegel voor te houden.

Ik hapte gretig toe.

Maar toen ik bedacht wat dat in de praktijk kon betekenen, kreeg ik spijt. Mensen een spiegel voorhouden, is makkelijker gezegd dan gedaan. Voor je het weet krijg je lamme armen. Voor je het weet, zien mensen in jouw spiegel zaken die ze niet willen zien. Rimpels. Vetkwabben. Onderkinnen. Onwillig haar. Een troebele blik.

Daarna begon het verzoek een kritische beschouwing te geven mij dwars te zitten. Wat voor kritiek zou dat moeten zijn? Is het toegestaan op de man of de vrouw te spelen? Of is algemene kritiek beter, zodat je kunt denken ‘het is ergens wel waar, maar het geldt niet voor mij.’

Lees hier verder.

Kaarten via deze link.

Met enige verbazing kijk ik naar wat gaande is bij Koninklijke Van Gorcum in Assen. De verbazing treft niet zozeer het besluit van directeur Kor IJszenga om de boel te verkopen, maar de reacties op dat besluit.

Vorige week donderdag bracht IJszenga via een persbericht naar buiten dat een deel van het bedrijf is verkocht aan het zittende management. “Per 1 april 2024 nemen Gerwin Klingenberg, Marco de Vries en Richard Verschuur de belangrijkste activiteit over: het fonds Educatief-Professioneel met boeken en tijdschriften voor hbo-studenten en professionals.”

Het leidde tot een indrukwekkende reeks felicitaties op Facebook, ook van mensen uit de culturele sector. Leuk voor Kor.

In hetzelfde persbericht staat dat twee andere delen van uitgeefbedrijf eveneens worden verkocht: het boekenfonds ‘Cultuur & Historie’ en ‘Digitale producten voor het Primair Onderwijs’.  Aldus meldt het persbericht: “Daarover zullen we op een later moment communiceren.”

Wie sceptisch van aard is – ondergetekende – en weet hoe ingewikkeld het is om boeken over cultuur en historie te verkopen  – de uitgeefwereld – ziet dan een bui hangen. Een die ongetwijfeld voorbij gaat. Waarna een fonds met boeken over zaken die in en voor Drenthe van belang zijn, is verdwenen.

Dat vooruitzicht lijkt mij niet iets om nu al voor te applaudisseren.

Zolang de verkoop nog niet is beklonken, is er de herinnering aan het verleden. Hier past een citaat van Jan Naarding: 'De blui van 't leeven is maor zo kört van tied'. Vooralsnog meldt de Van Gorcum-website nog steeds dit:

‘Geworteld in Drenthe, gevestigd in Assen

Onze historie gaat terug tot 1800. Claas van Gorcum begon toen in Sneek als drukker en boekverkoper. In 1816 vertrok hij naar Assen om daar op verzoek van Gouverneur Hofstede provinciaal drukker te worden. Hij behield het recht van eigen producties en uitgaven. Ruim 200 jaar later is Assen nog steeds onze thuisbasis en zijn we diep geworteld in Drenthe.’

Waar ben je, wat doe je?

– U bedoelt?

Nou, het is hier zo stil de laatste maanden. Nauwelijks tot geen teksten. Niks leuks, dus ook niks vervelends. Hooguit af en toe een doos boeken in beeld. Is er reden tot zorg?

– Daar is altijd een aanleiding voor te vinden. Die dozen kun je ook als hint opvatten. Lees eens een boek, of twee. Laat het lezen van boeken niet altijd aan anderen over. Het was inderdaad stil hier. Vanwege die dozen. Om het iets duidelijker te stellen: de afgelopen maanden heb ik zo veel gelezen, voor de Libris Literatuurprijs, naast het gewone werk, dat ik het niet kon opbrengen tussen de bedrijven door nog eens tekstjes voor Woest & Ledig te schrijven. Ik heb maar een leven. En ik ben nog niet gek.

Is het klaar met die prijs?

– Niet helemaal. De shortlist moet nog bekend worden gemaakt, dat gebeurt volgende week maandag. Terwijl jij mij onderbreekt, wordt de laatste hand gelegd aan een rapport. Daarna is er nog een bijeenkomst met de zes genomineerden. In Amsterdam. En dan wordt in mei de winnaar bekendgemaakt, tijdens een weer andere bijeenkomst. Ook in Amsterdam. Er komt nogal werk achter weg, meer dan ik vooraf heb bedacht. Dat wordt, zoals gebruikelijk in dit land, vooral verricht buiten Amsterdam.

En de winnaar is?

– Voor mij een weet, voor jou een vraag. Je denkt toch niet dat ik hier de boel in het honderd laat lopen… Onze juryvoorzitter, Kim Putters, is op dit moment een machtig man. En als hij dat niet meer is, is hij weer een invloedrijk man.

Duidelijk. Maar wanneer wordt het hier weer normaal?

– Normaal is het hier nooit geweest, meen ik. Het fijne van deze plek is dat ik kan doen en laten wat ik wil. Wat mij betreft blijft dat zo. Als je mij nu wilt excuseren, ik heb nog wat leeswerk te doen. En schrijfwerk. En voorbereidingen. Maart is een drukke maand voor wie van lezen en schrijven houdt.

“Uit 189 ingezonden boeken heeft de jury een longlist gekozen van achttien titels die kans maken op de Libris Literatuur Prijs 2024. Deze prestigieuze prijs wordt ieder jaar toegekend aan de beste oorspronkelijk Nederlandstalige roman van het afgelopen jaar. De shortlist wordt bekendgemaakt in Nieuwsuur op NPO2 op maandag 11 maart.

De winnaar van de 31e Libris Literatuur Prijs ontvangt op maandag 13 mei uit handen van Alexander Rinnooy Kan, voorzitter van de Stichting Literatuur Prijs, een cheque  van € 50.000,-- en de bronzen legpenning.

• Cobi van Baars, De onbedoelden - Atlas Contact
• Sacha Bronwasser, Luister - Ambo Anthos
• Ramy El-Dardiry, Tussen morgenzee en avondland - Querido
• Rob van Essen, Ik kom hier nog op terug - Atlas Contact
• Paul Gellings, Terug naar de Stichtstraat - Passage
• Esther Gerritsen, Gebied 19 - De Geus
• Elodie Heloise, Blauwe tomaten - In de Knipscheer
• Roxane van Iperen, Dat beloof ik - Thomas Rap
• Gilles van der Loo, Café Dorian - Van Oorschot
• Renée van Marissing, Gelukkige dagen - Querido
• Marente de Moor, De schoft - Querido
• Frank Nellen, De onzichtbaren - Hollands Diep
• Richard Osinga, Munt - Wereldbibliotheek
• David Pefko, De Gebroeders Maxilari - Prometheus
• Ilja Leonard Pfeijffer, Alkibiades - De Arbeiderspers
• Caro van Thuyne, Bloedzang - Koppernik
• Maud Vanhauwaert, Tosca - Das Mag
• Tommy Wieringa, Nirwana - De Bezige Bij

Op 15 februari vindt het evenement 'Tussen longlist en shortlist' plaats in De Nieuwe Liefde, Amsterdam. Daar wordt aandacht besteed aan de keuze voor de achttien titels op de longlist, in het bijzijn van (een aantal) auteurs die met hun roman op de longlist staan. Juryvoorzitter Kim Putters geeft een lezing over de staat van de Nederlandse Literatuur aan de hand van de romans die in 2023 zijn ingezonden.

Voormalig Libris-winnaars Mariken Heitman, Abdelkader Benali en Arnon Grunberg en redacteur Katrijn van Hauwermeiren worden geïnterviewd door UvA-studenten van de masteropleiding redacteur/editor. Studenten van Hogeschool Windesheim presenteren de audiotrailers #DeZin die op LessonUp geplaatst worden. Kaarten zijn hier te koop - €13,50/€10,00 (CLP/65+/student/stadspas).

Dit zijn bijna alle boeken die in 2023 door uitgevers zijn ingestuurd voor de Libris Literatuurprijs. Bijna. Zoals alle verzamelaars weten, is er altijd wel iets waardoor de boel (nog) niet compleet is.   

Wegens literatuur schort Woest & Ledig de berichtgeving nog iets langer op.

De berichtgeving op Woest & Ledig is tijdelijk opgeschort.