Woest en Ledig

Voorjaarsboeken: Zat het snor? Fwiet Fwiet

Tussen de sneeuwbuien door zag ik tijd om de brochures van uitgeverijen te scannen op boeken die mogelijk interessant zijn voor Dagblad van het Noorden en Leeuwarder Courant. Het was een behoorlijke stapel, bemerkte ik bij het openen van de boekenkast op de redactie: bijna dertig centimeter veelal glimmend papier vol ronkende aankondigingen. En dat alleen nog maar voor het voorjaar.

De meeste boeken die op ons afkomen, zijn vertaalde werken. Daarnaast zetten de uitgeverijen zwaar in op lifestyle en koken, als dat niet hetzelfde is. Andere opvallende thema’s: de Tweede Wereldoorlog en boeken waarin een rol is weggelegd voor katten. Veel bladerboeken ook. Van het voorgenomen offensief om Nederlanders en Vlamingen weer aan het lezen te krijgen, is vooralsnog weinig te merken.

Het meeste plezier beleefde ik aan de brochure van het in Gorredijk gevestigde uitgeefhuis Sterck & De Vreese en Bornmeer | Noordboek. Dat plezier zat vooral in de door hen verzonnen titels, die de reeks nooit verschenen boeken van Gummbah naar de kroon lijkt te willen steken:

• De geniale mislukking van de middeleeuwen – Raoul Bauer
• Zat het snor? Een geschiedenis van kat en mens in de Lage landen – Erik Aerts
• Griekenland zoals het is – Dimitri de Maesschalck & Mosch Aslandis
• Zwarte trots, witte schaamte? – Peter Verlinden
• Boer Tammes, Houzee – Christiaan Gevers
• Fwiet! Fwiet!. De passie van het vogelkijken – Begijn Le Bleu
• Eetbare bomen en struiken – Ortmar Diez
• De ethiek van de grens tussen boerenland en natuurgebied – Martin Drenthen

Eén Drentse kunstwerkplek open, één dicht

Bericht uit Assen:

"Dankzij een legaat van een particuliere relatie is het Drents Museum, mede dankzij Stichting Steunfonds, in staat gesteld om met Studio DM de verdieping van de (artistieke) ontwikkeling en de praktijk van beeldend kunstenaars, musici en auteurs in binnen- en buitenland te stimuleren. Hierdoor kunnen aanvragers tevens nieuwe nationale contacten, netwerken en markten verkennen, uitbreiden en opbouwen.

Met Studio DM biedt het Drents Museum verdere ondersteuning in de kunstwereld en draagt het bij aan een grotere mobiliteit en zichtbaarheid van kunstenaars. Mede vanuit de overweging dat niet alleen verre oorden inspirerend zijn voor kunstenaars, kan een verblijf in de provincie Drenthe veel opleveren, zowel voor de kunstenaar als voor de plek en de regio."

Kortom, Drenthe is een kunstenaarswerk en –verblijfplek rijker.

Het bericht gaat verder: "Als eerste bewoner betrekt Marcel Möring Studio DM. Tijdens zijn verblijf gaat hij onderzoek doen voor en werken aan een bundel met korte verhalen die zich afspelen in Assen in de jaren ’70."

Nu wil het toeval dat RTV Drenthe onlangs melding maakte dat de stichting achter KIK, het kunstinitiatief in Kolderveen, zichzelf wegens geldgebrek opheft. KIK maakte onder meer het verblijf van beeldend kunstenaars in Drenthe mogelijk. Citaat uit een bericht geschreven door Andries Ophof:

"De afgelopen tijd heeft het bestuur van de stichting met hulp van de provincie Drenthe gekeken naar een nieuwe manier van werken. "We hebben met elkaar gekeken of het anders kan. Daar hebben we een plan voor gemaakt en voorgelegd aan de provincie. Maar het is afgewezen."

Nu rest de stichting alleen maar de taak om af te bouwen. De ruimtes in de melkfabriek worden leeggehaald. Er wordt gekeken wat er met de eigendommen gedaan kan worden. "We kijken nog wel of we eindactiviteit kunnen organiseren. Daarna gaat de deur dicht. Dat doen we met pijn in ons hart. Maar het kan niet anders." "

Dat 'daarna' is in september.

Ondertussen is  tot en met 16 februari 'Wasteland Kolderveen, Klaske verveelt zich' gaande, een residentieproject waarbij Klaske Bootsma verveling als inspiratiebron gebruikt. Nog een citaat: "Dit project is een samenwerking van KiK en SIGN, in het kader van 'Artist in Space' (We the North), een programma waarin de Drentse, Groningse en Friese kunstinstellingen van platform Noordenaars samenwerken om kunsttalent in het Noorden te stimuleren."

Goede voornemens van Gerard Reve

'Ik heb, besef ik, in mijn leven veel fouten gemaakt, en word daarvoor gestraft, maar ik heb daarnaast één geweldige vergissing begaan, en alles hangt ervan af, of ik die zal weten te herstellen, wat des te moeilijker is, aangezien ik niet weet, wat die vergissing dan wel is geweest. Maar dat ik ik geheel opnieuw moet beginnen, dat is zeker. Dat ik alles wat ik heb nagejaagd moet verwerpen, en tot bezinning moet komen, ook dat is duidelijk, Maar wat, Jezus Christus nog aan toe, wat moet ik dan doen?'

Gerard Reve, Op weg naar het einde. Brief uit Camden Town.

Dit zijn de namen straks in Amen

Ook voor De Literaire Hemel in café De Amer is het nieuwe jaar begonnen. Met als gevolg dat vrijdag in Amen Pieter van Os (foto) wordt geïnterviewd over Liever dier dan mens, zijn boek over het onwaarschijnlijke levensverhaal van de nu 93-jarige Mala Kizel. Als enige van haar familie overleefde ze de oorlog, door zichzelf uit te geven voor iemand anders, met verschillende namen en levensverhalen in een tijd dat je identiteit bepaalde of je bleef leven of niet.

Tevens te gast is Thomas van der Meer, die debuteerde met Welkom bij de club, een literaire roman gebaseerd op zijn eigen ervaring: zes jaar geleden ging hij in transitie. Uit het persbericht: 'In zijn boek combineert hij droge beschrijvingen van het ongemak waarmee hij op zijn werk te maken kreeg met intieme in­kijkjes in een transitie. Het levert een gebalanceerde en eigenzinnige vertelling op, die speelt met gender, het idee van ‘normaal’ en hokjesdenken.'

Hermine de Graaf, in 2013 overleden in Buinen, staat centraal tijdens het onderdeel 'Hemel of hel'. Wederom her persbericht: 'De Graaf maakte naam met de bundel Een kaart niet het gebied waar ze in 1984 de Geertjan Lubberhuizenprijs voor kreeg. Daarna verschenen er enkele romans, meer verhalenbundels en in de reeks Het verdriet van Drenthe het essay Onbegaonder moer. Reinjan Mulder, haar laatste uitgever, vertelt over de opgewekte weerbarstigheid van haar personages, haar fabuleuze compositietechniek en haar trefzekere stijl.'

In een moeite door, wel zo makkelijk, de gasten die later naar Amen komen:

14 februari: Miek Smilde (Dorsmans dood), Bill Mensema (Het pact van de Pont Neuf), Lex Jansen over Dirkje Kuik (1929-2008).  

13 maart: Jaap Scholten (Suikerbastaard), Leny Hamminga (Van Fransje Piepelaar die in een hond ging wonen), Judith Belinfante over Marianne Philips (1886-1951)  

10 april: Bianca Boer (Draaidagen), Judith van der Wel (Spiegelmoeders), Elsbeth Etty over Multatuli (1820-1887)

Aanvang steeds 20.15 uur. Toegang: €15. Reserveren via reservering@literairehemel.nl

Leespauze

Wegens andere bezigheden schort Woest & Ledig de berichtgeving tijdelijk op.

Spoken word. Motion comic. Digitaal feuilleton

Woonde zaterdag in het CBK te Groningen de uitreiking van het Hendrik de Vries-stipendium bij en keerde ietwat verward huiswaarts. Niet vanwege de duur van de bijeenkomst, al had een uurtje minder beslist geen kwaad gekund, maar vanwege de juryverklaring vooraf. Daarin maakte voorzitter Jantine Wijnja duidelijk waarom er dit jaar geen stipendium voor schrijvers kon worden uitgereikt.

Kort samengevat kwam het er op neer dat er (a) te weinig schrijfplannen waren ingediend en (b) dat de vijf wel ingediende plannen niet goed genoeg waren voor honoring.

De jury trok het zichzelf aan. "Ten eerste willen we het stipendium Literair zichtbaarder maken", klonk het vanachter het boetekleed.

Vervolgens zette de jury de poort voor jonge Groninger schrijvers met plannen wijder open dan ooit: "Literatuur kan allerlei gedaanten aannemen - van spoken word tot motion comic of digitaal feuilleton. Wij vinden dat het bij uitstek past bij het Hendrik de Vries-stipendium om die vormvrijheid aan te moedigen en mogelijk te maken. Het oeuvre van Hendrik de Vries was categorie-overschrijdend; de aanvragen voor het stipendium in zijn naam moeten dat ook kunnen zijn."

Wat is dat toch met schrijvers, dacht ik in de auto. Ligt er ergens geld op een plank, zijn ze te klein of te lamlendig om er een greep naar te doen.

Thuis herlas ik een eigen krantenstuk van kort geleden, nog van voor het veelbesproken PISA-onderzoek:

'Het begint al op de basisschool, waar het taalonderwijs onder druk staat door bijna alles. Van een tekort aan goed opgeleide leerkrachten tot en met lesprogramma’s die óók héél belangrijk worden gevonden.

Het zet door op middelbare scholen, waar scholieren nauwelijks nog lezen en moeite hebben met Nederlands spreken. Waar taalvakken worden uitgekleed en de verplichte leeslijst inmiddels zo is ingekort dat jongeren van de weeromstuit hun vrije tijd vullen met een werkwoord waarvan ze de Nederlandse vertaling niet kennen: gamen.

Dan moet er nog een studie gevolgd, bij voorkeur geen Nederlands, maar iets waar de voertaal in toenemende mate Engels is. Omdat iedereen tegenwoordig toch al Engels praat, in de horeca, in de reclame, in de winkels, op datingsites en de ‘socials’. Omdat de vacatures in het Engels zijn opgesteld wat de carrièrekansen zou vergroten, hoewel 90 procent van de Nederlandse bevolking levenslang met Nederlandstaligen werkt.

Met als gevolg de instelling van een Direct Duidelijk Brigade met taalcoaches die ambtenaren moeten helpen bij het gebruik van klare taal zodat burgers begrijpen wat de overheid wil. Sluiting van bibliotheekfilialen en ombouw van bibliotheekcentrales tot 'informatievindplaatsen'. Extra geld voor de bestrijding van laaggeletterdheid, een oud probleem dat steeds groter wordt. En vervolgens opnieuw een uitbreiding van leesbevorderingsprogramma’s, van peuters tot en met bejaarden.'

Spoken word. Motion comic. Digitaal feuilleton. Het zijn armoedige tijden voor de Nederlandse taal. Stipendium klinkt mooi, maar het is weinig anders dan een duur woord voor toelage.

Doe als Coos Neetebeem, schrijf een ode aan Drenthe

'Een nieuwe lente een nieuw geluid/ Alleen in Drenthe kijken ze wel uit’. Aldus Coos Neetebeem, beter bekend als Drs. P, die in werkelijkheid Heinz Polzer heette en ook wel obscene teksten schreef als Geo Staad. De regels van Neetebeem schoten mij te binnen bij lezing van het volgende persbericht:

'Het Drents Museum, Stichting Het Drentse Landschap en Huus van de Taol dagen alle ‘rebellen en dwarsdenkers’ uit om een nieuwe ode aan Drenthe te schrijven. De schrijfwedstrijd sluit aan bij de tentoonstelling Barbizon van het Noorden.

In deze tentoonstelling is te zien hoe kunstenaars in de 19de eeuw het Drentse landschap ontdekten en op doek vastlegden. Het beeld dat toen is neergezet door kunstenaars, is tot op zekere hoogte nog altijd bepalend voor de manier waarop wij vandaag de dag tegen Drenthe aankijken: Drenthe de ongerepte OER-provincie van Nederland. Dit beeld zie je terugkeren op websites, in reclamespotjes, maar soms ook in muziek en poëzie.

Alle dichters - amateur en professional - mogen één gedicht insturen met een maximale lengte van 200 woorden. Dat mag in het Nederlands, maar natuurlijk ook in het Drents. Inzendingen moeten voor 16 februari 2020 binnen zijn via communicatie@drentsmuseum.nl voorzien van e-mailadres, voor- en achternaam, leeftijd en telefoonnummer.

Bekendmaking van de winnaars is 14 maart. Zie verder drentsmuseum.nl. Op de foto: Een najaarsdag in Drenthe (1866), Alexander Mollinger.

Nowelle Barnhoorn vertelt over De Tweelingparadox

Nowelle Barnhoorn (foto Sacha de Boer) gaat 15 december in theater Mozaïek in Zuidlaren in gesprek met Rudi Kamminga over De Tweelingparadox, haar roman die de afgelopen maanden is gelezen door leden van de Stichting Literatuurclubs Drenthe (SLD). Aanvang is 14.00 uur, entree 10 euro. Kaartjes verkrijgbaar via deze link.

Uit een persbericht waar ik via de mail de hand op heb weten te leggen:

‘Acceptatie is de sleutel naar geluk’, liet Nowelle Barnhoorn in een interview in NRC optekenen. Jarenlang heeft ze ermee geworsteld dat zij de ‘goede’ kant van een eeneiige tweeling is. Om ten slotte tot de conclusie te komen dat het leven is zoals het is. Daar gaat haar boek De Tweelingparadox over. Daarin blikt Mathis, een knappe, succesvolle fotograaf, terug op zijn jeugd als gezonde helft van een eeneiige tweeling Het is maar de vraag welke van beide broers het gelukkigste is en over de meeste levenswijsheid beschikt…'

Is Dagblad van het Noorden te klein voor Bart Droog?

Morgen, deo volente, in de cultuurbijlage van Dagblad van het Noorden en Leeuwarder Courant een interview met Bart Droog uit Eenrum, ook wel bekend als Bart F.M. Droog, Bart 'telraam' Droog, poëziecommando Droog en, volgens Bas Kwakman, 'de eeuwige vijand in de struiken'.

In de krant komt deze veelzijdigaard aan het woord als onderzoeksjournalist. Want: hij zette recentelijk voor Droog Magazine en The Post Online de laatste tanden in 'de zaak Ad van Liempt' en de activiteiten van A. Hitler als kunstschilder.

Hoe het stuk er precies uit gaat zien is op dit moment ongewis. De eindredacteur van dienst heeft gemeld dat het 'te lang' is. Waarop ik stelde dat het helegaar niet te lang is, maar dat het door chef bijlage op verkeerde pagina's is gezet. Net als het wel heel erg ruim opgemaakte diepte-interview met Jan Keizer en Anny Schilder.

Ook over de foto's van Jan Willem van Vliet, gemaakt bij een bietenbult, wordt nog gediscussieerd.

Mogelijk halen de volgende twee alinea's de krant niet:

'Komen de Dichters uit Epibreren nog een keer bij elkaar? ,,Zoals het er nu voorstaat, vrees ik van niet. Ik wil graag, maar de anderen blijkbaar niet. Er lag een uitnodiging om op te treden tijdens de uitreiking van de Johnny van Doorn-prijs, maar dat ging niet door." Komen er nog gedichten? ,,Heel af en toe. Ik moet wel iets te zeggen hebben. Ik ga niet dichten om het dichten."

Twee jaar geleden verscheen een bundel met twee nieuwe gedichten, Moordballaden. Daarin staan twee gedichten van zijn hand. ,,Ik kan nu onthullen dat een van die twee, het Bonifatius-gedicht, een falsificatie is. We doen alsof het originele gedicht uit 754 stamt en naar het Nederlands is vertaald. In werkelijkheid is de Nederlandse vertaling een origineel gedicht van mij waar Cornelis van der Wal een quasi oud-Friese vertaling van heeft gemaakt. Wie het leest en logisch nadenkt, moet beseffen dat de authenticiteit van een uit de achtste eeuw mondeling overgeleverd gedicht onmogelijk is." '

Kortom, ook morgen weer een spannende dag.

Haverkamp, De Jong en Van den Boom in Amen

Annemarie Haverkamp (foto Jan Willem Kaldenbach), Michèl de Jong en Esmee van den Boom zijn 13 december te gast tijdens de laatste Literaire Hemel van 2019 in café De Amer in Amen. Aanvang 20.15 uur. Entree 15 euro. De (piano)muziek komt van Pianist Freek Luik.

Uit het persbericht:

'Annette Timmer praat met Annemarie Haverkamp over De achtste dag, een roman over de liefde voor een vrouw en een kind, en over de vraag wat we achterlaten als we sterven. Haverkamp won er de Bronzen Uil 2019 mee, de Vlaamse literatuurprijs voor de beste Nederlandstalige debuutroman.

Joep van Ruiten vraagt Michèl de Jong hoe je een biografie schrijft van iemand die zeer op zijn privacy was gesteld. Drs. P (1919-2015), tekstdichter en kleinkunstenaar, deed over zijn leven er stelselmatig het zwijgen toe. Michèl de Jong heeft Heinz Polzer, zoals Drs.P eigenlijk heette, de laatste acht jaar voor zijn dood van nabij meegemaakt.

Esmé van den Boom won met haar voorstel voor de poëziebundel Eigen kamers vorig jaar het Hendrik de Vriesstipendium van de gemeente Groningen. Van den Boom voerde bijna twintig gesprekken met vrouwen over de beslissingen die ze maken en maakten voor de toekomst. In Amen wordt haar debuut gepresenteerd.'

Reserveren via reservering@literairehemel.nl