Woest en Ledig

Op bezoek bij Aspazija in Jürmula

Tijdens een poging om een glimp van de Golf van Riga op te vangen, besloot ik in de Letse badplaats Jürmula de voormalige woning van Aspazija te bezoeken. Dat ging niet vanzelf. In de hal naar het huis, tegenwoordig een klein museum, moest eerst een klasje schoolkinderen zich naar buiten wringen.

Toen dat gebeurd was, kreeg ik een headset overhandigd zodat ik al wandelend door haar woning naar het levensverhaal van deze journalist, dichter en theaterschrijver kon luisteren. Aspazija, geboren als Elza Rosenberga (1865 – 1943), had het bij leven en welzijn goed voor elkaar.

Voor een belangrijk deel ontleende ze haar status aan Rainis (1865 – 1929), die niet alleen dichter des vaderlands van Letland, maar ook politiek zeer invloedrijk was. Rainis schreef onder meer aan de grondwet toen Letland na de Eerste Wereldoorlog kortstondig een zelfstandige staat probeerde te zijn.

Over de poëzie van Aspazija wil ik geen oordeel vellen, wat via de headset tot mij kwam, klonk zoetig en romantisch. Waar ik wel een uitspraak over wil doen, is de manier waarop de Letten haar op een voetstuk hebben gezet, met lichtprojecties en al, vermoedelijk in een patriottische poging om te laten zien dat Letland, ondanks de Sovjetbezetting, over een geschiedenis met eigen cultuurdragers beschikt.

Hoe dan ook, de voormalige woning in Jürmula is een paar jaar geleden zeer grondig gerestaureerd en geeft nu een alleraardigst beeld van hoe een auteur in de eerste helft van de vorige eeuw in Letland kon werken en leven. En dat is nog niet alles. Aangekomen bij het strand langs de Golf van Riga zag ik dat op een duin een bronzen beeld van Aspazija was neergezet.

Ineens moest ik aan het beeld van Ida Gerhardt op de IJsselkade van Zutphen denken. In sommige landen worden de dichters een stuk kleiner gehouden.

De Podagristen, nu ook als tentoonstelling

Het Stedelijk Museum Coevorden en Stadtmuseum Nordhorn hebben de handen ineen geslagen voor een kunsttentoonstelling geïnspireerd door de Podagristen, de drie mannen die in 1843 met een reisverslag de literatuur in Drenthe moderniseerden.

Beloofd wordt 'een tentoonstelling die een andere kijk biedt op een stukje geschiedenis van Coevorden, Zuidoost-Drenthe, Nordhorn en Graafschap Bentheim'. Uit een persbericht: "Door het verhaal van De Drie Podagristen tegenover hedendaagse kunst te plaatsen als een reactie op dit verhaal, wordt er op een vernieuwende manier naar de geschiedenis van deze plaatsen gekeken."

De kunstenaars zijn verbonden aan kunstcollectief SMALT en werken in verschillende disciplines: schilderkunst, grafiek, beeldhouwkunst, installatie en fotografie. Tijdens de tentoonstelling in Coevorden is een originele druk uit 1843 te zien van Drenthe in vlugtige en losse omtrekken geschetst door drie Podagristen, het boek van Alexander Lesturgeon, Harm Boom en de Coevorder uitgever Dubbeld Hemsing van der Scheer.

De tentoonstelling is vanaf 12 september te zien in Coevorden en vanaf 14 september  in Nordhorn te zien. SMALT-Podagristen loopt tot en met 27 maart en gaat vergezeld van een tentoonstellingsgids met een routekaart van het 75 kilometer lange Podagristenpad tussen Coevorden en Nordhorn.

Net verschenen bij uitgeverij Ter Verpoozing: een boekje van Peter Geerdink waarin een 52 kilometer lange Podagristen-wandel- en fietsroute tussen Coevorden en Nieuw-Schoonebeek wordt beschreven. Ter Verpoozing bracht eerder een reeks boeken uit met teksten van de Podagristen aangevuld met verwante verhalen en beschrijvingen. Zie ook deze link.

Verrast door De Nieuwe Contrabas Podcast

Als luisteraar van de onregelmatig gepubliceerde De Nieuwe Contrabas Podcast werd ik deze week weer eens verrast. Het gebeurde tijdens aflevering 27 omstreeks de zesde minuut, het moment waarop de presentatoren Hans van Willigenburg en Chrétien Breukers het optreden bespreken van Joost Oomen in de talkshow van Umberto Tan eerder deze maand en het nieuws dat hij, Oomen, laatst nog deelnemer van de televisiequiz De slimste mens, aan de slag gaat als columnist voor Dagblad van het Noorden en Leeuwarder Courant.

Van Willigenburg tegen Breukers: "Jij suggereert dat hij de weg naar beroemdheid heeft gevonden."

Breukers: "Hij gebruikt de weg die normaal is. Omdat hij op televisie is, krijgt hij een aanbod een ander televisieoptreden te doen. Zulke dingen versterken elkaar altijd. Dan zitten er bij de redactie van kranten mensen die wakker schrikken na hun cao-slaapje en denken: 'We moeten nog iemand die de jeugd kan bereiken. Wie zullen we doen? Dan gaan ze googlen en zeggen 'Goh, er was laatst een jongen van het Noorden op televisie. Die schijnt heel leuk te zijn. Zullen we die niet eens een columnpje laten doen?' Dat is geen stijgend carrièreplan. Dat is een olievlek van misverstanden."

Nu weet ik uit tweede hand een beetje hoe het gegaan is met de benoeming van Oomen tot columnist bij Dagblad van het Noorden en Leeuwarder Courant. Omdat de hoofdredactie in tijden van papierschaarste wel iets beters te doen heeft, voel ik mij geroepen de heer Breukers op dit punt te corrigeren. Het was niet na een cao-slaapje. De naam – en het werk – van Joost Oomen is al heel lang bij de redactie bekend. Net als die van Tommy Wieringa overigens.

Ik heb het even nagekeken in ons archief.

In 2008 haalt Oomen (De Bilt, 1990) de kolommen van de Leeuwarder Courant als een van Friese jongeren die voor zijn eindexamen is geslaagd, in zijn geval het gymnasium. Twee jaar later keert hij terug in de krant als drummer in een aankondiging van het optreden door trio Wiebe Kaspers & Co. Weer twee jaar later wordt hij – met foto – in Dagblad van het Noorden aangekondigd als dichter tijdens de tiende aflevering van Poesie Parnassi in Groningen.

Dat blijkt het begin van een stroom aan berichten. In 2010 haalt Oomen Dagblad van het Noorden door zijn benoeming tot universiteitsdichter in Groningen. In 2011 wordt zijn debuutbundel Vliegenierswonden besproken onder de kop 'Wankel, maar vol levenslust'. Later dat jaar haalt hij de krant met de toekenning van het Hendrik de Vries-stipendium. In mei 2011 volgt een eerste interview onder de kop 'Jong, gretig en veelbelovend.'

Citaat uit een verslag van een literaire avond in 2012: 'Maar de show werd gestolen door performance poet Joost Oomen. Die halverwege de avond kwam binnenvallen, zijn vertraging maskeerde door Anton Scheepstra het manuscript voor zijn nieuwe bundel De stort in handen te duwen en vervolgens acht verse gedichten begon voor te dragen. Voor en achter de microfoon: ‘Verlang ik nog naar maagdelijkheid?/ Nee/ Ik verlang naar een vrouw als een kruik.'

Nu is het gewoon om eenmaal begonnen met een opsomming die opsomming helemaal af te maken. Maar omdat ik weet wat er komen gaat, ik heb veel van de stukken over Joost Oomen zelf geschreven en mijn tijd raakt op, volsta ik hier met het melden dat hij zo vaak in de krant heeft gestaan dat het naar verloop van tijd ook buiten Noord-Nederland begon op te vallen – een paar slaperige steden en dorpen uitgezonderd, zoals Utrecht, Praag, Nederweert en Nijmegen.

Laatstgenoemde plaats stond ver voor het bejubelen van publicaties door Edouard Louis en Willem Schinkel door DNC-podcast bekend als Havanna aan de Waal. Dit ter linker terzijde.

Het plan om Oomen als columnist te vragen is geboren kort na de publicatie eind 2020 van Het perenlied, een van de meest originele romans in de recente Nederlandse literatuur. Dat was ver voor bekend werd dat Oomen zou aanschuiven in het televisieprogramma De slimste mens. Dat de bekendmaking van zijn column plaatsvond vlak voor de finale van dat veel bekeken programma heeft alles te maken met het einde van het zomerregime (slaapje) van Dagblad van het Noorden en Leeuwarder Courant.

Wie suggereert dat Joost Oomen als auteur zijn bekendheid dankt aan de televisie en daar zijn column aan heeft overgehouden die weet niet waar hij het over heeft. Die heeft zijn research niet gedaan. Die denkt dat landelijke kranten en landelijke televisie de maat der dingen zijn. Die springt zo slordig met feiten om dat het schadelijk is voor zijn eigen reputatie en ondermijnt het gezag van het medium waar hij een publiek voor zoekt. Die roept maar wat om in zijn zelf veroorzaakte woestijn aandacht te trekken. Die probeert een Gerrit Komrij, maar doet een Johan Derksen.

Terug naar de kern van de kritiek op de columnklus van Oomen. De heer Breukers is van mening dat schrijvers geen columns moeten schrijven omdat dit ten koste zou gaan van het schrijverschap. Daar is hij, de heer Breukers, vrij in. Volgens dezelfde redeneertrend kun je beweren dat schrijvers ook geen podcast moeten maken. Of andersoortig werk verrichten dat voor eerlijk brood op de plank zorgt als de opbrengst van een gedurfde roman of dichtbundel weer eens tegenvalt en de subsidieaanvraag bij het Letterenfonds nog niet is goedgekeurd.

In sommige gevallen zou ik dat jammer vinden.

Hooggeëerd publiek, de cultuurpodcast

Met de podcast Hooggeëerd publiek willen de cultuurredacties van Dagblad van het Noorden en Leeuwarder Courant kunst en cultuurliefhebbers iedere twee weken bijpraten over wat er op dit gebied gaande is in Drenthe, Friesland en Groningen. De eerste aflevering staat nu online.

Een podcast als Hooggeëerd publiek bestaat nog niet, wat best vreemd is, want er zijn veel podcasts en er gebeurt veel op het gebied van kunst en cultuur, ook in Noord-Nederland, zelfs in tijden van corona. ,,Als iemand het moet en kan doen, dan zijn dat de cultuurjournalisten van Dagblad van het Noorden en Leeuwarder Courant", aldus een cultuurredacteur waarvan naam en adres bij de redactie bekend zijn, maar uit bescheidenheid en verlegenheid nu even niet naar voren wil treden.  

,,Daar komt bij dat DvhN en LC met een podcast willen onderstrepen dat zij de cultuurgidsen van Noord-Nederland zijn, niet alleen op papier maar ook digitaal. Alles wat wij schrijven is reeds in de krant en via onze website te lezen, en via onze wekelijkse cultuurnieuwsbrief, met Hooggeëerd publiek voegen we daar nu audio aan toe. Wel zo handig want dan kun je er nog iets bij lezen ook."

De gekozen vorm is die van de praat-podcast, uiteraard deskundig, maar vooral losjes met de tong in de wang en soms de handen in het haar. Iedere twee weken nemen steeds twee cultuurjournalisten plaats achter de microfoon en bespreken zij wat er speelde en speelt, wat de achtergronden en vooruitzichten zijn en hoe wij onze weg daarin zoeken in vinden. Alle kunstdisciplines komen aan bod, niet tegelijk, maar uiteindelijk wel.

De aandacht gaat uit naar regionale zaken, maar zeker ook ontwikkelingen die buiten het Noorden spelen. ,,We laten voordrachten van anderen horen (columns, geluidopnamen, voorgelezen recensie et cetera) en sluiten steeds af met liedjes en songs van artiesten uit ons verspreidingsgebied. De eerste aflevering is dat is Bert Hadders die net een album heeft samengesteld met muziek van de theaterprojecten van Iemandsland.

Het basisteam van Hooggeëerd publiek bestaat uit Kirsten van Santen en Joep van Ruiten, de techniek wordt gedaan door Esther van der Meer. Ter afwisseling slepen we steeds een andere cultuurjournalist voor de microfoon. Patriecia Kolthof kondigt ons aan en af. En, als we het niet vergeten, om te testen om mensen wel goed hebben geluisterd, hebben we iedere keer een prijsvraag met verschrikkelijke prijzen.

 

Aardig zijn zonder het te menen

'Dit de moeder. Ze staat het eerst op en gaat het laatst naar bed. Ze is nog een jonge vrouw, maar ze mist de vreugde om de beginnende dag die het kind nog heeft.

Dit is de vader, ook zijn dag begint met weerzin. Weerzin tegen het onrecht en de onzekerheid, tegen het slavenloon.

Dit is het kind. De zon is er al zo vroeg bij in deze tijd van het jaar. Er is al zoveel leven, zoveel avontuur.

En dit zijn de mensen waar het kind mee te maken heeft. De kerels in het bos, ome Ko en Lammert en Harm van Zwarte Jaante.

En de rijke boerin waar vader altijd zo aardig tegen doet, terwijl je weet dat-ie het niet meent.

En als het kind groter wordt, moet het zich leren aanpassen aan de grote mensen en aardig zijn zonder het te menen.

Dan komt het ogenblijk waarop het kind voor het eerst in zijn leven de dood ontmoet, de dood van een oude man. Zo leert het te leven met recht en onrecht, met goed en kwaad, met arm en rijk, met zwak en sterk.

En zoals het voor het raadsel van de dood kwam te staan zo leert het ook het geheim van het leven kennen. Het geheim van de dieren, het leven van de mensen.

Zo wendt het zich af van zijn vader en ontdekt het zijn moeder opnieuw.

Kleine Bartje dwaalde om het huis, bang om het geheim van het leven dat zijn moeder gaf aan het nieuwe zusje.

Grote Bartje dwaalde om het huis, bang om het geheim van de dood die naderde. De dag die zijn moeder tot een onbekende maakte. Een herinnering aan het aller dierbaarste dat voorbij is. Voorbij in dit leven.

En dan zijn er nieuwe dromen. De beelden van iets liefs dat ergens moet zijn en waaraan je je kunt vastklampen.

De jaren gaan voorbij. De eenzaamheid is je vader te machtig geworden. Er is een andere vrouw in zijn leven, een goed mens, maar ze lijkt in niets op zijn moeder.

En het onbekende blijft lokken. De onbekende wijde wereld waar het geluk moet wonen.'  

Leest 'Tukkerspotten' en 'Pé en Rinus. De biografie'

Uitgeverij AfdH, die van Lammert Voos, A.L. Snijders en anderen, stuurde ter bespreking twee boeken: Pé en Rinus. De biografie van Herman Sandman en Tukkerspotten van Martin ter Denge. De boeken hebben iets gemeen: ze zijn het resultaat van een persoonlijke fascinatie en uitgebreid onderzoek – waarbij uitgebreid niet gelijk staat aan wetenschappelijk. Daarnaast heeft boekverzorger Martien Frijns beide uitgaven van een gele cover voorzien.

Belangrijker is dat ze regionale fenomenen beschrijven en veel aandacht schenken aan mentaliteit en streektaal. Voor lezers buiten Noordoost-Nederland: Pé en Rinus zijn een kleinkunstduo dat sinds 1981 bekendheid in Groningen en Drenthe geniet dankzij grappige liedjes en feestelijke optredens. Tukkerspotten is, zoals de ondertitel aangeeft, een ABC-boek over de ziel van de Twentenaar.

Het boek van Sandman, die vrijwel dagelijks voor Dagblad van het Noorden korte stukjes schrijft, is het het dikst: 462 bladzijden, inclusief namenregister en een lijst met optredens van het duo in verschillende hoedanigheden sinds 1980. Het boek van Ter Denge, een volgens zijn uitgever 'creatieve duizendpoot' met een bureau voor Nederlandse, Engelse en Nedersaksische teksten, telt driehonderd bladzijden minder.

Sandman parafraseert op bladzijde 40 cultureel ondernemer Diederik van der Meide: 'Pé en Rinus vertegenwoordigen een identiteit. Zoals Normaal voor de Achterhoekers, Skik en Daniël Lohues voor Drenthe en De Kast voor Friesland. Regio's die zich achtergesteld voelen ten opzichte van de Randstad en zich daar vervolgens tegen afzetten. Groningers mogen zich graag onderscheiden, Friezen nog meer en Drenten en Twenten weer wat minder.'

Niet minder opvallend is wat Ter Denge tegen dagblad Tubantia zei toen hen werd gevraagd naar het waarom van zijn boek: "Omdat wij vanuit onze indirectheid vaak dingen ongezegd laten. Wij Tukkers denken vaak: we zijn niet belangrijk, laat ons maar. Maar zo behoud je de scheve machtsverhouding met het westen. We zijn een culturele eenheid met een eigen geschiedenis en een eigen manier van leven. Dat strookt niet altijd met de rest van het land, maar dat betekent niet dat we minder zijn.”

We hebben het hier weer eens over de regionale volksaard, wetenschappelijk gezien een ondeugdelijk begrip dat een statische, onveranderlijke essentie veronderstelt – wat onzin is, dat is dan weer wel wetenschappelijk bewezen. Tegelijkertijd lezen teksten over dit thema heerlijk weg, misschien wel omdat veel lezers graag zien dat de wereld eenvoudig en overzichtelijk in elkaar zit. En omdat het aangenaam is als vooroordelen worden bevestigd. Niet slechts is ons vreemd.

Nu weer verder lezen.

Over 'Wat de pod schaft' van Evers & De Haan

Een ritje met buslijn 300 bood gelegenheid om literaire podcasts bij te luisteren. Van Wat de pod schaft bleken eindelijk nieuwe afleveringen beschikbaar. Voor de jongste waren Marit Evers en Nynke de Haan op bezoek geweest bij Cisca Wijmenga, rector magnificus van de Rijksuniversiteit Groningen. Ze spraken met haar over De Amerikaanse prinses van Annejet van der Zijl en kookten spaghetti, een gerecht dat in het boek van Van der Zijl voorkomt.

Ondanks een paar uitstekende vragen – 'Ben je altijd al een leidersfiguur geweest?' en 'Ben jij iemand die na tegenslag de draad makkelijk oppakt?' – leidde het niet tot een heel spannende aflevering. Gedwongen door de pandemie leidt Wijmenga de universiteit vanachter een scherm in haar appartement in de binnenstad van Groningen. Naar de knellende band met China werd niet gevraagd en over de overlast door studenten ging het gesprek evenmin, vermoedelijk dateert de opname van voor die laatstgenoemde kwestie.

Veel geslaagder bleek de aflevering met de in Amersfoort woonachtige (kinderboeken)schrijver Edward van de Vendel, voor wie Evers en De Haan een witlofsalade hadden bereid, een van de gerechten die wordt beschreven in het boek De tranen knallen uit mijn kop van Guus Kuijer. Ze wilden hem aanvankelijk iets anders voorzetten, stamppot boerenkool, maar durfden daar de trein niet mee in. Voor kroketten kregen ze de ingrediënten niet bij elkaar.

Interessant werd het vooral toen Van de Vendel kwam te spreken over ontlezing door kinderen en de Albert Verweij-lezing door Bibi Dumon Tak. In die lezing wordt Van de Vendel genoemd als een hedendaags schrijver van kinderboeken die meer lezers verdient en vaker door ouders en leerkrachten aangeprezen zou moeten worden. Hij zei daarop het volgende:

"Mensen zijn niet op de hoogte van het bestaan van Nederlandse kinderliteratuur, een van de meest bloeiende kinderliteraturen in Europa, en grijpen daardoor eerder terug op Pinkeltje en Wipneus en Pim. Er is ontlezing, maar niet alleen dat. Het leesniveau in Nederland behoort tot het slechtste in Europa en dat terwijl we al tientallen jaren een leesmethode hebben waarvan wordt gezegd dat-ie zeer doordacht is.

Het AVI-systeem gaat alleen over de technische kant van het lezen en niet over de lol van het boeken lezen. Er is veel onderzoek gedaan naar hoe kinderen beter gaan lezen. De uitkomst is simpel: ze gaan beter lezen als ze zin hebben. Hoe kun je daar voor zorgen? Door ervoor te zorgen dat boeken er fokking goed uitzien, door voor spannende en of grappige boeken te zorgen. Je moet meer doen dan alleen op het AVI-niveau letten."

Gevraagd naar de concurrentie door internet, games, telefoons en tablets zei Van de Vendel:

"Op zich hoeft dat niet uit te maken. Who cares? Van gamen kun je ook veel leren. Maar als er dan gelezen wordt, moeten die boeken kloppen. Wat je als lezer wilt, is aansluiting met een boek en dat je voelt dat er een spannende schrijver is waar je alle boeken van wilt lezen. Je wilt jezelf definiëren. Dat is wat boeken met je doen.

Iedereen die van lezen houdt, heeft in zijn hoofd een rijtje boeken die belangrijk zijn. Die boeken zijn een aspect van jou, daarmee word je in je hoofd een bepaald persoon die van die-en-die boeken houdt. Daar wil je geen grijsheid. Niemand definieert zich met grijsheid."

Gevraagd naar wie daarin een taak heeft, of scholen het veilig leren lezen ondergeschikt moeten maken aan het leesplezier en of ouders beter op de hoogte moeten zijn van wat er aan boeken voor kinderen beschikbaar zijn, zei Van de Vendel:

"Er zit een sprankje verantwoordelijkheid bij iedereen. Kinderboeken moeten opvallen in het algemene media-aanbod. Toen De Wereld Draait Door nog bestond, hadden ze als actieve regel dat ze geen kinderboeken behandelden. Daar spreekt minachting voor kinderen uit. Iets van: dat is niet iets waar wij ons mee bezighouden en wij belangrijk vinden.

Dat wat voor kinderen gemaakt wordt, is uit zicht geraakt. Omdat we niet meer bezig zijn met wat kinderen zijn. Je kunt zeggen dat er veel televisieprogramma's voor kinderen zijn, ja, maar dat zijn juniorversies van tv-programma's voor volwassenen. Kinderen mogen gezien worden als ze precies dat doen wat volwassenen doen, maar dan op een schattige manier. Dat vinden we interessanter dan iets wat echt van kinderen is."

Over 'Het Noorse misverstand van W.F. Hermans'

Op 1 september is honderd jaar geleden dat Willem Frederik Hermans werd geboren. Daar hoort een momentum bij: 31 augustus wordt in de Nieuwe Kerk in Amsterdam een gedenksteen aangebracht. Eerder gebeurde dat voor Joost van den Vondel (1772), P.C. Hooft (2003), Hella S. Haasse (2018), Johan Huizinga (2019) en Multatuli (2020).

Eveneens ter nagedachtenis van W.F. Hermans stuurde uitgeverij Prominent het boek Het Noorse misverstand van Willem Frederik Hermans. Het is geschreven door Siep Kooi en bedoeld als tegenverhaal bij de roman Nooit meer slapen van Hermans uit 1966.  Kooi liet zich bij het schrijven van zijn boek inspireren door een ander tegenverhaal, een boek dat Kamel Daoud in 2013 schreef over De vreemdeling van Albert Camus.

Uitgangspunt voor Het Noorse misverstand is de ontmoeting in Nooit meer slapen van hoofdpersoon Alfred Issendorf met het 15-jarige Noorse meisje Inger Marie. Kooi vraagt zich al schrijvend af wat er voor de busrit is gebeurd en wat er van het meisje is geworden. In zijn boek blaast hij de ontmoeting nieuw leven in.

Maar Kooi doet meer dan dat. Hij gaat ook echt op zoek naar Inger. Ze blijkt in het plaatsje Asker bij Oslo te wonen. Tijdens een lang telefoongesprek vertelt ze dat het boek van Hermans altijd op haar nachtkastje ligt: 'Als ik niet kan slapen, leg ik mijn hand erop. Dat maakt mij rustig'.

Na afloop van het gesprek stuurt ze een foto van de opdracht die Hermans in de Noorse vertaling van Nooit meer slapen had geschreven. In het uitgebreide dankwoord bij Het Noorse misverstand schrijft Kooi ook dit: 'Wil men literatuur levend houden, dan kan het geen kwaad van tijd tot tijd nieuwe verhalen over de oude heen te schuiven en bijna verstomde stemmen opnieuw te laten klinken'.

Nieuwe verhalen over de oude heen schuiven, dat is wel even iets anders dan een gedenksteen leggen.   

Op komst: Festivalderaa 9.5

Leest 'Derksen' van Van Egmond en Scheulderman

Ik lees, tussen de bedrijven door, Derksen van Michel van Egmond en Antoinnette Scheulderman. Bespreken voor Dagblad van het Noorden en Leeuwarder Courant hoeft niet, dat is al door anderen gedaan, op een prominente plek voorin de krant. Boeken over of van mensen die bekend zijn van sport en televisie veroorzaken een bijzondere dynamiek, zeker als ze in Grolloo wonen.

Dat merkte ik reeds toen de verschijning van Derksen werd aangekondigd. Ik vroeg terstond een proef aan, zodat ik op de dag van publicatie, 31 mei, met een bespreking zou kunnen komen. Die proef kreeg ik niet, ook niet onder embargo. Ik moest geduldig wachten tot het boek in de winkels zou liggen. Toen dat gebeurde, was de sturende marketing door het 'team Derksen' reeds bedreven bij Op1 en in het Algemeen Dagblad. Tot zover de vrije nieuwsgaring.

Het motto van Derksen wordt toegeschreven aan Tijl Uilenspiegel: 'Ze hebben een hekel aan me, maar daar heb ik het ook naar gemaakt'. Misschien dat ik in het mediaoffensief van uitgeverij Inside niet goed heb opgelet, maar nergens heb ik gelezen dat Derksen het verhaal van deze schelm daadwerkelijk kent.

Derksen is geen lezer, krijg ik de indruk. Hij houdt volgens mij niet van boeken, anders had hij nooit toegestaan dat zijn voorlopige openhartge biografie op zulk goedkoop papier zou zijn gedrukt. Pulp, daar doet het aan denken. Derksen is een voetbalman en een liefhebber van muziek voor volwassen. Waar dat laatste toe kan leiden, blijkt uit de volgende passage:

'Het tuinhuis van Johan Derksen is geen hobbyhok met een modelspoorbaan, maar de natte droom van iedere getrouwde man: een mancave met de allure van een museum, inclusief genoeg muziekmemorabilia om een complete keten Hardrock Cafés mee te bevoorraden.

(…)

Je kunt hier verdwalen tussen de felblauwe en op maat gemaakte kasten met cd’s, want zoals in zoveel dingen is Derksen ook in het verzamelen van muziek maniakaal. Hoewel hij altijd zegt dat hij ze nooit heeft geteld, bezit hij naar schatting meer dan dertigduizend cd’s.

Soms, wanneer hij langs zijn verzameling loopt, aait hij er een paar. ‘Hier word ik altijd gelukkig van,’ zegt hij dan. Of: ‘Als ik zou moeten kiezen tussen voetbal of muziek kies ik voor muziek. Altijd.’ Alles staat kaarsrecht en op alfabet, behalve de verzamelaars; die staan kaarsrecht en op genre.

‘Hier heb je country, Americana, singer-songwriters, dit is allemaal blues, hier begint soul, even kijken, Elvis, de sixties, seventies, Cajun & Zydeco en ga zo maar door. Ik heb alles. Ik heb zelfs muziek waar ik niet van hou. Ik heb bijvoorbeeld helemaal niets met jazz, maar ik heb wel een box met alle cd’s van Miles Davis. En ook van Charlie Parker. Dat moet je gewoon in huis hebben. Beach Boys hetzelfde verhaal. Ik zal het nooit draaien, maar ze zijn wel belangrijk geweest in de ontwikkeling van de muziekgeschiedenis, dus staat er hier iets van in de kast. Datzelfde geldt voor AC/DC en zelfs voor The Bee Gees en Abba en Bon Jovi. Mijn muziek is het niet, maar ik moet het wel hebben. Ja, ik ben een tikje autistisch in die dingen en dan haal je je soms weleens wat op de hals. Er zijn nummers in de popmuziek die zeshonderd keer zijn gecoverd. Ik ben dan zo’n gek die ze alle zeshonderd wil hebben. Dan zoek je je dus je hele leven lang de pleuris.’

De platen- en cd-collectie is na zestig jaar verzamelen dusdanig groot dat hij soms wordt verrast door zijn eigen bezittingen. ‘Iemand begon laatst over Little Milton en dat ik daar eens naar moest luisteren. Ging ik in mijn kast kijken; bleek ik 43 cd’s van Little Milton te hebben.’

Jammer dat Van Egmond en Scheulderman niet hebben gevraagd wat Derksen van het bestaan van Spotify vindt. Nu weer verder lezen.