De Literaire Hemel in Amen is gesloten, maar Onder de vulkaan in Groningen gaat door. Thema van aflevering 6 van seizoen 5 is zondag 21 mei  ‘Beestenboel’. Plaats van handeling is het Grand Theatre in Groningen. Aanvang 15.00 uur. De organisatie is in handen van stichting Square Web.

Hieronder het persbericht:

“Marjoleine de Vos is schrijver, dichter en columnist bij de NRC. In haar laatste (prachtig vormgegeven) boek, Een dolgelukkig Montessorivarken, snijdt ze een van haar favoriete thema’s aan: lekker eten. Over wijn en het geluk van lunchen, de vork en andere belangrijke uitvindingen en wat een citroen betekent voor je levensgeluk. Kortom; een boek om van te watertanden.

Op 12 mei gaat de Utrechtse hoogleraar historische letterkunde Frits van Oostrom met emeritaat. En dat doet hij groots: die dag verschijnt ook De Reynaert. Leven met een middeleeuws meesterwerk. Met de eruditie van de kenner en het enthousiasme van de liefhebber onderzoekt hij wat het verhaal over Reynaert nu zo uniek maakt. Zo uniek dat Van Oostrom zelf zich al een heel leven lang met die vos bezighoudt.

De meeste kinderen verzamelen schelpen en andere natuurvondsten. De meeste kinderen houden er op enig moment ook weer mee op. Zo niet Klaas Nanninga. Hij ging biologie studeren en decennialang verzamelde hij vlinders, vogels en andere beesten; nu is zijn huis aan de Groningse Korreweg een volwaardig natuurmuseum geworden.”

Aankomend Dichter des Vaderlands Babs Gons is samensteller van de tweede editie van Bij de Strot, een spoken word-avond op 12 mei in Theater Zuidhaege in Assen.

Op het programma staan optredens van Danielle Zawadi, Hind Eljadid, Lin An Phoa, Rachel Rumai Diaz, Amara van der Elst, Lisette Ma Neza, VJ Aineko. Kristel Doest, Bahghi Yemane en Gons zelf. Kaarten zijn verkrijgbaar via deze link.

De programmasamensteller belooft een 'intieme avond': "Dat is precies wat podiumpoëzie kan doen, iets heel intiem en persoonlijk maken. Performers weten het persoonlijke vaak universeel te vertellen. En het publiek zit tijdens en na het luisteren ook altijd vol met hun eigen ervaringen en verhalen die naar boven komen.”

Foto Angela Tellier.

Twee berichten over Museum De Buitenplaats in Eelde, waar sinds het vertrek van Mariëtta Jansen per 1 juli 2022 bij mijn weten nog steeds wordt gewacht op de komst van een nieuwe directeur.

Het eerste bericht heeft betrekking op poëzie-activiteiten met onder meer een optreden zondag 7 mei van Barbara van den Hoofdakker die gedichten zal voordragen van Rutger Kopland, dit afgewisseld met muziek van Robert Jan van der Feen (fluit) en Jan Jakob Mooij (hobo).

Vanaf diezelfde zondag zijn in de tuin bij het museum Luisterkoetsen te vinden, gemaakt door dichter en beeldend kunstenaar Johan de Goede (1964). Citaat uit het persbericht:

‘Treed binnen in de luisterruimte van de poëzie-capsules waarin gedichten van onder andere Ida Gerhardt, Anneke Brassinga, Rutger Kopland en Johan de Goede ten gehore worden gebracht, temidden de appelbomen.’

Het tweede nieuws betreft de aankondiging van de komst vanaf 2 juli naar Eelde van het schilderij De Serenade (1629) van Judith Leyster. Het krijgt een plek in het museum naast Sandvikens Troost (ca. 2003) van Olga Wiese.

De tijdelijke combi-expo vloeit voort uit het project Match waarbij twaalf topstukken uit de Eregalerij van het Rijksmuseum in Amsterdam deze zomer afreizen naar twaalf musea in Nederland, in elke provincie één. Daar komen ze naast een werk uit de eigen collectie te hangen.

Zo krijgt in het Groninger Museum Hollands meisje aan het ontbijt (ca. 1756) van Jean-Étienne Liotard een plek naast Meisje aan de pomp uit 1872 van Matthijs Maris.

Mooi voor de verkoop van de laatste exemplaren aan is in het prijswinnende Drents Letterkundig Tiedschrift Roet een bespreking verschenen van mijn boek Woest & Ledig. Auteur is André Degen, die schijnbaar net zo veel plezier heeft beleefd aan het schrijven van zijn ‘kritiek’ als aan het lezen van wat hij noemt een ‘bonte verzameling schrijfsels’.

Om de verkoop te stimuleren, zal ik hier niet uit het stuk van de rijstwafeletende criticus André Degen citeren. In plaats daarvan raad ik belangstellenden aan 4 euro neer te tellen voor dit themanummer met veel aandacht voor teksten in het Stellingwarfs. En - mis het niet - een opmerkelijk slotstuk waarin dichter Ria Westerhuis korte metten maakt met zowel het leesgedrag van voornoemde Degen als ook de keuzes van de Roet-redactie.

In een moeite door hieronder de aanschafinformatie over Woest & Ledig zoals die op verzoek van NBD Biblion is opgesteld door recensent 'Bookarang', de machine die terugkaatst wat hem of haar wordt toegeworpen:

'Een bundeling van columns, beschouwingen en verhalen van Joep van Ruiten, waarvan een deel eerder verscheen in Dagblad van het Noorden en cultuurweblog 'Woest & Ledig'. Wat gebeurt als een man uit 'het Westen des lands' via omzwervingen in 'het Noorden des lands' belandt? Joep van Ruiten vreesde van de wereld te vallen en zette het op een schrijven. Gebruikmakend van verschillende journalistieke en literaire genres wordt verteld over afkomst en identiteit, leegte en vervulling, kunst en cultuur, boeken en beelden. Invoelend en lichtvoetig geschreven. Joep van Ruiten (Roelofarendsveen, 1965) werkt als cultuurjournalist.'

Bookarang heeft overigens dertig bladzijden meer gelezen dan Degen, 192 in plaats van 160.

Nieuws over Gerrit Krol, bij sommigen vooral bekend door de naar hem vernoemde brug in Groningen en de serie van biograaf John Heymans in Dagblad van het Noorden. Nou ja, nieuws. Er arriveerde een persbericht dat, gelet op de onderaan genoemde deadline van 8 mei, best eerder verstuurd had mogen worden.

Vermoedelijk waren de opstellers afgeleid door de recentelijke onthulling van een straatgedicht van Krol in Groningen. Zie foto boven en deze link. Hieronder het persbericht waar persbureau Knip & Plak de hand op heeft weten te leggen:

“Na het succes van de eerste twee edities in 2019 en 2021 reikt de Rijksuniversiteit Groningen opnieuw de Gerrit Krolprijs uit. Deze essayprijs wordt georganiseerd door het Talencentrum van de universiteit in samenwerking met de opleiding Nederlandse Taal en Cultuur.

Studenten van alle universiteiten in het Nederlandse taalgebied en van elke studierichting worden uitgenodigd om een in het Nederlands geschreven essay in te zenden van maximaal 2000 woorden. Voorwaarde is dat het essay nog niet eerder is gepubliceerd. Voor de derde editie is het thema 'De taal als breekijzer' gekozen.

Een deskundige jury bepaalt welke inzenders in aanmerking komen voor een nominatie. De jury bestaat uit Mathijs Deen (schrijver), Ellen Krol (dochter van Gerrit Krol) en Ronald Ohlsen (docent Nederlands bij het Talencentrum).

De Gerrit Krolprijs is in het leven geroepen ter stimulatie van het Nederlands als academische taal. In een wereld waarin het Engels steeds vaker de voertaal is binnen opleidingen, dient het Nederlands absoluut niet op de achtergrond te geraken. Zoals ook onderwijsminister Dijkgraaf zegt: ‘Ik ben van mening dat het Nederlands als onderwijstaal en als taal van wetenschap(scommunicatie) in het hele hoger onderwijs relevant is’.

De prijs is genoemd naar Gerrit Krol vanwege het buitengewoon indrukwekkende oeuvre waarmee deze schrijver de Nederlandse literatuur heeft verrijkt. Zijn literaire stemgeluid is uniek te noemen in het Nederlands taalgebied. Als dichter, romancier én essayist was hij een radicale vernieuwer, die in staat bleek om ook binnen zijn eigen oeuvre steeds weer nieuwe wegen in te slaan.

Uit elke tekst die hij geschreven heeft, spreekt de liefde voor het denken en het formuleren en voor de moedertaal als de taal van het hart. In zijn essays toont hij zich consequent een begenadigd stilist met een hartstocht voor literatuur, kunst, filosofie en wetenschap en met een scherp oog voor maatschappelijke en psychologische thema’s.

De essays met het thema 'De taal als breekijzer' kunnen tot uiterlijk 8 mei 2023 worden ingezonden via [email protected]. De winnaar wordt bekendgemaakt in juni. De prijs bestaat uit een geldbedrag van €2.000,- en een publicatie van het essay op literair weblog Tzum.”

In navolging van Eus, en anderen, mocht ik vrijdag tijdens De Literaire Hemel in Amen Gijs Wilbrink interviewen. Het gesprek trok veel bekijks, café De Amer was afgeladen, al zal dat ook te maken hebben gehad met de andere gasten, Hester den Boer en Judith Koelemeijer, die door Annette Timmer werden ondervraagd.

Wilbrink vertelde honderduit over zijn De beesten. Van zijn debuutroman zijn inmiddels zo’n 20.000 exemplaren verkocht, er zitten vertalingen aan te komen in Engels en het Duits, na de zomer wordt het boek gelezen door de Drentse literatuurclubs en na Amen reisde de schrijver door naar, geloof ik, een literair festival in Engeland. Daarna zal het wel weer wat rustiger worden, verwachtte hij.

Een jaar geleden hadden nog weinig lezers van Wilbrink gehoord. Een jaar geleden zagen zijn dagen er zo uit dat hij om zes uur ’s morgens op stond om een uur aan De beesten te gaan schrijven, daarna smeerde hij boterhammen voor zijn kind en vrouw en bracht vervolgens dat kind naar school. Terug in huis schreef hij nog eens twee uur en als dat was gebeurd ging hij aan het werk voor podcastplatform Vriend van de show.

Wat opviel was dat Wilbrink, als beginnend schrijver, aan alles leek te hebben gedacht. Op iedere vraag, ook de meest voor de hand liggende, had hij een beleefd overtuigend klinkend antwoord. Zelfs met de vraag waar De beesten in essentie over gaat, wist hij raad: ,,Over de zoektocht naar verlossing en het feit dat die verlossing alleen maar kan zitten in zelfacceptatie.”

Na afloop, toen alle aanwezigen de vragen hadden gesteld die ik omwille van de mij beschikbaar getelde tijd of uit domheid niet had gesteld, vroeg ik Wilbrink een handtekening te zetten in mijn leesexemplaar van De beesten. En dat deed hij. Gehuld in een Public Enemy-t-shirt. Don't believe the hype.

In het vernieuwde cafe van het Groninger Museum interviewde ik voor Dagblad van het Noorden schrijver en uitgever Gerrit Brand. Op de eerste plaats over zijn nieuwe roman, Cinemascope, en daardoor ook over een oude roman van zijn hand, Een heel nieuw leven. En in een moeite door over zijn uitgeverij, Nobelman. 

Cinemascope is zijn achtste boek – een vertaling en een biografie meegerekend. Het hadden er meer kunnen zijn als Brand (Zwolle, 1956) niet na zijn studie Nederlands ondernemer was geworden, een pr-bureau begon en uitgever werd van zakenbladen en glossy magazines over auto’s, kunst en lifestyle. Toen de advertentiemarkt na de kredietcrisis door Google en de sociale media ingrijpend veranderde, besloot Brand het stof van zijn passie voor literatuur te blazen.

“Mijn hoofdpersoon is een beetje een mislukte kunstenaar”, vertelt de schrijver-uitgever over Cinemascope. “Het is een man die een keer een speelfilm heeft gemaakt, die slecht ontvangen werd. Daarna is hij commercieel werk gaan doen, in de reclamewereld. De hoofdpersoon in Een heel nieuw leven is een juwelier die beeldend kunstenaar wilde geworden. Natuurlijk lijken die personages een beetje op mij, daar ben ik heel open in.”

Zondag 16 april worden in theater De Winsinghhof in Roden de winnaars bekendgemaakt van Dagblad van het Noorden Streektaalprijzen. Er zijn twee categorieën. Hieronder de genomineerden:

Proza/poëzie

• Drentse Letterkundig Tiedschrift Roet
• Dwaalstroom – Ria Westerhuis
• De hunzeman – Leny Hamminga
• Hoeze Toenbaauw – Ingeborg Nienhuis
• Om Leerms kommen – Harm van der Veen & Geert Schreuder (ill.)

Cd/dvd/overig

• Steernvanger – Steernvanger
• Terugge – Edwin Jongedijk
• In Iemandsland – Bert Hadders
• Staait n Bisschop veur Stad – Theatergroep Waark (foto Reyer Boxem)

Dagblad van het Noorden wil met de streektaalprijzen culturele en kunstzinnige uitingen stimuleren, bekronen en belonen in streektalen die worden gebruikt in het verspreidingsgebied van DvhN. De eerste prijsuitreiking was in 2006. De streektaalprijzen gelden als één van de belangrijkste onderscheidingen in het Nedersaksisch taalgebied. Prijswinnaars krijgen naast eeuwige roem een bedrag van 1001 euro.

Drie schrijvers, twee interviewers, drie gesprekken, een literaire café. Hester den Boer (1981), Judith Koelemeijer (1967) en Gijs Wilbrink (1984) zijn vrijdag 14 april te gast in De Literaire Hemel in De Amer in Amen.

Hester den Boer (foto Fjodor Buis) ging na de dood van haar opa op zoek naar informatie over zijn oorlogsverleden. In de familie werd verteld dat hij in Westerbork had gezeten. Zij ontdekte dat haar opa van februari 1945 tot aan de bevrijding in Kamp Erika in Ommen gevangen zat.

Haar boek Kamp Erika is het verslag van een persoonlijke zoektocht naar de gruwelijke geschiedenis van dit vrijwel vergeten Duitse concentratiekamp. Een verzwegen oorlogstrauma dat tot op de dag van vandaag doorwerkt.

Bestsellerauteur Judith Koelemeijer schreef Etty Hillesum. Het verhaal van haar leven. Daarin laat ze zien door wie de Joodse dagboekschrijfster (1914-1943) is gevormd en waarom ze per se niet wilde onderduiken toen ze de kans kreeg. De biografie is genomineerd voor de Brusseprijs voor het beste journalistieke boek van 2022.

Gijs Wilbrink werkte acht jaar aan zijn roman De beesten. Het verhakl speelt zich af in de Achterhoek, te midden van motoren, stropers, nertsenfokkerijen en handeltjes die het daglicht niet kunnen verdragen. “Een dijk van een debuutroman”, volgens de Volkskrant.

De schrijvers worden geïnterviewd door Annette Timmer en Joep van Ruiten. Aanvang: 20.15 uur. Toegang: € 18,50, inclusief twee consumpties. Kaartverkoop via www.literairehemel.nl

De stichting Mr. J. C.Bloem Poëzieprijs heeft de nominatie bekengemaakt voor de 11^e J.C. Bloem Poëzieprijs, een onderscheiding voor de tweede bundel van een dichter uit het Nederlands taalgebied:

• Vaste grond – Bianca Boer (Groningen 1976)
• Vesper – Anne Broeksma (Almelo 1987)
• Bewijs van de bewaring – Iduna Paalman (Rolde 1991)
• Ex daemon – Arno van Vlierberghe (Gent 1990)

De bekendmaking van de winnaar is zondag 7 mei op op Buitengoed Fredeshiem bij Steenwijk. De jurybestaat uit Noraly Beyer, Froukje van der Ploeg en Willem Thies.