Woest en Ledig

Podium TV brengt cultuur aan huis

Met ingang van deze week doet Podium TV weer meer aan kunst en cultuur. Want: onder de noemer Cultuur aan Huis treden in de tv-studio te Heerenveen iedere dinsdag en donderdag noordelijke artiesten en kunstenaars op. En het wordt nog uitgezonden ook. Presentator van het nieuwe cultuurprogramma is Arno van der Heyden.

Gisteren hield hij de zingende liedjesschrijver Harrie Niehof op veilige afstand op de bank. In de rubriek 'Dichter op afstand' zagen we via Skype en de televisie Arjen Boswijk vanuit Groningen een gedicht voordragen. Ook was er een boekenonderdeel. De enthousiaste boekenaanprijzer Ronnie Terpstra prees vanuit boekhandel Van der Velde in Leeuwarden de biografie van Johan Cruijff door Auke Kok aan.

In de eerste zin van dit stukje schrijf ik bewust 'weer meer aan kunst en cultuur', omdat ik vijf jaar geleden regelmatig in de altijd verlaten tv-studio van Podium TV mocht aanschuiven bij het cultuuronderdeel van het praatprogramma Puur Noord. Toentertijd deed Annette Timmer de presentatie.

Ook toen kwamen verschillende gasten aan het woord. Ik mocht bepoeierd en geschminkt vertellen over het literaire leven in Drenthe, Friesland en Groningen. Later zag ik mezelf dan thuis op de buis voorbij komen. Aansluitend werden het programma Toneelmeesters van Arno van der Heyden en een documentaire van stichting Beeldlijn uitgezonden.

Ik weet niet hoeveel kijkers Puur Noord destijds trok. Ik weet wel dat mijn werkgever, NDC Mediagroep, in zee ging met Podium TV nadát het programma van de buis was gehaald. Het verband tussen het een en het ander heb ik nooit willen bedenken. 

De eerste aflevering van Cultuur aan Huis eindigde ermee dat Arno van der Heyden een boek overhandigde aan Harry Niehof, als dank voor zijn aanwezigheid, zijn liedjes en zijn teksten. Welk boek moet u zelf maar nakijken. Het was niet de nieuwe dichtbundel van Arjen Boswijk, Nergens is alles.

Daar zul je ze hebben

In zijn net verschenen essay In tijden van besmetting schrijft Paolo Giordano onder meer dit:

"De wereld is nog steeds een prachtige wilde plek. We denken dat hem helemaal hebben geëxploiteerd, maar er bestaan microbiële universums waar we geen idee van hebben, interacties tussen soorten waar we ons geen voorstelling van kunnen maken.

Door onze agressie jegens het milieu wordt contact met deze nieuwe ziektekiemen steeds waarschijnlijker, ziektekiemen die tot voor kort rustig in hun eigen natuurlijke niches verbleven.

Ontbossing brengt ons dichter bij habitats die niet op onze aanwezigheid hadden gerekend, en de onstuitbare verstedelijking idem dito."

Ik geloof dat Giordano hier een punt heeft. Wetenschappelijk bewijzen kan ik het niet, want het ontbreekt mij aan de benodigde kennis en de bijbehorende apparatuur zoals een microscoop. Maar het onderschrijven kan ik het wel.

Nadat ik eerder op televisie deskundigen hoorde vertellen over oprukkende everzwijnen in de buitenwijken van Berlijn en vossen in Londen. Nadat ik eerder bij Zweeloo een gedenkplaat van corten staal opgericht zag voor de terugkeer van de wolf in Drenthe ontdekte ik gistermorgen een vreemdeling in mijn eigen tuin: een fazant.

Nadat ik mijn telefoon tevoorschijn had gehaald voor het maken van een foto verdween het schepsel weer. Terug naar zijn of haar eigen niche.

Dat coronavirus, kunnen wij daar iets mee?

Collega Kirsten van Santen van de Leeuwarder Courant interviewde collega Erik Betten van het Friesch Dagblad over diens in 2018 verschenen thriller Quarantaine. In dat veelgeprezen boek ontsnapt bij de gaswinning in Groningen een dodelijke bacterie uit de grond waarna mensen die besmet raken als 'dodelingen' rondwaren. Om het gevaar in de dammen wordt Noord-Nederland geïsoleerd van de rest van land.

Ergens in het stuk, zaterdag stond het in zowel Dagblad van het Noorden als Leeuwarder Courant, zegt Betten dat hij blij en opgelucht is dat het pessimisme uit Quarantaine niet met de werkelijkheid strookt. Ook zegt hij dit: "Ik heb gemengde gevoelens over de hernieuwde belangstelling voor mijn boek."

Ik kan mij die gemengde gevoelens goed voorstellen. Voor je het weet word je gezien als iemand die profiteert van de ellende van het moment.

Op 30 maart ontving ik een persbericht van uitgeverij Prometheus waarin de verschijning van het boek De ogen van de duisternis van Dean Koontz wordt gekondigd. Het boek verschijnt morgen. In de mail bij het persbericht schrijft het hoofd publiciteit van Prometheus het volgende:

'Deze thriller werd oorspronkelijk gepubliceerd in 1981 en beschreef toen al een verhaal over een dodelijk virus uit China dat zich over de wereld verspreidde.' In het persbericht zelf is een blurb opgenomen uit de Daily Mail: ‘Voorspelde deze thriller de uitbraak van het coronavirus?’

Wat ik mij hierbij afvraag, is hoe de vergadering verliep voorafgaand aan het besluit tot heruitgave. Zal iemand de vraag hebben opgeworpen: 'Dat coronavirus kunnen wij daar iets mee?' Iemand moet zich het boek van Koontz hebben herinnerd, wat niet gek is, hij schijnt 450 miljoen boeken te hebben verkocht. Zal daarna een discussie hebben plaatsgevonden? Zal het woord 'kies' zijn gevallen?

Ik heb vernomen dat op www.boekwinkeltjes.nl grote belangstelling ontstond voor De pest van Albert Camus waarna uitgeverij De Bezige Bij besloot dit boek opnieuw uit te geven. Mensen willen het boek blijkbaar lezen. Er is markt. Dan kan het goed zijn als er exemplaren beschikbaar zijn. Afgelopen week haalde de heruitgave van De pest positie 3 in de Bestseller 60.

Ik heb níet vernomen dat er vraag was naar De ogen van de duisternis van Dean Koontz. Bij Bol is een uitgave van Koontz' thriller beschikbaar, de heruitgave die morgen verschijnt, met weer die blurb uit de Daily Mail: 'Voorspelde deze thriller de uitbraak van het coronavirus?' Van De pest zijn meerdere uitgaven beschikbare, vrij dure exemplaren, 32 euro en 52 euro. Alsmede een ebook in het Fries, opvallend afgeprijsd van 12,99 naar 12,50 euro.

Ik begrijp dat mensen in tijden van crisis willen weten hoe mensen tijdens vorige crisis hebben gehandeld en dat boeken daarbij een rol kunnen spelen. Ik ben blij dat ik De pest in mijn jonge jaren heb gelezen. Ik ben ook blij dat ik in 2004 mede dankzij de Volkskrant een exemplaar van De stad der blinden van Jose Saragamo in handen kreeg. Momenteel lees ik met belangstelling het net verschenen essay In tijden van besmetting van Paolo Giordano.

De behoefte om De ogen van de duisternis van Dean Koontz te lezen, voel ik niet. Het antwoord op de vraag van de Daily Mail kan ik geven zonder het boek te hebben gelezen: Nee.

Leest 'Het leven van Luc De Vos' van Leon Verdonschot

Voor de gezamenlijke cultuurbijlagen van Dagblad van het Noorden en Leeuwarder Courant is bedacht dat het aardig zou zijn om 'nu het boek te lezen dat je altijd al wilde lezen, maar waar je nooit aan toegekomen bent' en daar dan verslag van te doen. Het moet een serie worden die volgende week vrijdag van start gaat.

Een collega kondigde direct aan dat hij De man zonder eigenschappen van Robert Musil ging lezen. Veel plezier daarmee, dacht ik. Zelf ben ik in dat boek nooit verder gekomen dan het eerste deel van het eerste boek, net voorbij bladzijde honderd. De man zonder eigenschappen omvat drie boeken, bij elkaar ruim 1300 bladzijden.

De pil van Musil uitlezen lijkt mij een straf. Of iets voor studenten die een prestatie willen neerzetten waarmee ze een blijvende indruk op medestudenten achterlaten, verondersteld dat die medestudenten er weet van hebben wat voor ellendig boek De man zonder eigenschappen is. Ik denk niet dat zulke studenten nog bestaan.

Een andere collega kondigde prompt het lezen van Zijn en tijd van Martin Heidegger aan. Ik weet niet veel van Heidegger, behalve dat het een dode filosoof is en ik nooit iemand heb ontmoet die mij op het hart drukte vooral een boek van Heidegger te lezen. 'Dat is goed voor je.' Zijn en tijd lezen lijkt mij eveneens een staaltje van zelfkastijding. Ik geloof dat ik daar inmiddels te oud voor ben. De tijd dringt.

Het boek dat ik overweeg uit te lezen is Vos, de door Leon Verdonschot geschreven biografie van de Vlaamse zanger en schrijver Luc De Vos (1962 – 2014). Vos staat niet bij mij in de boekenkast. Ik heb het boek twee jaar geleden opgeborgen in de garage, in een krat met boeken waarvoor in de kast geen plaats is. Zaterdag heb ik het na lang zoeken, er staan meer kratten met zulke boeken in de garage, teruggevonden en op mijn nachtkastje gelegd.

Inmiddels ben ik een eindje in de biografie gevorderd. Een van de details die mij hebben verrast is dat De Vos, vooral bekend van de rockgroep Gorky die later een doorstart beleefde als Gorki en daarna een rommelig bestaan leidde als een groot kind in Vlaanderen, liefhebber was van het sympathieke duo Elly & Rikkert uit Vledderveen, Drenthe. Op bladzijde 47 schrijft Verdonschot in een stijl die het midden houdt tussen die van Bill Mensema en Igor Wijnker daarover het volgde:

'Toen ze op een dag optraden op het Sint-Lievenscollege durfde Luc Elly zelfs aan te spreken en haar te complimenteren met hun muziek. Elly sprak een zin uit die (mede-bandlid) Wim en Luc nog jaren tegen elkaar zouden herhalen: 'Laat jij ook Jezus in je leven binnenkomen?'

Een studentikoze grap denk je eerst, maar later in de biografie blijkt de voorliefde voor Elly & Rikkert en waar zij voor staan toch van serieuze aard. Verdonschot weet tussen de regels door duidelijk te maken dat Luc De Vos een fenomeen was met een fluctuerende christelijke overtuiging waarin de begrippen schoonheid en liefde hoofdrollen spelen. Die overtuiging is er, verdwijnt dan even, en keert weer terug.

Tussendoor wordt veel gerookt, veel gegeten, veel bier gedronken en veel geschreven. Nu weer verder lezen.

Jan A. Niemeijer reageert op Jet Steinz

De naam van Jan A. Niemeijer dook afgelopen zaterdag op in het boekenrubriekje van Jet Steinz in de Volkskrant. Verrast door de 'hoge notering' van een van zijn boeken in de toptien van Boekwinkeltjes – alsof Jan A. Niemeijer niet in een toptien mag staan – stelde Steinz een paar vragen. Dat gebeurde op een toon die deed vermoeden dat de vragen niet aan Niemeijer zelf waren gesteld.

Omdat ik Niemeijer wel eens heb ontmoet, in Roden, waar een film werd gepresenteerd over Hindericus Scheepstra, stuurde ik het stukje van Steinz aan hem door. Woensdag ontving ik zijn reactie in de mailbox:

"Wat bijzonder dat mijn boek Kent u Groningen ook zó? bij Boekwinkeltjes in een bestsellerslijst wordt genoemd. Het was mijn eerste boek en het verscheen al in 1963, dus 57 jaar geleden. De uitgever was kennelijk tevreden want hij vroeg me ook het deel Kent u Drente ook zó? voor mijn rekening te nemen.

Beide boeken beleefden een tweede druk en verschenen later in een geactualiseerde versie onder de titels Groningen stad en land en Drente d’olde lantschap. Ze werden ook toen weer herdrukt. Van het boek over Drente verscheen bij Van Gorcum nog een vijfde druk met landschapstekeningen van Evert Musch.

Wat betreft de vraag in het stukje: ik voel me toch niet geroepen om op grond van een zo vroege publicatie over Groningen mijn licht over de huidige crises te laten schijnen. Daar zijn anderen, meer deskundig voor."

Dat is een deskundig – of beter: wijs – antwoord.

Ik had niet anders verwacht van Niemeijer, een man met een indrukwekkende reeks titels op naam, veelal handelend over de (cultuur)geschiedenis van Groningen en omstreken. Groot kenner van Hindericus Scheepstra dus, maar ook van Cornelis Jetses en J.H. Isings. En auteur van het belangwekkende boek Verzet in Groningen.  

Maar wat is Kent u Groningen ook zó? voor een boek? Geïnspireerd op een Biblionrecensie zou ik het als volgt willen samenvatten: 'De schrijver geeft de vreemdeling, de vakantievierder een heldere, boeiende karakteristiek van het hedendaagse Groningen en de moderne Groninger, waarbij vanzelfsprekend de historische achtergrond uitvoerig belicht wordt.'

Vrijdag de 13e: De Literaire Hemel in Amen*

Jaap Scholten, Leny Hamminga en Judith Belinfante zijn komende vrijdag 13 maart te gast in De literaire Hemel te Amen.

Om met de laatsgenoemde te beginnen, ook vanwege de Boekenweek, zij is de kleindochter van Marianne Philips (1886 - 1951). En die kennen we weer, of misschien niet, als auteur van het Boekenweekgeschenk van 1950, De zaak Beukenoot. Deze novelle en Philips' roman De biecht zijn opnieuw uitgegeven, beide met een nawoord van Judith Belinfante.

Leny Hamminga kreeg in 2018 de Dagblad van het Noorden Streektaalprijs voor haar novelle Lena waarin ze vertelt over het leven van haar grootmoeder en de generaties daarna. Nieuw van haar hand is Van Fransje Piepelaar die in een hond ging wonen, haar tweede kinderboek, geschreven in het Nederlands met Drentse dialogen. Voor wie het is ontgaan het is Meertmaond–streektaolmaond.

Jaap Scholten komt naar Amen om te vertellen over zijn nog te verschijnen roman Suikerbastaard waarin een liefdesgeschiedenis en een familiegeschiedenis met de wereldgeschiedenis worden verweven. Eveneens ter sprake komt de uitgave Meneer Frans. De laatste Stork bij Stork, dat een prelude is op Suikerbastaard.

Tussendoor maakt Nynke van der Molen, lid van de selectiecommissie van de Stichting Literatuurclubs Drenthe, bekend welke vier boeken het komend seizoen besproken zullen worden in de leesgroepen van Noordoost-Nederland.

Interviewers zijn Annette Timmer en Albert Haar. De muziek komt van het Weimar Trio. Aanvang is 20.15 uur Entree 15 euro. Plaatsen reserveren via reservering@literairehemel.nl

* = Bedoeld evenement is afgelast om de verspreiding van het Corona-virus tegen te gaan. Omwille van de geschiedschrijving is het bericht niet verwijderd.

Wie leest en signeert waar in Drenthe en Groningen

Woensdag 4 maart
RODEN Boekhandel Daan Nijman, 19.30 uur: Vasalis-avond met Nicolette Leenstra, Eva Waterbolk en Ronald Ohlsen.

Donderdag 5 maart
VEENDAM VanBeresteyn, 20.15 uur: 'Ja' door Ronald Giphart en Jaap Robben.

Vrijdag 6 maart
WILLEMSOORD De Steen, 20.00 uur: Angelie Sens.

Zaterdag 7 maart
ASSEN Boekhandel Van der Velde, 15.00 uur: 'De rijdende dichter' Jarno van den Noort.
HAREN Boekhandel Boomker, 15.00-16.30 uur: Annejet van der Zijl.
GRONINGEN Boekhandel Van der Velde A-Kerkhof, 13.30 uur: Interview en signeersessie Paolo Cognetti.
WINSCHOTEN Bibliotheek, 10.00 uur: Dichterscafé met Bianca Holst.

Zondag 8 maart
GRONINGEN Boekhandel Van der Velde A-Kerkhof, 14.30 uur: Bas Heijne.
RODEN Winsinghhof, 14.30 uur: Maarten Spanjer & Bart Gielen.
STADSKANAAL Streekhistorisch Centrum, 14.30 uur: Thomas Lieske.

Maandag 9 maart
ASSEN Boekhandel Van der Velde, 20.00: Özcan Akyol en Lévi Weemoedt (interview).
GRONINGEN Boekhandel Van der Velde Grote Markt, 16.00-17.00 uur: Özcan Akyol (signeren).

Dinsdag 10 maart
SLEEN Bibliotheek, 20.00 uur: Vincent Corjanus.
STEENWIJK De Meenthe, 20.00: Maarten van Rossem.
VEENDAM Bibliotheek, 19.30 uur: Lezing 'Vrouwen die lezen zijn gevaarlijk' door Margaret Breukink.
WIJSTER De Zwarte van Loon: 20.00 uur Frank Westerman.

Woensdag 11 maart
GRONINGEN Boekhandel Van der Velde Grote Markt, 20.00 uur: De Rebelse Pubquiz.
RODEN Winsinghhof 20.00 uur: 'Ik Jan Cremer maar dan anders' met John Vorenkamp & Daphne Gakes.

Donderdag 12 maart
GRONINGEN Huis de Beurs, 14.00 uur: Ariejan Korteweg in gesprek met Nicolas Mathieu.
HOOGEZAND Bibliotheek, 19.30 uur: Herman Sandman en anderen.
MEPPEL Bibliotheek 19.30 uur: Aaf Brandt Corstius.
STEENWIJK De Meenthe, 20.15 uur: 'Ja' door Ronald Giphart en Jaap Robben.

Vrijdag 13 maart
AMEN De Literaire Hemel, 20,15 uur: Jaap Scholten, Leny Hamminga, Judith Belifante.
HAREN Boekhandel, 20.00 uur: Rodaan Al Galidi.
GRONINGEN Synagoge, 15.30: presentatie biografie Herman Verbeek door Stefan van der Poel.
SLEEN Bibliotheek 20.00 uur: Poëziegroep met Gerard Reijngoud.

Zaterdag 14 maart
EMMEN Bibliotheek, 13.30 uur: Lezing 'Vrouwen die lezen zijn gevaarlijk' door Margaret Breukink.
GRONINGEN Mennohuis, 14.00 uur: Gerard Swüste.
GRONINGEN Boekhandel Van der Velde A-Kerkhof, 15.00 uur: Ellie Lust.
GRONINGEN Mennohuis, 17.00 uur: Frank Diamand over Osip Mandelstam.

Zondag 15 maart
EMMEN Bibliotheek, 13.30 uur: Lezing 'Vrouwen die lezen zijn gevaarlijk' door Margaret Breukink.
GRONINGEN Forum 13.30 uur: Bekendmaking Beste Groninger Boeken.
GRONINGEN Forum, 16.00 uur: Eva Rover, A.H.J. Dautzenberg, Ebru Umar.

Dinsdag 17 maart
GRONINGEN Aletta Jacobshal, Blauwborgje 20.00 uur: Geert Mak.
STEENWIJK De Meenthe, 20.00 uur: Frank Westerman.

Woensdag 18 maart
COEVORDEN Bibliotheek 20.00 uur: Poëziegroep met Gerard Reijngoud.

Donderdag 19 maart
EMMEN Bibliotheek, 19.30 uur: Emmer Taalshow met Anna Sophie Bakker, Loes Masseree, Angel Svensson, Harm van Ballegooijen, Elbert Westerbeek, Zatarra Rafaël, John Eijkelkamp, Sandra Wanders, Mark Pekelharing (theater), Jaap Klok (muziek) en duo Kabaalala (presentatie).

Vrijdag 20 maart
GRONINGEN Forum, 12.15 uur: Christine Otten.

Zaterdag 21 maart
ASSEN DNK, 19.30 uur: BoekenFEST met o.a. Annejet van der Zijl, Tommy Wieringa, Özcan Akyol, Herman Brusselmans, Heleen van Royen en Stella Bergsma.

In beeld komen en blijven met Özcan Akyol*

Een persbericht van boekhandel Van der Velde in Assen waarin de komst op 9 maart van Özcan Akyol en Lévi Weemoedt naar de winkel wordt aangekondigd. De eerste zal daar geïnterviewd worden door de tweede. Aanleiding is de 85ste Boekenweek. Akyol is auteur van het Boekenweekessay Generaal zonder leger. Citaat uit het persbericht:

"Ooit raakte Özcan Akyol betoverd door de literatuur dankzij de onaangepasten, die zonder reden voor opwinding zorgden, en de polemische schrijvers die werkelijk iets teweegbrachten. Maar er is nog maar weinig literatuur die de sociale klasse van de schrijver ontstijgt: de moderne auteur richt zich vooral op zijn eigen cocon – de gelijkgestemden. Wanneer gebeurt het nog dat het hele land siddert na een publicatie? Het resultaat is dat de rebelse literatuur steeds meer terrein verliest en er voor mediagenieke luchtfietsers ruimte is ontstaan om het intellectuele discours te bepalen."

Nu wil het geluk dat ik Generaal zonder leger al enige tijd in bezit heb. Ik heb het essay zelfs al gelezen. Niet sidderend, maar met plezier. Wat goed uitkomt, want Akyol heeft het met onmiskenbaar plezier geschreven. Ik was nog niet van plan er iets over te schrijven, maar nu het onder de aandacht wordt gebracht om mensen naar boekhandel Van der Velde in Assen te lokken, wijk ik daar van af.*

Intrigerend is de zin dat 'voor mediagenieke luchtfietsers ruimte is ontstaan om het intellectuele discours te bepalen'. Interessant, omdat Akyol van alle mediagenieke luchtfietsers de meest mediagenieke is en daar in zijn essay ook prat op gaat. Sterker, hij raadt iedere schrijver aan met zijn of haar kop voor de buis of op Instagram te verschijnen.

Hiermee wordt verondersteld dat alle redacties van alle Nederlandse televisieprogramma's staan te trappelen om een schrijver in beeld te brengen. Als dat al waar zou zijn, wat wordt in die programma's dan van die schrijvers verwacht? Dat ze een spelletje doen. Dat ze een potje gaan staan koken. Dat ze zich laten knippen en scheren. Dat ze grappen maken. Dat ze een mening ventileren over een zaak of affaire waar ze zelf dondersgoed van weten dat ze er geen verstand van hebben. En dat ze vooral niet over hun werk praten.

Het wordt vast een gezellige Boekenweekweek. Nog een aantal nachtjes slapen. Om de tijd te doden lees ik Generaal zonder leger gewoon nog een keer. Met de televisie aan.

#

* = donderdagmorgen, in de trein naar Amsterdam waar ik Mariët Meester ging interviewen, werd ik gebeld door Isabel Willemsen van de CPBN. Ze complimenteerde mij met 'het leuke stukje' en wees mij vervolgens op een embargo op het Boekenweekessay.

Ik zei niets van een embargo te weten. Ik had slechts het essay en het geschenk in de redactionele boekenkast aangetroffen, verder niets aan instructies en geboden. Daarbij, zo meldde ik, zag ik er geen kwaad in omdat boekhandel Van der Velde, net als de NTR, al was begonnen met reclame maken voor essayist Özcan.

Na wat over en weer praten, wist Isabel mij te overreden om de citaten uit het essay van Özcan Akyol te verwijderen, dit vooral om de spanning voor de lezer er nog een beetje in te houden. Kortom en met andere woorden, bovenstaand stukje is op verzoek van de CPNB aangepast. Dus als het onsamenhangend overkomt, ligt het daar aan. Met excuses.

Waar blijft het geld voor literatuur in Drenthe?

Ik wilde weten wat gedeputeerde Cees Bijl en het provinciebestuur van Drenthe de komende vier jaar van plan zijn te doen voor de literatuur. En nam daartoe de deze week gepresenteerde concept cultuurnota Cultuur om te delen ter hand. Waar moest ik kijken?

Bij het Huus van de Taol, de organisatie die zich inzet voor het behoud en de verspreiding van het Nedersaksisch? Ik las in de nota dat ze in Beilen de komende periode jaarlijks zo'n 420.000 euro uit Assen mogen ontvangen. Ik las ook, op bladzijde 20, dit: 'De Drentse streektaal is herkenning, communicatie, saamhorigheid, emotie, meertaligheid, altijd in ontwikkeling en een bron van inspiratie voor literaire en culturele activiteiten.'

Maar wat als je niet in het Drents schrijft, zoals een groeiende meerderheid?

Ik keek bij de bibliotheken. Die mogen jaarlijks zo'n 3,6 miljoen euro uit Assen ontvangen voor de uitvoering van de haperende Bibliotheekwet. Vijf verantwoordelijkheden hebben de bibliotheken, verantwoordelijkheden die hier en daar doubleren en desondanks tot op heden niet allemaal even goed worden nagekomen. Dat weten we dankzij de Raad voor Cultuur.

Bibliotheken, ook in Drenthe, verspreiden informatie en bieden een podium. Ze zijn er voor de lezer, luisteraar, kijker en kaartspeler, dat is mooi en dat is het. Om de productie van literatuur gaat het ze niet – een incidentele workshop gedichten schrijven voor beginners die nooit vorderen daargelaten.

Vervolgens zocht ik met met Control F in de concept cultuurnota naar het woord 'literatuur'. Ik belandde op bladzijde 30 en las dit: 'Museum De Buitenplaats is een museum voor figuratieve kunst van na 1945, gevestigd in Eelde. Het bestaat uit een museumpaviljoen, een museumtuin met oranjerie en museumcafé en het zeventiende-eeuwse Nijsinghhuis. Het museum biedt naast beeldende kunst ook een podium voor uitvoerende kunsten en literatuur. Museum De Buitenplaats ontvangt een subsidie van € 110.000 per jaar.'

Buiten De Buitenplaats kwam ik het woord literatuur in de nota nergens meer tegen.

Het theater, het poppenspel, de klassieke muziek, de beeldende kunsten, de (uit)festivals, de musea, het erfgoed, de archieven de cultuurondersteuners, het Drents Senioren Orkest, Geopark De Hondsrug, de website Terug in Drenthe - ze worden op het provinciehuis in Assen gezien, gehoord en gesteund. Maar de literatuur, die doet eigenlijk niet mee. Waarom is dat?

Het ligt niet aan gedeputeerde Bijl, het ligt aan de schrijvers. Die zijn georganiseerd, in de Neie Drentse Schrieverskring, waar ondanks die naam zowel Nederlandstalige als Drentstalige schrijvers aan verbonden zijn. Die produceren en publiceren, onder meer in tijdschriften die onder de vlag van het Huus van de Taol verschijnen, Roet en Zinnig. Die zijn daar blijkbaar heel tevreden mee. Gezelligheid voor alles.

In de vorige periode was onder het kopje festivals in de cultuurnota een post Zomerzinnen opgenomen, jaarlijks goed voor 30.000 euro. Eind vorig jaar werd bekend dat Zomerzinnen in 2020 niet wordt gehouden. De organisatoren waren zoveel tijd en energie kwijt aan randzaken en randprogrammering dat de kernzaak, het presenteren van literatuur, erbij inschoot. Zomerzinnen komt ook de komende vier jaar niet terug. Dus heeft de provincie geen geld voor het festival – of een opvolger ervan in de winter – gereserveerd.

En zo gaan tienduizenden euro's voor de literatuur verloren. Of naar Museum De Buitenplaats. Vanwege Drenthe.

Dat moet anders kunnen. Bijvoorbeeld door alsnog een post literatuur in de nota op te nemen, een bedragje op de provinciale plank waar schrijvers en organisatoren een beroep kunnen doen als ze de literatuur in Drenthe een structurele dienst bewijzen. Waar, bijvoorbeeld, uitgevers, organisatoren van schrijversinterviews, bedenkers van schrijfopdrachten, de mensen achter Lichtvoetig of misschien zelfs de gezamenlijke leden van Neie Drentse Schrieverskring mee vooruit worden geholpen?

Want vooruit moet het met de Drentse letteren. En niet, zoals nu, achteruit. Schrijvers in Drenthe, schrijf eens een doordacht plan. Roep er desnoods de hulp van Noordwoord voor in. De ambtenaren van Bijl zullen het graag lezen. Anders ik wel.

Schrijvers die vriendelijk doen tegen journalisten

Vijf dagen na bezorging lees ik in de Volkskrant een interview van Sander Pleij met Jan Brokken. Pleij zet zwaar in:

'De schrijver ploetert in zijn eenzaamheid en wie schrijver in Holland wil zijn, ploetert nog ietsjes harder, zo blijkt uit het verhaal van Jan Brokken (70 jaren, 32 boeken, 16 talen). In Zuid-Europa geniet hij van de solidariteit onder schrijvers. In Nederland is dat wel anders, verzucht Brokken.'

De schrijver: 'Op het Boekenbal kwamen altijd tal van schrijvers op me af, want ik schreef grote coververhalen in de Haagse Post. De eerste keer dat ik er niet als journalist maar als schrijver kwam, liepen ze zonder te groeten aan me voorbij.'

Aansporing van de interviewer: 'In uw nieuwe boek wordt u anders op festivals met alle egards behandeld.'

De schrijver: 'Dat is in Italië. Hier is het op festivals haat en nijd. Heeft die een betere tijd? Krijgt zij meer aandacht? Hoe lang is de rij voor het signeren bij hem? Zo gaat het bij de fictieschrijvers, dat zijn enórme ego's die zich voortdurend op de voorgrond dringen.'

Later raakt de frustratie in het interview op de achtergrond. Maar het kwaad is dan al geschied en lastig te vergeten. Schrijvers doen niet zo maar vriendelijk. Ze moeten voordeel zien, willen ze hun klamme hand uitsteken en hun afgunst wegslikken. 

Ook goed om te weten: Brokken heeft een nieuw boek uit, Stedevaart. Zonder dat boek, een bundel reisverhalen, zou hij vermoedelijk niet voor de Volkskrant zijn geïnterviewd. Zijn frustratie is hier aardig bedoeld. Het is een geste, voor de interviewer.