Sinds de sluiting van Kunsthuis Venendal en de dood van Gerard van de Weerd valt volgens sommigen op het gebied van beeldende kunst weinig meer te beleven in Hoogeveen. Daarmee wordt voorbijgegaan aan de kunst in de openbare ruimte.

Want Hoogeveen is ook snelwegkunst van Rudi van de Wint, rotondekunst van Jurrian van de Haak en sinds kort de Van Gogh-muurschildering van De Strakke Hand. En van Buitenlucht, een steeds wisselende kunstroute in het Spaarbankbos.

Dit jaar beleeft Buitenlucht de vijfde editie. De opzet is vertrouwd. Initiatiefnemers Sejo Slingenberg en Jerry Bisschop hebben een twintigtal kunstenaars gevraagd werk te maken passend bij de natuurlijke omgeving, dit keer geïnspireerd op het woord transformatie. Het merendeel van de kunstenaars komt uit de regio, maar er zitten ook Brabanders en Utrechters bij.

Het begin van de ongeveer drie kilometer lange route is bij de Spaarbankhoeve. Vandaaruit is over goed begaanbare paden met behulp van kleine richtingaanwijzers een wandeling uitgezet over een terrein dat begin 1900 door de plaatselijke spaarbank werd gekocht en nu in beheer is van het Drentse Landschap.

Het eerste kunstwerk op de route is meteen ook het grootste beeld, een boswachtershuisje van Rookie Sheer Mohamed uit Groningen met plaats voor slechts een zittende persoon. Een stukje verderop heeft dezelfde kunstenaar een uit sprokkelhout opgebouwde stoel bij een tafeltje met hippe koffies neergezet. Het ziet er gastvrij uit, maar schijn bedriegt.

Veel werken langs de route zijn zeer ingetogen en onnadrukkelijk. Kitty Blüm uit Groningen en Wilma Geert uit Gieten gaan het verst. Zelfs als je goed kijkt, duurt het even voordat duidelijk wordt wat zij in het bossen hebben achtergelaten: subtiele voorzettingen van bestaande vegetatie in de vorm van wortels gemaakt van gekleurde wol.

Vaste exposant Betty Simonides, tegenwoordig uit Groningen, laat zien wat er niet (meer) is. Ze bouwde een boombescherming zoals je die soms bij werkzaamheden langs wegen ziet, maar dan zonder de te beschermen boom. Martha Veldhuis uit Ruinerwold maakte uit gebogen draadstaal een nauwelijks zichtbare denker á la Rodin die volledig opgaat in het struweel.

Dat onnadrukkelijke valt ook op, omdat kunstenaars bij de eerdere edities een neiging hadden zich nogal te manifesteren, met soms grote en kleurrijke beelden tot gevolg. Het lijkt alsof ze zich meer bewust zijn geworden van hun verstorende invloed c.q. footprint. In deze tijd van klimaatverandering wordt ook van kunstenaars bescheidenheid gevraagd.

Kunstroute Buitenlucht is te bezoeken tot oktober. Startpunt: parkeerplaats Spaarbankhoeve Hoogeveenseweg 5 in Fluitenberg

Nog geen jaar na mijn vorige bezoek was ik opnieuw in het Fotomuseum in Den Haag. En opnieuw zocht ik een foto van dichtbij. De tentoonstelling School - Verliefd, verveeld, verslapen maakte dat mogelijk. Wie is er niet naar school geweest? Ik in ieder geval wel. Met plezier, bijbehorende herinneringen en wisselende resultaten.

De keuze viel op een foto die in 2017 door Kees van de Veen is gemaakt op de Asielschool in Onnen. We zien een huilende jongen in de armen van een docent op de dag dat zij afscheid van elkaar nemen. We denken ook het verdriet van andere leerlingen te zien. Tranen omdat het voorbij is. Tranen omdat onduidelijk is hoe het verder gaat.

Wat op de foto van Kees van de Veen meespeelt, is dat dit niet zomaar een laatste schooldag is. Het afscheid houdt verband met het verdwijnen van het plaatselijke asielzoekerscentrum in 2017. Alle leerlingen kregen een plek op andere scholen in hun woonplaats of een ander azc. We leven alweer vijf jaar verder. Wie weet hoe het nu met ze is.

School - Verliefd, verveeld, verslapen wordt gepresenteerd als een ode aan de leerling, vol herkenbare situaties. “Wegdromen tijdens de les, spelen op het schoolplein, wachten tot je wordt gekozen bij gym en het moment van de klassenfoto. Via zo'n 150 foto's (her)beleeft de bezoeker een doodgewone schooldag: van 's ochtends vroeg op de fiets naar school tot de laatste bel.” 

Te zien tot en met 6 augustus.

Wat is straks te zien op de tentoonstelling Op reis met Vincent - Van Gogh in Drenthe in het Drents Museum? Dat De turfschuit en Onkruid verbrandende boer worden getoond ligt voor de hand. Beide schilderijen zijn (deels) eigendom van het museum in Assen. De aquarel Ophaalbrug te Nieuw-Amsterdam ligt eveneens in de lijn der verwachting, want in de collectie van het Groninger Museum. Maar verder?

Beloofd wordt de komst van ‘meer dan twintig Van Goghs’. Dinsdag werd bekendgemaakt dat ieder geval ook Landschap met een boerderij een plek krijgt. Het museum omschrijft het werk uit een privécollectie in Canada als een ‘relatief onbekende aquarel’ en ‘een voorbode van de latere kleurenpracht waar Van Gogh om bekend staat’.

Van Gogh maakte, voor zover bekend, gedurende drie maanden in Drenthe zes schilderijen en zestien aquarellen en tekeningen in Drenthe. Daarnaast verstuurde hij 23 brieven. Niet alles zal vanaf september worden getoond, wel zoveel mogelijk. Voorts is werk te zien dat voorafgaand aan en aansluitend op de Drentse periode zijn vervaardigd. Plus werk van tijdgenoten en inspiratiebronnen.

Nog even en dan sluit een van de meest aantrekkelijke expositieruimtes in Drenthe voorgoed de deuren: het Centrum Beeldend Kunst aan de Ermerweg in Emmen. Afgaand op de berichten in de vakpers en dan die speciaal voor beeldende kunst in Noord-Nederland maalt niemand daar om. Ik heb althans geen enkel treurbericht gelezen.

Dat kan ook komen doordat het CBK in Emmen over een filiaal beschikt, in het Rensenpark, en er vooruitzicht is op een nieuw onderkomen, ook in het Rensenpark. Aan het gereedmaken van dat nieuwe onderkomen wordt momenteel gewerkt. Wie wil zien hoe de werkzaamheden vorderen, kan 17 juni tussen 10.00 en 15.00 uur een kijkje nemen tijdens de Dag van de bouw.

Dit alles betekent dat 14 juni, 15 juni en 16 juni de laatste dagen zijn van wat in de volksmond De Fabriek wordt genoemd. Joop en Anan Striker, een vader en een zoon, hebben als afscheid de muren mogen bewerken. Het nieuwe CBK gaat naar verwachting in het voorjaar van 2024 open, onder een andere naam. Tot die tijd kan het CBK Rensenpark ‘gewoon’ bezocht worden.

Zie verder ook hier.

Bij het woord ‘muze’ dwalen de gedachten af naar vrouwen die op raadselachtige wijze ‘iets’ in gang zetten. Zoals inspiratie waar kunstwerken uit voortvloeien.

Dat hebben we te danken aan de Griekse dichter Hesiodos, een jongere tijdgenoot van de bekendere Homeros, die in een van zijn werken aangeeft dat hij zijn gaven te danken heeft aan de negen dochters van Zeus.

Martine van der Veer maakte een podcastserie over het fenomeen ‘muze’. Of meer precies: over de vrouw achter de muze. Om te beginnen leidt ze de luisteraar mee naar de zolder van museum De Lakenhal in Leiden waar een zeefdruk van Marlene Dumas wordt bewaard getiteld De muze is moe.

Moe waarvan? Muzen hoeven toch alleen maar in gedachten te bestáán? Wie heeft opgelet, weet beter. Al jaren verschijnen publicaties waaruit blijkt dat vrouwen net zo goed actief zijn geweest in de kunst als mannen. Lees daardoor Het Grote Vrouwen Kunstboek van Rebecca Morrill of Ik ben mijn muze van Loes Faber. Bezoek daarvoor de tentoonstelling Uit de kunst in het Groninger Museum.

De podcastserie van Van der Veer – de titel is ontleend aan de zeefdruk van Dumas – past in deze rehabilitatiegolf. Verspreid over zes afleveringen maakt ze door museumbezoek met hulp van deskundigen duidelijk dat met muze inderdaad meestal een vrouw wordt bedoeld. Ze maakt vooral duidelijk dat die vrouwen meer deden dan passief het goddelijk vuur der inspiratie aansteken en dienstbaar poseren voor de mannelijke blik.

Van de muzen die aan bod komen, is Mathilde Willink in Nederland de meest bekende: model, echtgenoot van de schilder, socialité en levend kunstwerk. Camille Claudel is zelfs wereldberoemd, hoewel ze lange tijd in de schaduw van beeldhouwer Auguste Rodin heeft gestaan.

Fascinerend is het verhaal van Elizabeth Siddel, volgens de prerafaëlieten de ideale vrouw. Haar echtgenoot Gabriel Dante Rossetti liet jaren na haar dood haar graf openen om een in de kist achtergelaten bundel gedichten te bemachtigen. Of anders Victorine Meurent, die de (kunst)wereld schokte door te poseren voor de schilderijen Olympia en Le déjeuner sur l’herbe van Édouard Manet.

Zelf schilderde Meurent ook, braver dan Manet, want naar de mode van haar tijd. Op basis van haar kwaliteit werd ze in 1876 toegelaten tot de Salon van Parijs, waar Manet destijds werd afgewezen. Maar poseren deed ze naakt. Het leverde haar de reputatie van prostitué op, iets waar ze nooit meer van af zou komen. Tot De muze is moe.

De podcastserie De muze is moe van Martine van der Veer is gemaakt in samenwerking met kunstmagazine Muze.

In Noord-Nederland wordt al maanden het tachtigjarig bestaan van kunstschilder Matthijs Röling gevierd. Dat begon eind vorig jaar met tentoonstelling Binnenkijken bij Matthijs Röling in museum Wierdenland in Ezinge, waar de kunstenaar woont. En werd voortgezet met de presentatie Tuinen in Museum Belvédère bij Oranjewoud

Vervolgens opende eind maart in het Veenkoloniaal Museum in Veendam de expositie Matthijs Röling, natuurlijke schoonheid en daarna in april in museum Nienoord in Leek de expositie Matthijs Röling en kunstenaarsvrienden.

Een deel van de in Groningen getoonde werken is afkomstig uit het Drents Museum, dat vaker aandacht schenkt aan Röling. In Assen gebeurt dat nu middels een wandschildering die Röling maakte met zijn kunstenaarsvriend Wout Muller. Oorspronkelijk hingen de panelen in de keuken van een neef Röling. Ter gelegenheid van het jubeljaar zijn ze in Assen in overgangsruimte naar het oude museum (en café Pingo) te zien.

Twee berichten over Museum De Buitenplaats in Eelde, waar sinds het vertrek van Mariëtta Jansen per 1 juli 2022 bij mijn weten nog steeds wordt gewacht op de komst van een nieuwe directeur.

Het eerste bericht heeft betrekking op poëzie-activiteiten met onder meer een optreden zondag 7 mei van Barbara van den Hoofdakker die gedichten zal voordragen van Rutger Kopland, dit afgewisseld met muziek van Robert Jan van der Feen (fluit) en Jan Jakob Mooij (hobo).

Vanaf diezelfde zondag zijn in de tuin bij het museum Luisterkoetsen te vinden, gemaakt door dichter en beeldend kunstenaar Johan de Goede (1964). Citaat uit het persbericht:

‘Treed binnen in de luisterruimte van de poëzie-capsules waarin gedichten van onder andere Ida Gerhardt, Anneke Brassinga, Rutger Kopland en Johan de Goede ten gehore worden gebracht, temidden de appelbomen.’

Het tweede nieuws betreft de aankondiging van de komst vanaf 2 juli naar Eelde van het schilderij De Serenade (1629) van Judith Leyster. Het krijgt een plek in het museum naast Sandvikens Troost (ca. 2003) van Olga Wiese.

De tijdelijke combi-expo vloeit voort uit het project Match waarbij twaalf topstukken uit de Eregalerij van het Rijksmuseum in Amsterdam deze zomer afreizen naar twaalf musea in Nederland, in elke provincie één. Daar komen ze naast een werk uit de eigen collectie te hangen.

Zo krijgt in het Groninger Museum Hollands meisje aan het ontbijt (ca. 1756) van Jean-Étienne Liotard een plek naast Meisje aan de pomp uit 1872 van Matthijs Maris.

Vandaag, woensdag 26 april, zou Kees Thijn 90 jaar zijn geworden. Toen hij nog leefde, een half jaar geleden, had hij bedacht dat er rond zijn verjaardag een expositie moest komen met zijn werk in zijn museum. De directeur van het Drents Museum moest die expositie openen.

En zo geschiedde. Harry Tupan kwam vorige week naar de beleefstad Coevorden om zijn licht te laten schijnen over de schilderijen van Kees Thijn in Museum Thijnhof.

Eerst stond Tupan stil bij zijn eerste ontmoeting met Thijn, ‘een lange rustige man met kort stekeltjeshaar’. Het was in 1980. Behalve schilder was Thijn in die periode voorzitter van het Drents Schildersgenootschap.

Daarna werd Thijn als kunstenaar in context geplaatst. Een post-magisch realist, noemde Tupan hem, ‘misschien wel een surrealist’. Ter verduidelijking werden de namen van beroemde geestverwanten genoemd: Giorgio de Chirico, René Margritte, Salvador Dali, Carel Willink, Raoul Hynckes.

Kees Thijn zou het prachtig hebben gevonden. Ware het niet dat hij 8 januari is overleden. Daags voor de opening van een andere expositie in zijn museum had hij zich niet fit gevoeld en was hij thuisgebleven, in Stegeren bij Hardenberg. Daar stierf hij. 89 jaar oud.

Of de tentoonstelling ter gelegenheid van zijn 90ste verjaardag geworden is zoals Thijn het had gewild, is niet na te gaan. Maar in bijna alle zaaltjes en zalen van de voormalige muziekschool - door hem aangekocht en in 2015 door hemzelf geopend - hangen nu zo’n honderd schilderijen. In depot worden nog eens vijfhonderd werken bewaard. Ook is een kamertje ingericht waar is te zien hoe hij werkte.

Thijn (Emmen, 1933) was zeer productief, zeker als je bedenkt dat hij laat met schilderen is begonnen. Dat was in 1966, toen hij in Groningen woonde, de stad waar hij hoogleraar radiologie aan de universiteit Groningen zou worden. Om de techniek onder de knie te krijgen, won hij advies in van Minerva-docenten. Het meeste leerde hij zichzelf.

Was Thijn een goede schilder? Niet als je naar zijn portretten kijkt. Er zitten een paar rake tussen, maar ook mindere. Hij hield onmiskenbaar van fijnschilderen, maar soms legde het fijne het af tegen het tempo waarin hij werkte. Waar Thijn goed in was, was in het maken van kleurrijke composities vol symbolen die hem fascineerden: dieren, insecten, vruchten, bloemen en bloedvaten.

Van figuratief schilderende kunstenaars wordt gezegd dat het vertellers zijn, een belangrijk deel van hun populariteit is daarop gebaseerd. De schilderijen van Thijn hebben, door het gebruik van symbolen, iets van vertelselplaten waarmee de schilder als docent uitleg geeft over leven, liefde en het verglijden van tijden, maar ook zorgen uit over politiek, macht en maatschappelijke ontwikkelingen.

In Drenthe neemt Kees Thijn een aparte plaats in, sprak Evert Musch ooit in een poging het werk te duiden. ,,Hij wil zich zo goed mogelijk uiten en tracht dit te doen in een duidelijke en heldere taal voor zichzelf en (vaak met een boodschap) naar de mensen toe.” Daar zit geen woord Spaans tussen.

Toen Kees Thijn nog leefde, maakte hij zich hard voor betere omstandigheden waaronder werk van Drentse kunstenaars, dood en levend, museaal kan worden getoond. Er is vooralsnog geen reden te twijfelen of de stichting achter Museum Thijnhof zich daarvoor zal blijven inzetten.

De overzichtstentoonstelling Kees Thijn (1933-2023) is tot en met 28 augustus te zien in Museum Thijnhof Coevorden.

Ter nagedachtenis van het bezoek van Vincent van Gogh aan Drenthe, dit jaar 140 jaar geleden, zijn Hoogeveen en Nieuw-Amsterdam bedacht met twee grote muurschilderingen. Of eigenlijk vier, want in Nieuw-Amsterdam wordt drie muren van een voormalige graansilo bewerkt.

De verantwoordelijke schilders zijn lid van kunstenaarscollectief De strakke hand uit Werkhoven in Utrecht. Hun klus in Hoogeveen zit er inmiddels op, daar begon Van Gogh in 1883 zijn verblijf in Drenthe. In Nieuw-Amsterdam, waar hij het langst verbleef, wordt nog gewerkt. Voor meer over Van Gogh in Drenthe zie hier.

Uit het boekje van Gekleurd grijs selecteerde ik van de ‘culturele activiteiten voor de senior in Drenthe’ een fotoworkshop in het Stedelijk Museum Coevorden. Op de zolder van het museum hadden zich zo’n tien deelnemers verzameld, niet alleen senioren. De winkel werd gedreven door Sake Elzinga.

Die wist te vertellen dat anologe fotografie aan populairiteit wint, vooral onder jongeren. Het merendeel van de aanwezigen had evenwel digitale camera's meegebracht. Ook ik, maar ik hield 'm in de tas. Ik wilde mijn mobiele telefoon beter leren gebruiken.

Na een bondige uiteenzetting over fotografie in zijn algemeenheid, waarvan de les ‘de beste camera is de camera die je bij je hebt’ diepe indruk op mij maakte, dirigeerde Elzinga ons voor het praktijkonderdeel de straat op, naar buiten.

“Goed kijken”, adviseerde hij. “Geduld hebben. Meerdere foto’s maken, niet alleen staande, maar ook liggende. Meerdere standpunten kiezen. Wat in de weg staat, kun je ook gebruiken.”

Na enig zoeken en dralen viel mijn oog op het gemeentehuis, een architectonisch waagstuk, aan de overzijde van het Arsenaal. De foto’s die ik van het gebouw maakte, werden door Elzinga oordeelloos bekeken. Daarna liet hij zien hoe het ook kon. “Je kunt zo’n gemeentehuis mooi maken, maar je kunt zo’n gemeentehuis ook stuk maken”, zei hij. “Aan jou de keuze.”

Fotograferen is kijken en dan kiezen.