Woest en Ledig

Spiegeling van Benner, Untitled van Adnan

Voor de cultuurbijlage van Dagblad van het Noorden en Leeuwarder Courant werk ik aan een stuk over lente en beeldende kunst. In dat verband vroeg ik de mensen van Museum Belvédère een afbeelding op te sturen van een lente-schilderij uit hun collectie. Die kon ik krijgen: Spiegeling van Gerrit Benner uit 1969.

Op de voorpagina van het cultuurkatern van de Volkskrant wordt vandaag een artikel aangekondigde over brijante vrouwen in de kunst. Dat gebeurt met de afbeelding van het schilderij Untitled van Etel Adnan uit 2018. Lokkende vraag boven de afbeelding 'Waarom kent u dit schilderij niet?

Die vraag is net zo goed als de vraag wat Spiegeling van Benner met de lente te maken heeft.

Met Siemen Dijkstra op kruistocht door Drenthe

Drenthe mag zichzelf graag verkopen als een mooie provincie. Met heidevelden, bossen en hunebedden. Met rust, ruimte en natuurschoon. Als plek waar de tijd trager gaat, of zelfs stil staat. De oerprovincie. Kunstenaars werken daar graag aan mee. De tentoonstelling Barbizon van het Noorden in het Drents museum liet het vorig jaar zien.

Als er een kunstenaar bekend is geworden door het tonen van Drentse schoonheid dan is het Siemen Dijkstra. Al jaren gaat hij er op uit om het landschap vast te leggen; de akkers, de vennetjes, de velden. Schetsboek mee. Kijken. Zitten. Opgaan in de omgeving. En dan thuis in Dwingeloo de ervaringen verwerken in aquarel, gouache en houtsnede.

Afgelopen zaterdag opende in Galerie Wildevuur in Hooghalen een tentoonstelling met de oogst van de afgelopen drie jaar. Vanwege de lopende coronamaatregelen kan het publiek de expositie nog niet bezoeken. Wat wel kan, is een boek kopen waarin het nieuwe werk is afgebeeld, met teksten van Dijkstra zelf en van natuur- en landschapskenner Jan van Ginkel.

Kruistocht door Drenthe luidt de titel van zowel de tentoonstelling als het boek. Dat van die kruistocht mag letterlijk worden genomen. Dijkstra en Van Ginkel trokken steeds over Elp kruislings door Drenthe. In etappes van Bargerveen naar Ravenswoud, van Nieuwediep naar De Stapel, van Ter Apel naar Vledderveen, van Glimmen naar Dalerpeel.

Maar de kruistocht is ook figuurlijk bedoeld, vertelt Dijkstra tijdens een rondleiding door galerie Wildevuur. Alle jubelverhalen en promotiepraat van bestuurders en marketeers ten spijt, het Drentse landschap wordt er niet mooier op. De schoonheid neemt af en moet verdedigd worden. Dijkstra's liefde voor het Drentse landschap heeft gezelschap gekregen van zorgen voor dat landschap.

Vrijdag meer in de cultuurbijlage van Dagblad van het Noorden.

Drentse kunstenaars weinig internationaal actief

Het jongste nummer van tijdschrift Boekman staat in het teken van internationaal cultuurbeleid. Aanleiding is het verschijnen van de eerste beleidsnota voor internationale culturele betrekkingen, vijftig jaar geleden.

In die begintijd werden kunst en cultuur ingezet om 'het buitenland kennis te laten maken met ons land, omdat cultuur als kenmerkend voor de natie werd bestempeld'. Volgens Toine Minnaert van de universiteit Utrecht wordt het beleid vijftig jaar later verbonden aan verschillende (duurzame) maatschappelijke doelstellingen zoals die door de Verenigde Naties zijn vastgesteld.

'Zoals we in de geschiedenis vaker hebben gezien ontbreekt in het beleid een scherpe positionering en concretisering van plannen en de daaraan gepaarde verantwoordelijkheid', schrijft Minnaert. Dat leest alsof er sprake is van los zand.

Verder bladerend viel mijn oog op een stuk van Sarah van Binsbergen getiteld Feiten en cijfers over internationalisering in de cultuursector. Het artikel handelt over een database en gaat vergezeld van meerdere infografics met gegevens over 2019. Een daarvan is de Artist Participation Per Province.

De grafiek (zie boven) laat zien dat in Drenthe woonachtige en werkzame kunstenaars het minst van alle kunstenaars in Nederland internationaal participeren. Dat is op zich wel verklaarbaar, zoveel kunstenaars wonen en werken er niet in Drenthe. Het opvallende is dat het er minder zijn dan in de dunner bevolkte provincies Flevoland en Zeeland.

Een minder goed leesbare graphic laat zien met welke artistieke disciplines de wel internationaal gericht Drentse kunstenaars zich in buitenland bezighouden. Het blijkt dat de meeste van hen muzikaal actief zijn. Verder doen ze aan audio-visuele kunsten, erfgoed en architectuur.

Uitkijken naar DichtLicht van Lambert Kamps

Afgelopen zomer schreef ik over muziekvideopaviljoens. Speciale aandacht ging daarbij uit naar het Tschumipaviljoen op het Hereplein in Groningen, een weinig voor de hand liggende expositieplek waar al sinds 1990 kunst wordt getoond.

Op de achtergrond speelde iets met het wel of niet doorgaan van een subsidie voor de komende vier jaar. Ik heb daarna niet meer gevolgd hoe dat is afgelopen. Sorry daarvoor, maar de boog wil niet altijd gespannen staan.

Nu ontving ik een persbericht van de mensen achter, onder, voor of van het paviljoen waarin voor komende vrijdag een nieuw project wordt aangekondigd. De openingshandeling wordt verricht door Paul de Rook, de wethouder die wel of niet de subsidie wil(de) continueren.

Citaat uit het persbericht: 'Binnen de programmering van het Tschumipaviljoen ligt in de herfst en winter de nadruk op projecten waarbij van uiteenlopende lichtbronnen gebruik wordt gemaakt. Deze traditie continueren wij met DichtLicht van Lambert Kamps.

Met een lampsysteem dat functioneert als een uitvergrote ‘display’ kunnen letters en woorden worden gevormd. De display bestaat uit rasters van staaflampen. Deze lampen, die pneumatisch worden aangedreven schuiven langzaam in en uit gesloten kokers. Een programmering zorgt er voor dat er woorden en tekst ontstaat.

Dit resulteert in een display met vierkantige letters  waarmee woorden worden opgebouwd die langzaam te voorschijn komen en weer verdwijnen. Hiermee ontstaat een tekst die gebaseerd is op een gedicht van de dichter Tjitse Hofman.'

Bijgevoegd filmpje laat een vergelijkbare installatie van Kamps zien gebaseerd op een tekst van Renée Luth, eerder dit jaar.

IJzerkoeken by Hans Muller in Museum Coevorden

Afgelopen woensdag is in het Stedelijk Museum Coevorden alsnog de tentoonstelling IJzerkoeken by Hans Muller geopend. Te zien is onder meer hoe Muller traditionele ijzerkoekenijzers van gietijzer opnieuw heeft ontworpen. Ook worden schetsen en modellen getoond die Muller maakte voor de Vonkenwand en de Viraal-spiraal, twee van zijn kunstwerken voor het stationsgebied in Coevorden.

Uit het persbericht: 'De interesse van Muller in de geschiedenis van Coevorden en zijn treffende vertaling ‘van vroeger-naar-nu’ in opvallende kunstwerken waren voor de museumdirectie aanleiding om hem te vragen een ontwerp te maken voor een ouderwets, maar toch nieuw ijzerkoekenijzer. In 2020 is het 250 jaar geleden dat het IJzerkoekenoproer plaatsvond.'

Bedoelde oproer is een volksopstand op 22 december 1770 omdat de kerkenraad en de gemeenteraad in Coevorden een einde wilden maken aan een nieuwjaarstraditie waar flink bij gedronken werd. Na het smijten met stokken en stenen en iets van een belegering van het raadhuis werd het verbod ingetrokken. Het oproer wordt sinds een aantal jaren in Coevorden herdacht.

IJzerkoeken by Hans Muller is te zien tot en met 28 maart 2021. Tickets via www.museumcoevorden.nl.

Het unzippen van The Rolling Stones

Dagblad van het Noorden is druk met The Rolling Stones Unzipped, de tentoonstelling in het Groninger Museum die vrijdag opent voor publiek. Ik ben niet zo van de Stones. Ze zijn mij te lawaaierig en te schreeuwerig, geloof ik. Desondanks mocht ik de expositie alvast bekijken en beschrijven, want ik ben wel van de tentoonstellingen. Dit alles voor een verhaal dat vrijdag een plaats krijgt in een cultuurbijlage vol Stones.

Het Grote Vrouwen Kunst Boek

Geïnspireerd door de gewijzigde opstelling van de afdeling Kunst Rond 1900 in het Drents Museum - meer kunst van vrouwen, minder van mannen - stortte ik mij op het Grote Vrouwen Kunst Boek, een overzicht met 400 afbeeldingen van kunstwerk die de afgelopen 500 jaar door vrouwen zijn gemaakt. Dat leidde weer tot een artikel dat morgen in de cultuurbijlage van Dagblad van het Noorden en Leeuwarder Courant staat. Het stuk gaat, grof samengevat, over de veranderende aandacht voor kunst van vrouwen in 'onze' musea.

20 jaar Les Deux Garçons

Voor de cultuurbijlage van Dagblad van het Noorden en Leeuwarder Courant interviewde ik Roel Moonen en Michel Vanderheijden van Tinteren, beter bekend als kunstenaarsduo Les Deux Garçons. Nou ja, bekend: toen ik hun artiestennaam liet vallen tijdens een bijlagenoverleg bleven zelfs de meest erudiete collega's stil. Eindelijk. Daarop stuurde ik hen een afbeelding van Jèsus.

Het interview vloeide voort uit het idee een bijlage te maken over het dier in de kunst. Les Deux Garçons maken kunst met dieren, opgezette dieren. Dat doen ze nu twintig jaar. Ter gelegenheid van het vierde lustrum is binnenkort een tentoonstelling met nieuw werk te zien bij galerie Art Partout in Antwerpen. De opening wordt gestreamd. Zie ook www.artpartout.be.

Het nieuwe werk oogt minder lijdzaam dan Jèsus. "Onze nieuwe expositie gaat erover dat de dieren in opstand komen tegen wat wij de aarde hebben aangedaan en nog steeds aandoen", vertellen Moonen en Vanderheijden van Tinteren vrijdag in de krant. "We scheiden ons afval een beetje. Terwijl de aarde verder opwarmt, vissen we de oceanen leeg en kappen we de wouden. De beesten komen onze kant op. Ze brengen allerlei ziektes mee. Het coronavirus is er niet voor niets."

Met andere woorden: het beest bijt terug.

Human after all, Keramiekmuseum Princessehof

In Keramiekmuseum Princessehof te Leeuwarden bezocht ik Human After All, een zeer fraaie door Tanya Rumpff samengestelde tentoonstelling waarbij keramiek als hedendaagse beeldende kunst wordt gepresenteerd: met video, installaties, stopmotion, beelden en meer. Te zien tot en met 5 september 2021.

De deelnemende kunstenaars raken, aldus het museum, met hun werk 'aan de complexe menselijke aard; La Condition Humaine, de mens met zijn beperkingen, nietig of zelfbewust, mooi of wreed.'

Met werk van: William Cobbing (1974, Groot-Brittannië), kunstenaarsduo Nathalie Djurberg & Hans Berg (1978, Zweden), Leiko Ikemura (1951, Japan), Klara Kristalova (1967, Tsjechië), Kris Lemsalu (1985, Estland), Sharon van Overmeiren (1985, België), Liliana Porter (1941, Argentinië), Mariken Wessels (1963, Nederland) en Geng Xue (1983, China).

Geng Xue

Mariken Wessels

William Cobbing

William Cobbing

Liliana Porter

Klara Kristalova

Klara Kristalova

 

Wie is dit? Vermeer? Wat is het?

Een persbericht van het Mauritshuis in Den Haag. Het museum heeft laten onderzoeken of er verschil bestaat hoe kunstkenners en niet-kunstenaars kijken naar het schilderij Gezicht op Delft (1660/1661) van Johannes Vermeer. Het onderzoek werd verricht door bezoekers van beide groepen een eye-tracking bril op te zetten.

Wat blijkt? Er is verschil. Arts en neurobioloog Dick Swaab, die ook een bril op zette, mocht 'conclusies' trekken uit de verzamelde gegevens:

‘Iedereen kijkt in eerste instantie naar de stad, ongeacht kunstkenner of niet-kunstkenner. Mensen die weinig ervaring hebben met schilderijen schieten gelijk naar boven, beneden, van link naar rechts. Maar ze beginnen ook met kijken naar de stad, om vervolgens te focussen op verschillende dingen.’

Met andere woorden, de mijne, geïnspireerd op het denken van Schwaab: Een niet-kunstkenner zoekt op een schilderij.

Dat lijkt mij een goede kijkhouding. Wie is dit? Vermeer? Wat is het? Wat staat erop? Wat moet ik er mee? Heb ik er iets aan? Is dit mooi? Is dit knap? Is dit goed? Waar zie ik dat dan aan?

Beter misschien wel dan de houding van de kunstkenner. O, daar heb je Vermeer. Een van mijn favoriete schilders. Gezicht op Delft. Eens kijken hoe hij dat doet, die wolken, dat licht, die mensjes, die stad, die geveltjes. Ja, knap hoor. Kom, hoe heet dat water ook maar weer?

Onderaan het persbericht wordt uitgelegd wat moeten worden verstaan onder een kunstkenner en een niet-kunstkenner. Een kunstkenner gaat volgens het Mauritshuis meerdere keren per jaar of maand naar een kunstmuseum. Een niet-kunstkenner gaat maximaal 1 keer per jaar naar een kunstmuseum.