Vandaag, dinsdag, is het mogelijk via een beeldscherm live te kijken naar twee kunstwerken die 8000 kilometer van elkaar verwijderd zijn.

Kunstmuseum M. in Almere legt de verbinding tussen Spiral Jetty van kunstenaar Robert Smithson (1938 - 1973) in Amerikaanse staat Utah enerzijds en Broken Circle/Spiral Hill van Smithson in Emmen anderzijds.

“De uitzending begint wanneer het langzaam licht wordt op het ene continent en eindigt met het invallen van de duisternis op het andere”, vertelt Michel Langedijk, perscoördinator namens Kunstmuseum M., Land Arts of the American West, de Holt/Smithson Foundation en Land Art Contemporary.

Het event wordt georganiseerd als voorbode van een internationale conferentie begin oktober in Almere over landart, een kunstvorm die mede door Smithson in gang is gezet.

“Die conferentie is voor fans van landschapskunst, dat is vermoedelijk een klein publiek”, zegt Langedijk. ,,De live-verbinding is voor iedereen. Gratis. Thuis te bekijken. Het is een gelegenheid om twee kunstwerken te zien die je normaal nooit samen te zien krijgt, al was het maar vanwege de afstand.”

Broken Circle/Spiral Hill bevindt zich sinds 1971 bij een voormalige zandafgraving even buiten Emmen en is sporadisch door publiek te bezoeken. Spiral Jetty werd een jaar eerder door Smithson gecreëerd na het storten van zwarte rots, aarde en zoutkristal bij het Great Salt Lake. ,,Dat is echt totally the middle of nowhere ”, zegt Langedijk.

Om de uitzending mogelijk te maken, worden camera’s bij de twee kunstwerken geplaatst. “Als jij de uitzending gaat bekijken zie je aan de ene kant Spiral Jetty en aan de andere kant Broken Circle. Terwijl het licht verandert kun je ze in weer en wind voor het eerst met elkaar verbonden zien.”

Om het nog spannender te maken, komen af en toe mensen aan het woord. Zo zijn studenten gevraagd teksten voor te lezen die te maken hebben met Robert Smithson. Ook staan interventies gepland door mensen die een speciale band hebben met zijn werk.

Een van hen is Lee Ranaldo. De gitarist van rockband Sonic Youth reisde in de jaren tachtig na een optreden in popclub Vera vanuit Groningen naar Emmen om Broken Circle te zien en legde dat vast in een dagboek.

De livestream start 10 september om 14.00 uur via landartlives.nl/smithson.

De nieuwe naam voor het Centrum Beeldende Kunst Emmen is bekend, bij mij althans. Het podium gaat Diep heten, met als toevoeging ‘ruimte voor beeldende kunst’.

Dat concludeer ik op basis van eigen waarneming van twee raadselachtig vormgegeven billboards langs de Odoornerweg gecombineerd met de herinnering aan een bericht op de Facebook-pagina van het CBK. Op 13 februari werd het publiek daar opgeroepen een voorkeur uit te spreken voor ‘Diep’ of ‘Bassin’ zodat burgemeester Eric van Oosterhout en zijn wethouders een besluit konden nemen.

Daar is het volgende te lezen:

‘De naam Diep refereert aan het feit dat het gebouw onder de grond ligt. Ook verwijst deze naam naar het water op het dak. ‘Diep’ is immers Drents voor waterloop, zoals het ‘Schoonebeker Diep’. De naam is makkelijk te schrijven en uit te spreken. Tegelijk refereert deze naam aan de beeldende kunst: bijvoorbeeld ‘diepe kleuren’ en de verdieping die kunst kan bieden. Tot slot biedt deze naam veel mogelijkheden om te spelen met inhoud en vormgeving in de communicatie.’

Nu is het wachten op antwoord op de vraag vanaf wanneer ‘Diep’ voor het publiek is te bezoeken. Volgens de meest recente berichten kampt het beoogde centrum in het Rensenpark aan de Hoofdstraat te Emmen nog altijd met ernstige wateroverlast als gevolg van een ingrijpende verbouwing en andere tegenvallers waaronder budgetoverschrijdingen. Wordt vervolgd.

Komende zondag wordt Folly Art Norg afgesloten. Dat gaat gepaard met de uitreiking van twee prijzen, een door een jury en een namens het publiek. Maar ook met de overhandiging van twee certificaten, een voor de meeste duurzame folly en een voor de duurzame werkwijze van de FAN-organisatie.

Onderstaande foto’s laten in niet willekeurige volgorde drie follies zien die er wat mij betreft bovenuit steken:

1. 'Sporenvangers' van Lars Goossens & Vincent van Leeuwen.

2. 'De hybride waarnemer' van Alexandrea van Paassen.

3. 'Zoektocht in de bodem' van Henri van Hoeve & Sanne Dijkstra.

Het is dat een krantenadvertentie mij erop attendeerde anders had ik misschien nooit of pas heel veel later vernomen dat in Wiesbaden een museum voor abstracte kunst is geopend. Die opening was in juni, in een nieuw gebouw van de Japanse architect Fumihiko Maki. Ik wilde naar Wiesbaden.

Maki is onder meer bekend omdat hij een van de vier gebouwen heeft ontworpen ter vervanging van de Twin Towers in New York. Veertig jaar geleden sprak hij de wens uit om tien musea te realiseren. Museum Reinhard Ernst für abstrakte Künst is het tiende en laatste. De anderen staan in Japan, China, India, de Verenigde Staten en Canada zo leerde ik op een deeltentoonstelling in het museum te Wiesbaden.

Een museum bouwen voor abstracte kunst is gedurfd, denk ik. Is daar wel publiek voor? Toen ik er was, vorige week, bleek dat in Duitsland het geval, al was het niet heel druk. Enkele tientallen bezoekers, veelal de vijftig gepasseerd, bekeken de opvallend grote werken, veelal schilderijen, van mensen die na 1945, veelal in de Verenigde Staten, ‘op nul’ wilden beginnen om daarna de kunst opnieuw uit te vinden.

Kleur is alles is de titel van de eerste collectiepresentatie. Dat zou zeker waar kunnen zijn, al had de titel Grootte doet ertoe ook gekund. Zelf betrapte ik mij erop dat ik als kunstliefhebber toch iets meer van de ideeën en verhalen ben (geworden). Makers van abstracte kunst doen ook aan ideeën en verhalen, daar niet van, maar wat ze in beginsel doen is iets laten zien. Het vertellen komt later.

Met als gevolg dat veel abstracte kunstwerken zich – althans aan mij – presenteren als een zwart of rood en geel gat waar ik zomaar in kan verdwijnen en geconfronteerd wordt met, eh, mezelf. Dat is heel goed en leerzaam, misschien ook nuttig, maar als ik iets van kunst verlang, meestal, dan is het tegenovergestelde. Nu ik dit schrijf bedenk ik mij meteen dat ik daar soms ook heel anders over kan denken.

De meeste namen en titels in het museum, die heel origineel op de vloer zijn aangebracht, deden ondertussen geen bel rinkelen: Hans Hartung, Judit Reigl, Tōkō Shinoda, K.O. Götz, Pierre Soulages, Fred Thieler, Morris Louis, Friedel Dzubass, Ernst Wilhelm Nay. Alleen Helen Frankenthaler kwam mij vagelijk bekend voor, al wist ik niet meer waarvan. Was het van een schilderij met kleur en een nauwelijks te definiëren compositie?

Frank Stella kende ik wel, ook omdat hij eerder dit jaar is overleden. Van zijn hand werden in Wiesbaden wandsculpturen getoond uit een reeks die is geïnspireerd op hoofdstukken van Herman Melville’s Moby Dick. Tony Cragg kende ik ook, vooral van mijn bezoek eerder die week aan Skulpturenpark Waldfrieden in Wuppertal. Daarover later wellicht meer, misschien ook niet, ik ben hier niemand iets verplicht.

Opdrachtgever voor de bouw van het museum is de stichting Reinhard en Sonja Ernst. Reinhard Ernst heeft zijn geld verdiend als fabrikant van precisietandwielen. Nu viel het mij op dat Accumulatian Renault van een kunstenaar genaamd Arman uit 1969 op het moment van mijn bezoek het meest populaire kunstwerk was: een verzameling industriële verbindingsplaatjes afgaand de titel afkomstig uit de Renault-fabrieken.

Toen ik ergens las dat Reinhard Ernst de basis voor zijn fortuin heeft gelegd als fabrikant van precisietandwielen kwam het mij voor als een volstrekt logische aankoop. Een verbindingsplaatje is net zo goed een cruciale schakel die iets bijzonders in gang zet en mogelijk maakt.

Zomer

Herfst

Winter

Lente

Bezoekers van Open Stal kunnen deze maand zijn stem horen in de Bonifatiuskerk in Oldeberkoop dankzij de soundscape Wakker die hij met Wijnand Bredewold maakte. In het Rensenpark in Emmen klinkt tot en met 18 augustus vanuit de Rensenhut (foto) het geluidskunstwerk SOS van Peter Veen. Uit het persbericht:

‘De soundscape SOS is gemaakt met de zang en de waarschuwings­roep van vogelsoorten die op de rode lijst staan. De compositie duurt ongeveer 5 minuten en blijft zichzelf herhalen. De basis is de morsecode SOS: 3x kort, 3x lang, 3x kort.

De vogels in het koor zijn: snor, roerdomp, buidelmees, grote lijster, raaf, mus, nachtegaal, kramsvogel, veldleeuwerik, koekoek, zwarte mees, wielewaal, kerkuil, kneu, noordse stern. De solo’s zijn van de nachtegaal en de kneu. De roerdomp is de bas.

De soundscape SOS is een alarmroep als het gaat om de vogelstand. Van de broedvogels in Nederland neemt ruim veertig procent in aantal af. Daarbij staan in ons land maar liefst 87 vogelsoorten op de rode lijst. De complete rode lijst en wat iemand zelf kan doen, is te lezen op de website vogelbescherming.nl.’

SOS, eerder te beluisteren tijdens Kijken dan zien in Veenhuizen, is de derde presentatie van leden van kunstenaarsgroep Kuunst.nu in de Rensenhut. Eerder streek Loes Heebink in de hut neer, daarna volgde Nicoline Goris. Op 16 augustus wordt overigens tijdens Open Stal in Oldeberkoop de eerder hier besproken, door Heebink geïnitieerde film Fluisteraars vertoond.

Het is (vrijwel) altijd weer fijn om Open Stal in Oldeberkoop te bezoeken, de vermoedelijk langst bestaande kunstroute van Nederland. Al was het maar om te zien hoe het portret zich ontwikkelt dat Gert Sennema in een beukenboom in het Molenbosch heeft gesneden.

Sennema deed dat in 2010. Ik kan mij niet meer herinneren dat ik er toen bij was, toch heb ik een foto gevonden waarop een eerste schets is te zien. In het archief van Dagblad van het Noorden heb ik een klein stukje aangetroffen met een foto waarop Hesselink poseert bij de boom.

De in 1941 in Neede (Gld.) geboren Hesselink, in 2022 is hij overleden, was een bekende inwoner van Oldeberkoop. Niet alleen bekleedde hij als agrariër functies in verschillende besturen, hij was ook betrokken bij de aankoop van het Molenbosch en bij de bouw van het deels naar hem vernoemde multifunctionele centrum Mejander. Tijdens open Stal zijn daar kunstwerken te zien.

Hierboven een foto van Hesselink met boomportret uit 2010, zoals aangetroffen in het beeldarchief van Dagblad van het Noorden. Hieronder wat er daarna gebeurde.

2010

2014

2016

2019

2022

2024

In Norg wordt zondag Folly Art geopend, een inmiddels jaarlijkse (wandel)route van zo’n 7,5 kilometer langs nutteloze bouwsels in en rond het esdorp. Ter aankondiging sprak ik voor Dagblad van het Noorden met vier follybouwers, twee Friezen, een Groninger en een Italiaan.

Terwijl de Friezen en de Groninger hun folly’s al gereed hadden, was de Italiaan tot op het laatst nog druk bezig met zagen, timmeren, boren en schroeven. Hij werkte alleen en deed daar niet moeilijk over.

Wat Davide Tagliabue voor de route had bedacht en wilde maken, de kunsthistorische en cultuurfilosofische context zeg maar, kon ik door mijn en zijn gebrekkige Engels niet goed verstaan. Wat ik ervan begreep was dat hij iets bouwde om de beleving van de omgeving te verbeteren, zowel voor mens als natuur.

Zijn folly doet op het eerste gezicht denken aan een grafheuvel. Als een mens er binnentreedt valt hij, zij of die samen met het landschap en alles wat er in en op dat landschap leeft, flora en fauna. De plek die Tagliabue toegewezen had gekregen was nogal afgelegen, zeg maar gerust geïsoleerd voor iemand die in zijn eentje iets wil realiseren, maar juist daardoor passend.

Folly Art Norg oefent een grote aantrekkingskracht uit op kunstenaars, vormgevers, architecten en andere knutselaars die in korte tijd en alle vrijheid iets willen bouwen. Deelnemers komen overal vandaan, uit Noord-Nederland en de omringende omgeving over de rivieren en voorbij de afsluitdijk, maar nu dus ook uit Italië.

Folly Art Norg is vanaf zondag en met 25 augustus te bezoeken. Startpunt is Dorpshuisstraat 1 in Norg. Een routeboekje kost 15 euro. Trek voor een wandeling langs 20 folly’s minimaal een dagdeel uit. Zie ook https://follyartnorg.nl/

De afdeling marketing en communicatie van het Drents Museum stuurde foto’s die Sake Elzinga maakte van een muurkunstproject dat vorig week is opgeleverd in de wijk Vredeveld in Assen. Het betreft een schildering door muralist Nina Valkhoff voor een flat aan de Dotterbloemlaan.

Valkhoff nam werk van metaalkunstenaar Johanna van Eijbergen als uitgangspunt en combineerde dat met het object ‘de boerhoorn van Wijster’, Geranium van graficus Julie de Graag en Onkruid verbrandende boer van Vincent van Gogh. Drie kunstenaars van rond 1900 derhalve en een bewerkt gebruiksvoorwerp uit de achttiende eeuw.

De nieuwe muurkunst in Assen houdt verband met een groter project dat is opgezet door het Mauritshuis. Het museum in Den Haag heeft ter gelegenheid van het 200-jarig bestaan in 2022 twintig musea gevraagd mee te werken aan muurschilderingen geïnspireerd op de collectie van die musea.

''Streetart gaat verder dan het traditionele canvas en brengt kunst naar daar waar geleefd, gewerkt en gespeeld wordt", aldus de mensen van het Mauritshuis. "Verspreid door heel Nederland maken de Museum Murals de omgeving mooier. Midden in een woonwijk. Er is geen ontsnappen aan deze enorme meesterwerken." Zou het een stagiair zijn geweest, die dit schreef? 

Volgens de meest recente gegevens hebben tot dusver tien musea gevolg gegeven aan het verzoek, al zijn niet alle muralisten  reeds bekend. Zie ook museummurals.nl.

Het Scheepvaart Museum werkt of gaat werken met Matthieu Pommier, het Nederlands Fotomuseum met Dalal Mitwally, Stedelijk Museum Alkmaar met Telmo & Miel, Het Noordbrabants Museum met Studio Giftig, het Fries Museum met NeSpoon en het Groninger Museum met Mick la Rock.

Op de valreep naar de Rensenhut in het Rensenpark te Emmen geweest. Kijken of deze inderdaad geschikt is voor beeldende kunst. Loes Heebink liet er als lid van de Drentse kunstcollectief Kuunst tot en met zondag op uitnodiging van het tegenwoordig nomadische Centrum Beeldende Kunst een installatie zien.

Wat ik zag, deed aan een Japanse tuin denken, en aan een graf, aangeharkt en wel. In de hut was een perkje uitgezet met fijne witte korrels en middenin twee delen van een mal die, afgaand op de vorm binnenin, een vaasje hadden omklemd. Waar was het vaasje? Wat werd hier herdacht?

Tegenover het ‘perk’ had Heebink een beeldscherm opgehangen waarop een korte film werd vertoond waarin eerst een gebouw werd opgeblazen, daarna een meisje met een theeservies speelde en vervolgens het servies een eigen leven begon te leiden. Aan het einde van de film raakte het servies ondergesneeuwd door fijne witte korrels.

Een tekstbordje naast het scherm gaf de titel van de installatie en film prijs: Legacy. (In de hut hing nog een scherm, waarop eveneens een filmpje werd vertoond. Die laat ik in deze tekst gemakshalve even buiten beschouwing. Dit soort kunst beschrijven is al ingewikkeld genoeg.)

Dankzij de titel, maar vooral dankzij voorkennis, kon ik het werk in de hut enigszins een plek gegeven – zonder was het mij niet gelukt. Die voorkennis betreft een film, Fluisteraars van Saskia Jeulink, waarin Heebink een prominente rol speel. In de film is te zien hoe ze beelden van plexiglas tot korrels vermaalt met een idee een nieuw werk te maken.

Fluisteraars gaat over de vraag wat er met het werk van kunstenaars moet gebeuren als zij er niet meer zijn. Heebink speelt met de gedachte te laten vastleggen dat alles van haar hand vernietigd moet worden. Legacy ligt in het verlengde. Om de een paar regels uit het Bijbelboek Genesis te parafraseren: want korrels zijt gij en tot korrels zult gij wederkeren.

Dan het antwoord op de vraag waar dit stukje mee begon: is de Rensenhut geschikt voor beeldende kunst? Dat antwoord luidt ja. Aan de andere kant: is niet alles geschikt voor beeldende kunst? In geval van conceptuele en hermetische Legacy lijkt mij de wervende werking overigens beperkt. 

Komende twee weken is het de beurt aan Kuunst-kunstenaar Nicoline Goris. Daarna volgen nog Peter Veen, Laura van Gaans, Gabrielle Kroese  en Hilja Timmer. Steeds voor een heel korte periode. De film Fluisteraars van Saskia Jeulink is dankzij omroep MAX op woensdag 24 juli te zien om 19.00 uur op NPO2.