Woest en Ledig

Eén Drentse kunstwerkplek open, één dicht

Bericht uit Assen:

"Dankzij een legaat van een particuliere relatie is het Drents Museum, mede dankzij Stichting Steunfonds, in staat gesteld om met Studio DM de verdieping van de (artistieke) ontwikkeling en de praktijk van beeldend kunstenaars, musici en auteurs in binnen- en buitenland te stimuleren. Hierdoor kunnen aanvragers tevens nieuwe nationale contacten, netwerken en markten verkennen, uitbreiden en opbouwen.

Met Studio DM biedt het Drents Museum verdere ondersteuning in de kunstwereld en draagt het bij aan een grotere mobiliteit en zichtbaarheid van kunstenaars. Mede vanuit de overweging dat niet alleen verre oorden inspirerend zijn voor kunstenaars, kan een verblijf in de provincie Drenthe veel opleveren, zowel voor de kunstenaar als voor de plek en de regio."

Kortom, Drenthe is een kunstenaarswerk en –verblijfplek rijker.

Het bericht gaat verder: "Als eerste bewoner betrekt Marcel Möring Studio DM. Tijdens zijn verblijf gaat hij onderzoek doen voor en werken aan een bundel met korte verhalen die zich afspelen in Assen in de jaren ’70."

Nu wil het toeval dat RTV Drenthe onlangs melding maakte dat de stichting achter KIK, het kunstinitiatief in Kolderveen, zichzelf wegens geldgebrek opheft. KIK maakte onder meer het verblijf van beeldend kunstenaars in Drenthe mogelijk. Citaat uit een bericht geschreven door Andries Ophof:

"De afgelopen tijd heeft het bestuur van de stichting met hulp van de provincie Drenthe gekeken naar een nieuwe manier van werken. "We hebben met elkaar gekeken of het anders kan. Daar hebben we een plan voor gemaakt en voorgelegd aan de provincie. Maar het is afgewezen."

Nu rest de stichting alleen maar de taak om af te bouwen. De ruimtes in de melkfabriek worden leeggehaald. Er wordt gekeken wat er met de eigendommen gedaan kan worden. "We kijken nog wel of we eindactiviteit kunnen organiseren. Daarna gaat de deur dicht. Dat doen we met pijn in ons hart. Maar het kan niet anders." "

Dat 'daarna' is in september.

Ondertussen is  tot en met 16 februari 'Wasteland Kolderveen, Klaske verveelt zich' gaande, een residentieproject waarbij Klaske Bootsma verveling als inspiratiebron gebruikt. Nog een citaat: "Dit project is een samenwerking van KiK en SIGN, in het kader van 'Artist in Space' (We the North), een programma waarin de Drentse, Groningse en Friese kunstinstellingen van platform Noordenaars samenwerken om kunsttalent in het Noorden te stimuleren."

Cadeautjes van Jan Glas en kleine Uil

Bij terugkeer op de redactie na de jaarwisseling trof ik in de boekenkast van Dagblad van het Noorden traditiegetrouw een aantal Nieuwjaarsgeschenken aan. Ik ben een gezegend mens. En nog gedoopt ook, maar dat terzijde.

Atlas Contact had ons een Totale zonsververduistering van Annie Dillard aangeboden en van Ambo Anthos was een boekje getiteld Muggen & olifanten gekomen met stukjes van Eva Posthuma de Boer bij foto's van haar vader Eddy. Uitgeverij Cossee stuurde een leporello getiteld De nieuwsgierige blik met foto's uit de privé-collectie van J.M. Coetzee, Afdh stuurde een met ballpoint geschreven brief uit Djibouti.

Alles ongevraagd. Alles in dank aanvaard. En de beste wensen terug.

Er zat ook een boekje van uitgeverij kleine Uil bij dat op een Nieuwjaarsgeschenk leek, maar het bij nader inzien niet is. Is, omdat het gewoon voor iedereen in de winkel te krijgen is: Flarden. Het boekje is gemaakt door Jan Glas en bevat foto's van zijn hand met uitspraken die hij al schooierend door de stad Groningen heeft opgevangen. Allemaal geweldige vondsten. Readymades. Of zoals dat tegenwoordig heet: cadeautjes.

'Het eenige mooije land dat ik ken'

In Gouda bekeek ik de plaatselijke muziekkoepel in het Houtmansplantsoen, stapte het stadhuis binnen en bezocht Museum Gouda. Het museum bleek groter dan verwacht en bood onderdak aan, onder meer, een martelkelder, een fraaie keramiekopstelling, quasidepots, schuttersstukken en twee wisseltentoonstellingen.

De eerste ging over het stilleven, een beetje uitgekauwd thema, maar toch interessant omdat het dit keer ging om moderne en hedendaagse stillevens, afkomstig van diverse musea in Nederland en Vlaanderen. Drachten had een Thijs Rinsema afgestaan, Groningen een Charley Toorop, uit Amsterdam was een Erwin Olaf overbracht.

De tweede had de saaie titel Buiten schilderen en vertelde over hoe kunstenaars vanaf de jaren 1840 het atelier verlieten om met hun inklapezels en verftubes buiten te gaan schilderen. Inderdaad, het Barbizon-verhaal dat momenteel ook in Drenthe wordt verteld.

Een aantal van schilderijen in Gouda is daadwerkelijk in Barbizon gemaakt door bekende Franse jongens als Odilon Redon, Camille Corot en Charles-Francois Daubigny.

Wij hadden thuis een Corot boven de bank hangen. Gekregen van een meubelhandel: een zeer mistroostig landschap met berken. Niemand keer er naar om. Toen de naam Corot voorbijkwam in een kunstprogramma besloten we de achterkant van het schilderij te inspecteren. Het bleek een reproductie.)

Ook opvallend: in Gouda is Oosterbeek het Barbizon van Nederland. Dat wordt benadrukt met een citaat van Anton Mauve: 'Oosterbeek, man daar gaan we naartoe hoor. 't Is het eenige mooije land dat ik ken. Er is van alles voor allen." Mauve, vertegenwoordiger van de Haagse School, bezocht Oosterbeek in 1878. In 1880 deed hij Drenthe aan.

Hierboven een foto een werk van Constant Gabriël, En plein air (1870). 

Beeldende kunst voor Eurosonic-gangers

Het is wegens Eurosonic Noorderslag popmuziek voor en popmuziek na de komende dagen in Groningen. Voor de  luisteraar met de brede blik is ook een beeldende kunst-programma beschikbaar. Sommige onderdelen zijn speciaal voor Eurosonic Noorderslag bedacht, andere zijn extra opgepoetst.

Naast de Willem Kolvoort-tentoonstelling in het Groninger Museum, zie daarvoor het Dagblad van het Noorden van vandaag of de bijbehorende website, gaat het bijvoorbeeld om kunstwerken van Jelle de Graaf, Olaf Mooij en Jimi Kleinbruinink op verschillende door het Centrum Beeldende Kunst (CBK) Groningen geselecteerde locaties.

Mooij liet zich inspireren door God is a DJ van Faithless en de pausmobiel en bouwde een rijdende DJ mobiel met enorme speakers, tweeters en woofers. Door een opening in het dak kan een DJ de twee ingebouwde draaitafels en het mengpaneel bedienen. Zijn DJ mobile kan worden aangetroffen op het Waagplein en voor het CBK Groningen aan de Trompsingel 27a.

Van Kleinbruinink is tijdens Eurosonic Art is in de binnentuin van De Oosterpoort een lichtsculptuur te zien, gemaakt van panlatten en bamboestokken met gekleurd tape en lint. De Graaf maakt gigantische sculpturen van gerecycled afval en toont op de Grote Markt en het Stationsplein een gigantische robot en een zeven meter hoge gladiator.

Foto-instituut Noorderlicht aan het A-Kerkhof  haalt ter gelegenheid van ESNS collectief TEMPS ZERO naar Groningen. Het betreft hier, volgens een persbericht, 'een nieuwe generatie internationale experimentele visuele en geluidskunstenaars die in steeds wisselende samenstellingen langs Europese steden trekt met poëtische tentoonstellingen, geïmproviseerde concerten en workshop-presentaties'.

Nog een quote: 'De deelnemers vinden elkaar in hun existentiële drang naar vrijheid en de intens creatieve impulsen die daaruit voortkomen.'Van 16 januari tot 12 april 2020 worden in de zalen van de Noorderlicht beelden gecombineerd met multitrack-geluid dat via sensoren reageert op de bewegingen van bezoekers. Voorts wordt een doorlopende projectie vertoond, op een speciaal gecomponeerde score.

In het GRID aan de Sint Jansstraat vindt The European Poster Explosion plaats, een (verkoop)expositie met zeefdrukposters, kunstdrukken en andere merchandise van ontwerpers en studio's uit verschillende landen. Mede-organisator is de grafische afdeling van Popclub Vera. De tentoonstelling opent woensdag en is steeds vanaf 12.00 uur te bezoeken.

In de artfoyer van MartiniPlaza aan de Springerlaan is tot en met 30 april een expositie te zien geïnspireerd door Queen, de rockband die ook weer heeft geleid tot de musical We Will Rock You. MartiniPlaza spreekt van 'een unieke kunstcollectie' met werk van twintig gerenommeerde kunstenaars. Ook worden 'originele verzamelitems' van de band getoond.

Voor meer kunst tijdens ESNS zie ook hier.

Herbezoekt een presentatie van Marthe van de Grift

Afgelopen zaterdag, nog voor de uitreiking van het Hendrik de Vries-stipendium voor beeldende kunst aan Reynaert Vosveld, sprak ik met Marthe van de Grift, de vorige winnaar van voornoemd stipendium. Het gesprek vond plaats in een zaaltje in het Centrum Beeldende Kunst Groningen waar een expositie met haar werk is ingericht.

Van de Grift droeg een t-shirt met het opschrift 'Toiletpaper'. Ik vroeg haar naar de betekenis. Ze verwees naar het kunsttijdschrift van Maurizio Cattelan.

In het zaaltje is te zien wat Van de Grift dankzij het stipendium – 6000 euro en 1000 euro voor een coach – het afgelopen jaar heeft kunnen doen en maken. Wat ik zag kon ik niet goed plaatsen. Wat Van de Grift mij vertelde kan ik niet navertellen. Wat ik bij het verlaten van het zaaltje meenam, was het verwarrende gevoel dat ik kort in een mij vreemd universum was geweest.

En dat was ook zo. Het universum van de dingen heet de presentatie van Van de Grift.

Een paar dagen later keerde ik naar het CBK terug om te zien of ik er nu wel 'iets' mee kon. Misschien iets over schrijven voor de krant. Zo'n verslag over de uitreiking van een stipendium is natuurlijk aardig, maar het gaat uiteindelijk om wat die winnaars met dat stipendium doen. Hoe het overheidsgeld ze verder helpt. Of ze met behulp een talentenprogramma hun vermeende talent in resultaat weten om te zetten.

Ter voorbereiding las ik het jury-rapport van 2018:

'Marthe van de Grift ontrafelt systematisch het alledaagse, biedt de kijker inzicht in hoe wij waarnemen. Zij weet op de juiste manier haar persoonlijke fascinaties en twijfels te delen met het publiek en maakt onzekerheden daardoor algemeen geldig en dragelijk. De vorm waarin zij dit doet is prikkelend, esthetisch sterk, maar nooit louter decoratief.'

Ook bracht ik een bezoek aan het blog dat Van der Grift heeft bijgehouden over de totstandkoming van haar CBK-presentatie. Ik las een grote hoeveelheid woorden vervat in de taal van een jonge beeldend kunstenaar met een fascinatie voor 'het proces' en 'onderzoek', een kunstenaar die aandacht wil vestigen op het materiaal en de structuur en kleur niet essentieel en buitenkant vindt. Enzoverder, enzooorts.

Ik las:

"In mijn opdrachten zoek ik altijd naar een overdrijving van de werkelijkheid, en een succesvolle overdrijving zit 'm ook in het overdrijven van de essentie van het beeld of concept. In mijn vrije werk ben ik, naast het verschil in hoe ik de essentie van een ding behandel, meer op zoek naar materialiteit. Mijn vrije werk is veel subtieler en nodigt de kijker uit om verder te onderzoeken, volgens mij. Een soort vraagstuk zonder antwoord."

Terug in het CBK trof ik geen publiek aan. CBK-medewerker Pieter Duijser schakelde een beamer in waardoor ik buiten het zaaltje ineens een projectie kon zien. Op een witte muur zag ik een jonge vrouw schimmig worstelen met een plastic stoel, alsof ze niet wist hoe 'm te gebruiken. In het zaaltje klonken de bijbehorende geluiden. Hier zoekt iemand naar zijn plek, concludeerde ik.

Daarna herlas ik de tentoonstellingstekst. Zaterdag had Van de Grift mij al gewezen op de doorhalingen in die tekst, niet alleen alsof ze bij nader inzien anders was gaan denken over wat ze wilde laten zien, maar ook omdat 'dingen' nooit helemaal af zijn en onze inzichten voortdurend aan verandering onderhevig zijn.

Hoe leg ik dit uit aan mijn moeder, dacht ik. Hoe krijg ik dit fatsoenlijk in de krant?

Misschien moest ik in plaats van lezen en nadenken maar gewoon eens gaan kijken. 

Doe als Coos Neetebeem, schrijf een ode aan Drenthe

'Een nieuwe lente een nieuw geluid/ Alleen in Drenthe kijken ze wel uit’. Aldus Coos Neetebeem, beter bekend als Drs. P, die in werkelijkheid Heinz Polzer heette en ook wel obscene teksten schreef als Geo Staad. De regels van Neetebeem schoten mij te binnen bij lezing van het volgende persbericht:

'Het Drents Museum, Stichting Het Drentse Landschap en Huus van de Taol dagen alle ‘rebellen en dwarsdenkers’ uit om een nieuwe ode aan Drenthe te schrijven. De schrijfwedstrijd sluit aan bij de tentoonstelling Barbizon van het Noorden.

In deze tentoonstelling is te zien hoe kunstenaars in de 19de eeuw het Drentse landschap ontdekten en op doek vastlegden. Het beeld dat toen is neergezet door kunstenaars, is tot op zekere hoogte nog altijd bepalend voor de manier waarop wij vandaag de dag tegen Drenthe aankijken: Drenthe de ongerepte OER-provincie van Nederland. Dit beeld zie je terugkeren op websites, in reclamespotjes, maar soms ook in muziek en poëzie.

Alle dichters - amateur en professional - mogen één gedicht insturen met een maximale lengte van 200 woorden. Dat mag in het Nederlands, maar natuurlijk ook in het Drents. Inzendingen moeten voor 16 februari 2020 binnen zijn via communicatie@drentsmuseum.nl voorzien van e-mailadres, voor- en achternaam, leeftijd en telefoonnummer.

Bekendmaking van de winnaars is 14 maart. Zie verder drentsmuseum.nl. Op de foto: Een najaarsdag in Drenthe (1866), Alexander Mollinger.

Artis in drie foto's

 

PAN, Stedelijk Museum en Amsterdam Light Festival

Na een bezoek aan de kunstbeurs PAN in de Rai te Amsterdam – met stands van Richard ter Borg en Harms Rolde en elders kunst van Isabella Werkhoven en Saskia Boelsums – besloten we ook nog een kijkje te nemen in het Stedelijk Museum.

Eerst banjerden we de 'badkuip' binnen, waar zich tegenwoordig vaste collectie bevindt. Vervolgens namen we de roltrap omhoog naar het hoofdgebouw.

Daar wordt uitgepakt met de tentoonstelling The Factory van Carlos Amorales, een Mexicaanse kunstenaar. Die in de jaren negentig in Amsterdam heeft gestudeerd een toentertijd een contract opstelde waarna Gabriel Lester zich een maand lang Carlos Amorales mocht noemen en zijn atelier gebruiken.

Zelf verbleef Amorales in Mexico waar hij maskers van zijn eigen gezicht maakte en deze gaf aan bevriende kunstenaars, showworstelaars en onbekenden. Voorzien van zijn bühnenaam en masker, traden zij op in echte worstelwedstrijden en performances in musea en kunstinstellingen.

Meest opvallend en indrukwekkend zijn echter, naast een zaal waarin als eerbetoon aan Alexander Calder een reusachtig mobiel van cymbalen is opgehangen, vier kabinetten met aan de wanden 23.000 uit zwarte papier geknipte vlinders. Ze zitten overal, als een schitterende plaag.

Terecht schreef Edo Dijksterhuis in Het Parool het volgende over de kunst van Amorales:

"In een tijd dat kunst bijna per definitie lijkt te moeten gaan over plasticsoep, het vluchtelingenprobleem, institutioneel racisme of gender is het ronduit verfrissend weer eens een tentoonstelling te zien die gaat over het maken van kunst. Kunst die niet per se meer hoeft te zijn dan dat, en daardoor des te krachtiger is."

Die woorden waren al weer vergeten toen we 's avonds vanuit een boot de achtste editie van het Amsterdam Light-festival bekeken. Dit jaar heeft het evenement als thema 'disrupt' meegekregen, wat Amsterdams is voor ontregeling. In de praktijk viel de ontregeling best mee, ondanks een opvallend aantal waarschuwingen voor de stijgende zeespiegel.

De Groninger kunstenaar Lambert Kamps had het festivalthema misschien wel het best begrepen. Zijn lichtkunstwerk Order/Disorder deed het niet. Wat hem op het misprijzen van onze gids kwam te staan. Van Gabriel Lester, daar is hij weer, opgegroeid in Groningen, zagen we een lichtprojectie op de boeg van museum Nemo: Nobody. 

Het Drentse landschap volgens Arjen Boerstra

Zaterdag bezocht ik in de voormalige Rijksluchtvaartschool de inspiratiedag van het K&C-project 'Toekomstdenken'. Ik ging vooral om Arjen Boerstra te horen spreken, een interessant multikunstenaar.

"Er is veel gebeurd", vertelde Boerstra toen ik hem vooraf de hand schudde en kort herinneringen ophaalde aan het grote Boerstra-overzicht bij de Verbeke Foundation vijf jaar geleden. Even later, tijdens de lezing, vertelde hij in een burn-out te zijn beland.

Ik was in Eelde namens de krant. Mijn verslag rolde vanmorgen van de drukpers en staat inmiddels ook achter de betaalmuur van dvhn.nl. Tijdens de lezing zette Boerstra niet alleen zijn kijk uiteen op het denken over de toekomst, maar gaf hij tevens een overzicht van zijn ontwikkeling als kunstenaar. 

Een van de projecten die ter sprake kwam, was een werk dat hij in 2010 als de landschapsschilder Arjan Broersma had gemaakt. Hij was destijds letterlijk langs de weg gaan zitten om de N34 terug te schilderen naar de 19e eeuw. Vervolgens had hij een romantisch schilderij op een reusachtige ezel langs de N34 gezet.

Sublieme lulligheid.

"Als een statement, uit boosheid naar de moderne tijd", blikte Boerstra in Eelde terug. "Het landschap wordt verknald door asfalt en industrieterreinen. Deze man – de landschapsschilder Broersma – heeft een enorm verlangen naar de 19e eeuw waarin denkbeeldig alles oké was. Het karrepad. De natuur had meer plek dan nu. Die boosheid zit in heel veel mensen, ook in mij. Die boosheid kon ik zo vertalen."

Boerstra vervolgde: "Drenthe probeert zich op de kaart te zetten en hier van alles naartoe te halen. De toeristische industrie wordt enorm opgepookt, dat oppoken drijft op het geweldige landschap. Maar door het op te poken, verknal je ook het landschap. Daar is een mooie discussie over te voeren die misschien ook gevoerd kon worden door de schilderkunst zo neer te zetten. Op een andere schaal."

Het project van Boerstra alias Boersma werd niet uitgevoerd. De keuze voor kunst langs de N34 viel op ideeën die, denk ik nu, nauwelijks iets vertellen over hoe wij omgaan met het Drentse landschap.

Dit alles schrijf ik nu er plannen zijn om de N34 tussen Coevorden en De Punt te verdubbelen; de werkzaamheden zijn reeds begonnen.

Dit schrijf ik ook nu vorige week zaterdag in Assen in het Drents Museum te tentoonstelling Barbizon van het Noorden is geopend waarin de schoonheid van het Drentse landschap wordt bezongen. Luid en duidelijk, veilig binnen de museummuren.

Een canon met kunst tot 1750 en na 1945

In de krant een stukje over 'de honderd belangrijkste Nederlandse en Vlaamse kunstwerken van voor 1750'. Een groep deskundigen werkt aan een canon van waardevolle oude Nederlandse en Vlaamse kunstwerken die iedereen zou moeten kennen. Het publiek kan tot en met 8 december stemmen op een voorselectie, of zelf voorstellen doen. Zie hier.

Een dag later, tijdens een bijeenkomst rond Into Nature in Weiteveen, een gesprek over de beste kunst in de openbare ruimte sinds 1945. De BK-krant blijkt het initiatief te hebben genomen tot deze canon. Compleet met deskundige jury, een publieksverkiezing van het beste kunstwerk per provincie, een symposium en expositie. Iedereen kan inzenden. Zie daar.