Woest en Ledig

Het is goed zo – Colin Mooijman

In Paradiso in Amsterdam wordt vandaag de finale gehouden van Art Rocks, een competitie met muziek geïnspireerd op beeldende kunst.

Een van de finalisten Colin Mooijman. Na een bezoek aan het Drents museum schreef deze Groninger het nummer Het is goed zo bij het schilderij Thalheim van Hermann Markard, wiens werk afgelopen jaar in Assen te zien was tijdens de tentoonstelling Figuurstukken. Marjon de Rooy maakte vervolgens een videoclip bij de track waar ook Mulu en Floris Jonker bijdragen aan hebben geleverd.

Behalve Mooijman treden tijdens de finale nog zeven acts aan: Sofia Dragt, Jezekiah, PsySo, Teddy Mac, KUZKO, Tricycle en Romy & Daan. Ook zij lieten zich bij het schrijven van nummers inspireren door kunst in een geselecteerd aantal Nederlandse musea. Bijna tweehonderd muziekacts deden aan de competitie mee.

Nog een Von Dülmen Krumpelmann met schaatsers

Een paar weken geleden publiceerde Dagblad van het Noorden een stuk over schaatsschilderijen. Bij het stuk stond een foto van onderstaand schilderij van E.B. von Dülmen Krumpelmann (1897 – 1987) afgedrukt. Titel Schaatsbaan Tynaarlo, jaartal onbekend.

Afgelopen dagen druppelde via de mail zoveel reacties op het stuk binnen, dat 'we' maandag jongst leden opnieuw een stuk publiceerden over schaatsschilderijen. Een van de reacties verwees naar een schilderij dat hangt in het gebouw van het Esdal Vakcollege aan de Weerdingerstraat  Emmen. Nog een Von Dülmen Krumpelmann, vermoedelijk eveneens gemaakt bij de schaatsbaan van Tynaarlo.

Nu wil het toeval dat met ingang van 9 januari in museum Thijnhof in Coevorden een expositie opengaat met 115 schilderijen van Von Dülmen Krumpelmann. Daar verschijnt ook een boek bij, met een tekst van Kees Thijn. Die mij alvast een drukproef vol schilderijen met beweging en kleur stuurde, maar waarin geen schaatsschilderijen zijn opgenomen.

Beresterk en Apenstreken

We besloten de zondagse winterwandeling over de Vreding in Emmen te laten gaan, ook omdat daar sinds kort twee nieuwe beelden zijn te zien: Beresterk en Apenstreken. Beide beelden komt voort uit een educatieproject van Dick Lubbersen voor PRO Emmen, een school voor praktijkonderwijs.

Hoewel ik van mening dat 'je' zeer terughoudend moet zijn met het plaatsen van beelden in de openbare ruimte (er is al zo veel te zien), en dat ik geen voorstander ben van een al te grote inspraak van 'derden' bij de totstandkoming van die beelden (dunne soep), schroom ik niet om Beresterk en Apenstreken geslaagd te noemen.

Museale schaatsschilderijen

Geïnspireerd door het project Rijksstudio van het Rijksmuseum in Amsterdam ontstond een paar jaar geleden de gewoonte om plaatjes te verzamelen van prenten en schilderijen waarop geschaatst wordt. En dan niet via internet, want dat kan iedereen, maar op locatie, in musea in binnen- en buitenland. Die verzamelwoede leidde weer tot een stuk dat vandaag in de cultuurbijlage van Dagblad van het Noorden en de Leeuwarder Courant staat.

Voor die gelegenheid informeerde ik bij het Drents, Fries en Groninger Museum naar wat zij aan schaatstaferelen van na 1945 in de collectie bewaren. Dat bleek, zoals ik al vermoedde, niet veel. Het Drents Museum kon een tekening leveren van Schaatsende kinderen te Berghuizen in 1946 gemaakt door Hein Kray en het Groninger Museum kwam met Schaatsenrijders bij Utrecht van Jannes de Vries uit 1972 op de proppen.

Tot mijn verrassing kon het Fries Museum niets actueel in de collectie vinden. Als troost werd ik gewezen op het bestaan van De vrouwenschaatswedstrijd  op de Westersingel in Leeuwarden van Nicolaas Baur uit 1810 en op Finish van de Elfstedentocht 1940 in de Prinsentuin te Leeuwarden van Johannes Elsinga. Een afbeelding van laatstgenoemd schilderij prijkt hierboven.

De tocht van '40 kende een zeer chaotische finish met uiteindelijk vijf winnaars: Dirk van der Duim, Auke Adema, Sjouke Westra, Piet Keizer en Cor Jongert. Zie ook hier.

Voor meer schaatsafbeeldingen verwijs ik graag naar de papieren krant.

Kiekje van fotograaf die kiekje maakt van foto

Jean Pierre Rawie is de meest gefotografeerde auteur van Noord-Nederland. Waardoor het voor een fotograaf een opgave is iets anders te verzinnen dan hem - Rawie dus - thuis in zijn vaste stoel bij de boekenkast vast te leggen.

Om Reyer Boxem, koning van de doorkijkjes, te helpen stelde ik voor om Rawie aan het werk te zetten. Hem te vragen plaats te nemen aan zijn secretaire, het rolluik open te schuiven en zijn laptop in te schakelen. Opdat de kijkende lezers van Dagblad van het Noorden nu eens konden aanschouwen hoe het er uitziet als hun vrijdagse columnist den arbeid verricht.

Halverwege de sessie schoot het Rawie te binnen dat hij één keer eerder aan zijn schrijftafel was gefotografeerd. Dat was door Jörgen Karis van dagblad Trouw. Waarop hij ergens een exemplaar van het katern Letter & Geest te voorschijn haalde en het bewijs liet zien: Rawie aan de secretaire met het rolluik open, maar de ogen dicht. Alsof hij droomde.

"Mag ik daar een kiekje van maken", vroeg Reyer Boxer. "Dan stuur ik die naar Jörgen. Vindt hij vast leuk."

Toen kon ik het niet laten op mijn beurt een kiekje te maken. Vandaag meer in Dagblad van het Noorden over Rawie naar aanleiding van zijn columnbundel Verstrooid van schoot. Met foto van Reyer Boxem. En op www.dvhn.nl/cultuur een videofragment waarin Rawie zijn column Weerhuisjes voorleest. Vanuit zijn stoel bij de boekenkast.

Meester – Lucebert

Omdat we voor een concert in podium Victorie te Alkmaar moesten zijn, parkeerden we de auto op het dak van de brandweerkazerne aan de Helderseweg. Alwaar we een nog beter zicht kregen op de in neon uitgevoerde dichtregels 'van te veel spektakel/ wankel je allicht' van Lucebert uit diens gedicht Meester:

het mag niet te veel zijn
niet rommelen daarboven
prakkezeren in grijs ijs mag
ik heb ook het hart vol rode lijm
gegeten tegen het ontploffen van details
van te veel spektakel
wankel je allicht

topzwaar bereik ik de top
elke lik prijkt als lokaas op het totaalbeeld
de calculaties van de zelfreflectie
hebben een ieder bedrogen een ieder verveeld
ik zie neer op eeuwen meesterschap alleen

Het concert, dat werd gegeven onder de titel While my guitar gently weeps, kwam neer op ongeveer twee uur naar oudere jongens kijken die nummers van George Harrison speelden. Niet alles en iedereen had de tand van de tijd goed doorstaan.

Tijdens de vertolking van het nummer Bangla Desh vroeg ik mij af hoe het zou zijn als we als we allemaal ons geld zouden terugvragen. Heel goed waren de uitvoeringen van If I needed someone en Isn't it a pity. Als toegift kregen we ook nog iets van de Traveling Wilbury's, maar spectaculair was het niet en wankelen deden we evenmin.

Beesten kijken in het Groninger Museum

Ik bezocht voor de maandagkrant van Dagblad van het Noorden en, deo volente, de Leeuwarder Courant, de tentoonstelling Grrrom! Kunst met staartje in het Groninger Museum. En werd aangenaam verrast. Want in plaats van muren vol schilderijen met poezen, paarden en koeien trof ik een mooie dwarsdoorsnee aan van de kunst die het Groninger Museum in de loop der jaren heeft verzameld: tekeningen, schilderijen, sculpturen, foto's, keramiek, installaties.

Ik zag tot mijn genoegen Huiswaarts hangen, de kip waarmee Siert Dallinga in 1988 naar De wandelaar boven de nevelen van David Caspar Friedrich uit 1818 knipoogde. Ik zag het gruwelijke zelfportret Kip zonder kop van Paul Blanca uit 1989. Ik zag het beeld Art is a dog dat Peter Bastiaanssen in 1996 ongevraagd naar het museum stuurde met de opdracht het een plek te geven in de collectie om 'nieuwe inzichten omtrent kunst en musea' los te maken

Meest verrassend vond ik de kunst die opgesteld stond in een zaal getiteld 'Vind je mij raar?' Ik zag exotische werken uit Afrika, Azië en Midden-Amerika. Waaronder een groot en kleurrijk, monsterachtig schepsel van papier-maché, een alebrije, door de familie Linares gemaakt om in Mexico een rol te vervullen tijdens de viering van Dia de los Muertos, hier ook wel bekend als Allerzielen.

Bij 'Volksgericht Staphorst' van Joop Steenbeek

Twee weken geleden schreef ik voor de krant iets over De schilders van Staphorst. In dat boek laat Roel H. Smit-Muller zien hoe het dorp in Overijssel in de loop der jaren door kunstschilders is afgebeeld.

Kijkend en lezend concludeerde ik dat Staphorst vooral interessant werd (en wordt) gevonden vanwege de folklore. "Anders dan in het geval van Drenthe, Bergen, Laren en Domburg kwamen schilders niet voor het landschap. Ze kwamen voor de mensen. Die er net even anders uitzagen en zich soms ook anders gedroegen", schreef ik.

Ter illustratie van dat laatste had ik graag in Dagblad van het Noorden een afbeelding laten zien van het schilderij Volksgericht Staphorst van Joop Steenbeek uit 1961. Uitgeverij Wbooks slaagde er echter niet in tijdig het gevraagde plaatje te leveren. Dus ging het stuk zonder de Steenbeek naar onze drukkerij in Leeuwarden.

Gisteren kwam de afbeelding alsnog. Let ook op de man met het vingertje:

Steenbeek (1919 – 2013) was er volgens Smit-Muller getuige van hoe in de nacht van vrijdag 11 op zaterdag 12 november 1961 een getrouwde man en vrouw, die van overspel werden verdacht, ter bespotting enkele uren op een boerenkar door de straten van Staphorst werden gereden. Honderden dorpsbewoners zagen het gebeuren. Niemand greep in. Ook de politie niet.

Steenbeek, die jarenlang directeur is geweest van een zilverfabriek in Coevorden en later fulltime kunstenaar werd, was niet de enige de gebeurtenis vastlegde. Op de website van het Historisch Centrum Overijssel staat een foto waarop een vrouw in Staphorster klederdracht op de kar wordt gehesen. Daar is ook te lezen dat in 1966 nog een keer een poging tot een volksgericht in Staphorst is geweest. Toen greep de politie wel in.

Marian Bijlenga in het CBK Emmen

Ik bezocht in het CBK te Emmen de tentoonstelling Aan het oppervlak met werk van Marian Bijlenga, Janke Klompmaker, Barbara Polderman, Janny Smit, Linaaa en Anne-Will Lufting. De eerste vier namen zeiden mij niets. Van de laatste twee meen ik dat ze in Zuidoost-Drenthe wonen. Doe er uw voordeel mee.

Als ik de begeleidende hand-out bij de expositie goed heb begrepen, wordt de verbindende lijn tussen de verschillende werken gevormd door materiaal. Ik lees dit: "Een kunstenaar maakt voor het maken van zijn werk gebruik van een bepaald soort materiaal. Welk materiaal de kunstenaar gebruikt heeft invloed op hoe we naar een kunstwerk kijken. Het oppervlak, de 'huid' van het kunstdwerk draagt bij aan hoe je het kunstwerk beleeft."

Meest gecharmeerd was ik van de werken van Marian Bijlenga, een kunstenaar die met behulp van lapjes textiel, paardenhaar, naald en draad, maar ook schuurpapier en verf kwetsbaar ogende composities maakt die geen verhaal willen vertellen, maar een sfeer of gevoel oproepen. Hieronder een keuze uit wat zij tot en met 2 december aan de Ermerweg laat zien.

Vanavond, 5 november, in het CBK een gesprek tussen tentoonstellingsmaker Joost Slijpen, Janny Smit, Linaaa en Anne-Will Lufting over materiaal. Aanvang 19.30 uur. Toegang gratis. Wel even aanmelden: cbk@emmen.nl

Die oude Ploeg zat? Ga naar Van Strien

In de cultuurbijlage van Dagblad van het Noorden staat vandaag niet alleen een interview met Jan Mulder, maar ook een interessant stuk van Illand Pietersma. Die meerdere keren de bibliotheek van Groningen binnenstapte om een oordeel te kunnen vellen over een expositie aldaar getiteld ‘Een schop onder De Ploeg’.

Het stuk van Pietersma begint aldus:

‘Een lont in het kruitvat.’ Zo omschreef Henk van Os afgelopen voorjaar De Ploeg die een eeuw geleden werd opgericht. Het was het startsein van een gedenkjaar bomvol tentoonstellingen en activiteiten rond de Groninger kunstkring. Vorige week stak kunstenaar Mathieu Keuter zijn lont in het kruitvat, door op de buitenmuur van de centrale bibliotheek een schildering te plakken van David en Goliath. De reus stond daarbij voor De Ploeg die alle aandacht opslokt; de kleine David voor al die hedendaagse kunstenaars die daardoor maar moeilijk aan de bak komen in Groningen.'

Ik hoor vaker van Groninger kunstenaars dat er, ook in de krant, te veel aandacht is voor de kunst van De Ploeg. Die klachten zijn veelal afkomstig van individueel opererende vrouwen en mannen die momenteel in Groningen en omstreken aan 'de bak' proberen te komen. Altijd maar weer die blik gericht op in het verleden behaalde successen verleden, verzuchten zij. Waarom niet de ogen gericht op het nu, op deze tijd? Daarom, bij deze, de volgende kijktip.

Schuif het net bij uitgeverij Wbooks onder redactie van Peter Jordens verschenen boek De Ploeg in de jaren twintig ter linker- of rechterzijde en stap op de fiets of in de auto richting Nieuw-Amsterdam waar op de weg naar Erica aan de noordzijde van de Hoogeveense vaart galerie Van Strien is gevestigd.

En komende zondag een tentoonstelling opent met werk van, onder anderen, Marjan Cornelius, Willem Corsius, Thomas Dijkstra, Harriët Geertjes, Annelies Gommer, Arien de Groot, Marten van Holten, Geert Schreuder, Mary Velthoen, Aly van der Wal en Janny van der Woude. Allemaal nog levende leden van de Groninger kunstkring De Ploeg.

Het stuk van Illand Pietersma over de tentoonstelling in de bibliotheek van Groningen eindigt aldus:

'Dit is niet de ideale expositieplek. Veel werken hangen boven tafeltjes waar studenten hun tentamens voorbereiden of zitten te koffiedrinken. De kunst lijkt hen niet te interesseren. Dan is het lastig als bezoeker de werken van dichtbij te benaderen. Of wil deze ‘tegen-tentoonstelling’ zo een ander aspect duidelijk maken: dat het voor hedendaagse kunstenaars moeilijk is goede expositieruimte te vinden?'