Ik woonde in het Rensenpark in Emmen de opening bij van de Rensenhut, een gebouwtje ontworpen door architect Rick Abeln op uitnodiging van de stichting Jaap en Aleid Rensen. Bij die gelegenheid maakte het Nymphéas Trombone Quartet muziek en werd bekend dat Peter Reen met ingang van 1 september aan de slag gaat als parkregisseur in wat ooit de dierentuin van Emmen was.

WimJoost Licht, voorzitter van de stichting Jaap en Aleid Rensen, hield een toespraak:

"Het park voorziet in een behoefte: er is heel veel bezoek. Waar je ook komt, het is een fantastisch gebied, ook zonder dieren. De kwaliteit die hier gerealiseerd is, is echt uniek. Uniek omdat het in het centrum van Emmen is, uniek omdat hier zoveel mensen komen en uniek omdat zoveel vrijwilliger in dit gebied parkbewoner zijn geworden.

De rol van de gemeente als eigenaar is een ingewikkelde. Moet de gemeente wachten tot het geld weer binnenkomt en weer kan uitgeven zoals het plan was? Of moet de melodie veranderen? Het is riskant, als je geen geld hebt en je zit met de last van het beheer en onduidelijkheid over wat het moet worden. Als dan in de gemeenteraad wordt gevraagd 'moeten er geen woningen komen, of moeten er geen andere commerciële functies komen' dan bestaat het gevaar dat de huidige kwaliteit verloren gaat.

Het lijkt mij een zware opgave voor het gemeentebestuur om na te denken over de manier waarop dit park verder vorm moet krijgen. Ik geef als advies mee: wees hier verdomd zuinig op, wees hier voorzichtig mee. En gebruik de kracht van de mensen die hier zitten, al die vrijwilliger die hier dingen doen. Ga met ze in gesprek. We moeten het voor elkaar krijgen dat de gebruikers niet zich alleen verantwoordelijk voelen voor wat van hen is, maar ook wat van iedereen is."

Na het lezen van het boek Klein land met verre uithoeken over de kloof tussen kansarm en kansrijk, tussen centrum en periferie, tussen macht en onmacht interviewde ik journalist en geograaf Floor Milikowski. Op basis van dat interview maakte ik een stuk dat vandaag, donderdag, in Dagblad van het Noorden staat. In reactie op mijn vragen deed Milikowski ook uitspraken die het krantenstuk niet hebben gehaald.

Zo vroeg ik haar onder meer of er ooit een situatie zal ontstaan waarin een huis in Emmen net zoveel waard is als een huis in Amsterdam. Waarop Milikowski lachend opmerkte dat niemand de toekomst kan voorspellen. Daarna sprak ze op basis van ontwikkelingen in San Francisco, Los Angeles en New York het geloof uit dat de extreme trek naar en populariteit van een stad als Amsterdam voorbij is omdat de kosten niet langer opwegen tegen de baten en de lasten de lusten overtreffen.

"Ik geloof dat voor dorpen en plaatsen in de buurt van werkgelegenheid veel winst te halen valt en dat wonen in de buurt van Amsterdam of Groningen om pragmatische reden de voorkeur krijgt," zei Milikowski. "Maar", aarzelde ze opvallend lang naar mijn mening, "Emmen is een lastig verhaal, vooral economisch. Het is voor Emmen heel lastig om aansluiting te vinden bij de economische trends en zich te verknopen met wat gaande is."

Emmen speelt in het boek van Milikowski een belangrijke rol. Het boek opent met een verslag van een bezoek aan Emmen, vlak voor de verhuizing van de dierentuin en de opening van Wildlands, dé poging om Zuidoost-Drenthe uit het moeras te trekken en weer op de kaart te zetten. Het boek eindigt eveneens in Emmen, als die verhuizing niet heeft gebracht wat het moest brengen. Het leidde bij mij tot de vraag of er hoop is voor een plaats als Emmen.

"Moet je Wildlands afserveren?" kaatste Milikowski terug. "Wie weet wordt het over tien jaar een doorslaand succes omdat bepaalde ontwikkelingen die we nu nog niet voorzien de boel weer veranderen. Ik denk dat je moet inzetten op de kwaliteit die je wel hebt. Het verval tegengaan. En ergens accepteren dat de jaren zeventig niet meer terugkomen. Ja… Weet je, Emmen dat is echt… Ik durf er niks over te zeggen."

Toch deed ze dat wel, misschien omdat ik Emmen een breinbreker noemde en over de nieuwe, recent door het plaatselijke college aangekondigde bezuinigingen begon. "Wildlands is ook zo'n onhandige keuze geweest. Als zoveel deskundigen en adviesbureau zeggen 'Doe dit nu niet'... Het is heel eigenwijs geweest. Het is ook zo tragisch dat René van der Weide, die er toen zo op tegen was, daar nu mee zit. Iedereen die voor was, is vertrokken. Die mensen die er tegen waren zitten op de puinhopen. Vreselijk."

Het woord braindrain viel in het gesprek, niet alleen in verband met vertrek van jongeren, maar ook in verband met verhuizingen van ouderen naar elders. Het verdwijnen van kritisch tegengeluid dat er voor kan zorgen dat besluiten beter doordacht worden genomen, kwam ter sprake. "Als gemeenschappen leeggezogen worden qua kennis en draagkracht, dan merk je dat de kwaliteit van het gemeentebestuur in krimpgemeenten afneemt en de problemen nog groter worden."

Waar in Emmen nog sprake is van ambitie om mee te blijven doen, lijkt die ambitie op andere plekken verdwenen, merkte ik op. Ik doelde op de Veenkoloniën waar de zegswijze 'Was niks, is niks, zal nooit wat worden' vandaan komt. Milikowski: "Als je zo'n vergeten achtergebleven gebied bent en er is niemand die uitstraalt dat je omstandigheden in zo'n gebied zouden kunnen verbeteren, dan is logisch om moedeloos te worden. Wie gaat je helpen?"

Dat dit alles het krantenstuk niet heeft gehaald, heeft verschillende redenen. Een van die reden is dat het mij niet gepast leek mijn eigen vrees en beleving op de voorgrond te schuiven in het verontrustende verhaal van een ander. Andere reden is dat ik het krantenstuk een constructief karakter wilde geven. Het leek het mij beter wat licht aan het einde van de tunnel te laten schijnen. Dat is ook wat Milikowski wil en beoogt.

Klein land met verre uithoeken moet de aanzet geven tot de vorming van een nieuw verhaal zodat de beschreven kloof kan worden verkleind. Die boodschap haalde de krant wel: "De wind kan ook weer uit een ander hoek gaan waaien," zegt Milikowski. "Of het nu om onderwijs, wonen of economische ontwikkeling ging, in de jaren zestig was het gedachtegoed gericht op spreiding en gelijke verdeling. Het kan zomaar weer omkeren."

Aan het slot van het stuk voor de krant citeer ik Milikowski nog als volgt: "Mijn interesse voor dit onderwerp komt voort uit een heilig geloof dat je verplicht bent om de zwakkere in de samenleving ook te helpen", zegt ze. "Er moet een stem worden gegeven aan mensen die te weinig gezien en gehoord worden. Het maakt niet uit of die mensen in de Randstad wonen of daarbuiten."

Ik slaakte een zucht na de laatste regel in het stuk van Dagblad-collega Frank Jeuring over het streven naar een poppodium in Emmen. Hoe vaak heb ik moeten lezen dat in Zuidoost-Drenthe een plan werd aangekondigd en datzelfde plan daarna moest worden afgeblazen? Hoe lang sleept zich dit nu al voort? Te lang.

Voor wie geen Dagblad van het Noorden leest, de kwestie kort samengevat:

Er zijn - of waren - twee initiatieven om in het Rensenpark een poppodium te beginnen. De mannen van No Man's Land hadden voor hun 'Paradiso van het Noorden' het oog laten vallen op het voormalige olifantenverblijf in de oude dierentuin De mensen achter Podium X dachten iets te kunnen in het voormalige Afrikahuis. In beide gevallen moesten flinke bedragen worden geïnvesteerd.

Wat betreft No Man's Land is er na het gedesillusioneerd opstappen van Harrie Wegkamp nu nog één man over, Harm Jan van Oosten. Voor april hoopt hij de financiële haalbaarheid helder te hebben, meldt de krant. Wat betreft Podium X gaan, aldus Frank Jeuring, 'de initiatiefnemers samen met de gemeente in gesprek over een nieuwe locatie voor hun concertzaal'.

Als ik bij dat gesprek aanwezig zou zijn, zou ik om te beginnen de koetjes en kalfjes de kamer uitjagen. Vort. Ik zou ik na het uitwisselen van de beleefdheden en het gebruikelijke inschenken van koffie en thee opmerken dat Harm Jan van Oosten een plek aan dezelfde tafel verdient. Ik zou zeggen dat Zuidoost-Drenthe een regio is met veel muziek. Ik zou alle aanwezigen prijzen voor hun goede wil en doorzettingsvermogen.

Ik zou een korte stilte laten vallen. Kort genoeg om niemand te verleiden iets te zeggen. 

Plots zou ik over het Atlas Theater beginnen, het gebouw dat in 2016 voor veertig miljoen euro tussen Wildlands Adventure Zoo en het gemeentehuis is neergezet. Waar niets aan erbouwd hoeft te worden. Waar in twee zalen de wereld aan podiumtechniek aanwezig is. Waar personeel en vrijwilligers rondlopen. Waar met gemeenschapsgeld al veel muziek wordt geprogrammeerd, voornamelijk coverbands en tribute-acts, voor een wat ouder publiek dat door een gebrek aan podia in het verleden de originele bands en acts nooit in Zuidoost-Drenthe heeft mogen aanschouwen.

En dan ik zou bijna achteloos een krantenknipsel uit mijn binnenzak halen. Ik zou de datum van het stuk noemen, 2 mei 2017, en de kop voorlezen: 'Atlas programmeert minder, maar flexibeler.' Daarna zou ik een aantal regels uit het stuk voorlezen:

"Dan is er nog het plan om popconcerten in de Dagblad van het Noordenzaal te organiseren. Daar is nog weinig van terecht gekomen, mede omdat grote acts als Bløf, Guus Meeuwis en Marco Borsato zoveel podiumruimte nodig hebben dat de beoogde duizend man niet in de zaal kunnen. Volgens Van der Werf is er een nu oplossing bedacht waardoor maximaal 750 á 800 kaarten per concert kunnen worden verkocht. In seizoen 2018/2019 worden de ambities van het Atlas om een van de belangrijke poppodia in Noord-Nederland zichtbaar, belooft Van der Werf."

Daarna zou ik tijdens het gesprek wijselijk mijn mond proberen te houden.

Hoewel het af en toe regende en soms zelfs goot, besloten we op een schijnbaar goed moment toch naar buiten te gaan. De straat op. Van de hele dag binnen zitten wordt een mens niet vrolijker. Van een wandeling door het Rensenpark ook niet, maar dat bleek pas later.

Eerst werden we in het Savannegebouw ontvangen door een van de vriendelijke vrijwilligers van het Nachtwacht-project. Vanaf een afstand bekeken, met een ongeoefend oog, vordert het op ware grootte naschilderen van het schuttersstuk heel aardig. "De basis staat", vertelde de gastvrouw. "Als we dit tempo aanhouden, zijn we in oktober klaar."

"We hebben ook een nieuwe tentoonstelling. Daar hangt eigen werk van onze schilders", vervolgde ze. Ze leek geschrokken van onze reactie. Wat was onze reactie eigenlijk? Hadden we wel gereageerd? Ze wees op een provisorisch doolhof op de plek waar ooit gazelles verbleven. Aan schotten waren verschillende schilderijen opgehangen. Allemaal figuratief werk.

Achterin stuitte ik op een acrylschilderij met het gezicht van een bekende Emmenaar. Projectontwikkelaar Peter van Dijk. Op de achtergrond was een flat geschilderd die deed denken aan de in aanbouw zijnde Hondsrugtoren. Op een briefje las ik dat Harrie Visser, voorzitter van het Nachtwacht-project, 650 euro voor het portret wilde hebben.

Weer buiten, terug op de parkpaden, wandelden we langs een bouwwerk dat aan de Rensenhut deed denken. Ooit had ik in een jury gezeten die de hut graag gerealiseerd had gezien als stilteplek. Was dit de bedoeling? Op deze locatie? Het gebouwtje was nog niet af. Als het lente is, ziet het er vast beter uit.

Ter hoogte van de kinderboerderij keek ik een tijdje naar de varkens. De beesten wilden naar binnen. Ze maakten hun verlangen kenbaar met zeurend gejengel. Het werkte, want even later ging een deur open. "Kom maar", zei een vrouw en ze noemde een naam die ik niet verstond. De kalkoenen moesten buiten blijven.

Bij het zogeheten Stadstheater, een lachwekkend groot woord voor een te kleine ruimte, kwam het gesprek op de pogingen om in het park een poppodium te realiseren. Een jaar geleden waren los van elkaar twee plannen gelanceerd. Laatste nieuws was dat ze allebei waren vastgelopen. Of in de wacht gezet, wat optimistisch klinkt, maar op hetzelfde neerkomt.

Ik moest aan Gerrit Miedema denken, die met zijn vrijwilligersorganisatie Apollo wél popconcerten wist te organiseren, zonder eigen podium, maar met goede, min of meer bekende bands. Ik moest, niet voor het eerst, denken aan de waarschuwende woorden van cultuuranimator en kosmoskenner Hans Zabel uit Ees, jaren terug: 'Jongen, Emmen is een moerassss!'

In het Centrum Beeldende Kunst was het rustig. We bekeken de expositie van kunstcollectief Souza en discussieerden over de vraag of het mogelijk is dat een kunstwerk afzonderlijk heel aardig kan overkomen, maar als die afzonderlijke werken bij elkaar worden gezet het geheel toch een deprimerende werking kan hebben. Om van het gepieker af te zijn, noemden we de schilderwerken van Alice van de Werfhorst 'het hoogtepunt'.

De laatste meters in het park waren de minst zware meters. We keken niet langer omhoog naar de verveloze gevels, maar naar de plassen op de scheve tegels. Het was inmiddels opgehouden met zachtjes regenen.

Ook ik volg met belangstelling de ontwikkelingen rond het Rensenpark, buiten Emmen beter bekend als de oude dierentuin. Ook ik zette de bril beter op de neus om het verslag te lezen van zowel Dagblad van het Noorden als de Emmer Courant over de vergadering op het gemeentehuis waar werd gesproken over de sloop van wat vroeger het Biochron heette.

Voor het eerst sinds tijden was ik het eens met de plaatselijke VVD. Er zit inderdaad weinig schot in de ontwikkeling van het Rensenpark. Dat is niet verbazingwekkend. De financiële positie van de gemeente Emmen is mede dankzij de VVD zeer zorgelijk; een gevolg van onder meer de aankoop van de grond van het park. Hoe dan ook, er is nauwelijks geld om datzelfde park 'te ontwikkelen' in een richting die drie jaar geleden is bepaald.

De gevolgen zijn zichtbaar, zeker nu het jaargetijde grijs en nat is. Het park ligt er droevig bij. Wie erdoorheen wandelt, denkt automatisch aan betere tijden, die definitief achter ons liggen. De gebouwen maken een bijpassende indruk. Wie ze bezoekt, voelt mededogen met de tijdelijke huurders en probeert woorden als 'anti-kraak', 'houtje-touwtje' en 'haveloos' weg te drukken. Maar dat gaat niet, want er zijn geen passender woorden voor de aanblik. Of het moet deplorabel en deerniswekkend zijn.

Dit is dus het hart van Emmen. Treurig.

Kan het anders? Niet zomaar. De stroop waarmee de Emmenaren destijds zijn verleid om in te stemmen met de aankoop van het park zit die Emmenaren inmiddels in het haar. Het park moet een culturele bestemming houden en vrij toegankelijk zijn voor iedereen. De grond mag niet worden verkocht aan projectontwikkelaars die er huizen willen neerzetten. Hoe zou het toch met de 'parkredactie' zijn? Leest iemand het ooit opgestelde 'kwaliteitsdocument' nog wel eens?

Ondertussen is de openbare bibliotheek, nu tegen de zin van projectontwikkelaar Peter van Dijk gevestigd aan het Noorderplein, in afwachting van een nieuw onderkomen. Wordt al tijden gesproken over het (terug)verhuizen van het Centrum Beeldende Kunst; nu zit dat CBK met het hoofd in een duur particulier pand aan de Ermerweg en een half been in een gribus. Zijn er twee groepen actief die graag ruimte willen voor kleinschalige concerten en andersoortige optredens.

Voorts telt Emmen twee seniorencentra met huisvestigingszorgen. Zoeken verschillende particuliere docenten naar goed bereikbare plekken waar ze (muziek)les kunnen geven zonder geluidsoverlast te veroorzaken. Is de theaterschool en het productiehuis van Loods13 ondergebracht in een huis waaruit de olifantengeur van zijn levensdagen niet te verdrijven is.

En heeft wethouder Jisse Otter laten uitrekenen dat met de instandhouding van de parkgebouwen ettelijke miljoenen zijn gemoeid.

Alle wensen en het wrakhout overziend, moet er iets gebeuren.

Emmen is geen Groningen, waar eind 2019 het Forum is geopend, een cultuurpaleis midden in de stad met ruimten voor boeken, films, tentoonstellingen, cursussen, lezingen en horeca. Emmen is ook geen Tilburg, waar eind 2019 in een voormalige fabriekshal de LocHal werd opgeleverd, een centrum voor kunst, cultuur, ontmoeting en horeca. En Emmen is ook geen Arnhem, waar eind 2013 het Rozet is geopend, een cultuurpaleis voor taal, kunst, erfgoed, educatie en horeca.

Dat kun je jammer vinden, maar daar wordt Emmen niet anders van.

Dat een cultuurpaleis niet altijd spectaculair en duur hoeft te zijn, is te zien in Overijssel. Waar de afgelopen jaren op verschillende plekken een Kulturhus is verrezen - ik kan even niet op het meervoud van dit Scandinavische fenomeen komen. Zoals in Dalfsen, Nieuwleusen, Borne en Holten. Het zijn een soort MFA's, om dat vreselijke woord voor een dorpshuis met meerdere mogelijkheden toch maar te gebruiken, maar dan groter en meer toegespitst op culturele doeleinden.

Als dat Biochron toch gesloopt moet worden, wat onvermijdelijk is, zo onbruikbaar is het, zet er dan een Kulturhus voor in de plaats waarin op zijn minst een groot deel van de dolende instellingen kan worden ondergebracht. Bouw er desnoods een paar luxeappartementen bovenop, zodat de bouwkosten niet alleen door de publieke sector hoeven te worden betaald. Een beetje architect zal er raad mee weten.

En maak er haast mee. Want voor je het weet, moet er gemeenschapsgeld naar een nieuw voetbalstadion en wordt aan de Oude Meerdijk een permanent gat in de begroting geschoten.

In de mailbox een uitnodiging voor de seizoenpresentatie van het Atlas Theater in Emmen, hedenavond: "In een relaxte setting nemen we je mee in de programmering van seizoen ‘19/‘20. Geven we je theatertips, kun je genieten van een aantal live previews en ontvang je als eerste de brochure."

Niet helemaal toevallig trof ik vandaag in Dagblad van het Noorden een interview aan met Machteld van der Werf, de baas van het theater. Afgenomen door Eric Nederkoorn, vaker het voorste haantje als het om nieuws gaat. Hij had de brochure al mogen inzien en schrijft onder meer over de terugkeer van het Noord Nederlands Toneel naar Emmen. Leuk voor die Groningers, een keertje de stad uit.

Over de inmiddels losgelaten koppeling van het theater met Wildland Adventure Zoo Emmen zegt Van der Werf in de krant dit:

"Er is bij de start uitgegaan van een synergie die niet bestond. Een theater is een compleet ander bedrijf dan een dierenpark. Ze wilden programmering in het park. Stel je voor, dat is ingericht in drie werelddelen, met elk hun eigen verhaal. Als een voorstelling daar niet binnen past, slaat het nergens op. Verder heb je te maken met dierenwelzijn, met geluidsoverlast. En de aanname dat Wildlandsbezoekers erna naar het theater zouden willen, klopte evenmin. Als je acht uur hebt rondgesjouwd is het op zo’n dag echt wel mooi geweest."

De uitspraken van Van der Werf zijn het zoveelste signaal waaruit blijkt dat het besluit om Wildlands op de es te bouwen een besluit op verkeerde gronden is geweest.

Het eerste signaal werd vorig jaar afgegeven door Noordelijke Rekenkamer, die becijferde dat het voorspelde werkgelegenheidseffect van dit zogeheten structuurversterkende project in Emmen niet is gehaald. Het tweede signaal was de recente conclusie van wethouder Jisse Otter: dat de oorspronkelijke businesscase waarop het park is gebouwd, niet deugde. En nu is dus nimmer sprake geweest van de beloofde meerwaarde van een attractiepark met een theater.

Allemaal conclusies achteraf? Niet helemaal. Sommigen zagen dit wel aankomen.

Nadat de gemeenteraad van Emmen zich donderdag onder aanmoediging van wethouder Jisse Otter met 2 stemmen tegen en 34 stemmen voor had uitgesproken voor nieuwe miljoenensteun aan attractiepark Wildlands besloot ik nog even te blijven hangen. Dat wil zeggen: op de bank, met het tablet op schoot. Commissie- en gemeenteraadsvergaderingen kunnen prima vanuit huis gevolgd worden. Dat is weliswaar niet zo gezellig als op de plaats delict, voordeel is dat je, in geval van nood, met een schuin oog naar een film kunt kijken.

Bij de commerciële televisiezenders was Aristocats er voor, zoals dat hier in Zuidoost-Drenthe heet.

Terwijl die Disney-film rond tien uur aan een ontknoping begon, een happy end, zakte de stemming de raadzaal richting droevig. Er werd gesproken over 'de bijstelling van de meerjarenbegroting' en daarmee over onder meer een voorgenomen bezuiniging op de bibliotheek en de Kunstbeweging. Waarom zij? Met welke argumenten? Van de verantwoordelijk wethouder vernam ik via mijn tablet geen enkele verklaring.  

Edwin Rixtum van de PVV kwam aan het woord, op het oog een rustig man in wie, god mag het weten, mogelijk stormen gaande zijn. Als tegenstander van alles werd hij prompt onderbroken door Auke Oldenbeuving, de kolos van het CDA. Die graag wilde laten weten het ongepast te vinden dat 'de heer Rixtum' een koppeling maakt tussen investeren in Wildlands en bezuinigen op dat wat een tekort op de gemeentebegroting van Otter zou hebben veroorzaakt. Wie de begroting maakt, bepaalt.

De interruptie kwam intimiderend op mij over. Technisch en formeel zou Oldenbeuving, ooit leraar economie van mijn dochter, zomaar eens gelijk kunnen hebben dat het een los moet worden gezien van het ander. Maar vanaf een nuchtere afstand gezien – in mijn geval vanaf de bank – was en is dat allerminst zo. Want: als de gemeente Emmen geen geld in het noodlijdende Wildlands hoefde te steken, zag de begroting van Otter er heel anders uit. Was er mogelijk nauwelijks tot geen 'herziening' noodzakelijk. Hadden de bibliotheek en de Kunstbeweging geen probleem gehad. Was er niets om moeilijk over te doen.

Na dit dwaalspoor spoorde ik mezelf extra aan het hoofd erbij te houden. Zouden de bibliotheek in de Kunstbeweging aan het einde van de avond nu wel of niet moeten bezuinigen? Zo ja, hoeveel zouden ze dan moeten bezuinigen? Een kwart miljoen per jaar? Veel meer dan wat er jaarlijks moet worden afgeboekt op het noodlijdende Wildlands? Zo nee, wie zou dit 'succes' dan mogen claimen? Het CDA? De VEVN van Tom 'voor Emmen, voor Nederland' Kuilder die zorgen heeft over zijn opa? LEF, waarvan fractievoorzitter Harry Leutscher met jetlag kampte?

Hoe aandachtig ik ook luisterde naar alle woordvoerders in de eerste termijn en de beantwoording door verschillende wethouders. Wat er ook van moties veranderde in amendementen, dat kan allemaal in Emmen, met dank aan de voorzittende burgemeester, de tweede termijn was inmiddels begonnen. Vijftien minuten voor middernacht wist ik het nog steeds niet. En dat terwijl bijna alle partijen al begonnen waren met het bedanken van de beantwoording door het college.

Wie moest er nu wel en niet bezuinigen? En hoeveel? En hoe zou daarvan in de begroting worden gedekt? Het begon mij te duizelen. "Ik kan het niet anders maken", hoorde ik wethouder Otter zeggen - een antwoord als een stoplap. Na opnieuw een schorsing, 29 maart was inmiddels begonnen, de dagdieren in Wildlands moesten over een paar uur 'op', nachtdieren heeft het attractiepark bij mijn weten niet meer, wel zo goedkoop, werden zeven amendementen in stemming gebracht.

Nu kwam het er op aan.

Voor slechts één amendement bleek steun van een unanieme meerderheid: geld voor de nieuwbouw van het Esdal College op het voormalige terrein van theater De Muzeval. De pogingen om de bezuinigingen op de bibliotheek en de Kunstbeweging tegen te houden of te verminderen, haalden het niet. Een ruime meerderheid – 22 voor, 14 tegen – stemde uiteindelijk in met 'de bijstelling van de meerjarenbegroting' zoals wethouder Otter die graag ziet. Niemand die na afloop nog sprak over de prijs van het park.

Ik schakelde mijn tablet uit en zette een plaat op: Hotel California van The Eagles. Verradelijke muziek.

Last thing I remember, I was
Running for the door
I had to find the passage back
To the place I was before
"Relax," said the night man
"We are programmed to receive
You can check-out any time you like
But you can never leave

Gisteren kwam het nieuws naar buiten dat de gemeente Emmen een groter financieel belang neemt in attractiepark Wildlands Adventure Zoo Emmen dan het al had. RTV Drenthe meldde het eerst, Dagblad van het Noorden en de Emmer Courant volgden daarna.

Vandaag trekt de krant door met verschillende stukken in verschillende genres: een analyse, reacties van politieke partijen, commentaar van een hoogleraar en een fors bericht waarin de directie van Wildlands vertelt welke verbeteringen het gaat doorvoeren.

We volgen het geld. Volgens RTV Drenthe wordt de gemeente Emmen de enige financier van het noodlijdende park en heeft het straks voor 80 miljoen euro aan belangen in Wildlands. Volgens Dagblad van het Noorden kost het totale pakket aan maatregelen de gemeente jaarlijks 1,7 miljoen euro.

Na de schrik vanwege het eerste bedrag – 80 miljoen euro, daar kun je 2000 jaar lang ouderencentrum De Cocon voor open houden – keek ik verbaasd naar de tweede som geld: 1,7 miljoen. Als ik de krant goed lees bestaat dat bedrag voor een miljoen euro uit geld dat normaliter jaarlijks door Wildlands in de programmering van het Atlas Theater zou worden gestopt.

De materie is weer eens ingewikkeld en dus allesbehalve transparant. Hoe verhoudt zich dat om te beginnen tot dit bericht? Los daarvan, het lijkt erop dat de gemeente niet alleen Wildlands maar ook het theater te hulp schiet. Kost wat, maar dan heb je misschien iets. Dan te bedenken dat die twee met veel overheidsgeld gefinancieerde gebouwen elkaar moest versterken. Ook die win-win-opzet lijkt definitief mislukt.

Wat flinke zorgen baart is het nieuws dat tijdens het informatiebombardement ondergesneeuwd dreigt te raken: geldschieter Rabobank, bouwer VolkerWessels en grondeigenaar WMD trekken hun handen van Wildlands af. Deze drie partijen hadden bij de opening drie jaar geleden nog geloof in een gezonde toekomst van het park. Blijkbaar zijn ze het al calculerend verloren.

Hoe kan dat, terwijl het gemeentebestuur het geloof en vertrouwen nog wel heeft? Weet een meer dan drie? Omgekeerd geformuleerd: wat weet de markt dat de overheid niet weet of niet wil weten? Op die vraag zou ik graag een antwoord willen zien.

Over twee weken wordt het reddingsvoorstel in de gemeenteraad besproken. Vandaag, vrijdag, neemt een aantal woordvoerders van politieke partijen in de krant alvast een voorschot. Een meerderheid van de partijen lijkt achter het collegevoorstel te staan. 'Voorzichtig positief', heet het.

Ook dat is geen verrassing. De gemeenteraad besloot jaren geleden al dat het – toen nog – Dierenpark Emmen niet mocht verdwijnen. Sterker, dat het ondanks de verliezen en tanende belangstelling van het publiek op een andere plek in Emmen groter opgezet moest worden. Maar dan met minder dieren. Waardoor er nu nog steeds niet meer publiek naar Emmen komt – dit terzijde.

De bouw van Wildlands was en is een vlucht voorwaarts. De bank en de bouwers hebben hun geld binnen. Het landschap, de Es, is vernield. De verliezen zijn voor de gemeenschap. Wordt vervolgd.

Een jaar geleden schreef ik onder de kop 'Wildlands en Atlas: de herfst kan schitterend zijn' een stuk over de zorgelijke ontwikkelingen bij Wildlands Adventure Zoo Emmen. Aanleiding was de kritiek van oud-dierenparkdirecteur Henk Hiddingh dat het nieuwe park op de es een verkeerde koers zou varen.

Vorige week kwam het bericht naar buiten dat directeur Frankwin van Beers 'per direct' opstapt omdat hij, ik zeg het maar even zo: 'het management van het park niet voor de voeten wil lopen terwijl zij een nieuwe koers uitstippelen'. Met andere woorden: er wordt aan het Raadhuisplein nagedacht om ervoor te zorgen dat Wildlands alsnog rendabel wordt.

Mijn krant, Dagblad van het Noorden, denkt daar graag over mee. Afgelopen zaterdag las ik een stuk van Gert Meijer met daarbij een plaatje waarin aan de hand van vijf punten het profiel wordt geschetst van een nieuwe directeur. Het eerste punt duikt verderop in de krant ook op in het commentaar van hoofdredacteur Erik Wijnholds.

Ik citeer: 'Te lang heeft de vorige directie zich vervreemd van de mensen in de directe omgeving, de inwoners van Emmen en in de provincie. Mensen die, soms al generaties, een abonnement hadden. Zij zijn vergeten.' (…) Alleen als het park weer laagdrempelig en toegankelijk wordt voor de mensen uit de buurt is er kans van slagen.'

Het is niet terecht om alle schuld in de schoenen van Van Beers te schuiven.

Nu reeds lijkt vergeten dat de oude dierentuin ook onder Hiddingh te kampen had met teruglopende bezoekersaantallen, op het laatst tot onder de 700.000 bezoekers per jaar, wat altijd uit de publiciteit is gehouden. Vergeten lijkt ook het antwoord op de vraag waarom dat aantal daalde. Wat niet vreemd is, omdat het antwoord nooit openbaar is gemaakt.

Zodat ruimte ontstaat voor speculatie. Het was een mix van factoren. Niet alleen Emmenaren en Drenten lieten het steeds vaker afweten. Het dalende aantal bezoekers had ook te maken met veranderende opvattingen over het gevangen houden van dieren, de ligging van Emmen en nieuwe ideeën over het besteden van vrije tijd.

Eveneens vergeten lijkt dat de verhuizing van de dierentuin naar de es een besluit is geweest van de gemeenteraad van Emmen. De directie van toen had geen geld meer. Het park was technisch failliet. Alleen dankzij ingrijpen van de politiek kon destijds geld worden geleend en geïnvesteerd in een park dat is zoals het nu is.

(Een investering die de overheid sindsdien jaarlijks 3,2 miljoen euro kost. 3,2 miljoen. Probeer te bedenken wat je daarmee kunt doen. Dit terzijde.)

We betaalt, die bepaalt. En omdat het park is zoals het nu is – groter, beter en, helaas, leger – moet er jaarlijks een X-bedrag worden verdiend. En omdat er een X-bedrag moet worden verdiend, moet er voor ieder kaartje bijna 30 euro worden betaald. Wat ruim 10 euro meer is dan in de oude situatie, toen je als bezoeker wel van dichtbij dieren kon zien. Veel meer dieren dan nu, dat ook nog eens.

Als het de nieuwe directie van Wildlands lukt om het oude publiek terug te winnen, over welk publiek hebben we het dan? De Emmenaren en de inwoners van Drenthe, bij elkaar 490.000 potentiële parkbezoekers? De krap 700.000 bezoekers aan de Hoofdstraat in 2015? Of de 1,3 miljoen bezoekers die ooit ergens in de jaren negentig tijdens een warme zomer een keer naar Zuidoost-Drenthe kwamen, de jaren waarin voor een vliegreis nog wel veel geld betaald moest worden en de BBC geen natuurdocumentaires op HD-kwaliteit maakte?

Stel dat het wel lukt jaarlijks 1,3 miljoen parkbezoekers naar Emmen te halen, wat hebben we dan met de hele operatie gewonnen?

Ik schrijf op deze plek al jaren over wat op het gemeentehuis Atalanta is genoemd, het project waarbij het centrum van Emmen voor een half miljard euro op de schop is gegaan en waarbij Wildlands als katalysator heeft gefungeerd. In sommige van die stukken, die meestal sceptisch van toon zijn, komt de uitdrukking 'vlucht naar voren' voor.

In dat verband wil ik hier, vandaag, besluiten door mezelf te citeren uit een stuk uit 2010 onder de kop 'In een lekke schuit met burgemeester Cees Bijl':

'Traagheid van begrip is niets om je over te schamen in deze gecompliceerde tijden. Ook niet als gemeenteraad. Toch lijkt hier iets anders aan de hand. Het zou zo maar kunnen dat de raad informatie is onthouden, in dit geval door de projectleider, door de burgemeester. Dat schijnt een doodzonde te zijn in de politiek. Wat ook kan, is dat die informatie helemaal niet voorhanden was. In dat geval is er sprake van een onbezonnen avontuur. Eigenlijk is zoiets nog veel erger.'

De politieke partijen in de gemeente Emmen spreken deze week over de begroting. Het CDA greep de vergaderingen maandag aan om te pleiten voor een nieuwe naam voor het terrein dat aan de Hoofdstraat is achtergebleven na de opening van Wildland Adventure Zoo Emmen.

Op het gemeentehuis heeft het terrein de titel 'Creatief Mensenpark' meegekregen. Bij het CDA willen ze het omdopen tot Rensenpark, naar Jaap en Aleid Rensen, het echtpaar dat de voormalige dierentuin tot grote bloei bracht. Voor wie het vergeten is: die bloei leidde in het beste jaar tot de komst naar Emmen van meer dan 1,3 miljoen bezoekers uit Nederland en daarbuiten, een aantal waar ze in het veel grotere en duurdere Wildlands van mogen dromen.

Gert Meijer schrijft in Dagblad van het Noorden dat verantwoordelijk wethouder Jisse Otter de naamsverandering wil overlaten aan de stratennamencommissie. Dat is opmerkelijk omdat Otter eerder nog een prijsvraag wilde uitschrijven voor een nieuwe naam. Zoiets past ook bij zijn partij. Wakker Emmer is, als het goed uitkomt, voorstander van volksraadplegingen. 

Volgens mij is dit alles niet nodig, prijsvraag noch omtiteling tot Rensenpark door een stratennamencommissie. Volgens mij is het meer gepast om het terrein de naam te geven die het al in het straatbeeld en de volksmond heeft: Oude Dierenpark.

Op die manier kan gebruik worden gemaakt van de nog steeds bestaande nationale merkwaarde en marketinggeld anders worden besteed. Op die manier wordt de herinnering aan het dierenpark levend gehouden en eer gedaan aan zowel de grondlegger van het terrein, Willem Oosting, als aan het echtpaar Rensen dat op die plek heeft laten zien dat attractief en innovatief in Emmen goed samen kunnen gaan.