Naar goed hedendaags journalistiek gebruik moet je soms de zaken iets zwaarder aanzetten om aandacht te genereren. Als dat met een vraag gebeurt, of met woorden als ‘lijkt’ of ‘misschien wel’ doet ‘mogelijk’ niemand er moeilijk over.

Eind vorige week, donderdag, maakte de CPNB middels een persbericht bekend dat de 90^e Boekenweek met succes is afgesloten. Als hoogtepunt werd terugblikkend een verkoopstijging van vier procent aan Nederlandstalige boeken genoemd met daarin opgenomen een verkoopstijging van 25 procent aan Nederlandstalige fictie.

Dat mag opmerkelijk heten. Nieuws misschien wel. Want de laatste jaren gaan de persberichten van de CPNB gepaard met de verborgen constatering dat de verkoop van Nederlandstalige fictie achteruit kachelt, terwijl die van Engelstalige literatuur ‘in de lift’ zit. (Een lift kan ook omlaag, aldus de vader in Het archief, de roman van Thomas Heerma van Voss.)  

Prompt leidt dat tot krantenstukken over boekhandels die ‘steeds meer jongeren’ over de vloer krijgen, vooral meisjes en jonge vrouwen, voor wie kasten vol young adult-titels zijn neergezet of zelfs nieuwe winkels worden geopend.

De krant van toen, nu nog het gratis toegankelijke archief van Dagblad van het Noorden, Leeuwarder Courant en nog veel meer titels van het Mediahuis-concern, bevat verschillende artikelen met deze strekking. Herhaling is de kracht van reclame. Ik citeer hieronder uit een uit NRC overgenomen stuk dat eind januari in het Friesch Dagblad is gepubliceerd, kort na de bekendmaking van de verkoopcijfers van 2024:

‘Anderstalig, lees: Engelstalig, heeft afgelopen jaar opnieuw terrein gewonnen, blijkt uit de jaarcijfers over de boekenverkoop van stichting Collectieve Propaganda voor het Nederlandse Boek (CPNB). Met een stijging van 8 procent van het aantal verkochte boeken is de groei niet zo spectaculair als in coronatijd, maar de opmars zet door. Het totale aandeel van anderstalige boeken stijgt daarmee naar 22 procent.’

Uit cijfers verzameld tijdens de meest recente Boekenweek blijkt dat het segment Anderstalig  slechts met een procent is gestegen. Dat is inderdaad nog steeds een stijging, maar vergeleken met het jaar ervoor een afvlakking. Tijdens de Boekenweek van 2023 steeg het segment  Anderstalig immers met drie procent. Het segment Nederlandstalige scoorde destijds slechts zes procent.

Wat is hier aan de hand? Is hier sprake van het Gerwin van der Werf-effect?

Het is jammer dat ik hem of haar (nog) niet aan het woord heb gehoord en in beeld gezien, maar een beetje duider zou erop kunnen wijzen dat dit alles te maken heeft met de recente gebeurtenissen in de Verenigde Staten. Daar doet president Donald Trump er alles aan om zijn land in het buitenland minder geliefd te maken.

Een beetje duider zou in een moeite door iets kunnen zeggen over de handelsoorlog die er mogelijk voor zorgt dat boeken die in de VS zijn gemaakt en eenmaal per vliegtuig of containerschip in de havens van Rotterdam of Antwerpen arriveren kunnen worden belast met een zeer hoog tarief waardoor ze minder aantrekkelijk worden voor EU-lezers.

Een beetje duider zou erop wijzen dat de Nederlandse doelgroep van Amerikaanstalige literatuur bij uitstek bestaat uit lezers die zeer gevoelig zijn voor mode en trends. Mocht de door sommige andere duiders gesignaleerde cultuuroorlog van de Nieuwe naar de Oude Wereld overslaan zou dit zeer interessante gevolgen kunnen hebben.    

Gevraagd of het inderdaad zo werkt, of het niet logischer is dat Amerikaanstalige boeken vanuit de VS na een druk op de knop via kabels in zee of satellieten in de lucht in de EU belanden waarna ze na een andere toetsbeweging ergens in Tsjechië of Slowakije worden gedrukt en verstuurd, zodat er nauwelijks of geen heffingen aan te pas komen, zou de duider in kwestie kunnen beweren dat er nog heel veel onduidelijk is.

Het kan immers ook dat jongeren in Nederland die graag de via TikTok aangeprezen Amerikaanstalige young adult-literatuur kopen vanwege een nieuwe serie op Neftflix, HBO, Disney+ of een andere streamingsdienst helemaal niet hebben geweten dat er een Boekenweek was.