Om eens wat anders te lezen dan louter literatuur lees ik Afscheid van het oude Nederland van cultuurhistoricus René van Stipriaan. Wie weet waar het goed voor is. Verandering van spijs doet eten et cetera.

Ondertussen is het een interessant en vurig geschreven boekje. Een pamflet, zou ik tegen mijn moeder zeggen. Want Van Stipriaan wil nadrukkelijk iets aan de kaak stellen en daarmee vermoedelijk ‘het debat’ beïnvloeden over wat er volgens hem mis is met Nederland en, heel goed, duidelijk maken waar het mis is gegaan.

Vaak terugkerende klacht van de auteur is dat we in een tijd van zondebokken leven, mensen die de schuld krijgen van de problemen waar Nederland mee worstelt. Bedoeld wordt de algehele ontevredenheid en toenemende onverdraagzaamheid, want aan welvaart geen gebrek. 

Wat opvalt is dat Van Stipriaan niet naar de boeren als zondebokken wijst, grootproducenten van stikstof, met als gevolg dat de woningbouw maar niet op gang komt in een land dat tot Amersfoort woekert met ruimte en na Amersfoort groen en geel ziet door een gebrek aan biodiversiteit.

Nee, hij wijst naar de mensen die van buitenaf naar Nederland komen. Nu moet ik oppassen dat ik Van Stipriaan hier niet in het verkeerde kamp plaats, dat van de rechtse partijen. Eerder is hij een sociaal-democraat die heel goed weet waar links de hamer en sikkel uit handen heeft laten vallen. Met als gevolg dat de verkiezingen steeds door rechts worden gewonnen, iets wat hij volgens mij ten zeerste betreurt.

Op bladzijde 110 lees ik het volgende:

‘Arbeidsmigratie is zo langzamerhand the elephant in the room in de Nederlandse politiek. De arbeidsmigratie is in de laatste vijftien jaar verviervoudigd. Maar het gaat steeds over asielzoekers, een bescheiden hoeveelheid migranten, om en nabij 10 à 15 procent van het totaal.

Ik maak mij sterk dat wanneer een plattelander waar ook in Nederland meent een asielzoeker te zien, hij meestal een arbeidsmigrant waarneemt. En wanneer jonge Nederlanders geen huis kunnen vinden, dan is dat wellicht om er een stuk of tien arbeidsmigranten in wonen.

Doordat arbeidsmigratie in tijden van verkiezingen niet besproken en geduid wordt, is een giftige sfeer ontstaan rond asielzoekers, terwijl het Nederlandse bedrijfsleven, zolang die discussie niet op gang komt, blijft profiteren van die goedkope arbeidskrachten.’

Ik lees dit met het idee dat niet de asielzoekers het probleem zijn in Nederland (en daarbuiten). De kern van de ontevredenheid en onverdraagzaamheid wordt veroorzaakt door bedrijven die met grote gretigheid arbeidskrachten naar Nederland lokken om werk te verzetten dat misschien beter in de landen herkomst verzet kan worden. Met andere woorden: weg met het grootkapitaal, oude tijden herleven.

Eerst maar eens verder lezen.