Een groot deel van mijn leven, zo ongeveer sinds 1984, hoor ik enthousiaste verhalen over de Duitse televisieserie Heimat van regisseur Edgar Reitz. Jarenlang liet ik die verhalen aan mij voorbijgaan. Ik wil best televisie kijken, maar met mate. Heimat 1 beslaat echter 11 afleveringen van zo’n twee uur.

Toch kocht ik de reeks, op dvd, voor 3 euro 95 in een kringloopwinkel, zo’n twintig jaar na de première. Heimat 2 was toen al verschenen, en goed voor dertien afleveringen van twee uur. Heimat 3, zes afleveringen á twee uur, stond op het punt in première te gaan. Als ik de drie reeksen wilde bekijken, moest ik ergens tussen mijn normale bezigheden zestig uur zien te vinden.

Na twee mislukte pogingen verspreid over de jaren, Heimat bleek te staan voor een trage streekroman in filmvorm, slaagde ik er rond de jongste jaarwisseling eindelijk in om álles te bekijken. Dus ook Die andere Heimat uit 2014, nog eens twee afleveringen á twee uur. En tot slot deze week Heimat – Fragmente. Die Frauen plus een documentaire waarin wordt teruggeblikt op het voorliggende ‘proces’.

Wat ik al die uren vanaf de bank in de huiskamer voorbij zag trekken – in zwartwit en soms ineens kleur, ik weet nog sgteeds niet waarom – was zeer herkenbaar. Zeker voor iemand die zoals ik in het Westen in een dorp is opgegroeid, naar de stad verhuisde en opnieuw op het platteland terecht is gekomen, op de Hondsrug.

‘Een mens wordt twee keer geboren’, las ik laatst in de nieuwe roman van Marcel Möring. Daarin leidt de hoofdpersoon een dolend bestaan, zoekend naar waar hij vandaan komt, denkend over waar hij heen moet. Eerst vanuit de moederschoot, daarna opnieuw vanaf het moment dat hij zijn geboortestreek verlaat om ergens anders, misschien, te aarden. Of terug te keren.

In Heimat wordt de reis afgelegd door verschillende familieleden, vanuit verschillende tijden en perspectieven. Er zijn er die nieuwsgierig zijn naar onbekende verten, zoals het tropisch regenwoud. Er zijn er die vluchten naar het land van de onbegrensde mogelijkheden, zoals ooit de Verenigde Staten was. En er zijn er die naar de stad trekken, zoals München, waar kunst belangrijker lijkt dan het banale leven.

En steeds is er het verlangen naar de oorsprong.

In de documentaire reageert regisseur Reitz op wat zijn reeks, die vertelt over het leven op het Duitse platteland sinds halverwege de negentiende eeuw, te weeg heeft gebracht. Naast een zeldzaam rijk een goed gemaakt schouwspel heeft het onder meer zijn geboortestreek cultuurtoerisme opgeleverd. Kijkers willen met eigen ogen zien hoe het fictieve dorp Schabbach eruit ziet.

“Als ik het verhaal vertelde vond ik het altijd belangrijk dat Schabbach niet echt bestaat”, zegt Reitz. “Als ik een bepaald dorp in de Hunsrück beschreven had, bijvoorbeeld het dorp waar ik zelf ben geboren, had ik niet ongeremd kunnen vertellen.” Hij zegt het verkeerd te vinden dat er dorpen in de Hunsrück zijn die achteraf beweren Schabbach te zijn. “Schabbach is een gemeenschappelijke liefde. Daar gaat het nu net om.”

En hij zegt dat Schabbach een plaats is waar bewoners weten waar 'de dingen' vandaan komen en hoe alles samenkomt. “Ze weten nog wie wie mag, of net niet. Daar zit een zekere menselijke overzichtelijkheid in. Ze dragen daar nog zorg voor de plaats en de tijd waarin ze leven. En dat zie ik eigenlijk nergens anders meer. In dat opzicht zie Schabbach als een utopie.”

Ik ben blij dat ik voor Heimat ben thuisgebleven.