Ter voorbereiding op een interview in De Literaire Hemel, komende vrijdag in Amen, lees ik de roman Winterthur van Alexander Nieuwenhuis. Dat doet ik al een tijdje. Laatst betrapte ik mezelf op wat ik uitstellezen wil noemen. Het komt erop neer dat ik als lezer niet wil dat een boek is uitgelezen.

Tijdens een van die uitstelleesmomenten liet ik mijn mijn gedachten afdrijven naar de bekendmaking van de longlist voor de Libris Literatuurprijs. Het nieuws daarover had in mijn steeds kleiner wordende kring – zie de boekverkoopcijfers – tot kritiek geleid. Die roman stond niet op de lijst, ten onrechte, die niet, die niet en die niet. Ook Winterthur, verschenen in mei vorig jaar, had de lijst niet gehaald. Waarom?

Terwijl ik Nieuwenhuis weglegde en een ander boek pakte, non-fictie, en daarna een dichtbundel, dacht ik aan de jury van de Libris-prijs. Die uit meer dan tweehonderd Nederlandstalige romans, misschien wel tweehonderdvijftig romans, achttien titels had gekozen waarvan zij, die jury, verwacht dat er een tussen zit die het verdient met een bronzenlegpenning en vijftigduizend euro te worden bekroond.

In De Gelderlander las ik dat met grote verbazing was gereageerd op het ontbreken op de lijst van De beesten, de ‘zinderende pageturner’ en ‘grote Achterhoekse roman’ van Gijs Wilbrink. In de krant, editie Doetinchem, werd gesproken van een ‘absolute misser’ en een ‘dieptepunt’. “Blijkbaar zijn er in 2022 achttien (!) betere Nederlandstalige literaire werken verschenen,” aldus journalist Henny Haggeman volgens zijn Facebook-profiel tevens schaker, horecaspecialist en volger van viervoeter Benz.

Niets ten nadele van Haggeman, ik weet niet van wie hij er een is. Ook niets ten nadele van De beesten, een meer dan uitstekend boek. Later hoop ik Wilbrink dat persoonlijk te vertellen als híj naar Amen komt. Annette Timmer heeft hem vastgelegd voor april. Wie een mailtje stuurt, kan zich nu reeds verzekeren van een plek aan een van de asbakloze tafeltjes met hoogpolig tapijt. Dit alles terzijde. Eerst moet ik nog Alexander Nieuwenhuis interviewen.

Met een tijdschrift op schoot vroeg ik mij af hoe mensen, die menen dat dit boek wel en dat boek niet op een longlist had moeten staan, dat zo overtuigend konden weten. Misschien omdat het toegewijde lezers zijn, die bestaan nog. Maar hebben zij, net als de jury, die onder leiding staat van Hoogleraar History of International Relations & Global Governance Beatrice de Graaf, de tweehonderd, misschien wel tweehonderdvijftig romans uit 2022 gelezen?

Je kunt als lezer beweren dat De beesten een beter boek is dan, zeg, Zee nu van Eva Meijer of Herfstdraad van Jamal Ouariachi. Wat ook kan is beweren dat in 2022 – incluis De beesten – 198 of 248 Nederlandstalige romans verschenen zijn beter dan, zeg, Zee nu van Eva Meijer of Herfstdraad van Jamal Ouariachi. Dit geheel los van wat precies met ‘beter’ wordt bedoeld en de notitie dat een jury niet uit een, maar meerdere toegewijde lezers bestaat.

Terug naar Winterthur. Ik weet niet waarom dat boek de longlist van de Libris Literatuurprijs niet heeft gehaald. Misschien is het boek niet of te laat ingestuurd - ik zal het Nieuwenhuis vrijdag vragen.

Misschien staakten de stemmen na een lange en verhitte discussie en heeft Beatrice de Graaf toen een besluit moeten nemen waardoor het kaartenhuis er ineens heel anders uit kwam te zien. Jury’s worden niet zelden geplaagd door een vreemde dynamiek. Zolang een voortreffelijk boek tot winnaar wordt gekozen is dat geen ramp. Vind ik.

Winterthur is en blijft een geweldig boek. Dat vind ik ook. Ik baseer mijn persoonlijke oordeel op de elegante vertelstijl, de ingenieuze, heldere compositie, de gedurfde behandeling van het thema en het dperimerende effect dat het boek tot dusver op mij als lezer heeft.

Ik heb in 2022 betere romans gelezen, dat geef ik toe. Maar dat is mede omdat ik in 2022 ook romans heb gelezen die voor 2022 zijn verschenen. Aan de kwaliteit van Winterthur doet het niets af. Wat mij betreft. Kent iemand anders nog een goed boek? Voor later?

Nu weer verder lezen.