Wie van Jugendstil of Art Nouveau houdt, weet wellicht de weg in steden als Barcelona, Brussel, Riga en Den Haag. Maar wie goed zoekt en kijkt, kan ook dichter bij huis op straat en achter gevels de kunstopvattingen van rond 1900 aantreffen.

In 1910 werd architect Geert Jan Siccama (1885 – 1929) gevraagd in het lintdorp Wildervank een winkelpand aan de Nijverheidsstraat uit 1872 te verbouwen. Zijn opdrachtgever, middenstander Engel Ketel, had rond 1900 als verkoper van manufacturen en confectie tijdens economische bloei in de streek goede zaken gedaan.

Siccama was een man van zijn tijd, moderner dan zijn vader, die ook architect was, maar dan in Leek. Hij liet zich bij zijn ontwerp leiden door de mode en mogelijkheden van de tijd. En het mocht wat kosten, dus hij leefde zich uit met fraaie lambriseringen en bijpassend glas-in-lood. Pronkstuk werd de gevel in hoefijzervorm. Bij oplevering oogde de vernieuwde winkel binnen en buiten als een pareltje.

Schoonheid duurt doorgaans even. In de jaren dertig ging het mooie er een beetje vanaf. Ketel deed zijn winkel uiteindelijk over aan zijn zoon, die de deuren alleen nog opende op verzoek van vaste klanten. Later werd door nieuwe eigenaren alleen de etalage nog gebruikt. Dat veranderde toen ‘pand Ketel’ werd gekocht door de huidige eigenaren, die sindsdien aan het restaureren zijn geslagen.

Oost-Groningen telt tientallen gebouwen zoals die aan de Nijverheidsstraat in Wildervank. Dat lijkt vanzelfsprekend, maar de nu zo geliefde Jugendstil is een tijd uit de mode geweest. De in 2019 overleden Fred Ootjers wist in de jaren tachtig op het nippertje te voorkomen dat in Veendam het voormalige kantoor van AVEBE zou worden gesloopt – op het gemeentehuis had niemand van Jugendstil gehoord. Daarna probeerde hij veel meer te redden.

Zijn inspanningen hebben geleid tot een uitstekende tentoonstelling in het Veenkoloniaal Museum te Veendam. Met veel foto’s, maar ook keramiek, kleding, meubels, boekbanden, affiches en decoraties (muurisolatie door beschilderd strokarton!) wordt in herinnering geroepen dat de moderne stijlopvattingen van rond 1900 ook op het platteland zijn omarmd en toegepast. Niet zo uitbundig als in de rijkste steden misschien, soms verdund, maar met ontegenzeggelijk mooi resultaat.

‘Een vleug Jugendstil in Oost-Groningen’ is tot en met 2 juli te zien in het Veenkoloniaal Museum, Museumplein 5 in Veendam. De catalogus is gemaakt door Hendrik Andries Hachmer.