Wegens oplopende kosten, onder meer door de gestegen prijs voor papier, heeft de hoofdredactie van de grootste kranten van Noord-Nederland besloten tot een aantal bezuinigingsmaatregelen. Omrop Fryslan berichtte er eind november al over. Het schrappen van de cultuurbijlage van Dagblad van het Noorden en Leeuwarder Courant is er daar één van. Vandaag, vrijdag, is de laatste verschenen.

De ingreep gaat gepaard met een herindeling van pagina's en de invoering van een andere manier van werken voor de cultuurredactie waarbij de nadruk nog meer op berichtgeving voor de website komt te liggen. Tijden veranderen, de toekomst heet digitaal te zijn. Nu het aantal abonnees van de papieren krant daalt, is het nog noodzakelijker dat het aantal digitale abonnees verder stijgt.

Uiteraard blijft de redactie de in kunst en cultuur geïnteresseerde lezer in Drenthe, Friesland en Groningen bedienen. Iemand moet het doen, de websites van onze kranten zullen het als eerste laten zien. Voor wie liever – of ook – vanaf papier leest, is en blijft er de dagkrant. Daarnaast wordt op zaterdag in het katern MEER vanaf 1 januari aandacht geschonken aan voor cultuur- en lifestyle.

Wat dit alles betekent, is niet eenvoudig op deze plek concreet te maken. Verwacht meer van ‘dit’ en minder van ‘dat’. Meer service-gerichte kopij, minder recensies. Meer stukken die op maat gesneden zijn voor (premium)abonnementhouders en aanlopende lezers. Minder tekst voor de knipseldienst van gesubsidieerde culturele instellingen. Wat blijft is dat de inhoud van Dagblad van het Noorden en Leeuwarder Courant het resultaat zal zijn van een permanente discussie tot na de deadline.

Ondertussen in de allerlaatste bijlage, naast meerdere boek- en filmrecensies plus Dirk van Weelden dankzij John Heymans over Gerrit Krol, onder meer het verslag van een rondetafelgesprek met vijf deskundigen over de veronderstelling dat kunst en cultuur een te ondergeschikte positie in de samenleving bekleden en te weinig op waarde worden geschat.

Een van de deelnemers, hoogleraar cultuur en cognitie Barend van Heusden, zegt in dat stuk dat hij niet gelukkig is met het in een adem noemen van kunst en cultuur. Het begrip cultuur is zo breed, daar past lifestyle honderd maal in, en kunst ook, maar toch weer niet. Speciaal voor de liefhebber zegt Van Heusden ook nog dit:

‘Kunst in brede zin was altijd gekoppeld aan een bepaalde wereldvisie: katholiek, protestants, liberaal, socialistisch. Tot de jaren zestig drukte kunst de verzuiling uit. Toen dat minder werd, kreeg je een democratisering waarbij de relatie met een bepaald wereldbeeld niet langer vanzelfsprekend was. Het wereldbeeld raakte gefragmenteerd. Mensen herkennen zich niet meer in de traditionele kunst.

Volgens mij moet het kunstbegrip anders worden ingevuld. Niet meer als uitdrukking van een bepaalde waarde, maar in termen van functies. Kunst is niet veranderd. De vraag wat kunst precies doet, moet beantwoord worden. Vroeger hoefde dat niet, omdat kunst automatisch gekoppeld was aan een bepaalde waarde. Nu is de vraag: waarvoor is het?

Kunst is vormgeven via de verbeelding aan je ervaring. Die ervaring is na de ontzuiling voor iedereen verschillend. Daardoor kun je niet langer zeggen: dit is kunst en dat niet. Kunst is dat wat voor jou vormgeeft aan een ervaring. Dat doet geen enkele andere vorm van cultuur en daarom is het ontzettend belangrijk. Het geeft je greep op je identiteit en bestaan.

We zitten in een transitiefase. We beginnen nu te ontdekken wat kunst is. Daarvoor hoefde dat niet, omdat het ons verteld werd. Dat is een enorme worsteling. Iedereen is in de war.’

Ja, de krant is en blijft een afspiegeling van de samenleving.