Volgens Fokko Rijkens is de kijker de baas
29-6-21
Fokko Rijkens, een van de vele figuratief schilderende kunstenaars in Noord-Nederland, exposeert in Museum Thijnhof in Coevorden. Wat aan zijn werk opvalt, is een verhalend karakter, zonder direct duidelijk wordt wat hij wil vertellen. Hij laat vormen en elementen op elkaar reageren, speelt met inhoud en stapt dan ineens op de rem.
"De kijker is de baas", zegt Rijkens tijdens een rondleiding. Verspreid over vijf zalen zijn in het museum 42 schilderijen van zijn hand te zien, in verschillende formaten. Een klein deel is ouder werk, maar voornamelijk gaat het om recente stukken. Rijkens is op zijn plek in Coevorden. Thijnhof is gespecialiseerd in surrealistische en realistische kunst.
Meer in Dagblad van het Noorden.
Ze willen liefde, vrijheid en geen dictatuur
28-6-21
Het leek er ontspannen aan toe te gaan tijdens de demonstratie 'Nederland in verzet', afgelopen zaterdag in Emmen. Honderden mensen trokken met gele paraplu's, spandoeken en vlaggen door het centrum en hielden halverwege de tocht stil op een parkeerplaats naast het gemeentehuis. Daar kon naar toespraken worden geluisterd.
Op een spandoek met Nederlandse vlaggen boven het podium stond de leuze 'Nooit meer kabinet Rutte'. Michel Reijinga, een van de sprekers, legde uit waarom. Hij las zijn toespraak voor vanaf zijn mobiele telefoon. Hieronder een transcriptie:
"Chronisch huizentekort, terwijl we stoppen met bouwen vanwege de stikstof. Het lerarentekort, dus nu weet iedereen waarom het afgelopen jaar het online leren geïntroduceerd is. Denk daar maar even over na. Zorgpersoneel tekort, bedden tekort, ziekenhuizen tekort. Door de aangerichte schade van het kabinet Rutte hebben u en ik in lockdown gezeten. Want het was niet nodig geweest. We pikken het niet meer. Ik herinner mij nog het Joegoslavië-tribunaal. Het is van een paar jaar geleden. Maar ik wil een Nederland-tribunaal. Mark als eerste. Hugo als tweede. En Grapperhaus als derde."
Het publiek joelt.
"En dan: Duitsland. Die Merkel, dat is een concurrentje van Rutte hoor. Als er een beker zou zijn voor wie de ergste was, dan maken ze ruzie met zijn tweeën wie 'm op zijn nachtkastje mocht zetten. De Belgen denken: wij ook. Frankrijk. Spanje. Italië. Ze moeten allemaal stuk voor stuk voor het gerecht komen. Wij zijn de leugens zat. No Great Reset. Oprotten met Klaus Schwab en zijn corrupte bende"
Opnieuw gejoel.
"Niet de rijken rijker en de armen armer. Wij zijn samen sterk in voor en tegenspoed. Dat ik dat nog durf te zeggen na drie huwelijken. Ik strijd voor de toekomst van mijn kinderen en kleinkinderen die ik ooit hoop te krijgen. Ik strijd voor hun vrijheid. Vrijheid die hen en mij en u is afgenomen. 'Ja, het is nu toch weer oké', zei een journalist tegen mij. Nee sukkel, dat zei je vorig jaar in september ook. In september 2020 zat je weer in lockdown. En in september 2021 gewoon weer. Schrijf het maar op.
Op 5 mei zei Powned tegen mij: 'U vergelijkt de situatie met de Tweede Wereldoorlog.' Ik zeg: 'Ja, toen had men inderdaad geen vrijheid.' Maar ik vergelijk het niet. De situatie is anders. Er heerst nu in Nederland medische apartheid. Discriminatie. Gisteren wilde ik een drankje doen. De portier zei tegen mij: Ausweis bitte. Ja, zo gaat het tegenwoordig. Nee, dat zei hij niet. Hij zei: corona-app. En echt niet vriendelijk. We worden in onze vrijheid beperkt. Ik wil op vakantie. Ik ben gezond en hoef geen testen. En zeker geen vaccinatiepaspoort met als voornaam Vacci en achternaam Nazi."
Luider gejoel.
"Door mijn huid geen spuit. Stop de priktatuur. Stop de dictatuur. Wij willen liefde. Vrijheid. Geen dictatuur."
Er klinkt tromgeroffel. Het publiek scandeert: 'Liefde. Vrijheid. Geen dictatuur. Liefde. Vrijheid. Geen dictatuur. Liefde. Vrijheid. Geen dictatuur.'
"Lockdown in september. Onthoud mijn woorden. Tien jaar wanbeleid kabinet Rutte. Bijna alle zzp'ers zijn naar de klote. De kermis leeft alleen nog van oliebollen en appelflappen. Buitenproportionele coronamaatregelen zijn de kers op de taart van het verschrikkelijke kabinet Rutte. Nog geen overlijdenspercentage van 0,01 en heel Nederland is naar de klote gegaan. Nederland is ziek. Tien jaar wanbeleid. Zoveel ellende.
Ik wil er nog een ding uithalen. Onze oudjes. De generatie die na de Tweede Wereldoorlog Nederland weer opbouwde. Achter glas weggestopt. Niet uit vrije wil. Nee, verplicht. Velen overleefden het niet. Normaal afscheid nemen was niet mogelijk. Trauma's bij de nabestaanden. Psychologen hebben nog nooit zo'n lange wachtlijst gehad. 2021 en 2022 worden de jaren van de zelfmoord. Men komt er niet meer uit. En dat door tien jaar wanbeleid Rutte.
Ik ben de leugens zat. Jullie zijn de leugens zat. Ik zeg: oprutte. No Great Reset. Liefde. Vrijheid. Geen dictatuur."
Opnieuw tromgeroffel. Opnieuw scandeert het publiek.
Doen alsof Groningen mooier is dan Drenthe
25-6-21
Op aanraden van het Groninger Museum fietste ik deze week door Noord-Groningen langs een aantal plekken die een eeuw geleden door leden van de Groninger kunstkring De Ploeg op schilderijen zijn vastgelegd. Aanleiding voor de tocht was het gereedkomen van zes fietsroutes door 'het land van De Ploeg'. Er komen er nog meer. Samen zijn ze goed voor 1000 kilometer.
Het fietsen ging onder begeleiding van Lenny Bulthuis en in gezelschap van Ellen Kiewiet en Fred van Schoonhoven. Bulthuis vertelde, Kiewiet luisterde, Van Schoonhoven filmde en ik zwierf daar tussen – zo was de rolverdeling ongeveer. We reden van het Groninger Museum in de stad Groningen naar borg Verhildersum in Leens. Daarna ging ik weer terug. Naar Drenthe.
Wat mij naast de permanente wind onderweg opviel, was een voortdurend gejubel over het landschap. Toen ik dat bij Bulthuis en Kiewiet ter sprake bracht en suggereerde dat Groningers sowieso veel enthousiaster zijn over 'hun' landschap dan inwoners van Drenthe en, zeg, Overijssel of Utrecht, terwijl het niet feitelijk mooier is – hooguit is het anders – hoe dan ook, Bulthuis en Kiewiet gaven mij gelijk. Van Schoonhoven bleek een Tukker.
De fietsroutes, ik vat het even samen, zijn bedoeld om de schoonheid van het Groninger landschap zoals dat ooit is vastgelegd door De Ploeg bekend te maken bij het grote publiek. Maar de routes zijn ook bedoeld om toeristen in Groningen op het idee te brengen dat ze naar het musea in Groningen kunnen om te zien hoe kunstenaars naar een landschap kijken.
Deze zomer kan dat bijvoorbeeld in het Groninger Museum waar, naast de vaste Ploeg-collectie, een tentoonstelling is te zien met werk van ploeg-lid Alida Pott. Dat kan ook in het grafisch museum Grid in Groningen waar een permanente opstelling iets vertelt over de drukkerswerkzaamheden van Hendrik Nicolaas Werkman en in voornoemde borg Verhildersum in Leens waar een expositie is te zien met werk van Ploeg-lid Henk Melgers.
Zie ook www.inhetspoorvandeploeg.nl en de zaterdagkrant van Dagblad van het Noorden.
Uitgeput na een bezoek aan het CBK Emmen
23-6-21
Ik bezocht het Centrum Beeldende Kunst in Emmen waar sinds februari werk wordt getoond van Pieter Immenga en Joop Vos. Door de beperkende coronamaatregelen hebben nog nauwelijks mensen hun tentoonstelling gezien.
Arendsoog heet de expositie. Volgens de afdeling publiciteit van het CBK verwijst die titel naar de scherpe blik waarmee schilderijen van Immenga en Vos bekeken dienen te worden. Ik heb een poging gedaan, sterker, ik heb drie rondjes gemaakt, wat ik ook keek, dacht en probeerde ik kwam er niet 'in'.
Het zal aan mij liggen. Om die reden citeer ik de afdeling publiciteit over Immenga en Vos:
"De schilderkunst van Pieter Immenga en Joop Vos laat zich niet gemakkelijk duiden. Hoewel de schilderijen zeer verschillend zijn in formaat, materiaal en werkwijze tonen ze verrassend veel overeenkomsten. Beide kunstenaars zijn zich bewust van de kracht van de suggestie. Op geheel eigen wijze sturen zij met hun kwast onze blik en laten ze onze ogen over de doeken dwalen.
Op de kleine doeken van Immenga zijn kleuren met olieverf pasteus over en naast elkaar gezet. Lijnen en vlakken verdringen elkaar over en weer van de voorgrond. Kleuren schijnen in onderliggende lagen naar het oppervlak. Pieter Immenga creëert door middel van zijn ongedwongen handschrift een fascinerende persoonlijke beeldtaal.
De schilderijen van Joop Vos zijn met de eeuwenoude schildertechniek tempera op afstand te herkennen. Door met brede kwaststreken de verf op het doek te brengen wil hij een dynamiek oproepen. Dankzij het droge karakter van de temperaverf trekt die kwaststreek ook nog eens open, waardoor de onderliggende laag zo hier en daar zichtbaar blijft."
Op de bovenverdieping van de tentoonstellingsruimte in De Fabriek is sinds 5 juni werk te zien dat Loes Heebink, Gejan Stol en Esther Schlebos maakten na residenties in respectievelijk Leipzig, Rotterdam en Murcia. Moving Mountains Push/Pull/Present heet hun presentatie met tekeningen, schilderijen, video-installaties en installaties 'die reageren op de ruimte'.
Na afloop van het bezoek nam ik uitgeput plaats op een van de betonstoelen buiten het CBK. Ook daar voelde ik mij niet op mijn plaats.
'Broken Circle/Spiral Hill is een oude man'
22-6-21
Zaterdag bezocht ik het landart-kunstwerk Broken Circle/Spiral Hill van Robert Smithson in een voormalige zandafgraving bij Emmen. Met een aantal journalisten werd ik rondgeleid door Anne Reenders van Land Art Contemporary, een in Dalen gevestigde stichting die voor de Amerikaanse Holt/Smithson Foundation in de gaten houdt of in Nederland goed wordt omgesprongen met het werk van Smithson (1938 - 1973).
Zo op het oog ligt het uit 1971 stammende kunstwerk er prima bij. De kwaliteit van de zandcirkel in het water en de bijbehorende met dwergmispel begroeide heuvel staat toe dat gedurende acht weekenden tussen 31 juli en 24 oktober Broken Circle/Spiral Hill kan worden bezocht. Coronaproof. Bij de openstelling is een audiotour ontwikkeld en wordt een twintig minuten durende film vertoond. Kaarten zijn te reserveren via brokencircle.nl.
Maar, zei Reenders: "Broken Circle/Spiral Hill is een oude man. Het werk is vijftig jaar oud. Dat is zichtbaar. Hoe ga je om met onderhoud van landschapskunstwerken waarbij natuurlijke processen een belangrijke rol spelen? We gaan nu met een interdisciplinair team aan de slag om te kijken wat voor onderhoud nodig is om het in stand te houden."
Volgens Reenders zijn er formeel twee partijen die iets over het kunstwerk te zeggen hebben: de eigenaren van het terrein, die buiten de publiciteit willen blijven, en de in Sante Fe New Mexico gevestigde Holt/Smithson Foundation. Deze twee bepalen onderling wie en wat er aan onderhoud wordt gedaan. Dat is geen ongewone constructie. De twee andere landart-werken van Smithson in de Verenigde Staten bevinden zich ook op particulier terrein.
Over het belang van Broken Circle/Spiral Hill zei Reenders ook nog dit:
"Bij Emmen wilde Smithson een kunstwerk maken dat zou bemiddelen tussen ecologie en economie. Hij wilde ons laten nadenken over onze positie op deze planeet. Hij was bezig met de vraag hoe we kunnen omgaan met landschappen die door de mens en de industrie zijn aangetast. Het was de tijd dat de Club van Rome van zich deed spreken en aandacht kwam voor de milieuproblematiek. Nu is dat onderwerp veel urgenter. Dat maakt Smithson tot een actueel kunstenaar."
Coevorden tiende culturele gemeente van Drenthe
21-6-21
Vrijdag wisselde Coevorden Midden-Drenthe af als culturele gemeente van Drenthe. Dat gebeurde na afloop van de voorstelling Mijn liefde is een koorts in de Stefanuskerk in Beilen. Wethouder Jeroen Huizing van Coevorden kreeg symbolisch een stokje, zeg maar gerust staf, overhandigd door zijn collega Dennis Bouwman van Midden-Drenthe.
Door de coronabeperkingen heeft Drenthe weinig gemerkt van Midden-Drenthe als culturele gemeente. Voor Coevorden, dat als thema Verbonden verhalen hanteert, liggen de kaarten beter. Na de officiële opening, op 28 augustus in De Kiel, staat een reeks activiteiten gepland waarvan de muziekttheatervoorstelling Woeste Gronden bij 't Haantje in september vooralsnog de meest aansprekende is.
Veel wordt ook verwacht van de viering van het Ontzet van Coevorden, in 2022 350 jaar geleden. Dat gaat gepaard met onder meer een muziekstuk over Bommen Berend, ook wel bekend als Christoph Bernhard von Galen, bisschop van Munster, en een Bommen Berendpad dat de Rabenhauptstraat in Coevorden met de Rabenhauptstraat in Groningen moet verbinden.
Coevorden is de tiende Culturele Gemeente van Drenthe, een in de tijd van gedeputeerde Margriet Brink bedacht initiatief om de culturele infrastructuur van Drentse gemeenten te verbeteren. Alleen De Wolden en Noordenveld zijn nog geen culturele gemeente geweest. Voor meer over het voorlopige programma van de culturele gemeente Coevorden klik hier.
Nog even over die infrastructuur. Terwijl in vrijdag Beilen de laatste woorden werden gesproken, presenteerden tien culturele instellingen van de stad Coevorden zich middels een gezamenlijke promotievideo. Opvallend: dezelfde dag werd in Hoogeveen ook een vergelijkbare promo de wereld in gestuurd. Waar in Coevorden tien instellingen voor de camera samenwerken, is dat er in Hoogeveen een.
De follies rukken op in Nederland
18-6-21
Er komen steeds meer follies in Nederland. Cijfers ontbreken, maar die indruk heb niet alleen ik, die indruk hebben ook fotograaf Edith Gerritsma en journalist Edith Hijmans. Zij maakten een boek over follies, Voor de gek!, doorkruisten daarvoor gansch het land en ontdekten er 160. Dat hadden er minder, maar ook meer kunnen zijn.
Want wat is een follie? Een object dat niet primair vanuit nuttigheid denkend is gebouwd, zeggen Gerritsma en Hijmans. Waarin verschilt het van een beeld in de openbare ruimte gemaakt door een kunstenaar? "Dat is hét hoofdpijndossier", reageert Hijmans. "De lijn is dun. Ik zou willen zeggen: laat iedereen die iets tegenkomt dat op een folly lijkt erover nadenken en dan tot de conclusie komen dat het verschil nauwelijks is vast te stellen."
Dat het aantal dwaze bouwsels in Nederland lijkt te groeien, laat zich lastig verklaren. Hijmans: "Het is mogelijk het verhaal van het ene schaap dat over de dam is gekomen. Er zijn de laatste jaren een paar manifestaties en festivals geweest. Het kan zijn dat follie-makers daardoor geïnspireerd zijn geraakt. Tegelijkertijd heb je altijd al zelfbouwers gehad, daar is minder zicht op."
Wat opvalt is dat erfgoedorganisaties, natuurbeheerders en culturele instellingen de folly als hebben ontdekt of herontdekt. "Als er positieve reacties komen van bezoekers op kunst in de openbare ruimte, ligt het voor de hand daar follies aan toe te voegen. Wat mee kan spelen, is dat landgoederen zich moeten zien te bedruipen. Met follies kun je op een verrassende en voor de omgeving niet schadelijke manier publiek trekken."
Meer in de cultuurbijlage van Dagblad van het Noorden en Leeuwarder Courant.
Drents Cultuur Vacczine, glossy voor betere tijden
17-6-21
Dinsdag gepresenteerd in Emmen en nu reeds in de brievenbus: het Drents Cultuur Vacczine. Ik heb het hier over een glimblaadje over kunst en cultuur in Drenthe, samengesteld door Bert Dijenborgh, Gerrit Kamstra en Aranka Oosting. Gemaakt in opdracht van de provincie Drenthe.
Verspreid over 82 bladzijden worden in het blad Drentse culturele initiatieven en organisaties onder de aandacht gebracht. Het voorwoord van cultuurgedeputeerde Cees Bijl staat pas op bladzijde 9, na een aankondiging van Festival Veenhuizen (klassieke muziek), de inhoudsopgave en reclame voor de kunstmanifestatie Into Nature.
Zegt Bijl nog iets? Zoals vaker prijst hij Drenthe, telt hij uit naam van provinciebewoners zegeningen en laat hij niet na op te merken dat het provinciebestuur een belangrijke rol speelt – zeker financieel – bij het in stand houden en stimuleren van het culturele leven. Citaat van de gedeputeerde:
"Ik heb een brede definitie van kunst en cultuur, het is belangrijk dat iedere burger van kunst en cultuur kan genieten. Het moet geen elitair gebeuren zijn met drempels. Over kunst en cultuur moet je als bestuurder niet te ingewikkeld doen. Zodra je dat wel doet, verliest het zijn bindende karakter."
Het Drents Cultuur Vacczine bevat ook nog een soort van een nieuwtje. Nu de coronacrisis - vooralsnog - de kop in lijkt gedrukt wordt op het provinciehuis in Assen gesleuteld aan een regeling voor culturele startsubsidies, bedoeld voor makers en ondernemers die geen structurele subsidie van de provincie ontvangen. Mogelijke interessant voor zzp'ers die zich herkennen in dit stuk.
Ten slotte: op bladzijde 76 komt onder de kop 'De beschaving van Nederland is in Drenthe begonnen' cultuurjournalist Joep van Ruiten aan het woord, als pretentieuze pendant van Cees Bijl. Om Wim T. Schippers te citeren: Verdomd interessant, maar gaat u vooral verder.
Leest 'Derksen' van Van Egmond en Scheulderman
16-6-21
Ik lees, tussen de bedrijven door, Derksen van Michel van Egmond en Antoinnette Scheulderman. Bespreken voor Dagblad van het Noorden en Leeuwarder Courant hoeft niet, dat is al door anderen gedaan, op een prominente plek voorin de krant. Boeken over of van mensen die bekend zijn van sport en televisie veroorzaken een bijzondere dynamiek, zeker als ze in Grolloo wonen.
Dat merkte ik reeds toen de verschijning van Derksen werd aangekondigd. Ik vroeg terstond een proef aan, zodat ik op de dag van publicatie, 31 mei, met een bespreking zou kunnen komen. Die proef kreeg ik niet, ook niet onder embargo. Ik moest geduldig wachten tot het boek in de winkels zou liggen. Toen dat gebeurde, was de sturende marketing door het 'team Derksen' reeds bedreven bij Op1 en in het Algemeen Dagblad. Tot zover de vrije nieuwsgaring.
Het motto van Derksen wordt toegeschreven aan Tijl Uilenspiegel: 'Ze hebben een hekel aan me, maar daar heb ik het ook naar gemaakt'. Misschien dat ik in het mediaoffensief van uitgeverij Inside niet goed heb opgelet, maar nergens heb ik gelezen dat Derksen het verhaal van deze schelm daadwerkelijk kent.
Derksen is geen lezer, krijg ik de indruk. Hij houdt volgens mij niet van boeken, anders had hij nooit toegestaan dat zijn voorlopige openhartge biografie op zulk goedkoop papier zou zijn gedrukt. Pulp, daar doet het aan denken. Derksen is een voetbalman en een liefhebber van muziek voor volwassen. Waar dat laatste toe kan leiden, blijkt uit de volgende passage:
'Het tuinhuis van Johan Derksen is geen hobbyhok met een modelspoorbaan, maar de natte droom van iedere getrouwde man: een mancave met de allure van een museum, inclusief genoeg muziekmemorabilia om een complete keten Hardrock Cafés mee te bevoorraden.
(…)
Je kunt hier verdwalen tussen de felblauwe en op maat gemaakte kasten met cd’s, want zoals in zoveel dingen is Derksen ook in het verzamelen van muziek maniakaal. Hoewel hij altijd zegt dat hij ze nooit heeft geteld, bezit hij naar schatting meer dan dertigduizend cd’s.
Soms, wanneer hij langs zijn verzameling loopt, aait hij er een paar. ‘Hier word ik altijd gelukkig van,’ zegt hij dan. Of: ‘Als ik zou moeten kiezen tussen voetbal of muziek kies ik voor muziek. Altijd.’ Alles staat kaarsrecht en op alfabet, behalve de verzamelaars; die staan kaarsrecht en op genre.
‘Hier heb je country, Americana, singer-songwriters, dit is allemaal blues, hier begint soul, even kijken, Elvis, de sixties, seventies, Cajun & Zydeco en ga zo maar door. Ik heb alles. Ik heb zelfs muziek waar ik niet van hou. Ik heb bijvoorbeeld helemaal niets met jazz, maar ik heb wel een box met alle cd’s van Miles Davis. En ook van Charlie Parker. Dat moet je gewoon in huis hebben. Beach Boys hetzelfde verhaal. Ik zal het nooit draaien, maar ze zijn wel belangrijk geweest in de ontwikkeling van de muziekgeschiedenis, dus staat er hier iets van in de kast. Datzelfde geldt voor AC/DC en zelfs voor The Bee Gees en Abba en Bon Jovi. Mijn muziek is het niet, maar ik moet het wel hebben. Ja, ik ben een tikje autistisch in die dingen en dan haal je je soms weleens wat op de hals. Er zijn nummers in de popmuziek die zeshonderd keer zijn gecoverd. Ik ben dan zo’n gek die ze alle zeshonderd wil hebben. Dan zoek je je dus je hele leven lang de pleuris.’
De platen- en cd-collectie is na zestig jaar verzamelen dusdanig groot dat hij soms wordt verrast door zijn eigen bezittingen. ‘Iemand begon laatst over Little Milton en dat ik daar eens naar moest luisteren. Ging ik in mijn kast kijken; bleek ik 43 cd’s van Little Milton te hebben.’
Jammer dat Van Egmond en Scheulderman niet hebben gevraagd wat Derksen van het bestaan van Spotify vindt. Nu weer verder lezen.