Woest en Ledig

Kijken naar The great (en Elle Fanning)

Ter verstrooiing en verpoozing kijken wij hier The great, een Engels-Australische serie die speelt aan het hof in Rusland in de achttiende eeuw. Er zijn verschillende regisseurs aan de 10-delige reeks verbonden. Het platform oftewel de streamingsdienst, ooit werd dat eenvoudig 'de zender' genoemd, die de serie brengt heet Hulu, een Amerikaans bedrijf dat grotendeels in handen is van het Disney-concern.

The great is zeer amusant en oogt bijzonder fraai - Hulu heeft blijkbaar diepe zakken. Het is een zwarte komedie, waarbij ik mij afvraag of Russen het wel zo leuk zullen vinden. Hoofdrolspeler is Catherine die vanuit Pruisen naar Rusland wordt gestuurd, daar trouwt met keizer Peter en ontdekt dat de Russen bot, bruut en dom zijn. Ze drinken veel, hebben onbelemmerd seks, vernederen elkaar en kijken niet op een lijk meer of minder.

Catherine daarentegen heeft hoge verwachtingen van het leven. De crux van de serie bestaat eruit dat die verwachtingen niet uitkomen of worden gefrustreerd, dat de lompheid het steeds weer wint van de verlichting, net als in het echte leven. Een 'verhaal' bevat The great niet. Het is meer een gegeven, ergens doet het mij denken aan Black Adder, vooral vanwege de humor, al is die serie absurdistischer en met veel minder geld gemaakt.

In aflevering zes krijgt raadsheer Orlov een ongeluk in het bos. Zijn koetsier wordt gedood door een beer, hij weet zich geen raad in de wilde natuur en stuit al zwervend op een Zweedse soldaat die een paar Russen gevangen houdt. Zijn geweten en intelligentie verhinderen Orlov om de Zweed te vermoorden, toch ontkomt hij er niet aan, waarna het beest in hem ontwaakt. Een verlichte geest is net zo goed een dier.

 

De ster in de reeks is Elle Fanning. Zij speelt Catherine op de sprankelende wijze en met de bijbehorende lach die haar handelsmerk is. Steeds moet ik denken aan haar rol in de film Super8, een blauwdruk van Stranger things, en dan vooral aan het moment waarop ze in Super8 voor het cameraatje van het vriendengroepjes acteert dat ze acteert en een van die jongens, zijn naam ben ik kwijt, haar ontdekt. Dit alles terzijde.

Elke aflevering wordt afgesloten met een aftiteling. Dat is niet ongewoon. Wat er wel bijzonder aan is, is de onderliggende, of is het bovenliggende, muziek: verrassende Britse culthits, alternative rock zouden de Amerikanen zeggen. Aflevering vijf eindigde met Orgasm addict van Buzzcocks, aflevering zes met She blinded me with science van Thomas Dolby. Ik ben benieuwd wat ik vanavond te zien en te horen krijgen. Nog vier afleveringen te gaan.

Een sprankje hoop voor podium Vanslag in Borger?

Afgelopen zondag plofte bij de cultuurredactie van Dagblad van het Noorden een bericht van podium Vanslag in de mailbox. Het bericht leek mij opgesteld door Henk Eggens, maar zeker is dat niet, want een naam en ondertekening ontbrak. Aan de andere kant: in een kleine wereld kent ons ons.

In het bericht wordt uit de doeken gedaan hoe de vlag er bij hangt in de voor theatervoorstellingen en concerten van nationale en internationale artiesten geschikt gemaakte kerk aan de Hoofdstraat in Borger: halfstok. Het goede nieuws is dat de gemeente de kerk sinds april weer in eigendom heeft. Het slechte nieuws is dat de huurder, Vanslag, geen geld heeft om de energierekening en het onderhoud te betalen.

Wat niet wil zeggen, dat er geen geld bij het podium omgaat. Citaat: "Vanslag is 7 jaar in staat geweest om iedere jaar op 0 uit te komen. Het Cultuurpodium verzorgde het cultuurprogrogramma, en werd 'gesponsord' door Vanslag Horeca BV die de exploitatie van de bar deed en terras, feesten/partijen verzorgde. De tekorten van het cultuurpodium werden aangevuld door de opbrengsten van de BV: 140.000 euro."

Ook worden in de mail de zegeningen van het podium opgesomd. "Zeven jaar lang zijn bijna 400 concerten verzorgd die door ruim 50.000 bezoekers zijn bijgewoond. In zeven jaar tijd is 15.000 euro subsidie van de gemeente, 15.000 euro subsidie van de provincie, 7500 euro sponsoring van de Rabobank en 1500 euro sponsoring van Jan Hindriks ontvangen. Vanslag is het goedkoopste theater van Nederland."

Nog een citaat: "Dat er gesproken moet worden over de huurvoorwaarden is duidelijk, dat er met een cultuurpodium geen geld te verdienen is mag ook duidelijk zijn. Op 3 juni is er een gesprek met de gemeente, als de voortekenen niet bedriegen is er niet zo heel veel hoop. De gemeente zegt nu al dat er weinig financiële mogelijkheden zijn."

Dat was zondag.

Gisteren, woensdag, stuurde minister Ingrid van Engelshoven een brief naar de Tweede Kamer met daarin de uitwerking van haar bekritiseerde steunpakket voor de culturele en creatieve sector. Van Engelshoven schrijft over de vitale regionale infrastructuur voor regionale musea, (pop)podia en filmtheaters: "Ik investeer € 48,5 miljoen om gemeenten en provincies te ondersteunen die regionale musea, (pop)podia en filmtheaters aanvullend ondersteunen."

Ze zegt over die gemeenten en provincies: "Zij zijn onder meer verantwoordelijk voor de lokale en regionale infrastructuur van muziekscholen, stadsschouwburgen, concertzalen, (pop)podia, vlakke vloertheaters, filmtheaters, beeldende kunstinstellingen, amateurkunst, cultuureducatie, festivals, bibliotheken, kunstencentra, monumenten en musea. Ook zij voelen nu dus de verantwoordelijkheid om de lokale culturele voorzieningen door deze moeilijke tijd heen te helpen."

Van Engelshoven zegt verder: "Gelet op de beperkte financiële mogelijkheden bij gemeenten en provincies, is dit een lastige opgave. Omdat het ook van belang is voor de landelijke infrastructuur dat er door heel het land musea, (pop)podia en filmtheaters overeind blijven, ondersteun ik gemeenten en provincies hierbij. (…) Daarnaast is het kabinet in gesprek met medeoverheden over compensatie voor de periode medio maart tot 1 juni."

Cruciaal is of Vanslag tot de vitale regionale infrastructuur voor regionale musea, (pop)podia en filmtheaters mag worden gerekend. Drenthe overziend, wat niet veel werk is, zou dat wel moeten. Cruciaal is ook of de gemeente Borger Odoorn en de provincie Drenthe de wil hebben deze bovenregionale culturele voorziening door deze moeilijke tijd heen te helpen. Dat mag ik hopen. Anders blijft het te investeren geld van Van Engelshoven weer eens in het Westen hangen 

De maand is overigens nog niet voorbij.

Leest 'Uit naam van de majesteit' van Vilan van de Loo

Ik lees voor Dagblad van het Noorden en wellicht ook Leeuwarder Courant het boek Uit naam van de majesteit. Het leven van J.B. van Heutsz (1851-1924). Het betreft hier een biografie geschreven door Vilan van de Loo. Voorafgaand aan het lezen peilde ik bij een aantal collega's of zij niet reeds met het boek bezig waren. Dit keer bleken we elkaar niet voor de voeten te lopen. Onze specialist militaire aangelegenheden, Willem Dekker, reageerde aldus: 'Ik weet van niets. Is er gedoe in Coevorden over Van Heutsz, de slager van Atjeh?'

Inderdaad, het is vanwege Coevorden dat ik Uit naam van de majesteit lees. Daar is Van Heutsz geboren. Daar is een park naar hem vernoemd. Daar staat ook een standbeeld, waar in 1965 de jonge nozem Relus ter Beek nog een protestactie bij heeft uitgevoerd. Van Heutsz werd destijds door sommige progressieveilingen gezien als belichaming van ons foute koloniale verleden in de Oost. Inmiddels is die zienswijze algemeen. Ter Beek maakte later zelf mee hoe ingewikkeld politiek en militair optreden kan zijn.

Ik ben nu op bladzijde 100 en vind Uit naam van de majesteit zeer de moeite waard. Dat heeft alles met de inzet van Van de Loo te maken die met haar boek 'het morele ongemak ten opzichte van het koloniale verleden hoopt te vergroten'. Aan het slot van haar voorwoord schrijft ze dit:

'Voor alles heb ik de tijd van toen willen reconstrueren, met daarin centraal Van Heutsz. In zijn leven zag ik het koloniale Nederland weerspiegeld. Ik zag hoe Nederland Van Heutsz gebruikte om het eigen zelfbeeld te versterken, in de koloniale tijd als held en in de postkoloniale tijd als schurk. Daarmee gaat dit boek ook over dit Nederlandse zelfbeeld, wie wij waren, nog maar een handvol generaties geleden.'

Coevorden komt in beeld als de vader van J.B., een militair die in Gorinchem het beheer heeft van een munitieopslag, wegens dronkenschap wordt overgeplaatst naar Noordoost-Nederland. "Van Heutsz kreeg de kans om zijn leven te beteren. Wel op een plek waar hij minder kwaad kon. Affuiten en kanonnen ontploften minder snel dan buskruit, Coevorden was als vestingstad een aflopende zaak en daarna zagen ze wel weer verder wat ze met deze Van Heutsz deden."

Vader Van Heutsz betrekt er een woning buiten de kazerne bij de haven waar op 3 februari 1851 een tweede zoon wordt geboren: Joannes Benedictus. Dan schrijft Van de Loo: "Het jaar erna werd Frans van Heutsz overgeplaatst naar Terneuzen, een relatief nieuwe vestingstad in Zeeland. (…) Na 23 jaar lang luitenant te zijn geweest, werd Van Heutsz in 1855 eindelijk bevorderd tot kapitein. Toen ging het mis, of beter: toen bleek dat het al een hele tijd mis moest zijn geweest."

Slechts één jaar is J. B. dus met Coevorden verbonden geweest. Nogal weinig. Verwaarloosbaar eigenlijk. En toch is er dat park en dat standbeeld en veel meer in de oudste stad van Drenthe dat aan hem herinnert. Is dat niet wat overdreven? Hoe kan dat? Uit naam van de majesteit gaat over veel meer, maar die vragen maken nieuwsgierig en worden, hopelijk, beantwoord. Nu weer verder lezen. Het is onrustig in Atjeh.

Peter Middendorp versus Teun van der Keuken

Ook ik las zaterdag in de Volkskrant met veel plezier de column waarin Peter Middendorp pleit voor een hek rond de provincie Groningen om de oprukkende hordes toeristen tegen te houden. Let wel: met plezier, wat iets anders is dan instemming.

Ik geloof niet zo in hekken, dat is meer iets voor Geert Wilders. En dan het idee dat die wachtende toeristen zich ophopen in Drenthe, waar het zo heerlijk ruim en rustig is, maar geen zier valt te beleven, omdat er (a) de afgelopen decennia nauwelijks door het rijk is geïnvesteerd in de culturele infrastructuur en (b) de rest van het vertier vanwege de coronomaatregelen ernstig wordt belemmerd.

Het plezier in de column zit 'm in het voortreffelijke schrijven van Middendorp. Het plezier zit in de venijnige kritiek op het coronabeleid. En het plezier zit in het punt dat wordt gemaakt: er wordt met verschillende maten gemeten in dit zogenaamd gelijkmatig en doordacht bestuurde land.

Maandag verscheen nog een column over het thema vakantie in eigen land, dit keer geschreven door Teun van de Keuken, van wie ik vermoed dat hij nog steeds succesvol bezig is met zijn estafette-dieet. Op het bijgeplakte fotootje ziet hij er naar Saksische maatstaven ingevallen uit.

In zijn stukje prijst Van de Keuken ons land van harte aan: 'Nederland is ongelooflijk mooi. Zoveel schitterende plekken: Twente, Drenthe, de Achterhoek, Zeeland, de Veluwe, het Lauwersmeer, Limburg, de Wadden! Ik zou lekker in eigen land blijven. Brengen we onze economie ook een beetje op gang.'

Waar is Noord-Brabant in dit rijtje gebleven? Als er een provincie is die een knauw heeft gekregen van het corona-virus (bijna 9000 vastgestelde besmettingen, meer dan 1000 doden) en wel wat economische steun kan gebruiken dan is het 't landsdeel dat sinds kort richting diepere diepten wordt bestuurd door de angstaanjagende combi CDA, VVD, Lokaal Brabant en Forum voor Democratie.

Iedereen naar De Peel.

Dan ineens valt de kop boven het stukje van Van de Keuken op: 'Holland is prachtig.' Zoiets kan alleen een Amsterdammer bedenken. Of een eindredacteur met sympathie voor de stukken van Peter Middendorp.

Het nieuwe normaal in de beeldende kunst

Hoewel sommige nooit hun deuren hebben gesloten, gaan de meeste galeriën, expositieruimten en musea per 1 juni weer open voor publiek. Dit met in acht neming van allerlei restricties, zoals anderhalve meter afstand en soms ook aanmelding vooraf.

Denkend aan de geluiden en berichten dat deze crisis een aanleiding kan zijn om zaken en dingen heel anders aan te pakken, maakt het nieuwsgierig naar wat wordt voorgeschoteld. Het aarzelende nieuwe normaal of toch maar weer het oude normaal?

Hieronder op basis van tot op heden toegestuurde persberichten een greep uit de komende exposities in Drenthe en Groningen:

APPINGEDAM, Museum Appingedam: Stadsgezichten van Appingedam (schilderijen)
APPINGEDAM, Galerie Ruigewaert: Groningse notities (schilderijen e.a)
ASSEN, Drents Museum: Barbizon van het Noorden (schilderijen), David Schnell (schilderijen)
ASSEN, KINK: Saskia Boelsums (fotografie)
ASSEN, Voormalige Doopsgezinde kerk: Jan van Loon (schilderijen)
ASSEN, DSG Galerie Warenhuis Vanderveen: Nieuwe leden Drents Schildersgenootschap (schilderijen e.a.)
EMMEN, CBK De Fabriek: Toekomstdenken (schilderijen e.a.) en Heilige huisjes (keramiek e.a.)
GEES, Beelden in Gees: Seizoensopenstelling (sculpturen)
GRONINGEN, Galerie Sign: Big Sleep. Klaske Bootsma & Kamilė Česnavičiūtė (muurconstellaties)
GRONINGEN, Groninger Museum: 75 jaar bevrijding in Groningen (erfgoed), Mondo Mendini (design e.a.), Wat zullen de buren zeggen (fotografie)
GRONINGEN, With Tsjalling: Mieke Fokkinga en Stijn Rietman (tekeningen en schilderijen)
HOOGEVEEN, Kunsthuis Venendal: Janneke Hengst (schilderijen), Marjan Smit (glaskunst e.a.) en Annalies Hoornweg (keramiek)
LEEK, Borg Nienoord: Exist in me, het vroege werk van Anton Heyboer (etsen e.a.)
PATERSWOLDE, Galerie Paterswolde: Blue (schilderijen e.a.)
VEENDAM, Veenkoloniaal Museum: Jannes de Vries (schilderijen)
VLEDDER, Museum voor Valse Kunst: Dikke Dames, in de stijl van Botero (schilderijen, tekeningen, keramiek en borduurwerk)

Nieuwsgierig naar de dozen van Menno Wigman

Voor de cultuurbijlage van Dagblad van het Noorden interviewde ik publicist, antiquaar, uitgever en specialist literair erfgoed Nick ter Wal –  ook wel bekend als Artistiek Bureau – over diens Menno Wigman-verzameling . Een actuele aanleiding voor het interview was er niet, waarom zou dat moeten? Het interview vloeide voort uit het idee een bijlage te maken die in het teken staat van nalatenschappen.

Tijdens het gesprek vertelde Ter Wal op zoek te zijn naar vroege Wigman-uitgaven, naar de tijdschriften die hij als scholier maakte, gestencild met een nietje. Wie nog iets heeft liggen, op zolder, in de kelder of de garage die mag zich melden. Vervolgens kregen we het over de vraag of Wigman zelf zijn werk compleet had, dat hij alles wat hij in zijn te korte leven heeft gemaakt ook bewaarde.

Als dat het geval is, moeten die tijdschriftjes in de dozen zitten die na het overlijden van Wigman naar het Literatuurmuseum zijn gegaan. "Daar komen we pas achter als de biograaf aan het werk gaat, Rob van Essen. Misschien moet ik er zelf naar op zoek gaan", vertelde Ter Wal. "Als ik een boekje wil maken met een chronologisch overzicht van alle verschillende Wigman-uitgave mag het niet zo zijn dat de allereerste uitgave ontbreekt. Daarmee zou ik mezelf belachelijk maken."

Dat leidde tot de vraag hoe het met die biografie staat. Rob van Essen reageerde aldus: "Heel ver ben ik nog niet: ik was net begonnen aan het doorspitten van zijn archief en het interviewen van mensen toen ik de Libris Prijs won, waardoor ik het opeens een stuk drukker kreeg, en toen dat uitgewoed was, kwam de coronacrisis. Het zal mede van het verloop van die crisis afhangen in welk tempo ik verder kan werken,  vooral als het om het interviewen van mensen gaat – ik doe dat toch liever niet per mail of skype."

 Op de vraag waarom Wigman een biografie verdient,  kaatste Van Essen  de vraag terug. "Moeten mensen een biografie ‘verdienen’? Ook over minor poets kan een goede biografie geschreven worden. Maar Wigman was een van de beste van zijn generatie, dus hij ‘verdient’ wel een biografie, zou ik zeggen. Hij had ook veel contact met collega’s dus een portret van hem wordt ook een portret van zijn tijd."

Kortom, lees Dagblad van het Noorden, lees Rob van Essen, bezoek de website van Nick ter Wal en lees, bijvoorbeeld via de bibliotheek of de boekhandel in de buurt Menno Wigman.

Denkend aan Driek van Wissen (1943 – 2010)

Op de kop af tien jaar geleden overleed Driek van Wissen (1943 -2010). De dichter was onwel geworden op een vliegveld in Istanbul en stierf aan de gevolgen van een hersenbloeding. Zijn overlijden kwam als een schok. Hij was pas 66 jaar en was net begonnen als columnist.

Kort na zijn terugkeer in zijn woonplaats Groningen, waar hij ook begraven ligt, werd de dichter (des Vaderlands) en oud-leraar op verschillende manieren herdacht. Daar bleef het niet bij.

Zo namen vrienden en bewonderaars nadien het initiatief voor de Driekdag, een jaarlijkse herdenking in café Wolthoorn & Co in Groningen met veel vrolijkheid en bijpassende gedichten. Door de aanwezigheid van het coronavirus kan de Driekdag vandaag niet in het openbaar doorgang vinden.

In plaats daarvan wordt Van Wissen op een andere passende wijze herdacht. Morgen staat hij centraal in de wekelijkse column van Jean Pierre Rawie in de cultuurbijlage van Dagblad van het Noorden. Voorts schreef Ton Peters een speciaal gedicht voor Van Wissen, getiteld Driek, vanuit het perspectief van diens kat Joris, die ooit door Van Wissen werd bezongen in het gedicht Joris.

Hieronder beide gedichten, eerst die van Driek, daarna die van Peters:

#

Straatmuzikant in een weiland te Zweeloo

Langs de N381 ter hoogte van Zweeloo staat in een weiland een reusachtig beeld van een zittende man. Dankzij collega Gerton Albers van Dagblad van het Noorden weet ik dat het om een straatmuzikant gaat, gemaakt uit duizenden geverfde houten plankjes ter gelegenheid van de Zuidenveld-tentoonstelling 2019.

Omdat ik de bijbehorende gitaar nooit heb gezien, die heeft de Zuidenveld-tentoonstelling vermoedelijk niet overleefd, dacht ik dat het om een ode aan Vincent van Gogh ging. In Zweeloo denken ze graag terug aan het bezoek van de schilder in het najaar van 1883.

Wederom dankzij Gerton Albers weet ik dat de muzikant binnenkort, tegen de zin van ontwerper Jan Kroes van de plaatselijke houtzagerij, wordt verwijderd. De timmerploeg die het beeld destijds heeft gemaakt, voelt  niet voor een opknapbeurt. Daarbij: een straatmuzikant in een weiland, dat geeft geen pas.

Daar is hij weer, de spookrecensent

Anton Scheepstra van uitgeverij Passage stelde per mail de volgende vraag:

'Mag ik je even vragen of onderstaande persoon bij jou / jullie bekend is?'

Onder zijn vraag las ik dit:

L.S.,

Zou u mij een persexemplaar kunnen sturen van De herinnerde soldaat? Ik zou deze titel namelijk graag bespreken voor www.ndcmediagroep.nl.

Bij voorbaat dank.

Met vriendelijke groet,

Huso Akkerman

XNMWeb Media Group

Johan Winklerwei 37

8915 EK Leeuwarden

Ik dacht aan de boekenmedewerkers die van onze hoofdredactie te horen hebben gekregen dat de NDC Mediagroep wegens geldgebrek voorlopig geen gebruik van hun diensten kan maken en antwoordde dat we hier met een spookrecensent van doen hebben.

De naam van Huso Akkerman kwam mij niet onbekend voor. Ik dook in mijn computer een stuitte op dit bericht van de website van Dagblad van het Noorden. Via Facebook leerde ik dat Huso en ik 41 gemeenschappelijke vrienden hebben, onder wie schrijvers als Auke Hulst en Lucas Zandberg. Mijn vriend is Huso niet.

Ook leerde ik dat hij samen met 'Danielle' beheerder is van de Facebookgroep Thrillerverslinders: 'Dé groep voor en door liefhebbers van boeken, waarbij de nadruk ligt op thrillers, maar ook andere genres besproken worden. Recensies en winacties welkom. Discussies ook, maar de belangrijkste regel is: Blijf respectvol!'

Een van zijn besprekingen is De macht van K. van Jens Vern, pseudoniem van Hebban-chef Sander Verheijen. Huso noemde het boek van Vern/Verheijen 'een ijzersterk verhaal voor iedere thrillerliefhebber’ en gaf het vijf sterren. De macht van K. is genomineerd voor de Gouden Strop die morgen, woensdag, wordt uitgereikt.

Nog iets verder spittend, stuitte ik op de crowdfundingwebsite Go fund me. Huso blijkt niet alleen 2530 euro te hebben ingezameld om weer te kunnen fietsen, hij blijkt ook met zijn schoenen op tafel te leven.

Succes en erkenning voor Albert Haar

Vrijdag werd bekend dat Albert Haar de Zilveren Anjer van het Prins Bernhard Cultuurfonds krijgt voor zijn inzet en verdiensten voor het culturele leven in Drenthe – de officiële overhandiging is ergens volgend jaar door prinses Beatrix.

Bij de toekenning is een strak gemonteerd filmpje gemaakt waarin de gelauwerde onder meer verteld over zijn fascinatie voor bluesmuziek en zijn bewondering voor Harry Muskee. Albert Haar maakte samen met Muskee een radioprogramma, dat nog steeds te beluisteren is, en stond later ook aan de wieg van het C+B Museum in Grollo.

"Blues is in mijn optiek de muziek van mensen die niet gezien werden. Drenthe als gemeenschap telde vroeger eigenlijk niet mee omdat het te weinig economie was", zegt Haar in het filmpje.  "Harry Muskee liet zien dat je als gewone Drentse jongere succes kon hebben en erkenning kon krijgen."

In het filmpje, dat grotendeels is op genomen in Zuidwolde, vertelt Haar ook iets over het verschil tussen de stad en het platteland. "De cultuur van maakbaarheid komt uit de stad. Op het platteland was dat van oudsher niet het geval, daar had je te dealen met de omstandigheden zoals die waren. Dat leidt tot een andere taal en een andere cultuur."