Muurgedicht te Hattem
Op komst: Het goede leven

Krimp is een kwestie van hoe je er in staat

Ervaringen met krimp
Na afloop van het Kenniscafé met de titel 'Kansen door Krimp', afgelopen woensdag, toonde gastvrouw Ann de Jong zich blij en opgelucht. Opgelucht, omdat in Zuidoost-Drenthe geen ernstig probleem met de bevolkingsontwikkeling en leefbaarheid bleek te bestaan. Blij, omdat ze toch de conclusie kon trekken dat 'het helemaal goed komt' en we 'in een mooie regio wonen'.

Op de fiets terug naar huis vond ik het stinken. Je zult maar tussen de Van Schaikweg en Dordsestraat in Emmen wonen, dacht ik. Altijd maar die geurhinder van de chemische industrie op het Emmtec-terrein. Hoeveel mensen werken daar nog tegenwoordig? Aan de andere kant: misschien is ook stank slechts beleving. Een kwestie van hoe je er in staat. Positief of negatief.

Thuis probeerde ik een samenvatting te geven van wat ik had meegemaakt. Iets over een uitverkochte aula in de Stenden Hogeschool met heel veel mannen van zestig jaar en ouder. Met twee sprekers. Eerst data-analist Hans Elshof van CMO STAMM met cijfers over de demografische ontwikkelingen in Drenthe. Daarna lector Leefomgeving in Transitie Elles Bulder van de Hanze Hogeschool over hoe we met die ontwikkelingen om kunnen gaan.

We moeten het niet groter maken dan het is, betoogde Elshof. Krimp is een gegeven en de sluiting van een lagere school betekent niet automatisch de dood van het dorp. De materie is complexer. En altijd zijn er uitzonderingen om hoop op te vestigen. Ondertussen heb je dubbele ontgroening, wat er op neer komt dat de jeugd wegtrekt en dus ook geen kinderen krijgt in het door hen verlaten gebied. En een dubbele vergrijzing, wat betekent dat er meer gepensioneerden komen die daarna ook nog eens langer blijven leven.

Ik pakte mijn aantekenboekje erbij. Elshof had het over een omgekeerde bevolkingspiramide gehad. De komende veertien jaar neemt het aantal middelbare scholieren in Zuidoost-Drenthe met 10.000 af, voorspelde hij. Sportclubs gaan het moeilijk krijgen. Het aantal leden zal dalen, net als het aantal vrijwilligers. De overgebleven supermarkten zullen straks nauwelijks nog vakkenvullers vinden. Dorpen zouden elkaar gaan beconcurreren.

Nog meer aantekeningen. Straks is 1 op de 3 inwoners in Zuidoost-Drenthe ouder dan 65 jaar. Zij zullen langer zelfstandig blijven wonen. Er komen meer alleenstaande huishoudens. Waar de zorgvraag zal toenemen. Net als de eenzaamheid. Het werk zal door minder mensen moeten worden gedaan. "De basis wordt smaller", vatte Elshof het samen. Hij liet de bijpassende grafiek niet zien, vermoedelijk vanwege instortingsgevaar.

Elshof had het over 'gevoelens van verlies' gehad. Verlies van bewoners in de buurt, door verhuizing en overlijden. Verlies van voorzieningen, omdat met minder mensen minder overeind kan worden gehouden. Over het verlies van kwaliteit van de leefomgeving. "Maar het is een langzaam proces", nuanceerde hij. "Mensen passen zich aan."

Bulder trok na de pauze opgaande lijn door. "Krimp valt niet te vermijden, wel te begeleiden", rijmde ze. "Van leegte naar ruimte", zei ze een paar keer, bedoelend dat het leven in een gebied waar minder mensen wonen ook voordelen kan hebben. Je moet ze willen zien, die voordelen, en ze willen gebruiken. Er tijdig op inspelen, adviseerde ze.

Door de constructieve toon viel het nauwelijks op dat Bulder tijdens haar praatje een aantal waarschuwingen deed. Over een toename van het aantal kwetsbare mensen bijvoorbeeld. Over het gebrek aan mantelzorgers. Over het groeiende gevoel van onveiligheid. Over de aanhoudende trek van hoger opgeleiden naar die delen van het land waar bedrijven wel carrièrekansen en bijhorende salarissen bieden. Over economische krimp.

De onheilstijdingen waren weer vergeten toen Bulder over de zegeningen van breedband begon, zorg via internet, over tiny houses, hofjes voor knarren, over dorpscollectieven, age friendly environments, ondernemers die op plekken waar je het niet zou verwachten een niche hadden gevonden. Allemaal technische oplossingen, vermoedelijk bedacht door mensen buiten het krimpgebied.

De tijdingen waren helemaal in de aula vergeten toen Bulder over het begrip leefbaarheid kwam te spreken. Volgens onderzoekers is leefbaarheid strikt individueel, betoogde ze. Volgens andere onderzoekers waarderen inwoners van Drenthe het leven met een 7.9, terwijl het landelijk gemiddelde 7.5 is. "Op een of andere manier zijn we heel happy hier."

Wat de een mist, wordt door de ander niet op prijs gesteld. Waar de een om treurt, haalt de ander de schouders bij op. Het is, kortom en nogmaals, allemaal een kwestie van hoe je er in staat.

Wordt vervolgd.