Waar gebeurt het? In het Westen? Of in Gasselteboerveensetweedenijemond? Op zoek naar een antwoord deed Chris Bernhart met zijn literaire muziekprogramma Spetterende Letteren twee keer de Grote Kerk van Emmen aan. Zaterdag met als speciale gast Peter Middendorp. Zondagmiddag met Özcan Akyol.
Aan het bezoek waren nogal wat omzwervingen vooraf gegaan. Begin september trapte Bernhart zijn 'literaire veldtocht' af met een aantal optredens in Amsterdam. Daarna volgden stops in Diever, Roden en Meppel. Assen ging vorige week wegens een koutje op de borst niet door.
De komst naar Emmen betekende voor Bernhart een terugkeer naar zijn wortels. Hij werd althans zaterdagavond aangekondigd met de anekdote dat zijn vader in ruil voor een oorkonde met handgeschreven sierletters ooit de ouderlijke woning in Zuidbarge heeft ingericht met plavuizen uit de Grote Kerk. Geen slechte deal.
Spetterende Letteren is slim in elkaar gestoken. Op het podium staan muzikanten die handelen in klezmer, kroegliederen, kleinkunst en klanken van de natte sttaat. Bernhart zingt met rafelige stem, speelt contrabas en vertelt. Achter hem een groot scherm waarop bewegende beelden worden vertoond. Middendorp las zaterdag hoogtepunten voor uit zijn FC Emmen-boek De dood en de gladiolen.
De beelden geven houvast. Startpunt zijn opnamen gemaakt tijdens het Boekenbal in Amsterdam, waar Bernhart wordt overvallen door het gevoel dat er ergens iets bijzonders gaande is, maar niet daar waar hij verschijnt. Tot hij bij de pisbakken in de schouwburg iets opvangt over Gasselteboerveensetweedenijemond als dé plek waar hét gebeurt.
Op naar dat mythisch dorp dus. Met een zijspanmotor het IJ over. Zingend: 'Amsterdam is een mooie vrouw. Ze geeft geen flikker, geen flikker om jou.' We zien op het scherm Suzanna Jansen instappen. Horen haar vertellen over haar voorouders, die gewongen door de armoede ooit vanuit Amsterdam per boot over de Zuiderzee richting naar de Koloniën van Weldadigheid trokken.
Bernhart wordt in Spetterende Letteren gestuurd door het ongrijpbare verlangen daar te zijn waar het gebeurt. Maar waar gebeurt het? Daar waar iedereen is? Of daar waar iedereen was? In het Westen? Of in het Oosten? Al reizend worden liedjes gespeeld en beelden vertoond waarin volop wordt verwezen naar schrijvers en hun erfgoed.
Verwijzingen naar Annie Schmidt, Johnny van Doorn, Thomas Rosenboom, Vincent van Gogh, No Surrender en De Literaire Hemel komen voorbij. We zien op het scherm Kader Abdolah, Ronald Giphart, Tom de Ket, Paulien Cornelisse, Ingmar Heytze en Jetta Klijnsma. De laatste drijft vanuit een bushokje een boekenruilhandel. 'Je kunt hier het beste rechtsaf gaan,' dirigeert ze.
Suzanna Jansen wil halverwege terug naar Amsterdam. Ze mist het asfalt en het teer en stapt uit beeld. Tommy Wieringa duikt in de roadmovie op als pompbediende. Ook aan hem vraagt Bernhart de weg naar Gasselteboerveensetweedenijemond. Wieringa gooit de tank vol en zegt: 'Alle wegen leiden naar nieuwe wegen. Reizen is een ingewikkelde manier om thuis te komen.'
In zijn eentje trekt Bernhart de IJssel over. Als hij heeft voorgelezen uit Joe Speedboot raakt hij het spoor enigszins bijster. Hij laat zich in de Stellingwerven een drugsherinnering vertellen door iemand de niet op het platteland maar in de stad uit de goot wist te klimmen. Hij reist door, dieper Drenthe in, naar achter Gasselte waar hij wordt ontvangen door Arnold Veeman.
Hoe het afloopt, zullen we niet verklappen. Er volgen nog meer optredens in Drenthe. Op 1 november spetterende de letteren in Van Slag in Borger met als gasten Peter Middendorp en Ria Westerhuis. Op 7 november bezoekt Bernhart café Boelens in Eelde, wederom met Middendorp. Zie ook https://spetterendeletteren.nl