In de tussentijd keken we The last czars, een zesdelige serie van Amerikaanse makelij op Netflix over de aftocht van de familie Romanov als heersers over Rusland.
De serie is niet uitzonderlijk goed, maar zeker de moeite van het uitzitten waard, ook vanwege de vorm: geromantiseerde nagespeelde non-fictie afgewisseld met commentaar van deskundigen die op iets te dramatische toon vertellen wat er gebeurde. Daar tussendoor worden originele filmbeelden uit de jaren negentig, nul en tien vertoond, al weet je natuurlijk nooit helemaal zeker of iets origineel is.
Halverwege aflevering zes, de Romanovs worden door Oeralbolsjewieken gevangen gehouden in 'het huis met het speciale doel' bij Jekaterinenburg, doet zich een scene voor die duidelijk maakt waarom revoluties plaatsvinden.
Hoofdrolspelers zijn de afgezette tsaar Nicolaas, gespeeld door Robert Jack en een revolutionair die wordt aangeduid als Jakov Yurovsky, gespeeld door Duncan Pow. Nicolaas vraagt om medische verzorging voor zijn zoon en toestemming om een priester op bezoek te laten komen.
"Daar ga ik niet over", antwoordt Yurovsky, waardoor meteen duidelijk wordt dat communisten bureaucraten zijn. Ze verschuilen zich achter een ongrijpbaar 'iets' waardoor nooit duidelijk wordt wie de besluiten neemt.
"Maar u kunt doorgeven aan…", reageert Nicolaas
- "Zij zijn volledig op de hoogte van alles."
"Ik heb nog nooit mensen zoals jullie ontmoet. Ik hoop dat dat ook nooit meer gebeurt."
- "Maar u en ik hebben elkaar eerder ontmoet, in zeker zin."
Yurovsky steekt een sigaret op. Biedt Nicolaas, die zich beledigd voelt, er geen aan.
- "Ik was tien. U was op rondreis door het Verre Oosten. U hield halt in Tomsk. Prachtige dag, perfect weer. Ik was blij. We kregen allemaal een dag vrij van school."
Dan biedt Yurovsky zíjn sigaret aan. Nicolaas neemt deze.
- "Ik weet nog dat ik samen was met al mijn vrienden. Mijn familie. Ik had een klein vlaggetje. Daar zwaaide ik mee. Eén van de vele kleintje miertjes waar u naar zwaaide en knikte. Natuurlijk, dat herinnert u zich niet. Er waren miljoenen van ons. En slechts één van u."
"Ik weet wat u van mij denkt", reageert Nicolaas. "Ik probeerde een goede tsaar te zijn. Alles wat ik deed was voor mijn land."
- "Wat deed u voor het volk?", vraagt Yurovsky "Rusland is het volk. Heeft u zich dat ooit gerealiseerd?"
Daarop loopt Nicolaas uit beeld. Zonder land, zonder volk.