Woest en Ledig

De drumstokkenverzameling van Harry Tupan

Na afloop van een gesprek met directeur Harry Tupan van het Drents Museum vroeg ik of hij het kastje aan de muur achter zijn bureau voor mij wilde open maken. Dat wilde hij wel.

En met een mengeling van trots en verlegenheid begon Tupan te vertellen over zijn verzameling drumstokken. Dat hij graag concerten mag bezoeken. Dat hij na afloop soms vraagt om een stok als aandenken. Dat hij dat soms niet durft en iemand anders dan die vraag namens hem stelt.

Er volgde een opsomming: "Deze is Marlen Davers van Skik. Deze is van Fokke de Jong, deze is van Barrelhouse, deze is van Dick Beekman van Livin' Blues. Dit is Antoine van De Dijk, dit is Hans Waterman, dit is Jan Hoen van Wild Romance, dit is Cesar, deze is van Henny Huisman van Lucifer, dit is Rowwen Heze, dit is Bløf, dit is die jongen van Racoon, Paul en dit René van Collem van Doe Maar."

De laatste stok zat niet in het kastje, maar lag er bovenop. "Hier ben ik heel blij mee. John Roffel. Roffeltje.Van Mooi Wark."

Twintig nutteloze bouwsels op Folly Art Norg

Folly Art Norg telt dit jaar twintig folly’s verspreid over evenzoveel locaties. Dat is meer dan in 2018. Toen waren het er dertien.

De twintig nutteloze bouwsels zijn geselecteerd uit zeventig inzendingen. ,,We zijn uitermate verrast door de kwaliteit van de folly’s, waarbij de creativiteit en inventiviteit van de bouwers bijzonder mag worden genoemd”, aldus Ina Reynders – Veldhuis van organisator stichting Amonet.

De tweede editie van Folly Art Norg wordt 4 augustus geopend op de Kunsterf Norg met een pianoconcert en een meet and greet met de makers. Hun beelden zijn uitgezet in een (wandel)route van 6 kilometer die tot en met 1 september is te bezoeken

Op bezoek in Museum De Lakenhal in Leiden

Na een verbouwing en uitbreiding waar tien jaar over is nagedacht, ging vorige maand De Lakenhal in Leiden weer open voor publiek. Zaterdag kwam ik ertoe het museum te bezoeken. Om onder meer te ontdekken dat de achterkant aan de Lammermarkt minstens zo veelbelovend oogt als de voorkant aan de Oude Singel.

Bij binnenkomst viel allereerst de ruime hernieuwde entree op met links in een soort pijpenla café Laken, dat ook los van het museum bezocht kan worden. Het tweede wat opviel, is een binnenplaats met toegang tot drie mogelijkheden: rechts de Papevleugel uit (1921), links het Van Steijngebouw (uit 2019) en in het midden de Harteveltzaal (uit 1890) die deel uitmaakt van het centrale gebouw, De Lakenhal (uit 1640).

De Harteveltzaal biedt onderdak aan het topstuk van het museum: Het laatste oordeel van Lucas van Leyden uit 1527. Als hedendaagse tegenhanger is in dezelfde zaal Preperations (2009) van Roy Villevoye geplaatst: een beeld van een kleine zwarte man die een reusachtig kruis van hout vasthoudt. Volgens een tekstbordje is het beeld van Villevoye in 2011 door het museum aangekocht. Ik had het niet eerder gezien.

Welbeschouwd is De Lakenhal een regionaal museum. De collectie heeft vooral betrekking op Leiden en omgeving, op de geschiedenis van de stad en de kunstenaars die de regio heeft voortgebracht. Maar omdat Leiden niet de minste stad is in Holland, is die geschiedenis nationaal interessant. Ze vertelt onder meer over de lakenindustrie en over de tachtigjarige oorlog en het begin van de Gouden Eeuw, over de artistieke bloei in Leiden en over de vroege beoefening van de wetenschap in Holland.

Wie van dat laatste meer wil weten kan uiteraard ook terecht in het nabijgelegen Museum Boerhave. De Lakenhal is er meer voor de introductie. Zeer de moeite waard is in dit verband een bezoek aan de Toverkamer op de tweede verdieping in de Papevleugel waar de Duitse kunstenaar Sophie Ernst in opdracht van het museum de film De magie van projectie laat zien waarin ontwikkeling van de laterna magica naar de beamer inzichtelijk is gemaakt.

Een derde voorbeeld van hoe het (Leidse) verleden aan het verleden is gekoppeld, is het fotowerk Liberty, pest en honger tijdens Leidens ontzet (2011) van Erwin Olaf. Het hangt, net als voor de verbouwing, in het centrale gebouw bij een aantal grote schilderijen uit de achttiende eeuw waarmee het verleden van Holland als heldhaftig en vastberaden wordt afgeschilderd.

Voor wie in de artistieke glorie van het oude Leiden is geïnteresseerd, is er de tentoonstelling Rembrandt en de Gouden Eeuw waarmee De Lakenhal inhaakt op het Rembrandt-jaar. Naast twee schilderijen van Rembrandt – De Brillenverkoper (1924) en Historiestuk met zelfportret van de schilder (1626) – is ook werk van zijn tijdgenoten te zien: Jan Lievens, Jan van Goyen, Jan Steen en Gerrit Dou.

Misschien wel net zo leuk is de collectie Leidse kunst na 1800, om het maar even grof te stellen. Wat mij bij een eerder bezoek aan De Lakenhal bijvoorbeeld niet was opgevallen, maar nu ineens wel, waren bijvoorbeeld de interieurs en genrestukken van Alexander Hugo Bakker Korff (1824 – 1884). Ook wil ik de schilderijen van Floris Verster (1861 – 1927) en die van Jan Wolkers (1925 – 2007) noemen. Op Harm Kamerlingh Onnes (1832 – 1985) kom ik binnenkort terug.

Dan de uitbreiding. Om die mogelijk te maken zijn vier aanpalende huisjes gesloopt. Ze hebben plaatsgemaakt voor twee zalen in het eerder genoemde Van Steijngebouw. In de eerste zaal zijn nu foto's van Karin Borghouts te zien. Zij legde tussen 2016 en 2019 met haar camera de verandering van het museum vast. Het resultaat wordt op groot formaat getoond (en is minder dramatisch als de documentaire die van de verbouwing van het Rijksmuseum in Amsterdam is gemaakt).

In de tweede zaal, met dankzij een groot raam met uitzicht op de Lammermarkt prachtig licht, hangen eveneens foto's. Hoe kunstenaar Marjan Teeuwen ze gemaakt heeft, is raadselachtig. Fotomontages a la Escher schoot even door het brein bij het zien van gesloopte en gestripte panden waarin chaos als een nieuwe orde wordt gepresenteerd. Onder de noemer Verwoest huis vormen ze een samen, in de woorden van Teeuwen, een monument van het tijdelijke.

Uit een boekje met een tekst van museumdirecteur Meta Knol verschenen bij de heropening valt op te maken dat De Lakenhal de ambitie heeft om uit te groeien tot een museum van nationaal belang. In dat kader wordt alvast de eerstvolgende tentoonstelling aangekondigd: Jonge Rembrandt - Rising Star over het vroegste werk van Rembrandt. Met 40 schilderijen, 70 etsen en 10 tekeningen. Te zien vanaf 2 november.

Lastig kwartetten met het Groninger Museum

Het Groninger Museum bestaat 25 jaar en viert dat met tentoonstellingen en andere 'uitingen'. Zoals een Groninger Museum Kwartet. Gebasseerd op affiches die de afgelopen 25 jaar voor tentoonstellingen zijn ontworpen, meestal door Swip Stolk en Rudo Menge.

Als relatie van museum kreeg ik zo'n kwartet toegestopt. Het is een mooi setje met twaalf reeksen waaronder Groninger Historie, Buitenlandse kunstenaars, Rusland, Mode, Fotografie, Publiekstrekkers, Azië, De Ploeg et cetera. Van alle speerpunten van het tentoonstellingsprogramma zijn vier affiches gekozen.

Gisteren kwam ik er aan toe het kwartet te gebruiken voor een spelletje. Gelukkig wist ik nog hoe het moest. Het kind in mij is nog niet gestorven. Of het wordt weer wakker, dat kan ook.

Samengevat: Als je aan de beurt bent, vraag je aan één van de andere spelers een kaart die je níet hebt. Je noemt de naam van het kwartet en vraagt naar de kaart die je wilt hebben. Als de speler die kaart heeft, dan moet hij of zij deze aan je afgeven en mag je doorgaan met kaarten vragen. Als je een setje van vier kaarten hebt, roep je 'Kwartet!'.

Maar stel nu: je wilt een kwartet verzamelen van de reeks 'Spraakmakend'. Zelf heb je de kaart van de tentoonstelling Abramovic in bezit. Maar hoe weet je dan welke tentoonstellingskaarten je moet vragen bij je tegenspelers?

Bij een normaal kwartet staan de vier namen van de kaarten op de kaarten. Bij het Groninger Museum Kwartet heeft de vormgever geen ruimte gelaten voor die namen, maar is volstaan met een een nummertje.

Waardoor je dus als bezitter van Abramovic (kaart nummer 1) alleen kunt vragen om A history of Andres Serrano als je het spel zo vaak hebt gespeeld dat je weet dat er kaart is met A history of Andres Serrano. Weet je dat niet, omdat het geheugen al wat begint te haperen, dan kom je niet verder dan een droog: 'Mag ik van jou, uit de serie 'Spraakmakend', kaart nummer 2?'

Ook vreemd: A history of Andres Serrano zit twee keer in het setje 'Spraakmakend'. Een keer met het affiche Oordeel zelf en een keer met de beruchte plasseks-poster. Het Groninger Museum is geen gewoon museum. Daar past een ongewoon vormgegeven kwartet bij. Maar zo ongewoon hoeft nu ook weer niet.

Moet ik naar Mammoet?

"Wat vond jij nu van Mammoet?"

- Hoe bedoel je?

"Ik las je recensie in de krant, maar kon daaruit niet opmaken of ik nu wel of niet naar die voorstelling zou moeten."

- Ik schrijf niet om mensen ergens naar toe te sturen. Dat moeten ze zelf beslissen. Ik schrijf wat ik zie, wat ik hoor, wat ik denk en wat ik vind. Dat is al moeilijk genoeg. Ik kom vingers tekort.

"Ik kreeg de indruk dat je niet goed wist wat ervan te vinden."

- Het is geen eenvoudige voorstelling met een mooi verhaal. Het is eerder een voorstelling met een vervelende boodschap. Dat vond ik er ook goed aan. Niet dat behaaglijke, maar gedurfd ongemakkelijk. Ook niet het ene oog in en vervolgens de keel weer uit. Goed gedaan, maar misschien niet helemaal gelukt. Wanneer lukt iets wel helemaal? 

"Vier sterren, zag ik."

- Inderdaad. Geen sterren had ook gekund, maar dat was vroeger, toen het informatieaanbod zo gering was dat iedereen hongerig naar het einde van elk krantenstuk zonder foto snelde en vervolgens een dikke roman ter hand nam. In ieder geval een ster extra voor het lef om die boodschap met een speer door onze strot te duwen. De Telegraaf gaf er drie en een half. NRC vier. De Volkskrant twee. En dat waren allemaal even goede recensies.

"Maar moet ik er heen?"

- Je moet helemaal niks. Je kunt ook in de volle zon bij het zwembad gaan liggen. Veel goedkoper. Weet wel dat je dan iets mist. Zo vaak zijn er geen grote theatervoorstellingen op een akker bij Buinen.

- Ik zal er over nadenken.

Nog iets over 'De ziekte van Weimar' van Kees 't Hart

Daags na publicatie van mijn bespreking van De ziekte van Weimar in de Leeuwarder Courant mailde een collega uit Friesland. Dat verhaal in die nieuwe roman van Kees ‘t Hart kwam hem bekend voor. Erg bekend zelfs.

Het deed de collega terugdenken aan een gewichtige presentatie een aantal jaren terug in Franeker 'georganiseerd door 'n club van Franekers die zich er heel erg aan ophouden dat daar ooit een universiteit is geweest'.

Ze organiseren lezingen en concerten en geven soms ook opdracht tot het schrijven van een boekje. In dit geval ging het om Het Beeld van Goethe, geschreven door Kees ’t Hart. Dat had best in de bespreking vermeld mogen worden, schreef de collega.

Ik gaf hem gelijk. Maar als je iets niet weet, kun je het niet melden. Had ik het kunnen weten? Hoe had ik dit over het hoofd kunnen zien? 

Ik sloeg De ziekte van Weimar nog eens open. Niets daarin over Het beeld van Goethe. Niet voorin in de lange lijst met boektitels van ’t Hart. Niet achterin op de pagina waar best een verantwoording kan kunnen staan.

Zoekend op internet kwam ik de titel op meerdere plaatsen tegen. In het boekje, een novelle, is de hoofdpersoon een tekenleraar, Henri van der Mussen, die in een monumentencommissie wordt benoemd.

Samengevat komt het verhaal er op neer dat de sluiting van de Franeker universiteit op het nippertje wordt voorkomen en men besluit in 1808 een eremonument voor de universiteit op te richten. De Senaat verwacht daarmee een grotere naamsbekendheid te realiseren, bekende hoogleraren te kunnen aantrekken en hoopt op een grotere toeloop van studenten. In 1811 wordt de Universiteit van Franeker alsnog opgeheven.

Het beeld van Goethe is uitgegeven door Van Wijnen in 2011 en geschreven in opdracht van de Franeker Kunst Stichting. Het is mede is bedoeld als inspiratiebron voor kunstenaars om het rijke verleden van Franeker te vertalen in eigentijdse vormen.

Dat u het maar weet.

Mad dogs in the sun - Ruud Fieten

 

Zondagmiddag bezocht ik het kerkje in Echten waar Delia Bremer en Serge Vinkenveugel de culturele programmering verzorgen. In de praktijk komt dat neer op het laten optreden van zeven á acht singer-songwriters per jaar. Dit keer hadden ze programmering uitbesteed aan K&C in Assen.

Met als gevolg dat er in Klein Paradiso, zo noemen Bremer en Vinkenveugel hun podium, acht singer-songwriters stonden te spelen. Allemaal jong spul uit Drenthe. Wat in deze provincie neerkomt op jonger dan dertig jaar en zelf een paar tieners.

Tijdens de bijeenkomst in de kerk werden liedjes gepresenteerd die een maand eerder waren geschreven tijdens een inspiratiedag in een schaapkooi op het Holteringerveld. K&C beloofde Shepherd Sessies.

Er zaten aardige en leuke liedjes tussen, dat moet gezegd. Wat ook opviel, was dat er doorgaans goed werd gezongen en veel gitaar werd gespeeld. Vermoedelijk is dat onvermijdelijk bij singer-songwriters.  

Wat nog meer opviel, het zal aan mij liggen, was dat de Drentse singer-songwriters zich vrijwel allemaal belabberd presenteerden. Goedemiddag zeggen was er niet bij. Zichzelf voorstellen was er niet bij. Bedanken voor applaus kwam er nauwelijks van. Anderen aankondigen ging voortdurend mis.

Toch was dat niet wat ik na afloop mee naar huis nam.

Wat ik mee naar huis nam, was een herinnering aan het ingelaste optreden van Ruud Fieten, op het oog een all american boy, maar dan afkomstig uit Meppel. Hij bleek tevens de man die de Shepherd Sessies had georganiseerd en speelde in Klein Paradiso Mad dogs in the sun. Net een week oud. Er is dus ook een video bij. Voortreffelijk.

De lokale boekhandel is beter voor het milieu

Donderdag dacht ik: laat ik het eens proberen, de boekhandel steunen en een boek bestellen via Bookaroo. De keuze viel op De klaverknoop van Paul Desmet, de Vlaamse dichter die ik vorige week zaterdag hoorde voordragen tijdens Dichters in de Prinsentuin in Groningen.

Toen had ik die bundel ook al kunnen kopen, in de tuin, bij het standje van boekhandel Godert Walter. Ze hadden een exemplaar, meen ik. Bij wijze van impulsaankoop. Maar soms moet een mens zich zien te beheersen.

Onlangs werd in mijn krant Allard Steenbergen van boekhandel Godert Walter aan het woord gelaten over Bookaroo. Hij juichte het initiatief toe: "Onder mensen leeft de wens om op een makkelijke manier een boek te bestellen én de lokale boekhandel te steunen. Via Bookaroo hebben we zes of zeven bestellingen per dag extra."

Steenbergen zei in de krant ook dit: "Fysieke winkels vergroten de leefbaarheid in je omgeving. Ze bieden bovendien service en als klant loop je tegen zaken aan die je niet zoekt. Lokale handel is bovendien beter voor het milieu."

Na het intoetsen van mijn gegevens op de website van Bookaroo ontving ik het volgende bericht:

'Spoedig kun je je verliezen in De klaverknoop!

Wat gebeurt er nu?

We zoeken een boekhandel die jouw leesvoer in huis heeft.

Wij willen het allerliefst dat jouw order door een nabije boekhandel wordt geleverd. Soms liggen bepaalde boeken niet in de buurt en dan kan het voorkomen dat je order van verder moet komen. Natuurlijk kijken we wel eerst of jouw leesvoer in de buurt ligt.

Je hoort het als we een boekhandel gekoppeld hebben aan jouw order. Zij zorgen dan dat het bij jou thuis komt.'

Vanmiddag ontving ik opnieuw een bericht van team Bookaroo:

'Super! Deze boekhandel heeft jouw leesvoer in huis:

Boekhandel Bijleveld

Zodra ze de bestelling verzonden hebben, laten we het weten.

We zoeken altijd eerst naar een boekhandel in de buurt die jouw hele order heeft liggen, vaak lukt dat, soms niet. Het adres van deze boekverkoper is:

Janskerkhof 7, 3512BK Utrecht.'

Het Sint Janskerkhof in Utrecht. Dat is in de stad van Bol.com. Dat is 165 kilometer van Emmen verwijderd. Bijna twee uur reizen. 

Leest 'De ziekte van Weimar' van Kees 't Hart

Ik lees voor Dagblad van het Noorden De ziekte van Weimar, de nieuwe roman van Kees 't Hart. Dat valt nog niet mee, het is echt werken. Steeds als ik een hoofdstuk uit heb, ben ik opgelucht. Maar omdat daarna een nieuw hoofdstuk wacht, is die opluchting van korte duur.

Ligt dat aan mij? Ben ik leesmoe? Of ligt dat aan 't Hart? Ik ben geneigd het eerste te denken, want 't Hart is een goed schrijver. Aan zijn voorlaatste roman, Wederzijds, beleefde ik bijvoorbeeld zeer veel plezier. Dat was niet alleen vanwege het verhaal – echtpaar raakt in de greep van een schimmige organisatie die zegt hun problemen op te willen lossen, gevraagd en ongevraagd – maar vooral ook vanwege de stijl.

Als ik die stijl zou moeten typeren dan is het nerveus en opgewonden, maar dan niet in hinderlijke, aanstellerige zin. 't Hart is heel goed in het beschrijven van stuiterende gedachten en gevoelens. Zit het zus, of zit het zo? Dit kan, dat kan ook. Wil ik dit, of zal ik dat? Zijn zinnen lopen zeer soepel. Ze trippelen. Ze huppelen. Ze roffelen. Ze hebben iets ongeduldigs. Pompidom. Prima prima. Maar waar gaan ze naar toe, die zinnen? Wat wil de schrijver ons duidelijk maken?    

De ziekte van Weimar speelt in 1807 in Franeker. Dat is leuk, een boek dat in Franeker speelt. Hoofdpersoon is Albert van Huszen, 'commies van de pedel van de Academie', een soort van assistent van een assistent aan de universiteit. Dat vind ik ook leuk, een universiteit in Franeker. Het doet mij denken aan Aart Staartjes die in de goede jaren van Het Klokhuis als professor aan de universiteit van Harderwijk werd opgevoerd.

Niet al te diepgaand onderzoek op internet leert dat Franeker inderdaad een universiteit heeft gehad. Van 1585 tot 1811. In het boek van Kees 't Hart gaat het niet goed met de universiteit. Het geld is op, de politieke wind staat tegen. Maar plotseling komt er een bedragje vrij dat besteed kan worden aan een monument, een kopie van een beeld dat door Goethe is ontworpen, een bol op een kubus. In Franeker zien ze er vanalles in.

Van Huszen wordt met nog een paar andere mannen op reis naar Weimar gestuurd om aan Goethe toestemming te vragen het beeld te mogen namaken. Ik ben nu op de helft van het boek, en de reis vangt eindelijk aan. Wat is er de voorgaande tweehonderd  bladzijden gebeurd? Niets eigenlijk. Ik heb gelezen over een groep indianen die Franeker heeft bezocht, als een rondreizend circusgezelschap.

En ik heb kennis gemaakt met Van Huszen, die ook schaakmeester is, een tobberig liefdesleven heeft, twijfelt aan de orde van de wereld en last heeft van voortijdige zaadlozingen. Op basis van de gedichten van Goethe denkt Van Huszen dat Goethe hem daar van kan verlossen. Het is niet niets, maar het is toch ook niet veel. Het is, vrees ik, geen goede aanloop voor een boek dat nog tweehonderd bladzijden verder wil.

Aan de andere kant: we hebben het hier wel over plusminus 1800. Toen gebeurde er (geo)politiek veel, maar in een mensenleven weinig. Het zou raar zijn als 't Hart, die zich aantoonbaar goed heeft laten informeren over het weinig confortabele leven en denken rond 1800, zijn historische roman vol zou proppen met gebeurtenissen en zogenaamde heldere ideeën die de jachtige periode rond 2000 – het nu –  typeren. Dat doet hij dus eigenlijk heel goed. Maar meeslepend wordt het er niet van. Nog niet althans.

Acht Drentse singer-songwriters in een kerkje

Het seizoen van de singer-songwriters in Drenthe is in volle gang. Nog geen week nadat Stijn de Wild tijdens een singer-songwriter-showcase in Emmen tot winnaar werd uitgeroepen van PopsportDrenthe 2019, treden zondag 21 juli acht Drentse singer-songwriters op in Echten.

De acht presenteren in Klein Paradiso liedjes die ze onder begeleiding van singer-songwriter Ruud Fieten onlangs hebben gemaakt tijdens een inspiratiedag op het Holtingerveld. Naast het nieuwe repertoire, dat wordt aangekodnigd als de Shepperd Sessions, brengen ze in Echten ook ouder werk.

Een persbericht van stichting Kunst & Cultuur uit Assen belooft optredens van Nadua, Daisy, Isa Zwart, Tim Kamphuis, Timo de Jong, I Took Your Name en ROO. Aanvang 15.00 uur. Entree 10 euro. Klein Paradiso is gevestigd in een kerkje aan de Zuidwolderweg 8 in Echten.