Ik ontving post van iemand die zich al jaren inzet voor een beter kunst- en klimaat in Emmen. Iemand die met tomeloze inzet 'zaken' van de grond probeert te krijgen, als initiatiefnemer en bestuurder. Die bijna overal zijn gezicht laat zien, bij voorstellingen, vergaderingen en debatten. Voor en achter de schermen.
Die nooit te beroerd is in het openbaar een mening te geven, gevraagd of ongevraagd, over beleid en uitvoering, ontwikkelingen en ideeën. Die de vrijheid van meningsuiting belangrijker vindt dan een mogelijke teleurstelling. Een luis in de pels. Een aapje op de schouder. Een steentje in de schoen. Een zeldzaamheid. Ik las:
"Ik ben er klaar mee.
Teveel teleurstellende ervaringen met zowel de politiek als het gemeentelijk apparaat, CQ, Muzeval, Atlas, Van Goede Grond, Emmpact, De Grote Beer, Kunstbeweging, Kunsteducatie. Te weinig kwaliteit op directie- en managementniveau bij de organisaties, Apollo, Emmpact, CQ, Kunstbeweging, de lokale omroep ZO!34. En daardoor slechte ervaringen met De Opening, VoorUIT, Kunstbroei. Het enige lichtpuntje naar mijn idee is Loods13, maar misschien zie ik iets over het hoofd.
Van de krant had ik in een aantal gevallen wel een kritisch artikel verwacht, wie anders moet de vinger aan de pols houden. De geest van Philip Brouwer lijkt al lang vervlogen."
Philip Brouwer. Ik heb hem nooit gekend, maar veel van hem gehoord. Hij schreef midden jaren negentig als volhardend journalist een aantal bestuurders 'naar huis' door in Nieuwsblad van het Noorden te publiceren over wat daarna bekend zou worden als 'de bestuurscrisis' in Emmen. Het waren spannende en spectaculaire tijden. De krant hield er nul extra abonnees aan over. Tot zover de publieke waardering voor onderzoeksjournalistiek.
Dit ging over kunst en cultuur in Emmen. Volgens schrijver, naam en adres hier bekend, kan het zoveel beter in Emmen. En heeft de krant daar een taak in. Dus.
Maandag woonde ik in De Nieuwe Kolk in Assen de uitreiking van drie Drentse cultuurprijzen bij. Vooraf zat ik aan een tafel met een aantal mede-genodigden. Het gesprek ging kort over het Atlas-theater in Emmen. Ik sprak daarbij mijn verbazing uit over de vele bezoekers onlangs in de grote zaal bij een tegenvallende voorstelling van Introdans. Mijn tafelgenoot voegde daar aan toe dat hij in datzelfde Atlas in een volle zaal had gezeten tijdens een prima voorstelling van Daniël Arends.
"Ja, cabaret. Daar loopt het publiek overal warm voor, dus ook in Emmen." Snel sprong ik op een andere tak: "Ik moet nog zien of ze er bij het Atlas in slagen zich aan de afspraak van 'tussen de 137 en 140' geboekte voorstellingen te houden."
"Ik heb daar vertrouwen in", reageerde de tafelgenoot. "Ook ik hou dat in de gaten. Er zijn volgens mij afgelopen seizoen heel wat voorstellingen bijgeboekt." Daarna ging het gesprek weer gewoon over sport, over wielrennen en voetbal.
Tot iemand anders opmerkte dat er opvallend veel cultureel talent uit de gemeente Emmen afkomstig is. Daniël Lohues werd genoemd, Carina Vinke, Peter Middendorp. Allemaal familie. De naam van Isa Zwart viel, net als die van Jannes. Er viel ook een aantal namen niet.
"Zou het aan het beleid liggen," vroeg ik wijsneuzerig. Het antwoord werd gesmoord in een lied gezongen door Rosa da Silva, cultuurtalent van 2014. Geboren in Klazienaveen. Werkend aan een voorstelling over Zuidoost-Drenthe en Portugal.
Later op de avond werden de prijzen uitgereikt. Voor de categorie talent van het jaar waren drie genomineerden opgetrommeld: Willemien Dijkstra uit Sleen, eerdergenoemde Isa Zwart uit Emmen en Maurice Mulderij uit Hoogeveen. Maar eerst werd dj Cody Hidding geïnterviewd, het talent van 2016. Ook hij komt uit Klazienaveen. Het talent van 2015, Arjan Linker, kwam uit Nieuw-Amsterdam, herinnerde ik mij.
Alvorens Willemien Dijkstra werd bekroond, merkte een jury-voorzitter op dat voor de prijs elf Zuidoost-Drentse talenten waren voorgedragen. Meer dan uit welke Drentse regio ook.
Daarna moest de Drents Anjer worden uitgereikt, een onderscheiding die is ingesteld door het Prins Bernhard Cultuurfonds. Voor deze prijs was eveneens een gezelschap uit Zuidoost-Drenthe in de race: Loods13. Dat weliswaar vanwege een braindrain door Groningers wordt bestuurd, maar wordt betaald door de gemeente Emmen. De prijs ging naar Zuidlaren. Hebben ze daar ook eens iets leuks.
Het klopt dat het beter kan met de kunst en cultuur in de gemeente Emmen. Het kan altijd beter. Overal. Zelfs waar het goed is. Dat heet vooruitgang.
Ook kan het kloppen dat initiatieven in Emmen moeizaam van de grond komen. En als ze al van de grond komen daarna opvallend snel weer onder de grond verdwijnen. Denk aan poppodium Apollo, denk aan Emmpact. Het zou ook zomaar kunnen kloppen dat in Emmen veel mensen van buitenaf op de voor cultuursector cruciale posities zitten. Mensen die na lang dralen en ploegen besluiten voorbereiden en vervolgens naar huis gaan, naar Groningen of Overijssel. Zonder dat die mensen met eigen ogen en eventueel kromme tenen ervaren wat het effect is van hun besluiten.
Tegelijkertijd zou de kwaliteit van het kunst- en cultuurklimaat in Emmen wel eens te maken kunnen met smaak en beleving.
Stel dat je de enorme hoeveelheid beeldende kunst en verwante nijverheid die op diverse plekken in het Rensenpark wordt getoond, 'interessant', 'uitdagend' en 'vervreemdend' vindt. Stel dat je in zanger Eric van Klinken een tweede Wolter Kroes meent te horen, in Bouke Svcholten een verbeterde versie van Barry Ryan en in The Heck de nieuwe Outsiders. Stel dat je daar blij van wordt, genoeg aan hebt of voor applaudisseren wil.
Kan en mag allemaal.
Ondertussen: hoe bewijs je dat het kunst- en cultuurklimaat in Emmen beneden de maat is? En beneden de maat wordt gehouden door incapabele managers die niet kunnen worden ontslagen, maar doorstromen naar een andere functie? Als krant zeg maar. Als medium waarin het niet om meningen, maar om feiten gaat.
Doe je dat door met een beroep op de Wet openbaar bestuur rapporten op te vragen waarvan niemand weet dat ze bestaan? Doe je dat door af te gaan op het geluid van twee misschien drie critici die elkaar tegenspreken en ontkenningen van zeven betrokkenen? Door het gemeentelijk budget voor kunst en cultuur in Emmen te vergelijken met dan van Apeldoorn of Assen? Door de zaalbezetting en applaus bij een cabaretvoorstelling lager te waarderen dan de bezetting en het applaus bij een toneelvoorstelling?
Wat ik mijn Drentse periode tot dusver geleerd heb, is dat in deze contreien alles net anders loopt dat je zou verwachten. Wil verwachten. Hoopt. Vanwege Drenthe. En dat er verschil bestaat tussen gelijk hebben en gelijk krijgen. Wat voor de een te weinig is, is voor de ander vaak te veel.
Jaap Lamfers zong in zijn onvergetelijke regio-hit Zuidoost Drent de volgende regels: 'Voor ons is dit ons paradijs/ van jong tot oud van kleur tot grijs./ We hebben het hier voor elkaar/ met mensen van hier en daar'.
Daar hoef je geen genoegen mee te nemen. Maar het kan wel.