In het spoor van fotograaf Jan Zeeman bezocht ik deze week Middeleeuwse kerken in Groningen. Er staan er genoeg, maar de aandacht ging speciaal uit naar de vier die door museum Catharijneconvent zijn uitgekozen om deel uit te maken van wat het Grootste Museum van Nederland wordt genoemd: dertien kerken die samen laten zien hoe bijzonder het religieus erfgoed in Nederland is.
Nu bracht ik recent een bezoek aan Toscane waar ik onder meer godshuizen in alle soorten en maten te Pisa, Lucca, Florence, San Gimignano, Sienna en Volterra bekeek. Je kunt veel op de verdiensten van Italianen afdingen, maar wat ze daar ter meerdere eer en glorie van God, zijn zoon en hun verwanten hebben gebouwd, liegt er niet om. Vergeleken daarmee zijn de Groningers, ook al denken die er zelf soms anders over, altijd kleine jongens geweest en gebleven.
Toch raakte ik onder de indruk; wie het kleine niet eert, is het grote niet weerd. Dat gebeurde eerst in de Petruskerk van Pieterburen, waar fraaie staaltjes houtsnijwerk zijn te zien. Daarna gebeurde het in de Sint Hippolytuskerk in Middelstum, waar we de sleutel mochten lenen van de familie Bos zodat we bezorgd naar de bevingscheuren in de beschilderde gewelven konden kijken.
Het gebeurde ook in Midwolde, waar de kerk wordt gedomineerd door de dood van Anna van Ewsum (1640 – 1714) en haar twee echtgenoten voor wie een spectaculair grafmonument is opgericht op de plek waar je normaliter een eenvoudig altaar zou verwachten. Buiten de kerk was juist een begrafenis aan de gang en ontdekte ik op een verder naamloze steen drie regels van Gerrit Achterberg:
Over de heide, door de ijle mist,
rinkelt de nacht aan kettingen omlaag
en gaat het deksel van de wereld dicht.
Kortom, we troffen het. Het was een mooie dag.
Maar wat het meest indruk maakte, was het intieme Mariakerkje van Krewerd waar we met koffie en veel enthousiasme werden ontvangen door Thea de Lange en Riet van Weel, twee leden van de plaatselijke commissie die zich inzet om de kerk en dus ook het dorp levend te houden. We kregen niet alleen alles over de geschiedenis, bouwkundige details en toekomst van de kerk (bouwjaar 1280) te weten, maar mochten ook even vol op het orgel (bouwjaar 1531).
Zie verder vrijdag de cultuurbijlage van Dagblad van het Noorden.