Ik meen dat het serendipiteit wordt genoemd als je op zoek bent naar iets, maar tegen iets anders aanloopt wat net zo goed bruikbaar blijkt te zijn. Maar hoe heet het verschijnsel als je je met een bepaald doel ergens ophoudt, niet specifiek ergens naar op zoek bent, en toch tegen iets 'bruikbaars' aanloopt?
Is dat dan toeval? Of een gelukje?
We bezochten buiten New York een opslagplaats waar ooit gloeilampen en aanverwant spullen opgeslagen lagen, maar nu de kunstcollectie van de familie Louis-Dreyfus is ondergebracht - keurig en net, zeer professioneel, alleen op afspraak te bezoeken. De familie, rijk geworden dankzij toelevering en distributie van groenten voor supermarktketens, is een van de grote bruikleengevers voor de tentoonstelling The American Dream later dit jaar in Assen en Emden.
In het warenhuis hadden we een ontmoeting met Stone Roberts, een kunstenaar die schildert in een fotorealistische stijl, maar dan zo dat hij op basis van verschillende foto’s een eigen voorstelling maakt van iets wat voor velen herkenbaar is. Roberts wilde zijn nieuwste werk laten zien, hij had er twee jaar aan gewerkt: een tafereel rond een vijver in Central Park met ongemakkelijk veel recreërende mensen. Aan alles was te merken dat hij zijn werk met liefde, aandacht en een grote ambachtelijkheid had verricht.
Toen ik op het gepresenteerde werk was uitgekeken, dwaalde ik door het warenhuis en ontdekte ik opnieuw een ongemakkelijke hoeveelheid mensen. Dit keer geen schilderij, maar een groep beelden in 3D; ik zou het een wandreliëf willen noemen. De beelden die aan figuurtjes uit een stopmotion-film figuren deden denken, stonden niet in de ruimte, maar maakten deel uit van een geheel dat aan de muur was bevestigd: mensen op straat bij een fabriekcomplex met op de stoeprand de tekst Une Tragedie Dans Le Nord, L'Hiver, La Pluie, Les Larmes.
Door die woorden dacht ik van doen te hebben met een Frans of Belgisch kunstenaar die een werk had gemaakt bij de sluiting van de mijnen. Navraag leerde dat het om een Engelsman ging, Raymond Mason (1922 – 2010). Via het internet kwam ik aan de weet dat Mason, een in Birmingham geboren beeldhouwer, zich na de oorlog in de Parijs had gevestigd waar hij in contact kwam met kunstenaars als Giacometti, Picasso en Henri Cartier-Bresson. Hij werkte niet alleen in klei en brons, maar ook met epoxy en pur.
Er zaten meer werken van zijn hand in de collectie van de familie Louis-Dreyfus. Zoals het dramatische Les Épouvantées, met drie figuren in een 'doosje' die het ergste vrezen. En een kastje met een grappig straattafereel van mensen die worden bekeken vanuit een koffieshop, getiteld St. Mark's Place East Village. Maar ook een reliëf op een sokkel met de titel Departure of fruit and vegetables from the heart of Paris, gemaakt naar aanleiding van de sloop van Les Halles in Parijs.
Christina Kee, de assistent-curator van de collectie vertelde dat het werk van Mason een beetje in de vergetelheid is geraakt, misschien wel omdat het vaak over sociaal-realistische vraagstukken gaat, wat bij critici in de jaren zeventig beter viel dan bij critici heden ten dage, omdat het te tijd gebonden zou zijn. Waarvan acte: in Assen en Emden wordt helaas geen werk van Mason getoond.
Hoe de oprichter van de collectie, William Louis-Dreyfus (1932 – 2016), met Mason in contact was gekomen, wist Kee niet. Wel vertelde ze dat Louis-Dreyfus in Parijs is geboren, waar zijn overgrootvader de basis had gelegd voor wat nu een multinational is met een hoofdkantoor in Amsterdam. En dat delen van de kunstcollectie worden verkocht om met de opbrengst kinderen en jongeren uit arme, zwarte gezinnen te ondersteunen. Ook dat is een vorm van sociaal-realisme.