Ik las voor Dagblad van het Noorden en de Leeuwarder Courant de essaybundel De gegevenheid der dingen van Marilynne Robinson. En concludeerde dat Robinson, hoewel beroemd, gelauwerd en bewonderd, geen toegankelijk schrijfster genoemd mag worden. Wat niet erg hoeft te zijn.

De kwaliteit van haar literaire, religieus getinte werk wordt, denk ik, voor een belangrijk deel bepaald door de gecondenseerdheid van haar zinnen. Bij lezing van haar laatste roman, Lila, betrapte ik mezelf er meermaals op dat ik niet precies doorhad wat ik las en toch zeker wist dat ik deelgenoot was van iets schitterends.

In De gegevenheid der dingen maakt Robinson het de lezer lastiger. Wat te denken van de volgende zin: ‘In de kern van het christelijke denken bevindt zich een niet taxeerbare grootheid, de Drie-eenheid, die voor mij het toeschrijven verbiedt van welke daad of kwaliteit dan ook aan een van zijn verpersoonlijkingen, met zelfs maar de voorbijgaande implicatie dat deze minder de daad of kwaliteit van de Anderen zou zijn, of zelfs maar enigszins minder toegeschreven zou kunnen worden aan de Godheid als geheel dan een van de verpersoonlijkingen daarvan.'

Het blijkt de opmaat voor een betoog waarin ineens deze zin opduikt: 'Het is niet mijn bedoeling een theologische verhandeling te houden die op wetenschap gebaseerd is – ik wacht op de dag dat iemand een hoekje op zal tillen van de kwantumfysica en ontdekt dat er een nog vreemdere fysica aan ten grondslag ligt.' Dat is niet alleen grappig, dat is ook een scherpzinnige poging om ons denken ter discussie te stellen. We weten veel en steeds meer, en zijn daar zeer tevreden over, toch blijft ons weten beperkt.

Zeventien essays telt De gegevenheid der dingen, ze dragen titels als Reformatie, Gratie, Dienstbaarheid, Ontwaken, Neergang en Realisme. Steeds manifesteert Robinson zich in haar stukken – die soms als voordracht geschreven lijken en misschien daarom stug lezen – als een christelijk-humanist die voortborduurt op het gedachtegoed van Johannes Calvijn. Een aantal essays is sterk gericht op de Verenigde Staten, een staat die in grote verwarring lijkt, waar veel minachting voor mens en leven is, maar onder de oppervlakte altijd reden tot hoop verborgen ligt.

De opdracht is te blijven denken en te blijven geloven. Nog een citaat: 'Cultuurpessimisme is altijd populair en aangezien we mensen zijn, is er ook altijd wel een reden voor te vinden. De negatieve consequentie ervan is dat dit het aspiratieniveau naar beneden haalt, het idee van wat mogelijk is.’