Woest en Ledig

Grexit brengt Drexit dichterbij, aldus Erik Harteveld

Dagblad van het Noorden heeft in de Drentse edities een speciale pagina voor Drents erfgoed, Schepers Erf. Op die pagina, wekelijks samengesteld door Jan Wierenga, staan ook stukken in het Drents. Dit vanuit het idee dat wie in Drents erfgoed is geinteresseerd ook belangstelling heeft voor de Drentse taal. En omgekeerd.

Vandaag trof ik in dit reservaat een fijn stukje waarin Erik Harteveld zijn licht laat schijnen over de band tussen de Drenten en de Grieken. Die band is vanoudsher hecht, weet Harteveld. En dus is het waar. Van een Drexit is tot dusver nog geen sprake. Maar wat niet is, kan komen en zal ooit misschien zijn.

 

18e Dichters in de Prinsentuin opent internationaal

Festival Dichters in de Prinsentuin in Groningen kent dit jaar een internationale opening. Op 17 juli worden in de Puddingfabriek gedichten in het IJslands, Catalaans, Arabisch en Engels voorgedragen. Naast Ghayath Almadhoun, Jaume C. Pons Alorda, Paul Farley en Sigurbjörg Þrastardóttir leveren ook de vertalers van hun werk een bijdrage.

Op 18 en 19 juli speelt het evenement zich traditiegetrouw af in de Prinsentuin. Daar wordt opgetreden door onder anderen Karel Eykman, Runa Svetlikova, Vrouwkje Tuinman, Jabik Veenbaas, Dichter des Vaderlands Anne Vegter, Charlotte Mutsaers, Vicky Francken en Nyk de Vries. De organisatoren beloven ‘een goed overzicht van wat de Nederlandse poëzie de komende jaren te wachten staat'.

Mischa Andriessen heeft voor het festival een literaire muziekvoorstelling geschreven die zaterdagavond wordt opgevoerd bij De Puddingfabriek. Zondagavond wordt de achttiende editie afgesloten met een optreden van Jules Deelder en De Deeldeliers.

Berichten uit de stadsoase van Emmen

Uit het Dagblad van het Noorden van 29 juni.

Bart Elling schrijft geschiedenis als Kinderdichter

"Ik heb geschiedenis geschreven!". Tien minuten nadat hij was bekroond, was dan het dan toch tot Bart Elling doorgedrongen. Na Groningen, Grootegast, Ten Boer en Tynaarlo had de gemeente Vlagtwedde zijn eerste Kinderdichter. Met dank aan het Poëziepaleis in Groningen.

Kort daarvoor had Elling, een 12-jarige leerling uit groep 8 van OBS De Vlinder, twee gedichten voorgedragen in de bibliotheek van Ter Apel. Eerst een exemplaar dat was geschreven onder invloed van 'docent' Joost Oomen. Daarna een eigen werk, Een mooie boom:

Een mooie boom is leuk
Een mooie boom is aardig
Een mooie boom is vrolijk

Vrolijk in de lente
Mooie groene bladeren aan de takken
Vrolijk heen en weer geblazen door de wind

Verdrietig in de herfst
Oude bruine versleten bladeren vallen van de takken
Verdrietig meegevoerd door de wind

Maar in de lente is hij weer vrolijk
En in de herfst is hij weer verdrietig

Keer op keer weer

Een mooie, leuke, aardige, vrolijke boom
Daar draait het om

Afgelopen dinsdag kreeg ik tijdens het jury-overleg in Veendam twee gedichten van Elling onder ogen. Ik zag het meteen: dit is er een. En ik dacht: Als hij ook nog eens in staat is zijn gedichten voor publiek voor te dragen, zonder rarigheid, dan hebben ze er in Vlagtwedde een goede aan.

Aldus gebeurde, donderdagavond. Tijdens het inleidende interview met Renee Luth vertelde Bart dat hij van schooldirecteur Harry Gelling een keer drie gedichten op een middag had moeten schrijven, wat hij als marteling had ervaren. Daarna ging hij er goed voor staan, alsof er met poëzie een wereld te winnen valt.

Kort na de prijsuitreiking door wethouder Wietze Potze hing donderdag Radio 2 aan de lijn. Vandaag volgt een interview met Marcel Looden van Dagblad van het Noorden en wachten de nieuwe Kinderdichter van Vlagtwedde gemeentelijke opdrachten en uiteraard de mogelijkheid tot het schrijven van meer eigen werk.

Hoe zou het toch met Anne Vegter zijn?

Nick Ervinck over 'Egnoaber'

Nick Ervinck ontwierp een monumentaal beeld voor het plein tegenover Wildlands Adventure Zoo en het nieuwe theater in Emmen. Vrijdag is de onthulling.

Egnoaber heet de zeven meter hoge sculptuur die Ervinck ontwierp voor Emmen, het fantasiewoord verwijst naar het Drentse begrip voor buren. De vorm van het beeld is geinspireerd op een kienstobbe, de grillige boomwortel die vroeger in de Drentse veenbodem kon worden aangetroffen. Het materiaal is hypermodern: pur bekleed met verschillende lagen polyester en glasvezel.

Egnoaber is zijn eerste permanente, monumentale sculptuur in Nederland. In Emmen stuitte hij op ‘specifieke problemen waar je als kunstenaar mee moet omgaan’. "Het budget natuurlijk, de verplaatsing van de zoo. Maar vooral de vraag hoe je dynamiek krijgt op zo’n plein. Het is zo mooi ontworpen dat het moeilijk was een goede locatie te vinden. Gelukkig was er het parkinggebouwtje dat ik als gratis sokkel kon gebruiken. Zo kon ik mijn beeld armruimte geven."

Wie gewend is aan de beelden van Bert Kiewiet, Homme Veenema en Willem Kind, moet wellicht wennen aan de abstracte sculptuur. "Ik wil niet iets figuratiefs doen, daar heb je fotografie voor en de beelden in het museum van MadameTussaud’’, zegt Ervinck. ,,Toch wil ook ik een beeld dat is geworteld in het verleden. Als kind van mijn tijd probeer ik iets aan de traditie toe te voegen."

Kijk op de kerk in Anloo

In Anloo zijn nogal ze gek op hun kerk. Zo zeer zelfs dat sommigen vinden dat de Magnuskerk te weinig aandacht krijgt. Het project Rondom Magnus moet daar verandering in brengen.

Op verschillende strategische plekken in Anloo zijn panelen geplaatst waarop is te zien hoe de kerk ooit door kunstenaars bekeken werd. En hoe dat tegenwoordig steeds moeilijker wordt, omdat de natuur zo zijn gangetje gaat.

Rondom Magnus heeft ook een literaire kant. Vier horeca-ondernemingen bieden zaterdag 27 juni de mogelijkheid op een ontmoeting en kennismaking met schrijvers en dichters. Voor tijdstippen en programma even bellen:

• Herberg van Anderen in Anderen (0592-242680): Delia Bremer, Albert Haar, Willem Haandrikman.
• Café-Restaurant Popken Hollander in Anloo (0592-271215): Egbert Hovenkamp, Klaas Koops, Nicolette Leenstra.
• Woodz Restaurant in Anloo (0592 – 271430): Mischa van Huijstee , Ton Peters, Ria Westerhuis.
• De Koningsherberg in Anloo (0592-271216): Harm Sijnstra, Marga Zwiggelaar, Tonko Ufkes.

Op komst: festival Op Fietse in Emmen

Over het Drents van Loes van der Laan

Sinds Loes van der Laan weervrouw is bij RTV Drenthe krijgt ze opmerkingen over de taal waarin ze de beweging der wolken, verradelijke valwinden en regenachtige zonneschijn aan televisiekijkers verklaart en voorspelt: het Veenkoloniaals. Tot dusver bleven die opmerkingen beperkt tot de sociale media, maar zaterdag leidde het tot een ingezonden brief in Dagblad van Noorden.

Nu kun je veel van weervrouw Van der Laan zeggen. Bijvoorbeeld dat haar praatjes onweerstaanbaar zijn, wat we niet doen; voor je het weet gaat het over andere zaken dan over het weer. Maar onverstaanbaar? Wie het onverstaanbaar vindt, weet niet waar hij of zij het over heeft en wat onder Drents wordt verstaan. Dus.

Oppervlakkig bezien is Drents het dialect dat in de provincie Drenthe wordt gesproken. Dat gebeurt op verschillende manieren. Volgens Geert Kocks, de samensteller van het Woordenboek der Drentse Dialecten (De Dikke Kocks), zijn er zeven varianten die allemaal bij het Nedersaksisch horen, net als het Gronings en het Twents.

Volgens Kocks heb je in Drenthe het Zuidoost Zand-Drents, het Zuidoost Veen-Drents, het Midden-Drents, het Zuidwest Noord-Drents, het Zuidwest Zuid-Drents, het Noordenvelds en het Veenkoloniaals.

Loes van der Laan laat via Twitter weten dat ze haar dialect eerst in Emmen heeft opgedaan (waar ze is geboren) en daarna in Tweede Exloërmond (waar ze is getogen). Haar Drents is derhalve Veenkoloniaals. En inderdaad, dat lijkt zo sterk op Gronings dat je het bijna Gronings zou willen noemen, ware het niet dat Jan Germs daar dan een stokje voor steken zal.

Ik vind het mooi. Juist omdat het net even anders klinkt dan, zeg, het Zuidwest-Drents van radiovrouw Margriet Benak of het Midden-Drents van zanger Egbert Meijers. Het Veenkoloniaals van Loes van der Laan maakt duidelijk dat er niets zoiets is als één door hogerhand opgelegd Drents dialect waar de brievenschrijver blijkbaar zo'n liefhebbert van is. Het benadrukt verscheidenheid en geeft ook aan dat ze bij RTV Drenthe het purisme voorbij zijn, klaar voor samenwerking met RTV Noord.

Tot slot nog even over het weer, in het Nederlands. Het is geheel en al bewolkt. Zeg maar gerust droog en muisgrijs, bijna windstil. Sommige mensen zouden willen beweren dat het slecht weer is voor deze tijd van het jaar. Maar wat is slecht als het om het weer gaat? En waarom zou zonnig weer beter zijn dan bewolkt weer? Tot andermaol.

Leest 'Strohalmen voor de lezer' van Joseph Brodsky

Uitgeverij De Bezige Bij stuurde Strohalmen voor de lezer, een ruime keuze uit de gedichten van Joseph Brodsky (1940 – 1996). Zeg maar gerust een dikke pil, samengesteld en geannoteerd door vertaler Kees Verheul. Maanden geleden had ik het boek namens Dagblad van het Noorden ter bespreking aangevraagd. Een echte verrassing kan ik de bezorging dus niet noemen.

Toen ik het boek uit de kartonnen envelop haalde en bekeek gebeurde er iets, eh, iets vreemds. Ik raakte ontroerd. Nu is er in mijn geval niet veel voor nodig om ontroerd te raken. Een gesprek met een wildvreemde is soms voldoende, maar in dit geval werd ik er door overvallen. Het zal de vermoeidheid zijn, was nu de eerste gedachte. Daar hoor je mensen wel eens over. Vooral ouderen.

Voor Brodsky heb ik een zwakke plek, die is veroorzaakt door zijn levensloop. Geboren in de Sovjet Unie, in de jaren zestig veroordeeld tot vijf jaar dwangarbeid veroordeelde wegens parasitisme, het niet hebben van een vaste baan. In de jaren zeventig uitgewezen en daarna naar de Verenigde Staten geëmigreerd, wat ook geen pretje moet zijn geweest, en daarna als vrij man toch altijd gevangen gebleven. Een banneling, een ontheemde, een ontwortelde.

De ontroering moet ook te maken hebben met wat Brodsky schreef: poëzie en proza, waaronder geweldige essays. Brodsky slaagt er – vind ik  – altijd in een toon te treffen die mij als lezer – meen ik –  halverwege hart en hoofd raakt. Nu we toch vertrouwelijk doen, als vriendjes: ik vermoed dat ik voel dat ik begrijp waar Brodsky het in zijn werk over heeft en wat hij bedoelt te vertellen. Dus. Zoiets. Aanstellerij misschien.

Toch werd het door iets anders veroorzaakt. Toen ik Strohalmen voor de lezer in handen nam, het gewicht voelde, het boek opensloeg en lukraak een paar regels las, toen bedacht ik me dat ik eigenlijk alle afspraken wilde afzeggen, alles stekkers uit de stopcontacten wilde trekken, de deuren op slot wilde draaien, vrouw en dochter wilde buitensluiten, het kattenluikje vergrendelen en niet meer aan het werk wilde gaan. Ik wilde alleen nog maar ongestoord lezen.

En ik bedacht me, dat zoiets onmogelijk lijkt geworden. Tegenwoordig. In mijn bestaan.

Vorige week las ik in NRC/Handelsblad een bespreking van Strohalmen voor de lezer door Guus Middag, die dus blijkbaar wel de mogelijkheid heeft om zich, God mag weten voor hoe lang, terug te trekken met Brodsky en daarna een perfecte aanbeveling voor een perfect boek te schrijven. Het beste zou zijn dat Dagblad van het Noorden het stuk van Middag integraal overnam, wat op veel bezwaren zal stuiten, en dus niet zal gebeuren.

Ik, op mijn beurt, wil ter nagedachtenis van Joseph Brodsky en zijn werk voorlopig niets meer schrijven. Ik wil liever lezen.

Arthur van den Boogaard over sport en boeken

Voor de cultuurbijlage van Dagblad van het Noorden en de Leeuwarder Courant interviewde ik Arthur van den Boogaard, de kenner van sportboeken in Nederland. Woensdag greep hij in praatshow van Eva Jinek net naast de Nico Scheepmaker Beker voor het beste sportboek van het afgelopen jaar. Die prijs ging naar de tell it-all-biografie Kieft van prijzenverzamelaar Michel van Egmond.

Volgend jaar maakt Van den Boogaard opnieuw kans, dan met zijn vrijdag te verschijnen boek De Nederlandse wielerliteratuur in 60 en enige verhalen. Andere aanleiding voor het interview vormde de komst van Van den Boogaard naar festival Zomerzinnen, zaterdag in het voetbalstadion van Emmen. Thema van het grootste literatuurfestival in Noordoost-Nederland is dit jaar sport.

Terwijl ik dit schrijf, leggen eindredacteur Janna Zuiderveld en vormgever Annie Kamstra de laatste hand aan de cultuurbijlage die morgen verschijnt. Hoewel op het laatste moment nog altijd iets kan veranderen, durf ik het al aan een preview te geven van de pagina waarop het verhaal met Van den Boogaard een plek heeft gekregen onder de knap bedachte kop 'De overwinning van het sportboek.'