Over 'Die van die van u' van Annie M.G. Schmidt
21-10-14
In 1985 verscheen bij uitgeverij Van Oorschot een bloemlezing met gedichten van ‘onze’ grote dichteressen: Elisabeth Eybers, F. Harmsen van Beek, Judith Herzberg, Hanny Michaelis. M. Vasalis en Annie M.G. Schmidt. Die laatste was daar volgens biograaf Annejet van der Zijl zo opgetogen over dat ze een dankbriefje stuurde: "Ik voel me een publieke dame die eindelijk door Staphorst is geaccepteerd.”
Bijna dertig jaar later is er bij hetzelfde Van Oorschot nu een solobundel van Schmidt verschenen, de fraaie dundruk Die van die van u, met 147 kinderversjes en gedichten voor volwassenen. Op het omslag wordt bovengenoemd dankbriefje geciteerd, in veel explicietere bewoordingen: "Ik voel me de bejaarde hoer die plotseling op visite mag bij de streng calvinistische familie.”
Annie M.G. Schmidt (1911 – 1995) heeft tot op hoge leeftijd geloofd dat ze er niet helemaal bij hoorde in literair Nederland. Hoezeer ze ook als ‘de echte koningin van Nederland’ door het publiek op handen werd gedragen om haar (lied)teksten, verhalen en gedichten, pas nadat ze met De spin Sebastiaan en Drie ouwe ottertjes in 1987 een glorieus debuut had gemaakt tijdens de Nacht van de Poëzie én was onderscheiden met de Constantijn Huygens-prijs, kon ze dat idee laten varen.
De bron van dat idee dateert van 1957 toen haar dichtbundel Huishoudpoëzie door Adriaan Morriën werd besproken. In een nog altijd zeer lezenswaardig stuk schaarde hij haar gedichten voor volwassenen onder het cabaret: "Teksten die er zijn om voorgedragen, gezongen en gespeeld te worden. Ontdoet men ze van hun reproduktietechniek, pelt men ze uit hun omhulsel, dan vallen zij als lektuur, als drukwerk waarop de lezer zijn koele blikken vallen laat, in de regel tegen.”
Vergeleken met Eybers, Harmsen van Beek, Michaelis en Vasalis zijn de gedichten voor volwassenen van Schmidt inderdaad, eh, lichtzinnig. Maar als ze, zoals in Die van die van u, samen met haar kinderversjes gelijkwaardig worden gepubliceerd, heb je daar als onderdaan helegaar geen last van.
Dan is het fascinerend om te (her)ontdekken dat haar gedichten voor volwassenen iets traditioneel vinnigs hebben, terwijl haar werk voor kinderen juist zo revolutionair was. Dan zijn bijna al die gedichten plezierig en fijn om te lezen. Hooguit zijn sommigen achterhaald, maar ook daarin schuilt een zekere amusementswaarde.
Titel: Die van die van u. Auteur: Annie M.G. Schmidt. Uitgeverij: Van Oorschot. Prijs: 24,90 euro (250 blz.)