Woest en Ledig

What was once a pristine green ash

In Emmen wordt, zoals wellicht bekend, gebouwd aan een nieuwe dierentuin: het Wildlands Adventure Zoo Emmen. Dat bouwen had lange tijd veel weg van spitten, maar inmiddels begint er iets te verrijzen op wat ooit een maagdelijk groene es was. Dat is goed te zien vanaf de Schapenveenweg. Zo zijn afgelopen weken lange spanten geplaatst voor de Grote Kas van Jungola, het parkonderdeel dat de wereld van vochtige warmte moet verbeelden. De kas – met 23 meter het hoogste punt van het park – wordt straks het domein van planten en dieren, zoals olifanten en apen. Bezoekers kunnen ze vanaf een boot gadeslaan. De opening is voorzien in het 'voorjaar' van 2016.

En dan nu, omdat het Wildlands Adventure Zoo Emmen zich nadrukkelijk ook op buitenlandse bezoekers uit Duitsland richt, met dank aan Google Translate een Engelse versie van bovenstaand bericht:

,,In Emmen, as you possibly know, build a new zoo: the Wildlands Adventure Zoo Emmen. That building had long been much like digging, but now something begins to rise on what was once a pristine green ash. It is easy to see from the Sheep Veenweg. For example, last week-long trusses for the Great Glasshouse of Jungola, the park part that the world of moist heat should imagine. The greenhouse - 23 meters the highest point of the park - will soon become the domain of plants and animals, such as elephants and monkeys. Visitors can watch them from a boat. The opening is provided in the 'Spring' of 2016.''

45 NAP: Een hoogtepunt in Emmen

Speedcore Will Never Die

Fietsend door Zuidoost-Drenthe reed ik vanuit Barger-Compascuum langs het Veenpark over de Berkenrode om in de buurt van Foxel linksaf met de weg mee te gaan richting Klazienaveen-Noord. In de bocht waar het Verlengde Scholtenskanaal overgaat in het Scholtenskanaal OZ zag ik aan de linkerkant een afgezaagde boom, volgehangen met parafernalia: knipsels, kaarten, briefjes, een nagemaakt spinnenweb, vlinders. Aan de voet van de bom stonden vaasjes met bloemen – het was nogal veel.

Ik zag twee foto's. De ene was van een jongen met opgeschoren haar in een bomberjack, gemaakt bij het voormalig postkantoor van Emmen. Op de ander was een meisje zo gefotografeerd dat ik haar op de rug keek en toch haar gezicht kon zien. Op een geplastificeerde brief aan de achterzijde van de boom las ik dat hij Peter heette en zij Dainera. Hij was in 2005 op 22 mei bij een ongeluk om het leven gekomen. Zij was eveneens bij een ongeluk om het leven gekomen. Ook op 22 mei, maar in 2012.

De brief, ondertekend met Speedcore Will Never Die!!!, was gericht aan Peter en vertelde over het verdriet van de achterblijvers, onder wie Dainera: ,,Zeven jaar lang bleef Dainera hier steeds naar deze boom gaan. Nooit heeft ze het verdriet een plek kunnen geven. Peter, het viel haar zwaar zonder jou te leven. (…) Opeens is Daneira bij ons weggegaan. Dezelfde leeftijd en bijna dezelfde tijd en ook door een auto-ongeluk. Wat een verdriet... ons leven is nu helemaal stuk. Wij weten dat dit geen toeval kan zijn."

Thuisgekomen zocht ik in het archief van Dagblad van het Noorden wat er gebeurd kon zijn. In de krant van 23 mei 2005 zag ik een berichtje over een voorbijganger die omstreeks vijf uur aan Scholtenskanaal OZ een autowrak ontdekte waarin een verongelukte 20-jarige automobilist uit Emmer-Compascuum bleek te zitten: ,,Sporen wezen uit dat de man vlak voor een bocht in de berm was beland en tegen een boom was gebotst."

Op de voorpagina van 23 mei 2012 trof ik een fotobericht over een ongeluk op de N48: ,,Een 29-jarige man uit Coevorden en een 21-jarige passagiere uit Emmer-Compascuum zijn gistermorgen om het leven gekomen bij een frontale botsing op de N48 bij Zuidwolde. Twee vrouwen uit Hoogeveen (28 en 35 jaar) en een nog onbekende man raakten zwaar gewond. De Coevordenaar reed in de richting Hoogeveen. Hij verloor de macht over het stuur en botste frontaal op de tegemoetkomende auto met de vrouwen uit Hoogeveen.  

Een dag later stond een overlijdensadvertentie met de naam van Daneira in de krant: ,,Kort was je tijd, groot was je vriendelijkheid. Opgewekt en spontaan ben je van ons heengegaan. Onze lieve dochter, zusje en kleindochter."

Over 'In beelden aanwezig' van C.O. Jellema

We kunnen het een goede gewoonte noemen: sinds zijn overlijden verschijnt er ieder jaar een publicatie ter herdenking van C.O. Jellema (1936 – 2003). Ging dat vorig jaar gepaard met twee tentoonstellingen, dit keer betreft het een kleine bundel niet eerder gepubliceerde essays over poëzie. Dankwoorden bij prijzen, lezingen, stukken bedoeld voor tijdschriften.

In beelden aanwezig opent meteen al goed, met een poging te beschrijven hoe een gedicht ontstaat: ,,Bij elk gedicht gaat het erom dat zichtbaar wordt wie ik, mens, ben. Wie ben ik? Mislukt als het gedicht mislukt.”

In de daaropvolgende stukken schiet Jellema meermaals de diepte in. De peilloze diepte soms, waarin het wemelt van de komma's. Waarin levenshouding, filosofie, poëzie, het classicisme en mystiek haasje-over spelen en het voor een leek makkelijk verdwalen is. Daar tegenover staan essays waarin op volstrekt heldere wijze gedichten met het alledaagse worden verbonden en de laatste bus van Winsum naar Zoutkamp tot de ontdekking kan leiden dat ‘een gedicht steeds onderweg is' en ‘poëzie bewustzijnsverandering beoogt'.

Met andere woorden: voor Jellema was poëzie een zaak van zelfonderzoek en zelfacceptatie. En dus allerminst vrijblijvend.

Titel In beelden aanwezig Auteur C.O. Jellema Uitgever Vliedorp

Amateurkunstprijs Emmen voor harmonie Euterpe

Harmonie Euterpe is winnaar van de Amateurkunstprijs Emmen. De oudste muziekvereniging van Emmen, opgericht in 1907, krijgt de prijs – 1500 euro – voor het musical- en theaterproject Andrew Loyd Webber & Friends. Dat is zaterdagmidag bekendgemaakt door Mariet Thalens tijdens een uitvoering van het project in het centrum van Emmen, in het kader van de maand van de Amateurkunst.

Andrew Loyd Webber & Friends is een samenwerkingsproject met theaterkoor Ericarré uit Erica, dansteams van kunstencentrum CQ Centrum, het popkoor van CQ en diverse lokale solisten. De Amateurkunstprijs is bedoeld voor bijzondere en vernieuwende samenwerkingprojecten van amateurkunstenaars en verenigingen.

Volgens de de jury heeft Euterpe 'een uitdagende samenwerking gezocht door met meerdere amateurkunstverenigingen én professionals een groot project aan te gaan'. De uitvoering van het project wordt alom geprezen: ,,De deelnemers hebben absoluut laten zien dat Amateurkunst goede kwaliteit kan leveren, zich kan ontwikkelen en dat een harmonieorkest eigentijds kan zijn in hun presentatie."

Noorse sprookjes: Er was eens… iets anders

Zeven dieren die geen zeven dieren zijn, maar zeven betoverde broers. Drie armoedzaaiers die erop uittrekken om een opdracht te vervullen, maar daarvan worden weerhouden door een heks. Een domme jongen die slimmer blijkt dan gedacht en als beloning een koningsdochter mag trouwen. Bekende volksverhalen, nu opnieuw vertaald.

De vanuit Groningen opererende uitgeverij Wilde Aarbeien, gespecialiseerd in literatuur uit Scandinavische landen, heeft onder de titel De kat van Dovre klassieke Noorse sprookjes van Peter Christen Asbjørsen en Jørgen Moe in het Nederlands vertaald. Voor wie een beetje thuis is in verhalen die steevast beginnen met ‘Er was eens…’ staat de bundel garant voor een feest der herkenning.

Want wat de Noren als typisch Noors beschouwen, heeft in de verte ook wel iets weg van - bijvoorbeeld - het Duits. Neem het sprookje over de zeven dieren die betoverde broers blijken te zijn. In Duitsland kennen we het verhaal dankzij de gebroeders Grimm, die vertellen van zeven betoverde raven. In Noorwegen, in de opvallend rijke versie van Asbjørsen en Moe, zijn de raven echter veulens.

Asbjørsen en Moe legden hun versie vast in de negentiende eeuw, zo’n 25 jaar nadat de gebroeders Grimm hun Kinder-und Hausmärchen in 1815 hadden gepubliceerd. Ze gingen daarbij op vergelijkbare manier te werk als hun Duitse voorgangers: de twee trokken erop uit, noteerden verhalen zoals die onder het volk leefden en stelden de beste versies te boek.

Janke Klok van het Scandinavisch Vertaal-en Informatiebureau Nederland (SVIN) ontvouwt in haar uitstekende nawoord in De kat van Dovre een visie op sprookjes waarin uitersten zijn verenigd. Aan de ene kant bevatten ze verwijzingen naar universele en grensoverschrijdende oerverhalen, aan de andere kant zijn ze opgebouwd uit ingrediënten die iets vertellen over regionale en nationale identiteit.

Net als de Groninger en Friese verzamelaars van sprookjes (Elina Huizinga-Onnekes, Ype Poortinga) waren Asbjørsen en Moe vooral geïnteresseerd in het laatste. Hun verzamelingen hebben volgens Klok een belangrijke bijdrage geleverd aan de vorming van een nationale identiteit in Noorwegen, tussen 1397 en 1814 een provincie van het Deense koninkrijk.

Toen Asbjørsen en Moe zich op de sprookjes stortten, was Noorwegen cultureel een onontgonnen staat. Klok: ,,In de loop van de negentiende eeuw werd het land behalve economisch en staatsrechterlijk ook historisch, literair, taalkundig en artistiek op de kaart gezet. Er kwam een universiteit, men richtte theaters op, Noorse auteurs schreven theaterstukken en romans en gingen op zoek naar de Noorse taal en volkscultuur.”

Asbjørsen en Moe deden dat letterlijk en figuurlijk. ,,Ze zagen zichzelf niet alleen als verzamelaars, maar ook als vertellers. De oude sprookjes mochten niet worden gekopieerd, maar moesten in een nieuwe dracht worden gestoken. Ze waren zeer geïnteresseerd in het mondelinge Noorse taalgebruik en worstelden met de weergaven daarvan in de Deense schrijftaal. Ze losten dat op door het Deens aan te vullen en te vernoorsen.”

De hoofdpersoon uit het verhaal met de zeven veulens is een voorbeeld van zo’n vernoorsing. In Nederland en Duitsland kennen we hem als domme Hans, in het sprookje van Asbjørsen en Moe heet deze Askeladd, een anti-held die niets beters te doen heeft dan in de as te wroeten en die er uiteindelijk met de hoofdprijs vandoor gaat. ,,Het is in Noorwegen de benaming voor iemand die een onverwachte avontuurlijke carrière maakt”, vertelt Klok.

De taalvernieuwing die Asbjørsen en Moe introduceerden, maakten hun sprookjes niet alleen tot een inhoudelijke, maar ook tot een ‘talige Noorse revolutie’. De bundel sprookjes werd een inspiratiebron voor letterkundigen, folkloristen en taalkundigen en is sindsdien vele malen herdrukt. Het succes werd nog groter toen kunstenaars de vertellingen begonnen te illustreren.

De kat van Dovre telt 35 Noorse sprookjes, waarvan er 28 zijn voorzien van illustraties door Noorse grootheden als Erik Werenskiold, Theodor Kittelsen en Otto Sinding. Alsof dat niet bijzonder genoeg is, merkt Klok fijntjes op dat de vorige vertaling in het Nederlands, van Greta Baars-Jelgersma, zeventig jaar geleden verscheen. Dat was in de tijd dat zowel in Nederland als in Noorwegen alleen door de Duitse bezetter goedgekeurde verhalen werden uitgeven. Maar dit terzijde.

De kat van Dovre en andere Noorse volkssprookjes van Peter Christen Asbjørsen en Jørgen Moe is verschenen bij uitgeverij Wilde Aardbeien. Vertaling uit het Noors door Carla Joustra, Lucy Pijttersen en Kim Snoeijing. Prijs: 12,50 euro (250 pagina’s). Zie ook www.svin.nl.

Ingezonden mededeling: Zomerpop Erica

Smeltende ijsbergjes in Drenthe

Zo. Even een paar vrienden maken. Met een stukje over Roet, Drents letterkundig tiedschrift sinds 1979. Naar aanleiding van de presentatie van het nieuwste nummer van de 36ste jaargang, in een nieuwe vormgeving, dit keer door vakman Albert Rademaker. De vorige vormgeving, door Mieke-Martje van der Broek, heeft tien jaar dienst gedaan.

Bij de presentatie in cafe 't Keerpunt vertelde Hermien Haar zondag namens uitgeverij Het Drentse Boek dat Roet op dit moment 274 abonnees telt. Dat lijkt, afgezet tegen de 489.912 inwoners van Drenthe, niet zo heel veel. Even leek het er ook op dat Roet zou worden ondergebracht in een groter geheel, samen met het volledig Drentstalige Maandewark/Oeze Volk, het iets grotere tijdschrift van Het Drentse Boek.

Als de nieuwe vormgeving iets duidelijk maakt, dan is het dat Roet zelfstandig verder mag en gaat.

Het Drentse Boek heeft zich laten overtuigen dat Roet en Maandewark/Oeze Volk zulke onverenigbare tijdschriften zijn, dat bij samengaan lezers van beide kanten zullen weghollen. De abonnees van Roet zouden het gebabbel van Maandewark/Oeze Volk niet kunnen verdragen. De lezers van Maandewark/Oeze Volk zouden de Drentstalige literatuur niet begrijpen. Een verlies-verlies-situatie.

Daarbij, zegt de redactie van Roet, is 274 abonnees helemaal zo slecht niet. Als je het afzet tegen de abonnee-aantallen van Nederlandstalige literaire tijdschriften, die verschijnen in een land met 16,77 miljoen inwoners, doet Roet het naar verhouding heel goed. De abonnees lopen ook niet zo hard weg als bij, zeg, Dagblad van het Noorden. In 2004 telde Roet nog zo'n 300 abonnees. De afgelopen tien jaar zijn derhalve slechts 25 afgehaakt.

Toch moet er een moment komen waarop het blad verdwijnt, of in het meest gunstige geval opgaat in een groter geheel. Dat is nu eenmaal het lot van te kleine tijdschriften waar geld bij moet en Roet is zo'n klein tijdschrift, ongeacht de inhoud. Hermien Haar sprak namens Het Drentse Boek echter hoop uit dat Roet nog zeker vijf jaar zelfstandig door kan, en dat er komende jaren weer 25 abonnees bijkomen. Om het geld hoeft men het niet te laten: voor 13 euro 50 krijg je vier nummers.

13 euro 50 is geen geld. Sterker, het is veel te weinig voor een blad dat wordt betaald met provinciale subsidie ter behoud en stimulering van de streektaal. Het is een bedrag met een boodschap: schrijvers verdienen hier niks aan, de uitgever legt hier geld op toe, het behoud van streektaal is goedkoop en vrijwillig. Maar dan heb je ook wat: een voorwoord, essays, slim körte verhaolties, besprekings waarin geen onvertogen woord valt en gedichten.

Zouden de lezers van Maandewark/Oeze Volk daar nu werkelijk van schrikken? Om maar meteen een antwoord op die vraag te geven: natuurlijk niet. Net zomin als lezers van Roet erover vallen als light-verse af en toe overgaat in gebabbel. Verscheidenheid siert de streektaal. Hoe mee stemmen in het koor – hoog, laag, oud, jong – hoe beter. Zeker nu het aantal streektaalsprekers en lezers in Drenthe afneemt.

Het Drentse Boek heeft een kans laten liggen op een groter bereik voor de kwaliteit van Roet. Als de cijfers uit Beilen kloppen, en dat doen ze niet altijd, telt Maandewark/Oeze Volk 2000 abonnees. Die in de Drentse taol geïnteresseerde lezers laat de redactie lopen vanuit de misvatting dat zij de gedichten van Ria Westerhuis niet zouden begrijpen. Hier worden smeltende ijsbergjes in stand gehouden. Traag smeltend, maar onverminderd smeltend. Je vraagt je af wie daar bij gebaat is.

Over 'In zijn nabijheid' van Nico Dijkshoorn

Nico Dijkshoorn is een gisse gozer. En allerminst lui. Denk aan zijn theater- en televisieoptredens, zijn concerten, zijn voorleesbeurten, zijn twitter-activiteiten. Grote kans dat hij ook winkels opent. Ondertussen produceert hij in hoog tempo boeken, in uiteenlopende genres. Mogelijk hebben we iets gemist, maar vorige week verscheen zijn elfde titel in nog geen tien jaar tijd.

Na De tranen van Kuif den Dolder (2009), over een fictieve voetballegende uit Uffelte, en het autobiografische Nooit ziek geweest (2012) over een egocentrische vader, is In zijn nabijheid de derde roman van Dijks-hoorn. Hoofdpersoon is Wim Beest, volgens zijn moeder 'een lief kind'. Dat op de laatste dag van de middelbare school ineens van zich afbijt, het ouderlijk huis verlaat, dichter wordt en uitgroeit tot een fenomeen.

Wim lijkt opgebouwd uit stukjes Johnny van Doorn, Ramses Shaffy en Martin Bril, 'artiesten' die furore maakten en dat kort wisten vol te houden. Dijkshoorn presenteert Wim via de documentaire-benadering van Kuif den Dolder: de lezer leert hem kennen dankzij gesprekken met mensen uit zijn omgeving, voornamelijk vrouwen die zich laten voorstaan op hun bijzondere band met Wim.

Daarmee komen we bij iets opmerkelijks. Hoezeer de vrouwen ook van elkaar verschillen en het bezit van een uniek stukje Wim claimen, ze slaan in In zijn nabijheid vrijwel allemaal dezelfde toon aan. Het is de, zeg, ploertige toon die we kennen van de Geen Stijl-dichter P. Kouwes, van Voetbal International, van De Wereld Draait Door, van vader Klaas Dijks-hoorn, van Klaas de twitteraar.

Met als gevolg dat je gaat denken dat Wim een zelfportret van Dijkshoorn is, opgebouwd uit gruzelementen. En vragen opdoemen als 'waarom schept Wim er genoegen in alles in zijn omgeving te bespuwen en te vertrappen?', 'wat zegt het dat Wim landelijk doorbreekt, nadat hij in een talkshow een kunstwerk van een ander heeft vernietigd?' en 'waarom mag iemand zich verheffen ten koste van anderen?' Is het vanwege de kunst, of vanwege de kijkcijfers?

In zijn nabijheid is een op en top Dijkshoorn-boek. Zeer goed te volgen, aan komma's doet deze schrijver nauwelijks, het aantal woorden in zijn zinnen blijft wederom ver onder het gemiddelde dat een scholier aankan. Fascinerend, stijlvast, ontluisterend, scherp en bij vlagen hilarisch. Fastfood-proza, met veel vet en zout. Niet alleen geschikt voor de onderbuik.

Titel In zijn nabijheid Auteur Nico Dijkshoorn Uitgever Atlas Contact Prijs 19,90 euro (216 blz.)

Gerard Stout, monologue intérieur

Gerard Stout (foto Jan Zeeman) schreef Drentstalige klassiekers als In Paradisum en Ningtien. Sinds vorig jaar concentreert hij zich op Nederlandstalige literatuur. Onlangs verscheen bij zijn eigen uitgeverij Ter Verpoozing de roman Otingerzand. Een monologue intérieur.

,,Ik wacht op de krant. Het is goed even buiten te zijn. Alles groeit en bijna alles bloeit. Mijn vrouw Meta – ze noemt mij een ongeleid projectiel – heeft de tuin perfect op orde. Meta kent de hele Nederlandse flora bij naam. Straks, als de krant er is, gaat ze naar haar volkstuin. Wij telen alles zelf. Groenten kopen doen wij al jaren niet meer. Ik kan iedereen aanraden te proberen onafhankelijk te zijn.

Mijn onderbenen tintelen. Daar heb ik al tien jaar last van. De oorzaak is een kwaal die zich laat vergelijken met elektriciteitsdraad waarvan het omhulsel aan het verpulveren is. Gevolg is dat mijn hersenen het steeds minder meekrijgen als ik een stap zet. Traplopen is heel lastig. Autorijden gaat niet meer. Behandelen heeft geen zin. Ik kan alleen hopen dat het verval traag gaat. Het contact met de aarde neemt af. Soms is het alsof ik zweef.

Dit voorjaar verscheen mijn nieuwste roman, Otingerzand. Voor mijn vorige boek, Onlanden, heb ik mij verdiept in identiteit. Dat leidde tot vragen over mijn eigen identiteit: waar kom ik vandaan, waarom doe ik de dingen die ik doe, hoe kan ik dat in breder perspectief zien? Tegelijkertijd werd ik gevraagd een boek te maken bij het 60-jarig bestaan van het Drents Schildersgenootschap. Aan die kunstenaarsgroep heb ik een kroniek van een Drents dorp opgehangen.

Wat ik in Otingerzand probeer te vertellen, is dat in Drenthe de neiging bestaat met een nauwe blik volgens vaste patronen te leven. Dat kinderen de fouten van hun ouders herhalen, zonder zich daarvan bewust te zijn. Dat ruzies over geld, over een foute verkering of een verkeerde geloofsovertuiging door de volgende generaties worden overgedaan. Tijdens een verjaardagspartij zei iemand laatst: 'Ze scheiden ook maar raak tegenwoordig'. In zestig jaar is niets veranderd.

In Otingerzand komt een dorpsneger voor, iemand die verantwoordelijkheid neemt en veranderingen doorvoert. Het had niet per se een neger hoeven zijn. Waar het mij om gaat is dat ontwikkelingen in Drenthe altijd door mensen van buitenaf in gang worden gezet. Door Hollanders, door Friezen, Duitsers, Groningers. Het zijn in Drenthe altijd mensen van buiten die nieuwe wegen aanwijzen, die de vinger op de zere plek leggen. Dat was zo, dat is nog steeds zo.

Er wordt veel aan navelstaren gedaan. Drentse schrijvers kijken alleen naar streektaal en denken dat ze belangrijk zijn. Misschien is het over de grens in Duitsland of elders niet anders. Misschien hoort het wel zo. Waar ik in dit boek voor pleit, wat ik zelf als rode draad heb ervaren, is 'kijk naar buiten, luister eens naar een ander'. Je hoeft niet alles over te nemen, neem in ieder geval de moeite er even naar te kijken. Doe er je voordeel mee.

Vorig jaar ben ik gestopt met het schrijven in het Drents. Daar heb ik nul reactie op gekregen. Ik schrijf in de hoop van een paar mensen feedback te krijgen. Dat ze zeggen 'daar waar je over de Drentse volksaard schrijft, sla je de plank mis'. Of iets als 'jij schrijft in de traditie van Roel Reijntjes of Anne de Vries. Zet eens een stap verder'. Maar die reacties komen niet. Ik ben de eerste die in een Drentstalig verhaal een neger heeft opgevoerd, in een grijs verleden, in tijdschrift Roet. Niemand merkte het op.

Mijn uitgever, Het Drentse Boek, heeft nooit gereageerd op mijn besluit. Er zou spoedberaad zijn geweest in Beilen, maar ik heb niets van ze gehoord. Wat natuurlijk ook iets zegt over mijn moeizame verhouding met Het Drentse Boek. Ergens verbaasde het me niet. Er zijn bij Het Drentse Boek titels van mijn hand verschenen waarvan ik nu denk 'waarom hebben jullie dat in godsnaam uitgegeven? Omdat er niks anders was? Hebben jullie ooit iets bekeken?' Ik denk dat het antwoord nee is.

In een interview vertelde de schrijver V.S. Naipaul dat zijn boeken door zijn eigen volk nooit werden gelezen. Hij zei: 'Die mensen lezen helemaal niet, die weten alles al.' In dat interview wordt Naipaul ook gevraagd hoeveel lezers hij nodig heeft. Hij zegt dan: 'acht'. Die acht lezers heb ik inmiddels. Ik stuur ze de boeken die ik nu zelf uitgeef. Als er een andere uitgever opstaat, voor een selectie van wat ik heb gemaakt, dan zou ik dat fantastisch vinden. Maar ik weet de ingang niet.

Van mijn hand heeft een verhaal in Hollands Maandblad gestaan en een in Nieuw Wereldtijdschrift. Meulenhoff heeft een keuze gemaakt uit mijn verhalen met de bedoeling een bundel uit te geven. Toen het zover was, trokken ze de bundel terug omdat geen lezer mij kende. Ik ben in De Avonden geweest, op de radio, tussen 22.00 en 23.00 uur. Daarna is het stil geworden. Onlangs stond Badr Hari in de krant. Je moet blijkbaar iemand in elkaar slaan en een ander jouw boek laten schrijven om een bestseller te krijgen.

Een van de drijfveren voor mijn schrijven, is dat het ordening geeft aan mijn denken. Het maakt mij duidelijk hoe ik tegen de wereld aankijk. Door dat op te schrijven, word ik gedwongen standpunten in te nemen: hoe ga ik ergens mee om? Welbeschouwd is het permanente reflectie. Iemand anders heeft een goeie vriend, ik schrijf alles op. Wat niet wegneemt dat het prettig is als iemand het leest en feedback geeft.

Mijn schrijftempo ligt hoog. Ik heb een innerlijke drang verhalen te schrijven. Het heeft er mee te maken dat ik veel antennes open heb staan, ik pik kennelijk veel signalen op. Om daar ordening in te krijgen, maak ik er een verhaal van. Daar hoeven natuurlijk geen boeken van gemaakt te worden, maar dat Otingerzand hier nu ligt, stelt mij in staat afscheid te nemen van mijn betrokkenheid bij de Drentse identiteit. Dat is klaar - ik hoor mezelf nu liegen.

Individualistisch. Obsessief. Maniakaal. ADHD'er. Bezeten. Het zijn woorden die ik pas de laatste jaren herken. Op de Hogeschool in Leeuwarden waar ik werkte, is wel gezegd 'met jou valt niet samen te werken'. Ik begreep pas dat het door mijn tempo kwam; ik had de dingen klaar voor een ander er over had nagedacht. De laatste jaren heb ik mij in mijn baan zo gemanoeuvreerd dat ik met niemand wat te maken had – ook omdat ik het met mijn ideeën over onderwijs niet kon winnen.

Aan het rijtje kan ik non-sociaal toevoegen. Met vier mensen een gesprek voeren gaat nog. Worden het er meer, dan trek ik me terug. Ik heb nooit overwogen, en zal ook nooit overwegen, naar een psychiater of een psycholoog te gaan om te onderzoeken of ik een afwijking heb en daar dan een etiket op te laten plakken. Want dan ga ik op internet opzoeken wat het is. Dan ga ik mij daar naar gedragen. Door de literatuur, door wat ik gelezen en geschreven heb, heb ik zicht gekregen op wat en hoe ik ben. Enigszins.

Het besef dat literatuur een middel kan zijn om de wereld te begrijpen, is van de laatste jaren. Daarvoor deed ik maar wat. Als ik terugdenk, heb ik lang in een cocon geleefd. Mijn eerste huwelijk was een kopie van dat van mijn ouders. Er was een buitenstaander nodig om mij te laten zien dat de wereld groter was dan Zuidoost-Drenthe. Door het op te schrijven, kreeg ik door waar ik mee bezig was.

Spijt is een zinloze emotie. Als ik iets betreur dan is het dat op mijn twintigste, vijfentwintigste niet iemand voorbij is gekomen die mij bij de oren heeft gepakt. Af en toe geef ik cursussen. Als er dan iemand in zo'n groep zit die ik kan omkeren en na afloop zegt 'godverdomme', dan denk ik 'wat een winst'. Het hoeft er maar een te zijn. Dat raakt me. Mijn vorige schoonvader zei op zijn sterfbed: 'Ik heb altijd timmerman willen zijn'. Hij was boer.

Ik ben er laat achter gekomen dat ik een getalenteerd man ben. Voor ik dood ga, wil ik daar het maximale mee doen. Mezelf leren kennen, daar steeds meer uit halen. Heb ik andere mensen nodig om dat boven water te krijgen, dan zoek ik ze op. Als mensen niks met mij te maken willen hebben, ook goed. Tel uw zegeningen. Carpe Diem. Pluk de dag. Ik ben 64. Het is allemaal meegenomen.

Of mensen op de kop gaan staan of niet, in de literatuur doe ik mij eigen ding. Als ze zeggen 'je schrijft te veel verhalen' of 'je maakt te veel boeken' dan haal ik mijn schouders op. Dan denk ik: 'Dat is mijn ding. Als jij ze niet wilt lezen dan dat is jouw ding.' Als mijn acht lezers morgen tegen mij zeggen: 'Gerard, we weten het nu wel', dan ga ik mooi verder met schrijven. Straks komt de krant. Misschien dat er een stukje in staat. Als er geen stukje in staat: jammer dan.”