Jan van Mersbergen is een van de meest interessante Nederlandse schrijvers van de 21ste eeuw. Dat had Dagblad van het Noorden, mijn krant, in 2007 ook al kunnen roepen, maar dat jaar vergaten we zijn roman Morgen zijn we in Pamplona te bespreken. De tweede gelegenheid deed zich voor in 2011, na de verschijning van Naar de overkant van de nacht, ook toen schoot het er bij in. Daarom nu, met terugwerkende kracht.

In De laatste ontsnapping vertelt Van Mersbergen over twee vaders die met hun zoons een korte vakantie aan de Franse zuidkust doorbrengen. Ze zonnen wat, ze drinken wat en er is een soort feestavond, waar een van de vaders, Ivan, een optreden verzorgt. De volgende dag zijn Ivan en zijn zoon een dagje weg. Net op tijd voor de terugreis keren ze terug.

Aldus samengevat hebben we te maken met een verhaal waarin weinig tot niets gebeurt. Tel daar bij op dat Van Mersbergen (Gorinchem, 1971), net als in zijn vorige boeken, er een sobere schrijfstijl op nahoudt en een laag verteltempo hanteert. Kortom, 'De laatste ontsnapping' biedt niet het geweld en spektakel dat een schrijver hoog in de Bestseller 60 doet belanden.

Toch is de zevende roman van deze schrijver een subliem boek met zinderende momenten. Op de eerste plaats omdat Van Mersbergen waarachtige personages heeft gecreëerd, mannen zonder opsmuk die in zichzelf zijn gekeerd en misschien daardoor over 'n sterk ontwikkeld gevoelsleven beschikken. Op de tweede plaats omdat de afwezigheid van afleiding én het trage tempo de lezer voortstuwt, als kruiend ijs, tot de dooi intreedt.

En op de derde plaats omdat een kleine wereld wordt opgeroepen waarin grote dingen gebeuren, bezien vanuit het perspectief van kleine mensen. Niks geen heldendaden, maar vluchtgedrag om te kunnen overleven en vervolgens wroeging die plaats maakt voor een onontkoombare verantwoordelijkheid. Net als in de carnavalsroman 'Naar de overkant van de nacht' draait het om compassie, overgave en verlossing.

De laatste ontsnapping heeft zeer veel te bieden, op uiteenlopende niveaus. De sleutelzinnen staan op bladzijde 151, als Van Mersbergen een barman twee regeltjes van een 'stenciltje' laat voorlezen: ,,Nu kijken we nog in een wazige spiegel/ maar straks staan we oog in oog.'' Het verzwegen vervolg geven we gratis weg: ,,Nu is mijn kennen nog beperkt, maar straks zal ik volledig kennen, zoals ik zelf gekend ben. Ons resten geloof, hoop en liefde, deze drie, maar de grootste daarvan is de liefde.''

Wat een fijn boek weer.

Boek De laatste ontsnapping Auteur Jan van Mersbergen Uitgever Cossee Prijs 18,90 euro (224 blz.)