En weer is een boek van Frank Westerman een succes. Derde druk, jubelt uitgeverij De Bezige Bij in de advertenties voor Stikvallei. Met daarbij een aanbeveling van Bert Wagendorp die van 'een groot Europees auteur' rept. Waar iets voor te zeggen valt. Eerdere boeken van Westerman werden niet alleen in Nederland, maar ook daarbuiten enthousiast ontvangen én met prijzen beloond.

Vandaar zijn volle agenda. Een greep: dinsdag bezocht  de schrijver Groningen en woensdag staat hij in Beilen. Afgelopen zaterdag stapte hij op het vliegtuig om tijdens het literatuurfestival van Ljubljana de Sloveense vertaling van Dier, bovendier te presenteren, zijn vorige boek. En vrijdagavond stond Westerman onder de preekstoel in het kerkje van Zweeloo.

Daar had hij zicht op zo'n vijftig bezoekers en aan zijn rechterhand een laptop met beamer die beelden van Kameroen op een rolscherm projecteerde. We zagen een Afrikaans kraterlandschap, groener dan groen. We zagen een meer in de mist. Een Nederlandse zendeling en diens als een schoolklas gegroepeerde Afrikaanse zielen. Een luchtfoto van omgevallen koeien. Dode lichamen bij een hutje.

We hoorden Westerman (foto: Jan Anninga) de proloog uit zijn boek voorlezen: een Afrikaanse mythe waarin de idylle van twee volkeren wordt verstoord door een bedrieglijk mensenoffer, waarin sprake is van wraak, massaverdrinking en een python. Daarna bracht hij een nieuwsbericht uit 1986, verspreid door persbureaus, over de raadselachtige sterfte van 'tenminste 1200 mensen die allemaal in hun slaap lijken te zijn gestorven'.

We hoorden hem vertellen dat hij waargebeurde verhalen schrijft. Stikvallei is gebaseerd op geschreven en gesproken bronnen, op interviews, research en onderzoek ter plekke. Waarbij het van belang is te weten dat Stikvallei, misschien wel meer dan zijn vorige boeken, meerdere waarheden bevat. Het boek roept vragen op als 'wat is waar' en 'wat zijn feiten'?

Verhalen zijn sterker dan feiten, betoogde hij hardop denkend. Als we eenmaal een verhaal hebben bedacht, worden feiten ons vaak onwelgevallig. We vormen onze eigen waarheid. Zoiets gebeurde ook in 1989 bij het meer in Kameroen. Na de mysterieuze ramp kwam de lokale bevolking met een waarheid waarin sporen van mythen waren verwerkt. Probeerden christelijke zendelingen op hun beurt de gebeurtenissen in hun religieuze mal te gieten. En buitelden wetenschappers met uiteenlopenden theorieën over elkaar heen, tot ontsteltenis van de Verenigde Naties.

Frank Westerman vond het ge-wel-dig, vertelde hij in Zweeloo. Eerst die apocalyptische ramp, die hem vol verwondering achterliet. Wat was daar gebeurd? Waarom bleven de gebeurtenissen in nevelen gehuld? Daarna, jaren later, het besef dat zich in het gebied rond het meer in Noordwest Kameroen een kiem bevond van hoe oerverhalen ontstaan: uit iets onverklaarbaars, waar vervolgens mensen mee aan de haal gaan, ieder op zijn eigen manier.

Toen vertelde hij dit: "Ik ben in Drenthe opgegroeid met de verhalen van de Bijbel. Tijdens mijn studie aan de universiteit in Wageningen ruilde ik mijn geloof in voor de wetenschap: op de berg Ararat kon domweg geen ark zijn gestrand. Vervolgens werd ik journalist. Een journalist wil verhalen rond krijgen, die kan niet aankomen met onwaarschijnlijkheden. Inmiddels ben ik op het punt aangekomen, dat ik het mooi vind als iets níet zeker weet."

En hij vervolgde: "Over het onkenbare kunnen we wetenschappelijk niets zinnigs zeggen, want het is onkenbaar. Maar we kunnen er wel onze verbeelding op los laten, we kunnen er een verhaal over vertellen. Voor die verhalen zijn personen nodig om ons in te verplaatsen, die ons dingen van een andere kant laten zien en daarbij een beroep doen op onze verbeelding. Als we niet het vermogen hebben daar voor open te staan, empathie, wordt samenleven heel moeilijk."

Dat laatste zou zomaar eens heel waar kunnen zijn.