Jan Glas is blij. Ontzettend blij. Hij staat op Poetry International in Rotterdam, de 44e editie van het meest prestigieuze poëziefestival van Nederland. Als eerste Groningstalige dichter ooit. Geweldig vindt hij het. "Het is goed voor het Gronings en het is goed voor mezelf", zegt hij. "De waardering, de contacten. De aandacht dat er ook in het Gronings poëzie wordt geschreven. Dat het bestaat."

We zitten in de bibliotheek van Groningen. Het is drie maanden nadat hij in Veenhuizen de Dagblad van het Noorden Streektaalprijs ontving voor Dubbel Glas, zijn verzamelde gedichten in het Gronings. Die uitgave – ale gedichten, met foto’s – kan met recht een mijlpaal worden genoemd. Ook omdat Glas (foto: Siese Veenstra), bekroond en bejubeld als de meest moderne streektaaldichter in het Noorden, min of meer is gestopt met het schrijven in het Gronings.

 "Ik wil dingen vertellen die in het Gronings onnatuurlijk klinken", legt hij uit. "Het Gronings is een werktaal. Een taal van gewone mensen. In Als was ze mijn vrouw, mijn Nederlandse debuut, staat een aantal absurde gedichten. Als ik dat absurde in het Gronings zou doen, is het net alsof die taal op een gekunstelde manier wordt gebruikt. In het Gronings kun je niet te gek doen. Het heeft er ook mee te maken dat mijn schrijven gevoed wordt door een omgevingwaar iedereen Nederlands spreekt. De ideeën die ik opdoe moet ik dan voortdurend in het Gronings vertalen. Er sluipt dan iets geforceerds in."

Jan Glas (Uithuizen, 1958) wilde aanvankelijk beeldend kunstenaar worden. En meldde zich aan bij Academie Minerva. Hij ging beelden van hout maken en collages. "Abstract werk met een relatie naar het figuratieve. Planten en gebouwen. Heel, heel in de verte deed het denken aan de collages van Matisse. Maar het ging te traag. Tussen idee en vorm zit veel tijd, en binnen die tijd ontstaan weer andere ideeën. Ik werd er ook somber van. Het mislukte."

Na een sterfgeval in de familie ontstond de behoefte meer met het Gronings te doen dan enkel grappige teksten te schrijven. "Toen heb ik een gedicht over mijn overleden broer geschreven, wat nooit gepubliceerd is. Ik wilde proberen alles in het Gronings uit te drukken wat ik wilde uiten."

Sindsdien leeft Glas in de letteren. Hij publiceerde de bundels De vangers van zummer, Het getal hondje, Zo is t nait goan. Hij leverde bijdragen aan het Rilke-project Sieben Niedersaksisch en verschillende bloemlezingen, was medesamensteller van De 100 mooiste Groningse gedichten en Verrassend Nedersaksisch. Vervulde veel opdrachten. Won alle belangrijke streektaalprijzen.

En hij ontfermde zich over Krödde, het Grunneger tiedschrift. Wat hem n put werk heeft bezorgd. "Het corrigeren is soms onmogelijk. Omdat het Gronings geen spellingsregels kent, alleen een spellingsadvies. Dus ik moet, samen met Geesje Vos, per tekst kijken waar die schrijver vandaan komt, hoe hij het zegt – en dan weet die schrijver het vaak zelf ook niet eens. Je wordt er niet altijd vrolijk van. Maar het gaat mij erom dat die literatuur, die taal, drijvende blijft."

Sinds twee jaar runt Glas een Groningstalig weblog, Webloug, met dagelijks een nieuwsbericht in het Gronings, veelal vertaald uit het Nederlands. "De makke met streektaal is dat je er geen krant in kunt lezen, er is geen radio, geen televisie. Die taal krijgt geen updates. Ik had vandaag voor Webloug een bericht met het woord repetitor. Eigenlijk zou ik het moeten omschrijven, meneer X is degene die repeteert met het koor. Dat doe ik niet meer. Als je nieuws wilt brengen, moet een taal vlot zijn."

Hij pakt Als was zij mijn vrouw erbij en leest regels met woorden als ’domesticeren’ en ’formeren’. "Ik ga dat soort woorden niet naar het Gronings vertalen. Spaigelploatje, ik vind het niet mooi. Er zijn mensen die stroombraifke gebruiken voor e-mailbericht, om de jeugd bij het Gronings te betrekken. Nou, de jeugd slikt nog liever zijn tong in dan dat ie stroombraifke zegt. Niet zeuren, je gebruikt de woorden die er zijn. Alleen een gebruikstaal vult zichzelf aan."

Bij het in ontvangst nemen van de Dagblad van het Noorden Streektaalprijs bedankte hij zijn ouders. "Ik kom heel veel mensen van mijn generatie tegen, opgegroeid in Groningen of Drenthe, en die vinden het jammer dat hun ouders geen streektaal tegen hen gesproken hebben – vanwege de opvatting dat je met een accent niet ver komt in de maatschappij. Ik ben heel blij dat ze mij Gronings geleerd hebben."

Glas ziet zijn gedichten als een voortzetting van zijn beeldend werk, zegt hij. "Ik begon aanvankelijk te schrijven vanuit een idee en dat werd dan een verhaal. Maar om en nabij het gedicht De mooie bakker uit mijn bundel Het getal hondje had ik eerst een zin en dat werd dan later een beeld. Dat is een omdraaiing geweest in mijn manier van werken geweest. Ik heb veel liever dat een verhaal ontstaat, dan dat ik het verhaal al in mijn hoofd heb en dat ik dan daar iets over vertel."

Zijn gedichten ontstaan op een collageachtige manier. "Ik hou van het bijeenbrengen van willekeurige dingen tot een beeld. Het is wachten op een beeld, in die zin ben ik weer terug in de beeldende hoek. De betekenis van een gedicht vind ik niet zo belangrijk, compositie en vorm wel. Het verhaal zit er altijd in, het komt alleen later."

Hij vertelt over een bezoek aan een museum met oude kunst. "Rembrandt, Rubens. Fantastisch. En opeens stond ik tegenover een blauw abstract werk van Yves Klein. Dat ontroerde me heftig. Het schakelde m’n denken uit. Ook als dichter ben ik niet zo geinteresseerd in wat er wordt bedoeld – dat duwt me de kant van beeldende kunst op. Wat ik een mooie regel vind is deze: ’Een indrukwekkend perspectief van bedwang’. Wat het betekent, weet ik niet. Maar het is wel een heel sterke regel."

Het maakt zijn poëzie er niet toegankelijker op. Je vraagt je regelmatig af: waar gaat het over? "Toch pakt het wel", werpt Glas tegen. "Ik hou heel erg van gedichten die blijven zweven, die níet in een begrijpen landen. Fritzi ten Harmsen, Tonnus Oosterhoff. Gedichten die je steeds weer wilt lezen, terwijl je je afvraagt: waarom boeit het me zo? Geboeid zijn vind ik belangrijker dan weten."

"Ik heb altijd voorgelezen aan een gemengd publiek, Gronings en Nederlands", vertelt Glas. "Dan zag ik wel eens de Nederlandse kant van de zaal heel erg zijn best doen de Groningse gedichten te begrijpen. Dan zei ik, om ze gerust te stellen: ’Poëzie is ook je overgeven aan de dingen die je niet begrijpt. Aan de klank, aan het beeld. En dan zag je zo’n zaal tot rust komen. Zo van: ’O ja, we hoeven ook niet alles te snappen’."

Deze week staat hij weer voor een gemengd publiek, Nederlands en internationaal. "In de Groningse literatuur bestaat een glazen plafond waar je niet doorheen komt. Je ziet het bij meer Groningse dichters. Op een gegeven moment stoppen ze. Het heeft te maken met een niveauverschil. Het Nederlands kun je vergelijken met professioneel voetbal, het Gronings met de amateurs. Als je in het amateurvoetbal blijft hangen, word je nooit beter. Ik wil beter worden. Ik wil groeien."

"Ik heb altijd doelen gehad met mijn schrijverij, en die komen allemaal uit", besluit hij. "Ik schreef in het Gronings en ik wilde in 2002 mijn werk in een tijdschrift hebben. Dat werd Krödde. Toen dacht ik: ’Nou wil ik een boek’. Dat gebeurde bij uitgeverij kleine Uil. Ik wilde in de Prinsentuin staan. Ik wilde naar Amsterdam, naar Utrecht, naar Rotterdam. En een van mijn hoogste doelen was dat ik naar Poetry zou gaan."

Bundels en festival

De gedichten van Jan Glas worden uitgegeven door uitgeverij kleine Uil: Dubbel Glas. Ale gedichten (15 euro, 256 blz) en Als was zij mijn vrouw (15 euro, 48 blz.) Poetry International is van 11 tot en met 15 juni in Rotterdam. Zie ook www.poetryinternationalweb.net en webloug.blogspot.nl