BuitenGewoon: Een andere kijk op krimp
7-6-13
Ter gelegenheid van de voltooiing van de Veenvaart richt fotopodium Noorderlicht de tentoonstelling BuitenGewoon in. Daartoe worden zo'n driehonderd foto's langs het koning Willem-Alexanderkanaal opgesteld.
Een
hobbithuisje in het groen. Een in elkaar geflanste boomhut. Een vervallen huis
waarvan het dak is weggeslagen, schimmen die aan bootvluchtelingen doen denken,
een monnik die als reus een dorpje achter zich aan sleept, het lijnenspel van
's werelds grootste veld met zonnepanelen, een jongedame die zich pontificaal
op een zwerfsteen heeft gedrapeerd.
Welkom in de wondere wereld van Noorderlicht, het fotopodium dat al vijftien jaar vanuit Groningen laat zien wat de fotografie wereldwijd vermag: alles tussen vage vlek en haarscherp detail. Nu ook in Zuidoost-Drenthe, waar de voltooiing van de Veenvaart wordt opgeluisterd met de tentoonstelling BuitenGewoon.
"Een nieuw kanaal? Belachelijk in een tijd dat het meeste transport per auto gaat", reageerde directeur Ton Broekhuis toen zijn Noorderlicht werd gepolst 'iets' te doen bij de opening van het koning Willem-Alexanderkanaal. "En het moest ook nog over krimp gaan. Maar het kan ons meestal niet raar genoeg zijn."
Dus hapte Broekhuis toe. Ook omdat het een tentoonstelling in de openlucht betrof, vergelijkbaar met wat zijn podium vorig jaar bij museum Belvedère heeft gedaan. Logistiek lastig, want kwetsbaar, maar bovenalles een uitdaging. "Het mooie van dit project is dat er maar een half A4tje aan ten grondslag heeft gelegen. Er is nog geen drie uur vergaderd alvorens wij los konden."
Met BuitenGewoon wil Noorderlicht een ander idee van krimp gegeven dan de bekende doembeelden van wegtrekkende mensen en lege winkels. "Het graven van een nieuw kanaal is op zich al iets wonderbaarlijks. Het moet leven in de brouwerij brengen, economisch, toeristisch. Dat iemand zoiets verzint, in deze tijd, dat is moedig."
Wim
Melis is samensteller van de tentoonstelling. Hij selecteerde het werk van 25
fotografen. Geen van hen is afkomstig uit het Noorden. "Er zijn heel goede
fotografen in het Noorden", verklaart Melis. "Maar Noorderlicht
opereert mondiaal. De wereld is de bron waar wij uit putten. Wij kijken niet
naar waar een fotograaf vandaan komt. Wij kijken naar de beste foto's."
Samen met historische beelden uit het Drents Archief worden de gekozen foto's gepresenteerd in zeven thema's. Ieder mens kijkt anders, zegt Melis. "De een kijkt snel, de ander esthetisch. Wij van Noorderlicht zijn erg van de inhoud, het gaat ons niet om mooie plaatjes. Wij geloven dat de foto's die wij tonen sterk genoeg zijn om de kern over te brengen van wat de fotograaf wil laten zien."
Zo heeft de Finse fotograaf/installatiekunstenaar Ikka Halso steigers om bomen gebouwd en een uitgegraven boomstronk onder een afdakje geplaatst. "Een analogie met hoe in de stad gebouwen in verval in de steigers worden gezet en opgeknapt. Hier gaan we de natuur restaureren," duidt Melis. Zelfde thema: Christian Diehl uit Duitsland heeft een vierkante meter weiland afgegraven en vervolgens zijn vondsten gefotografeerd.
Aan de hand van een speciale uitgave van tijdschrift Noorderbreedte, die als catalogus dient, neemt Melis de tentoonstelling door. "Dit verwijst naar een vrijheid in denken", doceert hij bij een foto waarop vijf witte wieven rond een ven lijken te dwalen. Maar ook absurdistisch werk, zoals van Nicolas Kahn en Richard Selesnick. "Die hebben een fictief theatergezelschap gefotografeerd in een leeg landschap. Theater zonder publiek."
De
liefde voor water wordt behandeld. En de cultivering van energie: waterkracht,
zonnepanelen. Vreemd genoeg geen windmolens, terwijl die juist actueel zijn
vanwege het geplande park in het Rundeveen. "Ik had graag windmolens
gehad", verklaart Melis met een lachje. "Maar ik kon geen goede
foto's vinden."
Fascinerend is het thema 'Terug naar de natuur'. Taj Forer legde vast hoe een groep Amerikanen in het midden van niets volgens de ideeën van Rudolf Steiner probeert te leven. Sylvana Lansu toont hoe in de Spaanse Pyreneeën een verlaten dorp wordt bevolkt door mensen die zijn uitgekeken op het materialisme. Daan Zuijderwijk en Maaike Vergouwe hoe bij Amsterdam een afgegraven veenlandschap is teruggegeven aan de natuur.
Uiteraard komt ook het vertrouwde beeld van de krimp aan de orde. Melis selecteerde onder meer werk van Tamás Pácza die naar Roemenië terugreisde en zag hoe de vrouwen uit zijn verlaten geboortestreek oude vrouwtjes waren geworden. Op foto's van Claudio Hils die de Duitse plattelandsregio Zwaben bezocht zie we dat de tractor in onbruik is geraakt en dat forenzen de leegte vullen.
"Krimp is een wereldwijd fenomeen," besluit samensteller Melis. "Noorderlicht heeft een keer eerder aandacht besteed aan de ellende die het oplevert. Voor BuitenGewoon kiezen we niet voor die ellende, maar hoe je met krimp kunt omgaan: andere manieren, andere verbeeldingen, de nieuwe kansen."
Tijdschrift en tentoonstelling
De tentoonstelling BuitenGewoon is opgesteld in een zes kilometer lange route op diverse plekken langs het Koning Willem-Alexanderkanaal. De route is te varen, te lopen en te fietsen. De route kent geen vast startpunt en is 24 uur per dag te bezoeken. Gratis. Zie ook www.veenvaart.nl en www.noorderlicht.com. Ter gelegenheid van BuitenGewoon verschijnt een speciale editie van tijdschrift Noorderbreedte, als catalogus bij het project.