Fotopodium Noorderlicht uit Groningen gaat een bijdrage leveren aan de voltooiïng van de Veenvaart, de vaarroute die Erica met Ter Apel verbindt. Daartoe worden langs het nieuwe koning Willem-Alexanderkanaal (KWAK), verspreid over zes kilometer, foto's geëxposeerd van vijfentwintig fotografen uit binnen- en buitenland.

Onder de noemer BuitenGewoon leggen de fotografen verbanden met het verleden, heden en toekomst van de Veenkoloniën. Vertrekpunt is de vraag hoe het platteland in tijden van krimp opnieuw gewaardeerd kan worden. Het werk van de fotografen, onder wie Algis Griscevicius uit Letland (foto), laat zien hoe elders in de wereld in rurale gebieden wordt omgegaan met economische veranderingen, natuurbeleving en bevolkingskrimp.

De foto's worden opgesteld langs het kanaal en in oude platbodems die gebruikt werden voor het transport van turf. De tentoonstelling omvat tevens foto's uit het Drents Archief, gemaakt in de periode toen nog turf werd gestoken. BuitenGewoon gaat gepaard met een speciale catalogus-editie van tijdschrift Noorderbreedte, met teksten van onder anderen Marcel Möring en Herman Sandman.

Het Koning Willem-Alexanderkanaal is zes kilometer lang en verbindt de Bladderswijk bij Oranjedorp met het Scholtenskanaal bij Klazienaveen. Het kanaal wordt 8 juni geopend en is het sluitstuk van een project dat de pleziervaart in Drenthe een impuls moet geven. De nieuwe waterverbinding maakt het mogelijk om vanuit Drenthe naar Groningen en Duitsland te varen, en vice versa.

Zie ook www.veenvaart.nl en www.noorderlicht.com

Joost Oomen (foto: Henkx) heeft kleine pretoogjes. "De hele nacht niet geslapen", zegt hij ter verklaring. "Ik mocht optreden tijdens de Nacht van de Vluchteling, een wandeling van 40 kilometer door het donker. Ik zou op een aantal plekken gedichten voordragen. Daar zaten die wandelaars natuurlijk niet op te wachten. Die wilden wandelen. Een beetje mislukt dus. En na afloop niet eens bier. Maar wel een avontuur."

Drie maanden is Joost Oomen nu stadsdichter van Groningen, de jongste en meest onstuimige en levenslustige ooit. Hij heeft zijn studie afgebroken. Was dat wel zo verstandig? "M'n moeder vindt van niet. Ik heb m'n bachelor gehaald, en m'n scriptie over Dichters uit Epibreren is ingeleverd. Lucebert en Campert deden het ook zo. Die hebben ook geen universitaire opleiding voltooid. Sinds ik stadsdichter ben, leef ik van de poëzie. "

We zitten in de bibliotheek van Groningen, de plek waar hij spreekuur houdt. Het stadsdichterschap bevalt prima, zegt Oomen. "Laatst mijn eerste Eenzame Uitvaart gehad. Een man was overleden aan een overdosis. Ruzie met zijn ouders, zijn vriendin kon niet uit Spanje weg vanwege haar 30 katten. Een heel gedoe. Wil ik mijn gedicht voordragen, komt er ineens een broer uit Pekela met aanhang opdagen."

Het schrijven van een uitvaartgedicht had veel moeite gekost. "Probleem bij een junk is dat de verslaving de persoonlijkheid overneemt. En ik wilde beslist geen gedicht over heroïne schrijven – ik moest het doen met Spanje en die katten. Tijdens de uitvaart vertelde iemand dat het zo'n goede stucer geweest was. En ze draaide Rollin in the deep van Adele en iets Amy Whinehouse. Wat mij niet gepast leek bij een iemand aan een overdosis is overleden "

Bij zijn aantreden vertelde Oomen dat hij graag een tijd dichter op locatie zou willen zijn. Nu is hij af en toe ziekenhuisdichter. "En als het lukt daarna nog bij de politie en brandweer, als dichter van de hulpdiensten." Hij vertelde ook dat hij zich wil inspannen voor jongere dichters in Groningen. "Want de oude garde zit er niet op te wachten dat iemand van 23 jaar ze vraagt om dit of dat te doen."

Nieuwe mogelijkheden verkennen, vers bloed laten stromen – daar gaat het Oomen (De Bilt, 1990) om. Fameus zijn z'n avondjes Kantoorpoëzie, ongeregelde bijeenkomsten op de grens van wat kan en mag, waar soms wel honderdvijftig man op afkomt, veelal jongeren. Of ze daar op het gemeentehuis blij mee zijn? "Na Stefan Nieuwenhuis zal het wennen zijn, Stefan kon de dingen goed regelen. Maar zijn voorganger, Anneke Claus, ging ook haar eigen gang."

Oomen wil Groningen onder de aandacht brengen als een stad waar iets bruisends gaande is. "Daarom wil ik met jonge Groninger dichters het land in. Niet alleen rondhangen bij café Marleen. Maar op tournee, net zoals bandjes dat doen. Daar leer je van. Het komt je voordracht ten goede, je leert mensen kennen die met poëzie bezig zijn, je leert hoe je optredens moet regelen, je leert netwerken, opdrachten verwerven."

Wat betreft dat laatste, op dit moment schrijft Oomen in opdracht van festival Dichters in de Prinsentuin aan het project Van Groningen tot Novgorod. In juli kruipt hij in de huid van de denker Rudolf Agricola (1444 – 1484) uit Baflo. "Agricola was een kleurrijk figuur. Hij schreef een tof boek over dialectiek en maakt voor zijn tijd verre reizen. We laten hem een denkbeeldige reis maken langs de Hanzesteden tot in Rusland aan toe."

Oomen belooft een parade waarbij het publiek vanuit de Prinsentuin naar de Martinikerk wandelt en onderweg dichters ontmoet en muziek kan luisteren. Kunstenares Geartsje van der Zee ontwerpt een mobiel decor, de musici kent Oomen van een project dat hij vorig jaar deed tijdens het Peter de Grote-festival, de dichters worden uit het buitenland ingevlogen. "Het wordt megalomaan."

En daarna? Nog meer gedichten schrijven, nog meer optreden? "Ja, dat. Maar ik wil daarnaast meer proza gaan schrijven", zegt Oomen. "Ik schrijf nu al columns voor OOG Radio, maar denk aan een roman waarin ik mijn ervaringen als dichter wil verwerken. Een dichter is een toestand. En wat er ook allemaal nog op mijn pad komt – optredens, romans – ik hoop dat het blijvende toestand is."

Silo Passage 7

Van Joost Oomen zijn tot dusver twee bundels verschenen: Vliegenierswonden en De Stort. Morgen treedt hij op tijdens Silo Passage 7, samen met Willem Jan van Wijk, Meindert Talma, Bill Mensema, Tjitse Hofman, Pauline Sparreboom en Tanja de Haan. Plaats Griffeweg 4 in Groningen. Aanvang 20.30 uur. Entree is vijf euro.

Ter gelegenheid van het Nederland-Ruslandjaar lees ik voor Dagblad van het Noorden klassiekers uit de Russische literatuur – van vroeger tot nu. Aflevering 3: In anderhalve kamer van Joseph Brodsky.

Kun je boeken van Russen die niet in Rusland wonen en niet in het Russisch geschreven zijn tot de Russische literatuur rekenen? Nobelprijswinnaar Joseph Brodsky werd in 1940 in het toenmalige Leningrad geboren, werd in 1972 door Leonid Brezjnev uitgewezen en emigreerde naar de Verenigde Staten waar hij vijf jaar later het staatsburgerschap verwierf.

Zijn gedichten schreef hij in het Russisch, zijn essays in het Engels. De drie 'autobiografische novellen' die tezamen In anderhalve kamer vormen, behoren tot zijn essayistische werk. Welbeschouwd is hier geen sprake van een 'klassieker', het is de vraag of Brodsky wel zoiets als 'een klassieker' heeft geschreven. In anderhalve kamer is vooral een introductie tot een virtuoos schrijver waar je een leven lang plezier aan kunt beleven.

Brodsky's verhouding tot Rusland was gecompliceerd. Hij schrijft: "Dat land met zijn schitterende geïnflecteerde taal die in staat is om de subtielste schakeringen van de menselijke ziel uit te drukken, met een onvoorstelbare ethische gevoeligheid (een gunstig gevolg van een overigens tragische geschiedenis), had in zich een cultureel, spiritueel paradijs te worden, een uitverkoren beschavingswerktuig. In plaats daarvan werd het een saaie hel, met een aftands materialistisch dogma en zielig consumptief gescharrel."

Waarbij het goed is te weten dat Brodsky joods was en zich niet kon voegen naar het Sovjet-regime. Dat hem in 1964 tot vijf jaar dwangarbeid veroordeelde wegens parasitisme, het niet hebben van een vaste baan – kom daar nog maar eens om. Hij had toen een aantal gedichten gepubliceerd die niet zozeer anti-Sovjet waren als wel van een onafhankelijke, scherpzinnige geest getuigden. Brodsky kon en wilde geen slaaf zijn, zo moeten we het samenvatten.

In anderhalve kamer laat overtuigend zien waar hij voor stond, als mens, denker en schrijver. In de eerste novelle beschrijft hij zijn verhouding tot de Sovjet-samenleving, in de tweede zijn liefde voor taal en literatuur en in de derde de jaren bij zijn ouders. Die laatste novelle, het titelstuk, is hartverscheurend. Brodsky vindt hier woorden voor de tragiek van ouders, die werden terneergedrukt door 'het systeem' en dus door het leven. En geeft als banneling lucht aan een universeel gevoel van ontheemding:

"In wisselende mate begeert ieder kind de volwassenheid en hunkert het ernaar uit zijn huis weg te gaan, weg uit zijn beklemmende nest. Weg! Op naar het echte leven. De wijde wereld tegemoet. Op naar een zelfstandig bestaan. (…) Dan, op een dag, als het zijn nieuwe werkelijkheid beheerst, als het zijn zelfstandige bestaan vorm heeft gegeven, verneemt het plotseling dat het oude nest is verdwenen, dat degenen die hem het leven hebben geschonken dood zijn. Op die dag voelt het zich een gevolg dat opeens geen oorzaak meer heeft."

Boek In anderhalve kamer Auteur Joseph Brodsky Uitgever De Bezige Bij Prijs antiquarisch verkrijgbaar (122 blz.)

Bij het Centrum Beeldende Kunst Emmen is tot eind juni een tentoonstelling met werk te zien van twee in Amsterdam woonachtige kunstenaars, Suzan Drummen en Anneke Walvoort. Dat is even wennen na het bonte spektakel van de afgelopen periode, toen in De Fabriek aan de Ermerweg Werkplaats Emmen was te zien, het overzicht van de professionele beeldend kunstenaars uit Emmen.

Dat wennen geldt vooral het ingetogen werk van Walvoort. Wat heet ingetogen? Op haar schilderijen zie je bijna niets. Pas na enig turen, als de vlekken op het netvlies zijn weggetrokken en het bloed is gedaald, blijkt ze laag over laag een zacht-rode gloed op wit te hebben aangebracht. Walvoort laat ook piezoprints, een serie potloodtekeningen en een video zien, sterk conceptueel spul van het verstilde, minimale soort.

Van Suzan Drummen worden twee vloerinstallaties, een serie foto's en een vitrine getoond waarin de objecten uitgesteld liggen die ze heeft gefotografeerd: leeggelopen ballonnen, versierd met beschilderde stof. Vooral de vloerinstallaties hebben een sterk decoratief karakter; zandstrooien anno 2013. Het zijn mozaïeken opgebouwd uit gekleurde glaselementen die al spiegelend een caleidoscopisch effect sorteren.

Voor wie dat allemaal te ongrijpbaar is – wat willen Drummen en Walvoort ons eigenlijk vertellen? – is in de bovenzaal werk te zien van cursisten van Edith Stoel uit Klijndijk. Een verrassende opstelling, omdat in het werk van leerlingen heel duidelijk de hand van de meester kan worden gezien en omdat het niveau aanzienlijk hoger ligt dan dat wat doorgaans door de leden van de Amateur Kunstenaars Emmen (A.K.E.) wordt gepresenteerd.

Te zien tot en met 30 juni van wo t/m zo tussen 13.00 en 17.00 uur. Ermerweg 88b Emmen. Met op 16 juni om 11.30 uur een kunstenaarsgesprek met Suzan Drummen en Anneke Walvoort. Zie ook www.cbkemmen.nl

Jacob Israël de Haan (1881 – 1924) krijgt een eerbetoon in zijn geboorteplaats Smilde. Initiatiefnemer Rense Sinkgraven wil daarmee stilstaan bij wat hij noemt 'een zeer bijzonder schrijver en moedig activist'. De Haan is vooral bekend van roman Pijpelijntjes (1904) waarin een homo-erotische relatie wordt beschreven, en de dichtbundel Kwatrijnen (1924). Het eerbetoon, waar ook de Smildeger dichter Mischa van Huijstee aan meewerkt, moet leiden tot de plaatsing van een gedenksteen op 30 juni 2014. Dan is het 90 jaar geleden dat De Haan in Israël werd vermoord door een zionist. Hij heeft kort aan de Tramweg in Smilde gewoond en is de broer van de schrijfster Carrie van Bruggen.

In het dorpshuis aan het Noorderdiep van Nieuw-Buinen gaat zaterdag Iemandsland van start, een cultureel meerjarenproject van Bert Hadders en Carmen Schilstra met culturele activiteiten in de Veenkoloniën. Eerste wapenfeit is een gelijknamige fototentoonstelling waarin Robert van der Molen zijn visie geeft op het uitgestrekte gebied, zoals op Drouwenermond (foto). "Een dramatisch landschap met een heel eigen verhaal. Ik heb ervaren dat de kracht van eenvoud soms zowel confronterend als geruststellend tegelijk is", aldus Van der Molen. In de maanden die volgen, worden middels exposities, muziek, theater en beeldende kunst verhalen van de bewoners van de Veenkoloniën verteld. Zie ook www.iemandsland.com  

Het lijkt gedaan met de Traverse in Emmen. De loopbrug wordt geheel gesloopt nu het nieuwe centrumplein wordt gebouwd naar de ideeën van Latz + Partner (zie foto onder). RTV Drenthe maakt op haar site bekend dat zowel het publiek als de rest van de jury een voorkeur heeft voor het ontwerp van het Duitse bureau.

De loopbrug heeft bijna vijftien jaar als verbinding gediend tussen de uitbreiding van het Dierenpark op de Es en het centrum van Emmen; bouwkosten destijds 15 miljoen euro. Met de keuze voor het ontwerp van Latz + Partner zal overigens de skatebaan naar het plein tussen het nieuwe dierenpark en winkelcentrum de Weiert verhuizen en ontstaat een open, natuurlijke verbinding met de Es.

Vandaag meldt Dagblad van het Noorden dat het plan van Latz + Partner nog op een aantal punten kan worden aangepast. Bijvoorbeeld om een plek te creeren voor een Toeristisch Info Punt. Volgens wethouder Ton Sleeking wordt daarbij ook gekeken of een deel van de Traverse een rol kan spelen.