De Drentse Veenkoloniën herbergen een reusachtige telescoop, kortweg Lofar. Je moet het weten om het te kunnen zien, maar tussen Buinen en Exloo zijn door ASTRON, het instituut voor radio-astronomie in Nederland, her en der in het landschap sensoren geplaatst waarmee signalen uit de ruimte worden ontvangen. Die worden vervolgens via een glasvezelkabel naar computers in Groningen gestuurd waar ze worden bestudeerd.

Ik leg het zo eenvoudig mogelijk uit, anders begrijp ik het zelf ook niet.

Zaterdag werd in het gebied een excursie gehouden op initiatief van de Lofar-tafel, een club die van mening is dat het project meer bekendheid verdient. Al was het alleen maar omdat het nooit eerder is voorgekomen dat zo'n grote telescoop in Nederland is gebouwd. Maar ook om duidelijk te maken dat in het Veenkoloniaal gebied meer gaande is dan grootschalige akkerbouw, krimp, werkloosheid en gedoe om windmolens.

De excursie werd gegeven door gidsen in opleiding. Allemaal vrijwilligers die om uiteenlopende reden geïnteresseerd zijn in het Lofar-project. Voor de een gaat het om het landschap, voor de ander om de techniek. Gegeven is dat astronomie en natuurontwikkeling hier hand in hand gaan, dat terwijl de vogel- en visstand wordt beheerd doodleuk in de ruimte wordt gezocht naar echo's van de oerknal en wat dat ook allemaal mogen betekenen.
De reuzentelescoop zag er bedrieglijk eenvoudig uit. We zagen een stuk betongaas waaruit een pvc-buis leek te groeien waarop een te grote dop was geplaatst. We zagen doucheleidingen en draden. We zagen ook een podium: een verhoging van zwart plastic. Allemaal heel wonderbaarlijk. Het was nauwelijks voor te stellen dat met deze alledaagse materialen signalen over het ontstaan van het heelal konden worden opgevangen.

Bewijzen werden tijdens de excursie ook niet geleverd. Maar we geloofden het. Ons werd verteld dat dit nog maar een proefproject is. Dat in Zuid-Afrika en Australië wordt gewerkt aan een nog veel grotere opstelling waarmee kennis vergaard kan worden over de periode ná de oerknal, over Het Grote Zwarte Gat.

En we keken naar laaghangende bewolking in een hemelsblauwe lucht. We hoorden vogels. We zagen de kanalen en beken. We werden gewezen op een overvliegende kraanvogel. De wetenschap staat voor niets.