Jeugdboekenschrijver? Tonke Dragt doet niet aan leeftijd. Alle lezers zijn gelijk, en we zijn allemaal kinderen. Dus scheer je weg met de aanduiding jeugdboek. En kom ook niet vragen om een biografie. Niet zolang ze nog leeft. Joukje Akveld en Annemarie Terhell bedachten een andere oplossing om de schrijfster – 82 jaar – in de schijnwerpers te houden: ABC Dragt. De werelden van Tonke Dragt.

Het heeft wel iets weg van een encyclopedie of 'app', het boek van Akveld en Terhell. Je kunt halverwege beginnen en van daaruit Tonke Dragt en haar werk beter leren kennen. Via afbeeldingen, via lemma's opgebouwd uit gesprekken, uit herinneringen en na lezing van haar boeken. Vooruit. Achteruit. Voor wie dat allemaal veel te vrij is, is er een handzaam systeem beschikbaar: het alom vertrouwde alfabet. Waarbij iedere letter 'iets' vertelt over een zeldzaam veelzijdig schrijfster.

Neem bijvoorbeeld de letter 'B'. Die voor De brief aan de koning had kunnen staan, haar meest gelezen boek over de queeste van Tiuri. Bekroond met de Prijs voor het Kinderboek van 1963 én de Griffel der Griffels van 2004. Maar bij Akveld en Terhell verwijst de 'B' naar Batavia. Waar Dragt in 1930 werd geboren en op 12-jarige leeftijd door de Japanners in een kamp werd gestopt. Waar ze begon te schrijven en te tekenen. "De enige manier om aan de ellende van het kamp te ontsnappen."

En dan komt het mooie aan ABC Dragt. De werelden van Tonke Dragt. Akveld en Terhell laten in hun boek doodleuk nóg drie B's volgen: Boot (over de reis van Dragt naar Nederland), Bibliotheek (over haar lievelingsboeken) en de Blauwe Boekanier (de zeerover uit het gelijknamige boek). Waarmee de regels van het abc-boek overboord worden gekieperd. Dit geheel in de geest van Tonke Dragt. Die dol is op systemen, maar dan vooral als ze de systemen naar haar hand kan zetten.

Bij de 'I' had interview kunnen staan. Ware het niet dat Dragt zich vrijwel nooit laat interviewen. Akveld en Terhell hebben er lang over gedaan het vertrouwen van de schrijfster te winnen, wapperend met een fraai nawoord van Akveld in de filmeditie van De brief aan aan de koning. De eerste ontmoeting tussen auteurs en hoofdpersoon vond nog plaats in een neutraal restaurant. Daarna was het ijs gebroken.

Thuis, bij de alleenstaande Dragt, troffen de twee auteurs een woning vol papier aan. Een goudmijn waarin Dragt als enige de verborgen gangen kent. Tekeningen in die map, collages hier, brieven daar. Haar geest is nog altijd messcherp, bemerkten Akveld en Terhell. Ze volgt alles, via televisie. Corresponderen doet ze op papier, in een ongewild geheimschrift.

De 'A' had over artrose kunnen gaan. Door een gewrichtsaandoening kan de voormalige lerares tekenen niet meer wat ze ooit kon. Zelfs signeren zit er niet meer in. Zodat ze bij de presentatie van ABC Dragt eerder deze maand nogal wat jonge handtekeningenjagers moest teleurstellen. Nu staat de 'A' voor Andere werelden. Een slimme keuze daar de boeken van Dragt in verleden en toekomst spelen, in andere ruimtetijden zelfs.

Tonke Dragt behoort zowel tot alfa's als de bèta's. Ze schreef zowel sprookjes (Wat niemand weet, 2007) als sciencefiction (Torenhoog en mijlenbreed, 1969). Vandaar dat de 'J' een lemma over de jonkvrouw heeft opgeleverd, en met de 'R' wordt stilgestaan bij Robotica, oftewel bij de leer van de robot, naar aanleiding van boeken als De robot van de rommelmarkt (1967) en Ogen van tijgers (1982).

Het knappe is dat de boeken van Dragt qua taal nauwelijks verouderd zijn, zegt Akveld. Vergelijk haar werk eens met dat van Miep Diekmann, om nog iemand van de oude garde te noemen. En kijk naar hoe uitgeverij Leopold met haar titels omgaat. Samen met het werk van Jan Terlouw, die andere grootheid uit de gouden tijd van het Nederlandse jeugdboek, leeft het oeuvre van Dragt nog volop.

Tot slot de 'Z', in ABC Dragt verwijzend naar het tweeluik Zeeën van tijd. Waarvan De weg naar de cel vooralsnog onvoltooid is. Eén van de 10.000 dingen die nog geschreven moeten worden en waarbij een belangrijke rol is weggelegd voor de Januaraanse Ambassade. Het grootse bouwwerk waarin alles uit het leven van Dragt samenkomt. De schuilplaats waar je naartoe kunt vluchten als je nergens anders meer terug komt. Zie daarvoor ook haar boek De andere kant van de deur uit 1992. Of om te beginnen de letter 'J' .

Boek ABC Dragt. De werelden van Tonke Dragt Auteurs Joukje Akveld en Annemarie Terhell Vormgeving Tessa van der Waals en Nanja Toebak Uitgever Leopold Prijs 22,50 euro (190 blz.)