Volgens de meest recente berichten mogen we in november – eindelijk – het derde deel van de Gerard Reve-biografie verwachten. Uitgeverij Van Oorschot denkt dat Joop Schafthuizen, de erfgenaam van Reve (1923 - 2006), juridisch te zwak staat om het slot van de levensbeschrijving tegen te houden. Het laatste dat we van Schafthuizen mochten vernemen, was dat deze zich niet gewonnen wilde geven.

Wat was ook weer het bezwaar van 'Matroos Vos' tegen deel 3? Eerst zou het om een ontoelaatbaar gebruik van citaten gaan. Later heette het dat biograaf Nop Maas een te kwetsend beeld zou schetsen van een relatie die alleen maar om erotiek, drank en geld draaide.

Dat laatste zou heel goed kunnen. Schafthuizen heeft zijn imago niet mee. En de indruk die we van de laatste jaren van Reve hebben gekregen, liegt er ook niet om. Lees daarvoor Avonden op het landgoed. Op reis met Gerard Reve, waarin Erwin Mortier een ontluisterend beeld schetst van een schrijver die zijn normbesef is kwijtgeraakt.

Het net verschenen Ons leven met Reve maakt het er niet beter op. Willem van Albada (Teigetje) en Henk van Manen (Woelrat) beschrijven hierin de jaren die zij tussen 1963 en 1974 met Reve doorbrachten – door Nop Maas de rampjaren genoemd. Twee jaar geleden publiceerden ze al een fotoboek. Aanleiding voor een nieuwe uitgave is de begrafenis van Reve in 2006. Van Albada en Van Manen waren niet uitgenodigd, mochten de kerk niet in en moesten afscheid nemen bij een kruisbeeld op het kerkhof.

In het slothoofdstuk lezen we hoe ze over Schafthuizen denken. Ze noemen hem niet bij naam, maar hebben het over 'zijn plat pratende Nieuwe Vriend'. "Vroeger verafschuwde en minachtte Gerard plat pratende mensen", schrijven ze over hun laatste bezoek, in 1987 in België. Daags daarna krijgen ze de Nieuwe Vriend aan de telefoon. "Hij roept dingen als vuile slijmerd en braakt nog veel meer van dat soort beledigingen uit, ons verwijtend dat we erop uit zijn hem Gerard af te nemen."

Dat is even triest als lachwekkend. Alsof Reve zich ooit liet sturen. Alsof er niets was voorgevallen tussen de schrijver en zijn exen. Normale mensen bestaan niet, hield hij zijn lezers altijd voor. Ons leven met Reve maakt duidelijk dat onmogelijke mensen wel bestaan. Of zachter gesteld: mensen met wie eigenlijk niet samen valt te leven, omdat ze met anderen geen rekening kunnen of willen houden.

Van Albada/Teigetje, verteller in dit chronologische boek vol gedetailleerde anekdotes en foto's, ontdekt Reve in 1963 via een recensie. Hij maakt een afspraak en biedt zich min of meer aan. Vervolgens ontstaat een stabiele, maar open relatie, waarin het een komen en gaan is van andere liefdesvrienden. Van Manen/Woelrat stapt in 1968 beider levens binnen, na het zien van een televisieprogramma.

Dat Reve veel drinkt, heeft Van Albada al snel door: "Als wij pas samen zijn, drinkt hij een liter jenever per dag. Later gaat hij geleidelijk over naar vier flessen rode wijn per dag." In Greonterp, waar een huisje wordt gekocht, komt Reves voorliefde voor clichés, dubbelzinnigheden en scabreuze grappen ten volle aan het licht. Van Albada vult er een speciaal hoofdstuk mee. Om de slapeloosheid van Reve te bestrijden maakt hij chloraalhydraat. Als hij het bed verschoont, moppert Reve over de schone lakens. Allemaal nog heel onschuldig.

Zorgelijk wordt het als Van Albada in Friesland ziek wordt en dreigt te stikken door wat later een abces in de keel blijkt te zijn. Reve ziet het niet, of wenst het niet te zien; zijn belangstelling gaat uit naar cafés en drank. Het succes van Op weg naar het einde en Nader tot u stijgt hem naar het hoofd, merkt Van Albada. "Zoals het vaker gaat bij een selfmade man denkt hij opeens overal verstand van te hebben. Hij wordt niet alleen doordrammerig, maar begint ook te geloven dat hij alles veel beter weet en kan dan ik."

In 1966 – het jaar van het Ezelsproces – volgt het beroemde delirium in de trein, waarna Reve in het ziekenhuis in Assen wordt opgenomen. Vanaf dat moment wordt het schrijven moeilijk en begint het zoeken naar het ideale onderkomen. Van Albada heeft zijn studie dan al opgegeven, hij wil pottenbakker worden. Later worden met Van Manen Nederland en Frankrijk doorkruist, waarbij behalve Friesland ook Veenendaal een pleisterplaats wordt. En daar gaat het serieus mis.

Terwijl de dolende en metselende Reve, drinkend en raaskallend, steeds meer zijn eigen plan trekt, komen Teigetje en Woelrat tot elkaar. Reve blijkt het egocentrisme te ver voorbij. De tussenkomst van Guus van Bladel uit Weert, een bewonderaar van Reve, versnelt de verwijdering. Van Albada en Van Manen besluiten samen een bedrijf te beginnen, Reve is niet geïnteresseerd. "In Weert zit hij met walging en tegenzin", schrijft Van Albada vlak voor de definitieve breuk in 1974. "De stad begint hem tegen te staan en Guus begint hem op zijn zenuwen te werken. Maar waar moet hij heen?"

Het wordt uiteindelijk Frankrijk, waar hij vanaf 1975 gaat samenwonen met Joop Schafthuizen.

Willen we dit weten over een van onze grootste schrijvers? Het geruzie en getob, het komen en gaan van minnaars, de toenemende gekte, het sociale onvermogen? Wanneer gaat de belangstelling voor literatuur over in voyeurisme en leedvermaak waar de roddelindustrie zijn bestaan aan dankt? Het leest lekker weg, Ons leven met Reve, en er valt hier en daar ook wat te lachen. Het boek is met zorg gemaakt, af en toe vilein, aanstellerig en schijnheilig, zoals persoonlijke herinneringen dat nu eenmaal soms zijn. En het bevat weetjes, zoals de 'onthulling' dat Reve soms de Kronkels van Carmiggelt schreef.

Enfin, schrijver dezes wil het weten. Vooral omdat Reve, meer dan welke Nederlandse schrijver ook, zich in zijn werk en tijdens optredens zo open en bloot heeft opgesteld. Zijn angsten, lusten, rabiate ideeën en zelfs zijn stoelgang hield hij niet verborgen. Behalve zijn literaire werk, en zijn brieven, maakte ook dat hem uiterst leerzaam, boeiend en interessant. In het geval van Reve is niet alleen de voorkant, maar ook de achterkant van een schrijversleven de moeite waard.

Boek Ons leven met Reve Auteurs Teigetje en Woelrat Uitgeverij Balans Prijs 24,50 euro (320 blz.)