Vijf jaar na zijn overlijden is van Jean Dulieu een grote overzichtstentoonstelling te zien in het Nederlands Stripmuseum in Groningen. Met uiteraard veel aandacht voor de creatie die hem beroemd maakte: Paulus de Boskabouter. Maar de verrassing zit in het andere werk.

Drukte in het Nederlands Stripmuseum. Met dank aan het weer, dat hele gezinnen naar de Westerhaven in Groningen heeft gedreven. Maar ook dankzij Maarten de Meulder uit Assen, die zich op de bovenste etage mocht uitleven op de nalatenschap van Jan van Oort, beter bekend als Jean Dulieu, bedenker van Paulus de Boskabouter.

Van Oort (1921 – 2006) wilde tekenaar worden, maar moest van zijn ouders de muziek in. "Daar was meer geld mee te verdienen", vertelt De Meulder tijdens een rondleiding in het museum. "In de Tweede Wereldoorlog wordt hij tweede violist bij het Concertgebouw Orkest, maar al die tijd blijft hij tekenen, bijvoorbeeld de dirigent. Die tekeningen biedt hij aan bij dagblad Het Vrije Volk waar ze bij recensies worden geplaatst."

De ingang bij Het Vrije Volk blijkt cruciaal; Van Oort kan er onder het pseudoniem Jean Dulieu zijn creatie Paulus kwijt, een kaboutertje dat hij aanvankelijk had bedacht als bindend figuur in een prentenboek over de natuur. Er groeit een krantenstrip uit die tot 1957 zal lopen en Van Oort/Dulieu geld oplevert om zich, op Terschelling, volledig te concentreren op zijn fantasiewereld.

Hij bedenkt poppenkastvoorstellingen rond Paulus, die door Het Vrije Volk als marketing-middel worden omarmd en Dulieu een auto voor tournees opleveren. Later volgen radiohoorspelen voor de Vara, die Paulus een nog groter publiek bezorgen. Dulieu is zeer productief. Behalve voor de krant en de radio, werkt hij voor tijdschriften (Kris Kras, Eva, Margriet), pionieert hij met kindertelevisie (Koning Noppie), verschijnen er boeken van zijn hand, en vervaardigt hij reclamemateriaal (Albert Heijn).

"Iedere dag was hij met een schetsboekje in de weer. Bijna zijn leven lang", vertelt De Meulder. "Op vakantie, tijdens visites en verjaardagen werkte hij door. Om zichzelf te ontwikkelen en te experimenteren, maar vooral om bezig te zijn. Zelfs als hij ziek was, bleef hij schetsen maken." Wijzend op tekeningen met surrealistische figuurtjes: "De griep leverde hem het idee op voor de Griepers, ongenode vreemdelingen uit de eigen onderwereld, zoals hij dat noemde."

De tentoonstelling De kunst van Jean Dulieu toont Paulus van begin tot einde: van prentenboekidee in de jaren veertig tot en met bewerkingen van oude verhalen in de jaren tachtig. Inclusief de poppen, beelden uit een door Dulieu verfoeide televisieserie uit de jaren zeventig, bijfiguren als Eucalypta de heks, Oehoeboeroe de uil en Salomo de raaf. Veel bekende prenten, zoals aquarellen uit zijn meesterwerk Paulus en de Eikelmannetjes (1965). Maar ook onbekend werk uit bureauladen en kasten.

Vooral dat laatste maakt de tentoonstelling in het Stripmuseum bijzonder. Achter de kabouter ging een reus schuil, zoals stripkenner Joost Pollmann vaststelde na lezing van de fraaie catalogus die bij de expositie is verschenen. "In de jaren vijftig kocht Dulieu een brommertje waarmee hij naar Italië reisde", verduidelijkt De Meulder. "Daar deed hij inspiratie op voor een boek over Franciscus van Assisi, waarin hij een andere kant kon laten zien."

Het in 1962 verschenen boek, Francesco, wordt voorafgegaan door een reeks werken waarin Dulieu zijn zwarte kanten onderzoekt. "Om Francesco te kunnen maken, moest hij naar eigen zeggen eerst een hoop griezels kwijt. Daarom begon hij aan het boek Maledictus, de verdoemde. Geen uitgever wilde het hebben, en zo belandde het in een la, " zegt De Meulder. In Groningen zijn de tekeningen te zien: werk dat lijnrecht tegenover Paulus staat, geïnspireerd door het Symbolisme uit de negentiende eeuw.

Al meer dan twintig jaar wordt het leven van Maarten de Meulder voor een groot deel bepaald door Dulieu. De Assenaar beheert het zogeheten Paulus-archief en is onvermoeibaar uitgever van boeken die de kwaliteit van de kunstenaar Dulieu recht moeten doen. En flinke klus, want de carrière van de tekenaar wordt gekenmerkt door een permanente strijd met uitgevers over wat er moest en wat er kon.

En er moest héél veel van Dulieu. "Hij was echt een kunstenaar, in de zin van 'dit is wat ík wil'. Maar veel van wat Dulieu wilde, konden uitgevers niet, vanwege de drukbeperkingen of vanwege het geld", zegt De Meulder. "Beleefde een Paulus-boek een herdruk, dan leverde hij doodleuk nieuwe tekeningen aan. Of schakelde hij over naar een kleurtechniek waar ze geen raad mee wisten. Dulieu wilde het perfect. Hij liep voortdurend tegen muren aan."

In 1984 zet Dulieu definitief een punt achter Paulus. Hij heeft last van artrose en wil zijn resterende tijd aan vrij werk besteden, zoals aan portrettekeningen van door hem bewonderde kunstenaars en aan werk naar de natuur. "Hij schakelt over naar potlood en gaat weer bomen tekenen", zegt De Meulder. Niet langer staan zijn creaties en fantasieën voorop, maar is de werkelijkheid belangrijk. "Een terugkeer naar het begin."

De tentoonstelling De kunst van Jean Dulieu is tot en met 8 april te zien in het Nederlands Stripmuseum in Groningen. Open: di t/m zo 10 tot 17 uur. De catalogus is verschenen bij Uitgeverij De Meulder. Prijs 14,90 euro (96 blz.) Zie ook www.demeulder.nl