In Eenrum wordt de Poëzie Encyclopedie gebouwd
25-1-12
Bijna Gedichtendag. Vooruitlopend wordt woensdagavond de VSB Poëzieprijs uitgereikt voor de beste dichtbundel van het afgelopen jaar. In geld – 25.000 euro – de grootste poëzieprijs van ons land. Een prestigieuze onderscheiding, maar ook een willekeurige. Ondanks de deskundige jury. Want hoe kan een jury de beste bundel van het jaar bekronen als hij niet weet hoeveel bundels er zijn verschenen?
Entree Bart FM Droog (foto DvhN/Kees van de Veen). Oud-Stadsdichter van Groningen, voormalig Gemeentedichter van Emmen, bedenker van het fenomeen Eenzame Uitvaart en voorheen boegbeeld van Dichters uit Epibreren. Droog houdt al een aantal jaar bij wat door reguliere uitgevers aan dichtbundels wordt uitgeven. Grofweg zijn dat zo'n tussen de 130 en 160 bundels per jaar. Aanzienlijk meer dan wat de VSB-jury onder ogen krijgt en tegen het licht houdt.
Nadat Droog eerder met hulp van poëziewebsite De Contrabas overzichten van de jaren 2005 en 2006 publiceerde, komt hij binnenkort met de meest recente en meest complete jaarlijsten. En daar blijft het niet bij. Want tegelijkertijd bouwt hij vanuit zijn woning in Eenrum aan wat de Nederlandse Poëzie Encyclopedie moet worden.
Doel: het inventariseren en ontsluiten van álle dichters en hun bundels die sinds 1900 in Nederland en Vlaanderen bij reguliere uitgevers zijn verschenen. Duizenden, zoniet tienduizenden namen en titels. Waar mogelijk met biografieën, vermelding van drukgegevens en voorbeeldgedichten. Te publiceren op internet. Met steun van het Nederlands Letterenfonds, Jurgen Eissink en antiquariaat Bij Tij en Ontij in Kloosterburen.
De aanzet dateert van 1998. "De directeur van Poetry International stelde toen dat in ons land 300 professioneel werkende dichters leven. Daar hoorde ik van op", vertelt Droog. "Toen ben ik gaan tellen. Dat aantal van 300 bleek nergens op gebaseerd. We weten niet hoeveel dichters actief zijn en welke bundels van hen zijn verschenen. Want het is nooit bijgehouden."
Terwijl zoiets niet onmogelijk is. Droog en Eissink baseren zich voor hun monnikenwerk op vijf hoofdbronnen: de Koninklijk Bibliotheek in Den Haag, de Vlaamse evenknie in Brussel, het Poëziecentrum in Gent, de vele bloemlezingen die in Nederland en Vlaanderen verschijnen en het katholiek Lectuur Repertorium uit 1952, het meest complete overzicht van boeken en bundels die tot dat jaar ooit in het Nederlands zijn uitgegeven.
De eerste drijfveer was waarheidsvinding, vertelt Droog. Maar nu hij zo'n twintig procent van het Nederlandse en Vlaamse poëzielandschap in beeld heeft, krijgt een warm gevoel voor literair erfgoed de overhand. "Je stuit op dichters die compleet vergeten zijn. Soms ten onrechte, zoals Herluf van Merlet. Maar ook op bijzondere initiatieven, zoals de Esso-bloemlezingen die in een oplage van 17.000 stuks jaren achtereen zijn verspreid."
Aan stellige conclusies over de poëzieproductie waagt Droog zich niet. "Ik hou mij verre van waarde-oordelen, ook omdat je een oordeel om zoveel jaar weer moet bijstellen. Ik heb de indruk dat het aantal dichters en bundels redelijk constant is. Maar ben niet zover dat ik die uitspraak met feiten kan onderbouwen. Wat opvalt, is een enorme hoeveelheid fantasieloze titels, vooral aan het begin van de vorige eeuw: Gedichten, Nieuwe Gedichten, Enige Laatste Gedichten, Nagelaten Gedichten."
De Nederlandse Poëzie Encyclopedie moet het literair verleden levend houden. "En dan niet met een database voor specialisten, maar gewoon via Google, voor iedereen toegankelijk. Eigenlijk zou het Letterkundig Museum dit moeten doen. Maar daar vinden ze het belangrijk om eerst schilderijen en typemachines onder de aandacht te brengen, en daarna pas het werk."
Over werk gesproken, komt Droog door de encyclopedie zelf nog aan dichten toe? "Jazeker. Het werkt inspirerend." Prompt wordt een exemplaar van zijn bundel Veldheer en andere liefdesgedichten uit de kast getrokken en opengeslagen op bladzijde 44. Boeken – een misverstand heet het bedoelde gedicht. "Als je er de encyclopedie bij hebt, leest het nog makkelijker", zegt hij.