Woest en Ledig

Hoogste Woord Kinderboekenprijs voor Corien Oranje

Corien Oranje is uitgeroepen tot winnaar van Het Hoogste Woord, de jaarlijkse prijs voor het beste christelijke kinderboek. Oranje krijgt de prijs voor Tropisch complot, een jeugdthriller die in Indonesië speelt, het land waar ze tot 2010 heeft gewoond. De jury prijst de schrijfster voor haar veelzijdigheid en originaliteit: "Ze weet telkens haar eigen toon te zetten en iets vernieuwends neer te zetten." Ze kreeg Het Hoogste Woord eerder in 2007 voor het boek Storm in bad. Oranje krijgt de prijs 24 september uitgereikt tijdens de Lees & Luisterbeurs in Ede.

Vijf oproepen, voor elk wat wils

1. Begin november wordt in Groningen voor de derde maal prozafestival Het Grote Gebeuren gehouden, met onder meer de uitverkiezing van het Beste Groninger Boek. Het betreft fictie en non-fictie, verschenen tussen 31 augustus 2010 en 1 augustus 2011, geschreven door een schrijver woonachtig in Groningen, danwel spelend in Groningen of handelend over Groningen. De jury wordt gevormd door Sanne Parlevliet, Erik Kweksilber en Arend Middelveld. Boeken die in aanmerking komen kunnen tot 31 augustus – in drievoud – worden gestuurd naar: Bibliotheek Groningen, Douwe van der Bijl, Postbus 30004, 9700 RE Groningen.
2. Het Centrum Beeldende Kunst in Emmen zoekt vijftien kinderen tussen de 7 en 12 jaar die 10 september onder leiding van Gejan Stol willen meewerken aan een land-art kunstwerk op schaal. Het bouwproject – in het centrum van Emmen – markeert de start van het culturele seizoen en wordt georganiseerd ter gelegenheid van de manifestatie 'Robert Smithson Broken Circle/Spiral Hill 40 jaar' bij het CBK Emmen. Aanmelden voor 5 september via cbk@emmen.nl.
3. Medio volgend jaar wordt onder regie van Harm Ydo Hilberdink bij Appingedam de muziektheatervoorstelling De Nieuwe Man gespeeld, naar het gelijknamige boek van Thomas Rosenboom. De hoofdrollen van Bepol en Niesten worden vertolkt door professionele acteurs. Voor een aantal andere rollen zoeken de initaitiefnemers naar ‘goede amateurspelers die ook kunnen zingen’: de vrouw van Bepol (tussen de 40 en 50 jaar), zijn dochter (ongeveer 25 jaar), en drie werfeigenaren (40 tot 60 jaar). Geinteresseerden worden verzocht voor 5 september een foto en een kort CV te sturen naar denieuweman@theaterwerkplaatsgroningen.nl.
4. Als onderdeel van de kunstmanifestatie Nieuwewegen belegt Yvette van der Aa op 9 september een Lopend Buffet in Groningen. Motto: “Genieten van verbindingen, genieten van onderweg zijn, genieten van het bewandelen van nieuwe wegen.” Deelnemers wordt verzocht een broodje mee te nemen om te ruilen en een ingepakt boek voor de ‘ingepakte boekenwinkel’. Daar staat tegenover dat ze een ‘unieke, in oplage gezeefdrukte place(to be)mat’ ontvangen die mede als route dient. Vertrek is 12.30 uur aan de Nieuweweg 20 in Groningen. Aanmeldingen via yvette.van.der.aa@gmail.com.
5. De makers van het 300 pagina’s tellende jongerentijdschrift DUF geven verspreid over vier zondagen in de Groninger bibliotheek een masterclass ‘DUF Magazine Maken’. Beoogde deelnemers zijn aankomende schrijvers, journalisten, (strip)tekenaars, fotografen en ontwerpers in de leeftijd van 14 tot 18 jaar. Streven is dat na afloop een eigen tijdschrift is gemaakt. Daarnaast krijgt een aantal bijdragen een plek in DUF 3, die dit najaar verschijnt. Data 18/9, 25/9, 2/10 en 9/10 van 11.00 uur tot 15.00 uur. Aanmelden kan tot 13 september via info@duf.nl met vermelding van naam, leeftijd en motivatie.

Woest en Ledig in Ierland

We waren in Ierland, het Drenthe van West-Europa. Veertien dagen. Vanwege de jaarlijkse grote vakantie. Omdat we er vijftien jaar geleden ook al eens waren – naar zeer grote tevredenheid. Dus tevens om te zien hoe het land er in deze tijden van geldcrisis bij ligt. Als een mogelijk voorland, zeg maar. Vliegtuig geboekt, auto gehuurd, logeeradressen geregeld. Al met al een behoorlijk dure grap. Vooral vanwege het veelvuldige horecabezoek, wat in Ierland niet moeilijk is. 
Gelukkig waren de musea gratis. In Dublin bezochten we er twee. Om te beginnen het Irish Museum of Modern Art, gevestigd in een voormalig militair hospitaal uit de zeventiende eeuw dat dankzij de kunsten een tweede leven is gegund. Het museum vierde juist het twintig jarig bestaan met een reeks tentoonstellingen die deden vermoeden dat er te weinig geld is (geweest) voor echt memorabele hedendaagse kunst. Alleen de expositie met een keuze uit de fotocollectie van de Amerikaanse verzamelaar David Crohn bleek een schot in de roos.

De National Gallery onderging een refurbishement met als gevolg dat alleen de zogeheten Masterpieces te zien waren. Ook hier rees de vrees dat er (te) weinig geld beschikbaar is voor de beeldende kunst in Ierland; los van een aardige verzameling Hollandsche Meesters en een Caravaggio weinig échte topstukken derhalve. De verrassing kwam van Jack B. Yeats, de broer van de dichter William Butler Yeats, maar vooral schilder van een steeds ruiger en expressiever oeuvre waarin je de figuratie naar de achtergrond ziet verdwijnen.

De rij voor Licht in de Duisternis in het Trinity College rond het Book of Kells vergde een wachttijd van nog geen half uur, wat niet gek is voor een topattractie. Voor wie een beetje op de hoogte is van het belang van monnikenwerk en vroege reproducties van de Bijbel bood de expositie weinig nieuws, maar als inleiding op de geschiedenis van het boek zit Licht in de Duisternis goed in elkaar. Het Book of Kells ís een prachtig werk, maar de bibliotheek waar het topstuk wordt bewaard maakte meer indruk.

Op een paar uur reizen van Dublin was in het stadje Kilkenny het Kilkenny Arts Festival gaande, een jaarlijks terugkerend evenement met theater, muziek, literatuur, beeldende kunst en lezingen. Voor het laatste was Morgan Kenny geboekt, een econoom die als een van de weinigen al vroeg begreep dat Ierland jarenlang ver boven zijn stand heeft geleefd en middels een reeks artikelen omstandig waarschuwde voor de gevolgen: een schuldenlast zo groot dat toekomstige generaties groot gelijk hebben als ze besluiten te vertrekken.

In het kader van het escapisme bezochten we een kunstroute met kunstenaars die waren uitgenodigd door curator Josephine Kelliher. Eén hoogtepunt was het werk van Jacco Olivier, een Nederlands kunstenaar die schilderwerk combineert met film waarbij op reusachtige schermen landschappen in ‘lagen’ voorbijtrekken. Ander hoogtepunt waren de installaties van de Australiër Ian Burns (foto): onnodig ingewikkelde machines die ons op een humoristische manier een spiegel voorhouden. Ook gezien: een optreden van Emmy the Great, een Britse singer-songwriter met band, maar weinig memorabel repertoire.

Opvallend tijdens het Kilkenny Arts Festival: een route met crafts, oftewel kunstnijverheid. Zo zagen we onder meer interessante vormen van knipselkunst door Jozef Bajus en Brian Dettmer, respectievelijk een Slowaak en een Amerikaan die zonder veel schroom de schaar in een paar boeken hebben gezet. Dettmer was de roman When the killing’s done van TC Boyle te lijf gegaan (foto). Het resultaat deed in de verte deed denken aan een 3D-variant op de stiftpoezie van Dimitri Antonissen. Oftewel: echt iets om ook eens thuis te proberen. Op regenachtige dagen.

Wegens vakantie gesloten

 
Wegens vakantie schort Woest & Ledig de berichtgeving tijdelijk op.

Opengeslagen boek in Emmen blijkt gesloten

Altijd weer boeiend: beeldende kunst in Emmen. Jarenlang stond bij de openbare bibliotheek op de hoek Hondsrugweg/Weerdingerstraat een beeld van Wessel Dijkstra. Gemaakt van hout, speciaal voor die plek, in opdracht van de bibliotheek, ter gelegenheid van de opening van het gebouw in 1988.

Blijkens het boekwerkje Beelden in Emmen (2002) van het Centrum Beeldende Kunst heeft het geen titel en laat het logo van de bibliotheek zien: een open geslagen boek. Vorig jaar werd het opgeknapt.

Maar tijden veranderen, ook in Drenthe. De bibliotheek werd onlangs gekocht door projectontwikkelaar Peter van Dijk die grootste plannen heeft met de Hondsrugweg. Zo wil hij onder meer de flat naast de bibliotheek afbreken, zodat er een nieuw gebouw kan verrijzen dat onderdak moet bieden aan de Media Markt, de bekende groothandel in gadgets.

 
Ter voorbereiding ondergaat de omgeving van de bibliotheek een revitalisatie, wat neerkomt op het graven van sleuven, het trekken van kabels en de gebruikelijke herbestrating. Binnen ‘de kaders’ van die operatie is er blijkbaar geen plek meer voor het beeld van Dijkstra. Dus werd het verplaatst naar de overkant van de weg.

Hoezo speciaal gemaakt voor die locatie?

Het staat nu bij het Tinq-tankstation, vlak voor japonnenhuis Jedehu, dat ooit door Peter Middendorp werd vereeuwigd toen hij nog gewoon romans schreef. En ineens blijkt het beeld wél over een titel te beschikken: Opengeslagen boek. Jammer dat er bij de verhuizing iets mis is gegaan. De twee delen zijn zo geplaatst dat het boek niet open, maar gesloten is.

Je zou het bijna symbolisch noemen.

Natuur Apps: de mens wikt in de Gouverneurstuin

In de Gouverneurstuin in Assen is tot en met 3 september Natuur apps te zien, een tentoonstelling met werk van André Pielage, Ellen Hofstra en Olaf Mooij. Idee is dat hun werk laat zien hoe we middels techniek onze omgeving controleren en vormgeven, en hoe we hiermee een nieuwe natuur maken.

 
André Pielage gaat daarin het verst (foto). Hij heeft de schop in de grond gestoken en in de tuin een brug met slootjes zonder water aangelegd. Pielage is daarbij zo ruig te werk gegaan, dat je je afvraagt hoe ze het in Assen hebben kunnen laten gebeuren. De Gouverneurstuin is er niet bepaald van opgeknapt. En dat is ook wel weer aardig, want waarom zou kunst onze omgeving altijd moeten verfraaien.

Vlak bij de ‘brug’ ligt een auto op zijn kant, een Volkswagen type Kever, gemaakt van polyester door Olaf Mooij. Van diezelfde Mooij is elders in de tuin nog een ‘auto’ te zien, een Fiat 300 die gevangen lijkt in een klimrek. Naar het werk van Ellen Hofstra is het even zoeken. Het blijkt een geluidskunstwerk te zijn dat hoog in de bomen is opgehangen. Te hoog eigenlijk, want Woest & Ledig wist er geen raad mee.

Natuur apps wordt 1 september in de Gouverneurstuin afgesloten met een lezing van Koert van Mensvoort over de notie ‘dat terwijl de mensheid haar natuurlijke omgeving steeds verder probeert te controleren er tegelijkertijd een volgende natuur ontstaat, even wild en onvoorspelbaar als voorheen’. Vroeger heette dat de mens wikt, maar God beschikt. Aanvang 20.00 uur.

Els Otten in de Hortus in Haren

Nog wel even te zien: Groninger Beeldhouwers in de Hortus in Haren. Onder aanvoering van Henk Vos tonen tot en met 2 oktober 22 beeldhouwers uit de provincie Groningen een of meerdere werken tussen het struweel en de bosschages. Een echte lijn valt in de tuin niet te ontdekken, of het moet zijn dat het merendeel van de beeldhouwers een voorkeur heeft voor figuratief werk, waardoor het geheel ietwat braafjes oogt.

 
Met als gevolg dat Natura Artis Magistra van Els Otten er wat Woest & Ledig betreft echt uitspringt. Haar verzameling knikkers, of stuiters zo u wilt, is zo aan een boom bevestigd dat het lijkt alsof we met een reusachtig, kleurig wespennest te maken hebben. Natura Artis Magistra is inderdaad de complete naam van Artis in Amsterdam, maar bovenal zeer toepasselijk gekozen. De natuur is hier onmiskenbaar leermeesteres van de kunst.

Het is jong en het tekent wat

Als het ergens goed mee lijkt te gaan, dan is het wel met de Nederlandse tekenkunst. Zo verovert de discipline op kunstopleidingen terrein op het schilderen, en in kranten op fotografie. Wordt striptekenen hoger aangeslagen dan ooit. Scoren illustratoren inmiddels volwaardige tentoonstellingen. En kruipen ze als makers van boeken uit de schaduw van schrijvers.

Alleen al daarom is het een uitstekend idee van Kunsthuis Secretarie in Meppel om voor deze zomer de tentoonstelling Ter illustratie in te richten met het werk van twaalf jonge kunstenaars die zijn vorig jaar als illustrator zijn afgestudeerd. Nota bene op een moment dat elders in Meppel, in het Drukkerij Museum, de kleine expositie Kikker is een kanjer met werk van Max Velthuijs is te zien.

Woest & Ledig bezocht beide tentoonstellingen in het gezelschap van Marloes de Vries, illustrator uit Klazienaveen en eigenaar van Studio Weides. Op de eerste plaats om beter te kunnen inschatten welke kwaliteit de nieuwe oogst heeft opgeleverd. Maar ook om duidelijk te krijgen wat er leeft onder jonge illustratoren, en hoe ze van de muis en de pen denken te kunnen leven.

Om met de kwaliteit van Ter illustratie te beginnen, die is verrassend hoog. "Je zou verwachten dat wie net is afgestudeerd nog heel erg zoekend is", zegt De Vries terwijl ze een wand met gedrukte illustraties van Fabiona Bazuin bekijkt. "Ook dit is werk van iemand die heel goed weet wat zij wil. Haar illustraties lijken regelrecht gemaakt voor bladen als de Marie-Claire en Flair: strak en realistisch, met een duidelijk gevoel voor humor."

Anders dan autonoom werkende kunstenaars, hebben illustratoren vaak richtlijnen nodig om werk te maken: een verhaal bijvoorbeeld, of de taak uitleg te geven aan de kijker. Dienstbaar zijn en opdrachten kunnen vervullen is dan een nuttige eigenschap, net als een ondernemende instelling. "Toen ik op de kunstacademie zat, was commercie een vloek", vertelt De Vries. "Het werd niet geleerd je werk te verkopen. Dat is nu snel aan het veranderen."

Een zaal hogerop hangen prints van Jene Bons, een illustrator die de werkelijkheid graag uitvergroot. "Zij won eerder de Art Award, de prijs van tijdschrift Boekie Boekie. Ik werd tweede", zegt De Vries. "Wijzend op een tekening die Hoe het komt dat poezen altijd lekker slapen blijkt te heten: "Dit is echt heel erg goed gedaan, het is een stijl die mij erg aanspreekt. Kijk, ze heeft ook al boek uit: Als alles op zijn kop staat. Weer eentje voor mijn verlanglijst."

Hoewel opdrachten voor tijdschriften en bedrijfsuitingen voor de belegde boterham zorgen, wil een beetje illustrator het liefst boeken maken. Voor kinderen die net hebben leren lezen, of kinderen die nog niet kunnen lezen. De Vries werkt momenteel aan een uitgave voor June Books, een Amerikaanse uitgeverij. "Ze hadden op internet mijn werk gezien en mailden een voorstel. Ik dacht eerst dat ik door iemand in de maling werd genomen."

De nieuwe generatie illustratoren is internationaal georiënteerd. Ze hebben websites, twitteren in het Engels alsof er geen moerstaal bestaat en richten zich via Facebook tot vrienden over de hele wereld. "Ik had laatst interview met een Australisch tijdschrift. Dankzij internet werk je niet alleen voor de Nederlandse markt. Volgens mij is dat een van de reden waarom dit vak de laatste jaren zo'n vlucht heeft genomen."

We staan tot slot in de Secretarie stil bij het werk van Lonneke Leever: fotoprints van modellen die in kleding van geknipt papier poseren, 3D-paneeltjes, een foto van een fruitmand met gevouwen vruchten. Zeer arbeidsintensief werk dat niet direct aan illustraties doet denken, maar uitermate geschikt lijkt voor animaties. Lonneke blijkt de dochter van Gerard Leever, winnaar van meerdere Stripschappenningen.

Verderop in de stad doet een display op de stoep van het Drukkerij Museum vrezen dat de Max Velthuijs-tentoonstelling in Meppel imitaties zal tonen. Het blijkt mee te vallen: in een matig verlicht zaaltje hangen achttien originele illustraties uit de Kikker-boeken. Daarnaast liggen in vitrines handschriften, een Duitstalige bewerking van het sprookje De arme houthakker en de duif, plus twee boekomslagen voor romans van Arnold Aletrino.

Het eerste wat De Vries opvalt, is het kleurgebruik. "De originele Kikker-tekeningen zijn veel feller dan wat je in de boeken ziet. Hij hield er rekening mee dat drukken een fletser resultaat oplevert." Tweede ontdekking is de kracht van de eenvoud. "Met zo min mogelijk middelen, zoveel mogelijk vertellen. Dat is blijkbaar de kunst." De derde zijn de correcties. "In de boeken zien zijn tekeningen er perfect uit, maar hier zie ik dat zelfs Max Velthuijs illustraties moest corrigeren. Ik ben dus niet de enige."

Tentoonstellingen

De tentoonstelling ‘'Ter illustratie' is tot nemt 18 september te zien in Kunsthuis Secretarie, Hoofdstraat 22 Meppel. Zie ook www.kunsthuissecretarie.nl. De Max Velthuijs-expositie ‘Kikker is een kanjer' is tot en met 22 oktober zien in het Drukkerij Museum, Kleine Oever 11 Meppel. Zie ook www.drukkerijmuseum-meppel.nl

Boekwinkeltjes.nl slaat de vleugels uit

Terwijl de hoogtijdagen voor de boekwinkel in de straat voorbij lijken, gaat de groei op internet gewoon door. Ook als het om antiquarische of gebruikte boeken met een ezelsoor en een vouw in de rug gaat. "Ik merk niets van een recessie", zegt Eric Kaizer (foto DvhN/Duncan Wijting), oprichter van Boekwinkeltjes.nl uit Assen.

Wie op internet naar tweedehands boeken zoekt, komt vroeg of laat uit bij Boekwinkeltjes.nl. De website waar particulieren en professionele handelaren inmiddels ruim 5,2 miljoen boeken aanbieden bestaat tien jaar. 5900 ‘winkeltjes' zijn er momenteel bij aangesloten. Met een aanbod varierend van 50 tot 375.000 titels is de site dagelijks goed voor 10.000 euro aan verkochte boeken.

En de groei is er nog steeds niet uit. Vorig jaar werd het tijd voor een nieuw pand. Dus huurde oprichter Kaizer (Den Haag, 1951) ruimte in het Drenthe College. Niet bepaald een plek waar je de grootste tweedehandsboekhandel van Nederland zou verwachten. Boeken staan er niet, los van een verdwaald exemplaar. Wel een aantal beeldschermen. "En je hebt stagiaires en een copyshop bij de hand."

Boekwinkeltjes.nl is een virtuele marktplaats, onder leiding van één man, die zich laat bijstaan door freelancers. Dat zijn bedrijf een prominente positie heeft veroverd is een kwestie van timing en geluk, benadrukt Kaizer. "Toen we in 2001 van start gingen, was De Slegte al een aantal jaar bezig. Bij hen liep het niet, bij ons wel. Nu verkoopt De Slegte zijn boeken óók via Boekwinkeltjes."

Kaizer zweert bij de kracht van het collectief. Hij biedt winkeliers een platform en vraagt in ruil daarvoor een vergoeding. Contact met klanten heeft hij niet, betalingen gaan langs hem heen, net als de zorgen over de kwaliteit en aflevering van de spullen. Zelf boeken kopen doet hij niet, ze lezen evenmin. "Dat is geen desinteresse. Dat is omdat ik mij wil concentreren", zegt hij. "Goede logistiek is cruciaal. Je mag niet verslappen."

De concurrentie mag stevig zijn, Boekwinkeltjes staat als een huis. "Toen ook Bol.com met gebruikte boeken begon, kneep ik ‘m even. Toch heeft het geen nadelig effect gehad." Een andere grote is Antiqbook, dat ook boeken van handelaren in het buitenland aanbiedt. "Zij werken alleen met professionele handelaren. Wij hebben ook mensen die hun eigen boekenkast of die van hun ouders willen leeg verkopen."

Reclame maakt Kaizer niet. Hij vergroot de bekendheid van zijn merk met de uitgave van een glossy voor liefhebbers van lezen, Inkt. Met de verkoop van zakjes Boekendrop via de reguliere boekwinkels. En sinds kort ook met de Boekwinkeltjesreeks, boeken die worden uitgegeven volgens het printing-on-demand-principe. "Ik ben gek op reeksen. Ooit verzamelde ik alle delen van de Prisma-reeks, ook nummer 737 over de belastingen van 1967."

Maar er is meer dan boekwinkeltjes.nl. Zo houdt Kaizer er ook een gewone internetboekwinkel op na, met louter nieuwe boeken: Boekstra.nl. Hij bestiert een boekenzoekdienst, voor titels die niet direct door een van de 5900 grote en kleine handelaren worden aangeboden. En verder is er nog voordeligpartijtje.nl. "Dat heb ik altijd geweldig gevonden: voor honderd euro een paar dozen boeken kopen en dan binnen drie dagen zorgen dat je het bedrag terug hebt."

Tot vorig jaar werkte Kaizer nog gewoon bij TNT, thans PostNL. Sinds kort heeft hij de handen vrij om zijn bedrijf verder uit te bouwen. "We willen een mediatak oprichten, zodat we bijvoorbeeld voor klanten websites kunnen opzetten. En we komen met cootje.co, waarbij bezoekers weetjes en gegevens kunnen kopen, maar ook zelf lijstjes kunnen opstellen. Een sms-dienst, maar dan goedkoper dan die van televisie."

Zoek boek

De belangrijkste Nederlandse websites voor tweedehandsboeken: www.bol.com (460.000 titels), www.deslegte.nl (500.000) www.boekwinkeltjes.nl (5,2 miljoen), www.antiqbook.nl (8 miljoen). Prijsvergelijker: www.omero.nl.

A.H.J. Dautzenberg naar festival Noorderzon

A.H.J. Dautzenberg komt naar Noorderzon. De spraakmakende schrijver is geboekt in het kader van Literaturia, het literaire onderdeel van het festival in Groningen. Hij treedt 25 augustus op, samen met Joubert Pignon en Tim Foncke.

Dautzenberg baarde opzien met verzonnen interviews in de VPRO Gids, de donatie van zijn nier aan een onbekende en recent zijn lidmaatschap bij pedofielenvereniging Martijn als statement voor de vrijheid van meningsuiting. Deze maand verschijnt zijn nieuwe boek Rock € Roll Economie voor en door leken verklaard.

Literaturia omvat verder onder meer optredens van de Vlaamse dichters Maarten Inghels, Lies van Gasse en Michael Vandebril (20/8), het Vijf voor twaalf-debat (21/8) met Bas Heijne, Marjo Buitelaar en Frans Timmermans, de Noord-Nederlandse voorronde van de NK Poetryslam (23/8), de première van de documentaire Bliksem & Betonrot over de Dichters uit Epibreren (26/8) en de verkiezing van de Kinderdichter van Groningen (27/8).

Voorts is er gedurende het festival KidsLiteraturia, waarbij onder anderen Harm de Jonge, Mariken Jongman, Jowi Schmitz, Kees Spiering, Matty de Vries, Floortje Zwichtman, Benny Lindelauf, Dolf Verroen en Jaap Robben voorlezen uit eigen werk. Voor het complete programma zie www.noorderzon.nl.