Met zijn literaire thriller Herenboer schaarde Lupko Ellen (Gasselternijveenschemond, 1953) uit Warffum zich bij de laatste vijf voor De Gouden Strop, de prijs voor het beste spannende boek van het afgelopen jaar. Niet eerder schopte een schrijver uit Groningen het zover. Herenboer is derde deel uit een trilogie rond het personage Ludde Menkema. (Foto DvhN/Corné Sparidaens)

Gasselternijveenschemond

"Ik ben opgegroeid in een gezin met negen kinderen. Mijn vader was boer op een gemengd bedrijf in Gasselternijveenschemond. Het lag niet voor de hand dat ook ik boer zou worden. Ik was de derde zoon, het was de tijd van Sicco Mansholt, alles moest groter. Onze boerderij was niet klein, maar ook niet groot. Het had, denk ik, mijn interesse ook niet. Ik weet bij wijze van spreken nog het verschil niet tussen vroege en late aardappelen. Ik weet niet eens hoe je een koe moet melken. Ik was meer een dromer, denk ik. Tot mijn 25ste heb ik eigenlijk alleen maar gedroomd."

Boekenkast

"Als ik de boekenkast bij ons thuis voor de geest probeer te halen, zie ik een rijtje streekromans staan. Bij ons thuis werd niet veel aan cultuur gedaan, maar het was er wel. Doorleren, dat werd belangrijk gevonden. Toch heb ik altijd graag gelezen. Karl May uit de schoolbibliotheek, Havank via mijn broers. Na het eten lazen we uit de Bijbel, dat zal op mijn taalgevoel zeker invloed hebben gehad. Als lid van de gereformeerde jongerenvereniging moesten we soms Bijbelteksten verklaren – daar leer je ook veel van."

Schrijver

"Als ik als kind al iets wilde worden, was het schrijver. Waarom? Daar kan ik geen zinnig antwoord op geven. Ik weet wel dat ik er ook tegenop zag om schrijver te worden, een soort drempelvrees. Hoe dan ook, het kwam er niet van. Misschien was het een kwestie van niet durven kiezen. Ik ben in ieder geval naar de pedagogische academie in Assen gegaan en daarna pedagogiek gaan studeren in Groningen. Het leven pakt je op, en laat je dingen doen. Maar ik heb altijd geschreven."

Teleac

"Na mijn studie heb ik onder meer bij Teleac gewerkt als projectmanager. Ik zocht de mensen bij elkaar voor de programma's op televisie en radio en voor de boeken. Soms ging het om bedrijfskunde bijvoorbeeld kwaliteitsmanagement, maar ook om wetenschappelijke portretten en een cursus snooker met Dennis Taylor en Kees Jansma. Ik heb er nog voordeel van. Het leerde mij bijvoorbeeld dat je niet tegen mensen hoeft op te kijken, dat iedereen – hoe beroemd ook – zijn werk moet doen. En ik ontdekte een talent voor conflictbemiddeling: ik ben niet bang voor ruzies, ik ben erg nieuwsgierig hoe ze in elkaar zitten."

Mediator

"Als het om samenwerken ging, zeiden ze bij Teleac altijd: 'We willen een kameel maken, maar het wordt uiteindelijk een paard'. Op een gegeven moment dacht ik: ‘Ik wil nú wel eens mijn kameel maken'. Toen ben ik na een opleiding voor mezelf begonnen als mediator, eigenlijk vooral om meer tijd te krijgen voor het schrijven. Inmiddels durf ik mij echt schrijver te noemen, al is het wennen. Sinds kort geef ik ook een schrijfcursus bij de openbare bibliotheek. Daarnaast werk ik als gastdocent op de Hanze Hogeschool waar ik studenten leer met conflicten om te gaan."

Dichter

"Ik ben gedebuteerd in Krödde, met Groningstalige poëzie. Mijn vrouw spoorde mij aan iets in te sturen en dat werd meteen geplaatst, al had Jan Glas (hoofdredacteur Krödde, W&L.) wel opmerkingen over mijn spelling. Het Gronings is blijkbaar de taal die dicht bij mijn emoties zit, het is ook de taal in mijn hoofd. Ik heb een tijdje in India gezeten. Nadat ik met het vliegtuig naar Nederland was teruggekeerd, dacht ik in de trein 'Wat praten de mensen hier toch vreemd'. Tot ik mij realiseerde dat ik Nederlands hoorde. Blijkbaar had ik al die tijd alleen Engels en Gronings in mijn hoofd gehad."

Thrillers

"Lang liep ik steeds vast bij het schrijven. Na dertig, veertig pagina's hield het op. Inmiddels weet ik waardoor. Ik dacht altijd dat een schrijver iets moet melden wat de moeite waard is. Dát blokkeerde. Ik heb het opgelost door thrillers te schrijven, spannende verhalen die je wilt blijven lezen. Moddergraf is uit dat streven ontstaan. En het werkte: tijdens het schrijven was het alsof de tijd wegviel, het begon te vloeien. Vervolgens heb ik mij met Wraaktocht, mijn tweede boek, tot doel gesteld een echte thriller te schrijven. Herenboer zit daar tussen in."

Strop

"Ik laat mijn werk eerst aan mijn vrouw lezen, die heeft er geen enkele moeite mee haar mening te geven. En ik heb aan Roos Custers bij uitgeverij Passage een heel goede eindredacteur. Toen Herenboer lovend werd ontvangen, was ik daardoor niet echt verrast. Ik weet van mezelf wat ik als schrijver kan, en ik weet als lezer of een boek goed is. Maar zo'n nominatie voor de Gouden Strop is toch wel mooi. Het kan net het duwtje zijn dat een boek of een schrijver nodig heeft."

Ludde Menkema

"Nu Herenboer is voltooid, heb ik mij voorgenomen iets anders te doen. Dat betekent niet dat ik nooit meer over Ludde Menkema zal schrijven. Het betekent dat ik hem even met rust wil laten. Ik wil nu een roman schrijven, kijken wat mij dat als schrijver oplevert. Ik heb een aantal ideeën, en die wil ik uitwerken. Zoals een idee hoe het heelal in elkaar zit. Natuurlijk weet ik niet hoe heelal in elkaar zit, maar ik heb wel een idee – en dat wil ik op schrijven. Het zal eigenwijsheid zijn. Om toch! Maar het is ook omdat ik blij word als ik er aan denk."