Woest en Ledig

Harry Muskee krijgt er weer een onderscheiding bij

En wéér wordt Harry Muskee geëerd. Volgende week zaterdag wordt de zanger uit Rolde bijgezet in de Dutch Blues Hall of Fame, een eregalerij voor Nederlandse bluesmuzikanten. Als eerste, omdat de hal gloednieuw is. "Maar vooral omdat zijn naam als eerste kwam bovendrijven", vertelt initiatiefnemer Karin Newmann uit Leiden.

Newmann is voorzitter van de Dutch Blues Foundation, een organisatie die zich inzet voor de promotie van bluesmuziek én bluesmuzikanten. Bijvoorbeeld met schoolprojecten, talentenjachten, prijsuitreikingen en dus een Hall of Fame. "We doen dit in samenwerking met de Amerikaanse Blues Foundation zodat het voor muzikanten makkelijker wordt om aan optredens te komen. Bedoeling is dat ieder Europees land een eigen stichting krijgt."

Muskee is de grondlegger van de bluesmuziek in Nederland, stelt Newmann. "Zijn bekendheid is internationaal, dat wordt wel eens vergeten. Toch is het ook voor muzikanten van zijn kaliber lastig om aan optredens in, bijvoorbeeld, de Verenigde Staten te komen. Vooral vanwege de strenge visumregels. Alleen als je wordt uitgenodigd, mag je komen spelen."

De entree in de Dutch Blues Hall of Fame wordt Muskee’s zesde grote onderscheiding. Eerder kreeg hij een Edison voor het album Desolation, de erepenning van de stad Assen en de Culturele Prijs van de provincie Drenthe, werd hij Ridder in de Orde van Oranje Nassau, ontving hij een Gouden Harp voor zijn oeuvre en volgde een benoeming tot ambassadeur van de provincie Drenthe.

Omdat de Hall vooral symbolisch is, krijgt Muskee ook nog eens een award. Johan Derksen reikt 'm 9 april uit in Nieuw-Vennep. Dan wordt tevens officieel bekendgemaakt dat Oscar Benton zal worden toegelaten, als goede tweede. In juni gaat het bewieroken van Muskee overigens weer verder. Die maand opent in Grolloo het Muskee Museum en is hij stralend middelpunt van een eigen bluesfestival.

Wat je kunt leren van digitale gadgets

Het beeld is bekend: vader koopt een computer en het kind weet als eerste hoe het nieuwe apparaat gebruikt moet worden. Verschillen tussen generaties laten zich mooi uitdrukken in bits en bytes. Op school is dat niet anders. Hoeveel vakkennis en didactische vaardigheden leerkrachten ook bezitten, als het om het gebruik van nieuwe media gaat is de kans groot dat ze links én rechts worden gepasseerd door hun leerlingen.

Jeugdige overmoed? Onlangs werden de resultaten gepresenteerd van een Europees onderzoek naar de digitale vaardigheden van jongeren. De uitkomsten vielen niet mee. Kinderen zeggen wel dat ze veel klaarspelen met computers, smartphones en andere digitale gadgets, als ze opdrachten moeten verrichten, schieten ze vaak te tekort. Waar het om gaat, is dat ze apparaten in hun voordeel leren te gebruiken. 
Dáár ligt een mooie taak voor het onderwijs, zeggen Gerdie Klaassen en Els van den Berg van KunstStation C, bureau voor cultuureducatie in Winsum. "Kinderen willen fantaseren en uitproberen. Volwassenen benaderen veel zaken in eerste instantie conceptueel en analytisch. Dat zorgt voor een kloof. Maar dat hoeft niet problematisch te zijn. Nieuwe media bieden heel veel kansen. Maar die moet je wel leren zien."

In een poging de kloof tussen kinderlijke gretigheid en volwassen scepsis te dichten, belegt KunstStation C op 6 april een bijeenkomst in Groningen waar leerkrachten en andere geïnteresseerden worden bijgepraat over de zegeningen van de informatie-samenleving: iM-Matching, een middag met workshops en presentaties. Van Facebook tot en met het maken van animatiefilmpjes, van filmeducatie tot en met de krant in de klas, van privacy op internet tot en met cyberpesten.

Nieuwe media rukken ook in het onderwijs op, stellen Klaassen en Van den Berg. "Leerlingen groeien op in een wereld vol nieuwe media. Is het niet op school, dan gebeurt het wel daarbuiten." Dus is het zaak zowel leerlingen als leerkrachten ’mediawijs’ te maken, ze te informeren over de mogelijkheden én beperkingen van digitale media. Dat internet niet alleen communicatie, maar ook manipulatie mogelijk maakt.

Om leerkrachten te helpen de bomen in het bos te onderscheiden is een Media Matching Game ontworpen. Idee achter dit spel is dat elke school voor zich moet bepalen met welk doel en op welke manier media kunnen worden ingezet. Het wordt gespeeld met het team van de school.

Om een eerste beeld te krijgen van wat er op dit gebied in Groningen gaande is, zette KunstStation C een proefproject op. Dit project MediaMatch is samen met Biblionet, ForumImages, Cedin, Cinekid en mediakunstenaar Rozemarijn Tromp uitgevoerd. Basisschool De Toermalijn in Den Horn greep het aan om een reclamefilmpje in elkaar te zetten. Leerzaam en leuk, maar ook een handig wapen tegen de krimp. Tijdens een andere pilot leerden vmbo-leerlingen van het Hogeland College in Uithuizen hoe ze een weblog konden opzetten die als portfolio kan dienen.

Dat KunstStation C in dit geval het voortouw neemt, is niet vreemd. Het bureau uit Winsum speelt een bemiddelende rol tussen scholen, kunstenaars en culturele instellingen. Zo worden onder meer interne cultuur coördinatoren (icc’ers) opgeleid, die zorgen dat scholen aandacht besteden aan kunst, erfgoed en media. Dat varieert van het uitnodigen van een beeldend kunstenaar tot en met excursies waarbij leerlingen de geschiedenis van hun streek leren kennen. Omgaan met nieuwe media hoort daar als vanzelf bij.

iM-Matching

iM-Matching is door KunstStation C opgezet voor leerkrachten van basisscholen en voortgezet onderwijs. Plaats van handeling is ForumImages aan het Hereplein in Groningen op 6 april van 13.30 tot 17.00 uur. Die middag gaat tevens www.groningenmediawijs.nl de lucht in. Zie ook www.kunststationcultuur.nl

Over het hoorspel ‘De triffids’

In 1951 publiceerde de Britse schrijver John Wyndham zijn The day of the Triffids, een science fictionroman waarin de mensheid onder de voet wordt gelopen door agressieve, 'intelligente' genetisch gemanipuleerde planten. Het verhaal geldt als een klassieker in zijn genre en werd later bewerkt voor film, televisie en hoorspel. De AVRO bracht in 1969 onder regie van Dick van Putten een Nederlandse versie op de radio. Deze is nu verschenen als luisterboek.

Anders dan in het boek van Wyndham wordt in de radioversie de schuld van alle ellende niet uitsluitend bij de communisten gelegd. Veroorzaker van dit voorlopige einde der tijden is een uit de hand gelopen oplossing voor de mondiale energiecrisis én wereldwijde blindheid als gevolg van een meteorietenregen. Vermeng War of the worlds uit 1898 van H.G. Wells met De stad der blinden uit 1995 van José Saramago en de Triffid-wereld komt aardig in de buurt.

Het is even wennen aan de radiostemmen van weleer en aan de robuuste eenvoud van Wyndham's personages. Maar wie die bezwaren opzij zet, ontmoet onmiskenbaar ingenieuze hoorspeltechnieken. En kan zich laten meeslepen door een verrassend goed gebleven horrorverhaal waarin het laatste restje mensheid wordt gedwongen te leven als in de Middeleeuwen. Inclusief een intrigerend open einde: met hoop, zonder verlossing.

Luisterboek: De triffids. Een hoorspel. Regie: Dick van Putten. Uitgever: Rubinstein. Prijs: €14,95 (3 cd's)

Longlist Beste Luisterboek van het Jaar

De longlist voor Esta Luisterboek Award is bekend, de prijs voor het beste luisterboek van het jaar. De shortlist volgt half april. De winnaar wordt 15 juni bekendgemaakt tijdens een uitzending van radioprogramma Kunststof aan de vooravond van de Week van het Luisterboek.

• Reckless – Achter de Spiegel van Cornelia Funke, voorgelezen door Jan Meng
• Multatuli van Max Havelaar, voorgelezen door Job Cohen
• Plattegrond van een jeugd, geschreven en voorgelezen door Wanda Reisel
• Mijn Woestijn van Waris Dirie, voorgelezen door Elle van Rijn
• Vaslav, geschreven en voorgelezen door Arthur Japin
• Mio, mijn mio van Astrid Lindgren, voorgelezen door Sander de Heer
• De laatste liefde van mijn moeder, geschreven en voorgelezen door Dimitri Verhulst
• Tikkop, geschreven en voorgelezen door Adriaan van Dis
• Tuinen van Dorr van Paul Biegel, voorgelezen door Gijs Scholten van Aschat
• Gershwin, geschreven en voorgelezen door Thijs Bonger
• Eten, bidden en beminnen van Elizabeth Gilbert en voorgelezen door Gaby Milder
• Het verloren symbool van Dan Brown, voorgelezen door Piet van der Pas
• Mahler, geschreven en voorgelezen door Leo Samama
• Anna deel 3 van Annejet van der Zijl, voorgelezen door Annemarie Prins
• Ik ben ongeneeslijk, geschreven en voorgelezen door Paul de Wispelaere

Een nieuwe boekenkast

We hebben een nieuwe boekenkast. Het is een loei van een ding, gemaakt door Bratka. Bijna de helft van de boekencollectie kan er in. De andere helft staat elders in de woning, in kasten en dozen. Het voornemen is nu de verzameling niet verder te laten groeien, maar zachtjesaan in te krimpen, volgens het principe ‘in de beperking herkent men de meester’. 

Ronald Giphart onder de 'carnavaleske provincialen'

Ronald Giphart is zondag te gast in de bibliotheek aan de Oude Boteringestraat in Groningen. Hij zal er in het kader van de serie 'Zondagschrijvers in de bieb' door Coen Peppelenbos worden geïnterviewd over, onder meer, zijn roman IJsland, boekverfilmingen en waarom hij Boekenbal-gangers uit Groningen in zijn Volkskrant-column wegzet als 'carnavaleske provincialen'.

Eveneens te gast zijn Ralph Aarnout, auteur van de novelle Werk in opdracht en Stefan Nieuwenhuis, de nieuwbakken stadsdichter van Groningen die iets zal vertellen over zijn favoriete boeken: vermoedelijk werk van Gummbah, Daniil Charms en Karel ten Haaf. Aanvang 14.00 uur. Entree €4-5.

Over ‘Magnus' van Arjen Lubach

Magnus van Arjen Lubach vertelt over een toneelschrijver uit Groningen die in Amsterdam zijn jeugdliefde uit Drenthe verliest én ontdekt dat in Zweden zijn creditcard wordt leeggehaald. Van het eerste geval begrijpt hij helemaal niets, van het tweede geval neemt hij aanvankelijk alle schuld op zich.

Kortom, een jong mens in verwarring. Iemand die ook nog eens geplaagd wordt door absenses, epileptische aanvallen. Wat hem er niet van weerhoudt in Scandinavië op onderzoek uit te gaan om in Zwitserland te belanden waarna in Nederland de puzzel wordt voltooid.

Lubach maakt het zich niet makkelijk in zijn derde boek. Bijvoorbeeld door er elementen in te stoppen uit een Bildungsroman, thriller en een road novel. Maar ook door héél véél woorden te gebruiken, veelal verpakt in terzijdes die weliswaar goed zijn geschreven, maar niets toevoegen. Toch brengt hij deze krachtsinspanning tot een goed einde. Er schuilt veel waarheid in de blurb van Paulien Cornelisse op het achterflap: "Spannend, grappig en raadselachtig."

Boek: Magnus. Auteur: Arjen Lubach. Uitgever: Podium.

'Ziggy' in race voor titel beste sportboek

Ziggy. Man op hol in de drafsport van Bram Hulzebos is doorgedrongen tot de shortlist van de Nico Scheepmaker Beker. Het boek van de schrijver en Dagblad van het Noorden-journalist dingt met negen andere uitgaven mee naar de titel beste sportboek van 2010. Ook genomineerd is Chez Stans waarin Jan Mulder herinneringen ophaalt aan zijn voetbaljaren in Brussel.

In Ziggy. Man op hol in de drafsport doet Hulzebos verslag van zijn ervaringen als beginnend sulky-rijder. Het boek geeft inzicht in het reilen en zeilen van de drafsport in Nederland. De winnaar van de prijs wordt 18 april in Amsterdam bekendgemaakt. Naast een vakprijs is er ook een publieksprijs. Stemmen kan tot 14 april via www.nicoscheepmakerbeker.nl en www.nusport.nl/nusportboek.

Een onberispelijk schrijven uit Sappemeer

"Dat het Uwe Excellentie goedgunstig moge behagen." Honderdveertig jaar geleden zette Aletta Jacobs zich aan het schrijven van een brief aan minister Thorbecke. Wie de ogen sluit, moet het beeld tevoorschijn kunnen toveren: een meisje van zeventien jaar dat in de woonkamer van haar ouderlijk huis in Sappemeer een kroontjespen in de inkt doopt en zo netjes mogelijk plechtige woorden op papier probeert te krijgen. Een brief aan de minister van Binnenlandse Zaken, dat gaat niet in één keer goed.

De uiteindelijke brief is een van de topstukken van Geschreven portretten, 50 onvergetelijke Nederlanders, een tentoonstelling waarmee de Koninklijke Bibliotheek en het Nationaal Archief inspelen op de Boekenweek. De expositie toont – in Den Haag – brieven, boeken en andere documenten die iets kenmerkends vertellen over een bepalendmoment van markante en onvergetelijke Nederlanders. In geval van Aletta Jacobs: dispensatie om als vrouw academische lessen in Groningen te mogen volgen.

Voor wie Den Haag te ver reizen vindt, zijn er in de provinciehoofdsteden satelliet-tentoonstellingen met privé-documenten. Zo ligt in de bibliotheek in Groningen een bedankbrief van Willem Frederik Hermans aan de theoloog en godsdienstpsycholoog Fokke Sierksma (1917-1977). Beide hebben het op moment van schrijven moeilijk. Hermans vanwege zijn literaire bezigheden aan de Groninger universiteit, Siersma vanwege zijn onorthodoxe aanpak aan de Leidse universiteit.

De brief is geschreven na toezending van het Tibet’s terrifying deities (1966). Hermans steekt zijn vriend een hart onder de riem: "Zolang ik zulke boeken kon maken, zou ikme maar niet al te erg opwinden over de schrikwekkende goden van Leiden". Volgens Hermans zijn rechtvaardigheid en geluk noch ‘hier beneden’, noch ‘boven’ te vinden. Hij citeert daarbij het enige dat hij uit Anne Franks dagboek heeft onthouden: "Ons leven duurt maar eventjes".

De bibliotheek in Assen toont een met de hand verbeterde Kinderkleurbijbel van Anne de Vries uit 1961, een bundel verhalen met kleurplaten. De Vries, wereldberoemd dankzij zijn romans Bartje (1935), Hilde (1939) en Bartje zoekt het geluk (1940), begon in de jaren veertig met het herschrijven van bijbelverhalen voor kinderen. Hij bleek daar zo bedreven in, dat een reeks uitgaven volgde: zijn Kleutervertelboek voor de bijbelse geschiedenis uit 1948 is de bekendste.

Maar hoe vaak zijn hervertellingen het licht ook zagen, De Vries blééf sleutelen. Alleen de prenten in zijn Kinderkleurbijbel liet hij ongemoeid. Herformuleringen, woordje erbij,woordje eraf, nieuwe zinnen, andere bladnummers. Aan doorhalingen geen gebrek bij de voormalige schoolmeester, het kon altijd beter.

Nee, dan Aletta Jacobs. Thorbecke ontving haar onberispelijk geschreven verzoek op 24 maart in goede orde. En legde het op de bekende stapel. Maanden later werd de minister ernstig ziek, op 6 juni 1872 overleed hij aan de gevolgen van longontsteking. Vijf dagen voor zijn dood bleek hij toch nog iets te hebben geregeld voor het meisje uit Sappemeer: haar toelating tot de universiteit.

Jean Dulieu en het streven het altijd beter te doen

Maarten de Meulder uit Assen bracht jarenlang krantenstrips van tekenaar Jean Dulieu als boek in de winkel. Na 22 delen over Paulus de boskabouter heeft hij iets nieuws bedacht: Gouden Klassiekers, verzorgde heruitgaven van oude Paulus-verhalen, maar nu met aquarellen en andere extra's. Onlangs verscheen het vierde deel in de reeks, Paulus en het draakje.

De extra's betreffen in eerste instantie afbeeldingen die ontbraken in de eerste uitgave uit 1962. "Omdat kleurendruk erg duur was, wilde de uitgever destijds alleen tekeningen in zwart-wit opnemen", vertelt De Meulder. "Pas na de vierde druk werden vier gekleurde platen opgenomen. Maar Dulieu had er meer gemaakt: een aantal daarvan is wel in een Duitse uitgave verschenen."

Jean Dulieu (1921- 2006) zoveel mogelijk recht doen, daar is het de uitgever uit Assen om te doen. En dus heeft hij in Paulus en het draakje ook nog eens illustraties opgenomen die in de jaren tachtig met balpen zijn gemaakt, werk dat een indrukwekkend vakmanschap laat zien. "Dat die balpentekeningen voor uitgevers lastig te reproduceren waren, daar tilde hij veel minder zwaar aan. Dulieu zat altijd te tekenen. En altijd met het streven om het beter te doen."

Maarten de Meulder (1949) maakte eind jaren vijftig als kind kennis met het werk van Dulieu via hoorspelen voor de VARA Radio. De creatie Paulus de boskabouter had toen al drie levens achter de rug – als krantenstrip, als poppenkastfiguur én als personage in boeken. Er zouden nog vele levens volgen: als merchandise, als tekenfilmfiguur en voor televisie.

In de jaren zeventig begon De Meulder hij het met aanleggen van een verzameling. Daarna volgde een uitgeverij, een archief, een blad (de Bouterbode), een website, een lesbrief en op dit moment wordt gewerkt aan een complete bibliografie en een database. Duizenden tekeningen liet Dulieu bij zijn overlijden in 2006 na, waaronder honderden aquarellen, vele verhalen en tientallen personages: van Oehoeboeroe tot en met Eucalypta.

Zijn verhalen hebben de tijd goed doorstaan, stelt De Meulder. "Natuurlijk moet de taal hier en daar wat worden aangepast, maar de basis is en blijft goed. Ik test het allemaal zelf uit. Laatst heb ik nog Paulus voorgelezen aan een kind van zes jaar; het was dat ik er mee op wilde houden."

Het imago van Paulus heeft een flinke knauw gehad door de televisieserie van Chanowski in de jaren zeventig. "Daar heeft Dulieu altijd spijt van gehad. Maar voor kenners is hij één van de grote namen uit de geschiedenis van de Nederlandse strip: samen met Maarten Toonder van Tom Poes, Hans G. Kresse van Eric de Noorman en Pieter Kuhn van Kapitein Rob. We zijn nu bezig met een grote tentoonstelling in het Nederlands Stripmuseum in Groningen."

Tot die tijd concentreert De Meulder zich op zijn Gouden Klassiekers. Behalve het Draakje hebben inmiddels De hulpsinterklaas en Wawa heruitgaven beleefd. Op stapel staan nog Kenarrepoere, Priegeltje en Schipper Makreel. "Steeds met zoveel mogelijk illustraties, en in kleur. Ik sta voortdurend in overleg met verzamelaars en met de zoon van Dulieu. Er is nog veel moois om te laten zien."

Boek

Het boek Paulus en het draakje van Jean Dulieu is verschenen bij uitgeverij De Meulder. Prijs: €14,90 (96 blz.). Voor meer over Dulieu en zijn creatie Paulus de boskabouter zie www.demeulder.nl en www.paulusarchief.nl