Iedereen moet zijn verhaal kwijt. Ook de rechtbankverslaggever van Dagblad van het Noorden. “Soms zit je de hele dag in de rechtzaal”, zegt Rob Zijlstra. “Je hoort al die ellende voorbij komen en uiteindelijk mag je zestig regeltjes schrijven voor de krant. Dat is dan niet veel voor wat je meekrijgt en in je hoofd hebt. En mijn vriendin vindt mijn werk best interessant. Maar ook thuis houdt het een keer op.”
En dus schrijft Rob Zijlstra, naast de gewone berichtgeving, zo’n drie keer per week de rechtbankverhalen op die anders nooit zouden worden verteld. Met meer afstand, op een persoonlijke toon. Ze krijgen een plek op zijn weblog, goed voor duizend bezoekers per dag. Onlangs zijn ze voor de tweede keer gebundeld in een boek: Zittingszaal14. Deel II. Meer schurken en schlemielen in de Groninger rechtbank.
Het zijn opnieuw geen vrolijke verhalen die in de bundel voorbijkomen. Incest, geweld, doodslag, moord, drugs. Bekende zaken als de Groninger hiv-zaak, de branden in ’t Zand en rookcafé De Kachel. Maar ook die van de ex-junk die bij toeval weer op het slechte pad terechtkomt, de brave buurman die door het lint gaat nadat het bloed onder zijn nagels is weggezogen en de man die zich in het bijzijn van een kind zou hebben afgetrokken in de wachtkamer van een huisarts.
“Het is de jaloezie van de burgerman”, zegt Zijlstra over de fascinatie voor mensen die de regels van wet overtreden. “Het is heimelijke bewondering voor de man die het gezag aan zijn laars durf te lappen. Aan de ene kant willen we maximale vrijheid, aan de andere kant bescherming. Volledige vrijheid is maar voor weinig mensen weggelegd. Misdaad is voor 99 procent diepe ellende. Het is geen leuke baan van 24 uur. Het is een eenzaam bestaan.”
Vooral die kant wordt in Zittingszaal 14 beschreven. Vaak met mededogen. “Het is makkelijk om misdadigers als beesten af te schilderen, dat maakt het straffen een stuk eenvoudiger. Kop d’r af. Maar het blijven mensen die onder omstandigheden tot hun daad zijn gekomen. Soms is drie jaar cel voor doodslag voldoende. Dat is dan geen kwestie van een slappe hap. Echt, het gaat er kei – en keihard aan toe in de rechtzaal. Ik heb de grootste kerels zien janken.”
De media smullen van het spektakel dat de rechtbank kan bieden. “Er is heel veel gemakzuchtige rechtbankjournalistiek”, zegt Zijlstra. “Op de eerste dag van de hiv-zaak zaten er honderd journalisten in de zaal, op dag twee zestig en op dag vijf nog maar een. Ik maak zaken mee waar geen collega bij aanwezig is, maar wel verhalen over verschijnen. Telefoontje naar een voorlichter, verkeerd overgeschreven van internet, uit het verband gerukt.”
In weerwil van alle kritiek, functioneert ons rechtssysteem zeer behoorlijk, stelt de rechtbankverslaggever. “Natuurlijk worden er fouten gemaakt. Daar moet óók aandacht voor zijn. Maar ik geloof dat het er rechtvaardig aan toegaat. Er wordt niet structureel te laag gestraft, wat sommige politici beweren. Ik geloof dat vijftig procent lager uitvalt dan de eis van de officier van justitie, veertig procent conform en tien procent hoger.”
Tweeëntwintig jaar zit Zijlstra nu in de dagbladjournalistiek; eerst in de regio, daarna als politieverslaggever en vervolgens de rechtbank. “Rechercheurtje spelen, zoals Peter R. de Vries en John van de Heuvel, dat is niks voor mij”, zegt hij. “Ik ben geïnteresseerd in het verhaal en loop achter de feiten aan. Wat je ervan leert, is dat weinig is wat het lijkt. Iedereen kan aan de verkeerde kant terecht komen. Baan kwijt, een lijntje cocaïne te veel, vriendin weg en het is gebeurd.”
Zijn wereldbeeld is niet wrang geworden in de rechtzaal. “Door wat ik voorbij zie komen, zal ik over míjn leven niet snel klagen. Ik lig geen nachten wakker, maar voel me wel betrokken. Er was een zaak tegen een man die zijn dochters had misbruikt, de een na de ander. Dan zit je in die zaal en zie je hoe die dochters en zijn vrouw afscheid van die man nemen. Dat ze hem nooit meer willen zien. Het leek wel een crematie. Dan zit ik daar met een brok in de keel.”
Boek
Zittingszaal14. Deel II. Meer schurken en schlemielen in de Groninger rechtbank van Rob Zijlstra is verschenen bij uitgeverij Noordboek. Prijs: €15,95 (256 blz.). Zijn weblog is te vinden via www.zittingszaal14.nl
