In de speelfilm Stanno tutti bene van regisseur Giuseppe Tornatore wordt Marcello Mastroanni opgezadeld met een ongedurig kleinkind. Hij weet zich er geen raad mee. Het kleintje is alleen rustig als het voor de televisie zit, en dat gaat opa veel te ver. Uiteindelijk bedenkt Mastroanni een list: hij zet de peuter voor een draaiende wasmachine. En ja hoor, het werkt.

Ook Eelco Wagenaar, als nieuw media kunstenaar afgestudeerd aan de Rietveld Academie, weet dat het kijken naar een wasmachine een rustgevend gevoel kan oproepen. Wie lang naar het draaien van de trommel en het schudden van de kast staart, zou zomaar een hypnotiserende ervaring kunnen ondergaan. Met als hoogtepunt het trage klotsen van het schuimende water achter het venstertje.

Met zijn installatie De virtuele wasmachine gaat Wagenaar nog een stap verder. Hij suggereert dat het ook zonder de machine kan. De projectie van een gekopieerde afbeelding moet volstaan. Voorwaarde is wel dat die afbeelding het schudden laat zien - zonder pendelende beweging geen hypnose. Hij lost dat op door een diaprojector op een draaiende platenspeler te zetten, waarbij de projector volgens een interval tikjes krijgt.

Het plaatje op de muur beweegt daardoor op dezelfde, onnavolgbaar schokkerige wijze als een levensechte Bauknegt. Wie lang genoeg naar het schudden kijkt, en zich niet laat afleiden door de vuile schuddeldouk aan het muurhaakje naast de projectie, zal vroeg of laat in een kennelijke staat belanden. Een kwestie van geduld en ontspanning. Uiteindelijk komt de sluimering vanzelf.

Wagenaar presenteert zijn installatie als ‘een onderzoek naar virtualiteit versus realiteit’. Kan virtualiteit dezelfde ervaringen opleveren als realiteit, vraagt hij zich af. En wat blijft er dan over van onze behoefte aan fysieke communicatie, bijvoorbeeld van mens tot mens? Het is een onverminderd actueel thema, zeker nu op internet massaal contacten worden gelegd en vriendschappen ontstaan tussen mensen die elkaar nooit hebben ontmoet.

Expliciete antwoorden geeft Wagenaar niet. Maar de wijze waarop hij met stukjes karton, draadjes, oude onderdelen en een kopietje zijn geruststellend eenvoudige ogende machine in elkaar heeft gezet, laat weinig te raden over. Het is allemaal heel mooi die virtuele realiteit, maar als de stroom uitvalt, moeten we alles weer zelf met de hand doen.

Installatie: ‘De virtuele wasmachine’ van Eelco Wagenaar. Gezien: 11/09 Gogbot Festival, De Vrije Ruimten, Hulsmaatstraat 35 in Enschede.