Woest en Ledig

Een dag in het park met Groenewoud en Buij

Op het voorblad van de catalogus oogt het kunstwerk al imposant, maar in werkelijkheid is Interpark van Gerard Groenewoud & Tilly Buij nog veel indrukwekkender. Vanwege de omvang ­(vijf bij twintig meter), vanwege de haarscherpe afbeelding (een panoramisch zicht op Central Park in New York), vanwege de plek op Landgoed Anningahof bij Zwolle (op het gazon aan de rand van de boomgaard) en vooral vanwege het effect.

 

Het is alsof je er zelf bij bent, op de maandagmorgen dat de foto gedurende verschillende momenten aan de overkant van de Grote Plas is gemaakt. Groenewoud en Buij hebben dat weten te versterken door vóór het werk, een fotoprint op canvas, een serie ligstoelen te plaatsen van waaruit het zeer aangenaam verpozen is. Zij daar, wij hier. En maar mensen kijken. Een wereldreis in eigen land. De wereld is een groot dorp, Marshall McLuhan zei het al.

 

Landgoed Anningahof toont tijdens Beelden 2009 werk van 86 kunstenaars, deels binnen, deels buiten. Dat buitendeel is het mooist, omdat het er zo lekker ruig aan toegaat. De beeldenmakers zijn er niet zozeer op uit om bezoekers te behagen, maar willen nadrukkelijk ook confronteren en krijgen van eigenaar Hib Anninga veel ruimte om uit te pakken. Te zien tot en met 25 oktober. Woensdag tot en met zondag 13.00 tot 18.00 uur. Zie ook www.anningahof.nl

Bliksembezoek aan Dichters in de Prinsentuin

Tachtig dichters in drie dagen – het is natuurlijk veel te veel van het goede. Als festivalpresentator Klaas Knillis Hofstra dan op donderdagmiddag in De Prinsentuin bekendmaakt dat Eva Gerlach en Abdelkader Benali níet naar Groningen zijn gekomen, niemand die daar openlijk om treurt.

Tijd wordt een steeds groter probleem.

Woest & Ledig keek alleen op festivaldag twee rond en maakte meteen van de gelegenheid gebruik om op de ruilbeurs vier dichtbundels om te ruilen voor Storm van Aad Eerland (1984) en een tiende druk van Nieuwe Griffels Schone Leien. Toen dit deel in 1977 van de persen rolde, waren er reeds 85.000 exemplaren verkocht. Het is een aantal waar de makers van de Prinsentuinbloemlezing L x B x H (x t) van zullen dromen. Net als Erik Jan Harmens waarschijnlijk.

Daarna, hup, de loofgangen in, waar veel jong spul mocht voordragen. Iduna Paalman, winnaar van de Belcampo-prijs tijdens de laatste editie van Doe Maar Dicht Maar, bleek er een straf tempo op na te houden. Iets te straf, wellicht. Het grote Groninger talent Jurre van den Berg stond daarentegen in het struweel alsof hij nog nooit van zijn leven iets anders heeft gedaan. Hoe jonger, hoe groter de overtuiging.

En zo hoort het ook. Willem Jan Otten, bijvoorbeeld, durfde het niet, optreden in de loofgangen. Lezen voor publiek op het theeveld, waar de wind de bomen deed ruisen en achter bij de muur een vaste tuinbezoeker een toeval van Tourette kreeg, daar draaide Otten de hand niet voor om. Maar voor een intieme voordracht voelde hij zich naar eigen zeggen te verlegen. Of te ijdel. “Want dat zijn de twee keerzijden van een en dezelfde medaille.”

De ontdekking van de eerste ronde was Dennis Gaens (foto), een vanuit Nijmegen opererende dichter zo razend actief dat het volstrekt onduidelijk is of hij al heeft gedebuteerd. In L x B x H (x t) is een gedicht opgenomen waarin hij een fijne spagaat tussen willen en kunnen beschrijft: ‘Onhandig als paspoppen/ staan we, niet in staat elkaar vast te houden’. Op De Contrabas trof W&L ook al een fijn staaltje existentiële twijfel van zijn hand.

Eén verrassing, daar doen we het voor. Dat is soms meer dan voldoende. Vrijdag weer een dag. Met onder anderen Hans Hagen en Gerrit Komrij.

Matige lustrumeditie Natuurkunst Schoonoord

Eerst het hoge woord eruit: de lustrumeditie van de jaarlijkse natuurkunstmanifestatie bij Schoonoord is misschien wel de minste van de vijf. En het woord ‘misschien’ is een voorbehoud dat wordt gemaakt omdat het kán zijn dat deze toeschouwer verwend is geraakt en domweg last heeft van de zeurzak omdat dit keer nog niet de helft van de beelden weet te verrassen.

 

Feit is dat de door Adri de Fluiter en consorten uitgestippelde wandeling door de bossen bij Schoonoord minder beelden telt dat de voorgaande afleveringen. Negen zijn het er dit keer. Nummer 10 is een film die in het nabijgelegen openluchtmuseum wordt vertoond, elf en twaalf bevinden zich in respectievelijk het Hunebedcentrum in Borden en bij CenterParcs in Dalen.

 

Een extended version dus, deze vijfde editie. Leuk bedacht, maar het werkt slecht. Je gaat als bezoeker aan Schoonoord nu eenmaal niet ‘ook nog even door naar Borger en daarna naar Dalen’. Zeker niet in de avonduren, en al helemaal niet als het hoofdprogramma alle verlangen naar een toegift de kop heeft ingedrukt.

 

Thema is dit keer ‘Overleven’. Voor Helen Schell aanleiding om ‘het falen van onze ecologie’ aan de orde te stellen. De Britse kunstenares werkt aan een serie broeikasjes in ongebruikelijke situaties; er staat er ook al een in Wales. De kas in Drenthe heet The Astronomers House en bevat glas waarin hemellichamen zijn gegrafeerd. De grond in de kas is bezaaid met steentjes: een dorre boel die geen vrucht zal opleveren.

 

Nog zoiets onnatuurlijks: de Rolling Gardens van Thomas Neumaier, die twee caravans halveerde en vervolgens met graszoden heeft gevuld. Het idee is frivool, maar levert een slonzig en daarmee kritisch beeld op. Het is alsof die sleurhutten in het bos zijn gedumpt door natuurvrienden die een nieuwe hobby hebben ontdekt: een verblijf in een van de Drentse arthouses. De tuin als een snack die je kunt halen bij een tuincentrum.

 

Firman Djamil plaatste voor zijn Fuel Flue twee zuilen van takken en bladeren in een maisveld verbonden met de wens ‘dat de industriele schoorstenen niet langer gas uitstoten en dat maiskorrels voor consumptiedoelend worden bestemd, dat we de lucht weer kunnen inademen en dat de volgens vrij vliegen en het hoogste lied zingen’. Alles goed bedoeld natuurlijk, maar als kunstwerk rond slap en slecht gemaakt.

 

Net als Djamil blijft ook Marian Meerbeek nadrukkelijk trouw aan de oorspronkelijke uitgangspunten van de manifestatie: beelden maken met louter natuurlijke materialen, bijvoorkeur ter plekke gevonden. Meerbeek bouwde zuilen van takken, maar zij maakte er wervelende figuren van, een ode aan de bomen en tevens een verwijzing naar de mythe van de witte wieven. Ook hier geldt: het is vaker gedaan, en beter.

 

Welbeschouwd steken twee bijdragen met kop en schouders boven het maaiveld uit. Het eerste is een monumentaal hangend nest van Bettino Francini, gemaakt van betongaas, stro en leem. Een volwassen mens kan er in; lang leven de interactiviteit. Het tweede is een reusachtige bloem van hout die langs de metershoge stam van een boom kringelt, gemaakt door Xavier Rijs.

 

Rijs is ook verantwoordelijk voor een pracht van een toelichting: “We moeten vanzelfsprekend de natuur verzorgen. Maar alvorens dat te doen, hebben wij onze opvattingen te verzorgen en onze gedachten te voeden met het licht van de natuur.”

 

Anders gezegd: bezint eer gij begint.

 

Expositie: natuurkunstmanifestatie ’De groene revolutie’. Te zien in: bossen bij openluchtmuseum Ellert en Brammert in Schoonoord. Open: t/m 31/12, dagelijks tussen zonsop- en zonsondergang. Zie ook: www.natuurkunstdrenthe.nl

 

25-ste editie folkloristisch festival SIVO Odoorn

Woensdagavond 29 juli start in Odoorn de 25ste editie van het SIVO-festival, met 25.000 bezoekers een van de grootste folkloristische evenementen in Europa. Het programma bestaat voor een belangrijk deel uit volksdans. Meer dan 600 dansers afkomstig uit 19 landen over de hele wereld, veelal gehuld in traditionele klederdracht, doen aan het evenement mee. Motto is ‘bruggen bouwen van volk tot volk en van mens tot mens’.

 

Tot en met 2 augustus treden groepen op uit onder meer Venezuela, China, Udmurtië, Kenia, Schotland en Boerjatië. Ter gelegenheid van het 25-jarig bestaan zijn twee nieuwe programmaonderdelen toegevoegd. Zo wordt op het festivalterrein een Afrikadorp gebouwd, een nederzetting waar het publiek kan meedoen aan workshops en demonstraties. Tweede is de ‘Zinderende SIVO Zaterdag’ met naast dansvoorstellingen activiteiten als kindertheater, workshops en 'onverwachte muzikale en visuele ontmoetingen’. 

 

Dichters in de Prinsentuin: geroezemoes hoort erbij

Of ze al een beetje zenuwachtig is? Correen Dekker (foto: Reyer Boxem), samen met Maarten Praamstra en Arjen Nolles organisator van Dichters in de Prinsentuin, knijpt de ogen tot spleetjes, denkt even na en zegt dan resoluut: "Steeds minder, eigenlijk. Het is allemaal zo goed geregeld. En stel dat we voor één dichter zijn vergeten een hotel te boeken, dan vinden we daar ook een goede oplossing voor."

 

Vanaf woensdag 29 juli wordt de binnenstad van Groningen overspoeld door dichters. Grote namen, kleine namen. Oud en jong. Uit België en Nederland. Hans Hagen komt. Maar ook Iduna Paalman, winnaar van de Belcampo-prijs. Gerrit Komrij, Tsjêbbe Hettinga en Sjoerd Kuyper. Jurre van den Berg, Harm Hendrik ten Napel en Marleen van der Velden.

 

Tachtig namen staan op het programma, verspreid over drie dagen. Dichters in de Prinsentuin is daarmee het grootste poëziefestival van ons land. "Veertig professionals en veertig amateurs", zegt Dekker. "Meer kan eigenlijk niet, dat zou ten koste zou gaan van de tijd die een dichter krijgt om voor te dragen. Of je moet een dag aan het festival toevoegen."

 

Zoveel dichters, en niet de minste, op een gratis toegankelijk evenement. Hoe doen ze dat? "Op 1 augustus moet er al iets van een plan liggen", legt Dekker uit. "In november worden vervolgens de eerste namen vastgelegd, dat zijn meestal de professionele dichters. Daarna gaan we op zoek naar de amateurs, van wie een deel zich spontaan aanbiedt. Het is veel poëzie lezen, en waar mogelijk ook beluisteren."

 

De selectie wordt bepaald op basis van wat er gaande is. Maar ook aan de hand van persoonlijke voorkeuren: "Zelf hou ik erg van hermetische poëzie, en van mooie woorden. De voorkeur van Arjen Nolles neigt bijvoorbeeld naar poëzie met spreektaal. We willen dichters met bewezen kwaliteit, maar ook beginners met potentie."

 

Het introductiekarakter is belangrijk, zegt Dekker. "We willen dichters laten optreden die weinig, of nooit eerder in Groningen zijn geweest. En om het voor zo veel mogelijk mensen aantrekkelijk te maken, vragen we geen entree. Het publiek moet zonder vrees de tuin kunnen binnenlopen. En ook tijdens het slot, op het terras van het Schouwburgcafé, hoort geroezemoes er gewoon bij."

 

De optredens op het theeveld en in de loofgangen van de Prinsentuin vormen het hart van het festival. Daarnaast wordt dit jaar extra aandacht besteed aan de randprogrammering. Zo reageren dichters woensdag in De Spieghel op een film waarin Bob den Uyl door het (Groninger) landschap reist en wordt tevens een poëziekaraoke gehouden met geprojecteerde gedichten uit onder meer De Dikke Komrij.

 

De jaarlijkse bloemlezing heeft als titel L x B x H (x t) – iets wat voortvloeit uit het thema van het festival, deze keer ‘ruimte en tijd'. Donderdagavond wordt dit concreet als Wolthoorn & Co. ter gelegenheid van het jaar van de sterrenkunde, wordt omgedoopt tot ‘Planeet Poëzie' met Marc Tritsmans, Ward van der Houwen en Han van der Vegt, dichter van het sciene fiction-epos Exorbitans.

 

Ook interessant: Charlie May met zijn Reynaert-rap op vrijdagmiddag. En wat te denken van een poëzieruilbeurs? Iedere ongelezen bundel levert een bon op die kan worden ingeleverd voor een andere uitgelezen bundel. Dé gelegenheid om bijvoorbeeld het werk van Kasper Peters te ruilen tegen dat van Sieger MG. Dekker: "Indien gewenst, kan dat heel discreet."

 

Festival

 

Dichters in de Prinsentuin wordt 29, 30 en 31 juli in de binnenstad van Groningen gehouden. Het gratis toegankelijke hoofdprogramma vindt donderdag en vrijdag plaats in de tuin aan de Turfsingel. Voor ‘Planeet Poëzie' op 30 juli in Wolthoorn & Co. aanmelden via info@dichtersindeprinsentuin.nl. Voor het complete programma met alle namen en tijden zie www.dichtersindeprinsentuin.nl.

Peter de Grote Festival: vier concerten in Drenthe

Met een concert in het Prins Claus Conservatorium in Groningen én een in het Klooster in Ter Apel gaat woensdag 29 juli het Peter de Grote Festival van start, een jaarlijks terugkerend festival met kamermuziek op veelal bijzondere locaties in Noord-Nederland. Dit jaar staat het thema ‘reizen’ centraal.

 

De bijna veertig concerten waaruit het evenement bestaat, zijn verdeeld over vier series: Muziek uit de noordoostelijke Hanzeregio, Muziekstad Hamburg, Made in the USA en Muzikale Ontdekkingsreizen. Voorts zijn er Summer Academy Concerten en een gratis toegankelijke lunchconcerten waarbij jong talent dat meedoet aan de Summer Academy zich presenteert.

 

In Drenthe staan vier concerten gepland. Zo speelt pianist Juan Zurutuza op 30 juli werk van Brahms en Ligeti in het Drents Museum, wordt 2 augustus in concertboerderij Onder de Linden in Valthermond een concert gegeven in de serie ‘Made in the USA’ en staat op 5 augustus componist Händel centraal in de Koepelkerk in Veenhuizen, terwijl Charles Rosen die dag een pianoconcert geeft in Onder de Linden in Valthermond.

 

De afsluiting is op zondag 9 augustus op Schiermonnikoog. Voor het complete programma en meer informatie over het festival, zie de website www.peterdegrotefestival.nl

Wandelen door poëtisch Drenthe

Woest & Ledig heeft zondag een deel van het vernieuwde Drenthepad uitgeprobeerd door van Emmen via Sleen (foto: Wladimir van der Burgh) naar Oosterhesselen te wandelen. Achttien kilometer, geen centje pijn. Nergens verdwaald, de rood-gele markering is uitstekend. Wel af en toe de indruk gekregen dat het pad niet veel wordt gebruikt. Hier en daar waren de brandnetels tot okselhoogte gegroeid. Slechts één keer gebeten door een teek.

 

Het Drenthepad is een route van de natuurvriendenvereniging Nivon, die bijna dertig geleden een wandeling uitstippelde van Noordlaren naar Havelte. Aanvankelijk was dit zogeheten Nivonpad zeer populair, tot het Pieterpad een deel van route opslokte. Een naamsverandering – Drentepad – veranderde daar weinig aan. Ook niet toen in 1995 een nieuwe route werd uitgestippeld en de letter ‘h’ aan de naam werd toegevoegd.

 

Dit jaar is het Drenthepad aan zijn vierde leven begonnen, grondig herzien en uitgebreid. De lengte is nu 324 kilometer, het nieuwe begin- en eindpunt is station Beilen. En bij een nieuw leven hoort een ook nieuw boekje, met een nieuwe ondertitel: Wandelen door poëtisch Drenthe.

 

Dat laatste heeft tot een hoofdstuk geleid met aandacht voor de Drentse taal en waarin wordt gesteld dat die taal zich ‘uitstekend leent om de rust, ruimte en harmonie in Drenthe in woorden te vangen’. Als bewijs zijn in de gids gedichten in het Drents opgenomen van Gerard Nijenhuis, Jannie Alberts-Hofman, Marga Kool, Hans Heijting, Miny Hofsteenge, Jannie Boerema, Peter van der Velde, Roel Reijntjes en Marinus Elting.

 

De geselecteerde gedichten zijn geschreven in de taal van het gebied dat het pad aandoet: in verschillende Drentse varianten, maar ook in het Stellingwerfs (Oene Bult) en het Gronings (Jan Siebo Uffen). Hoewel bij de samenstelling is samengewerkt met het Huus van de Taol maken de schrijvers van de gids een paar keer de bekende fout om de ‘a’ en ‘o’ om te wisselen. Lezen we ineens over het bestaan van de Stichting Drentse Toal.

 

En omdat toeval bestaat kwamen we zondag ter hoogte van landgoed De Klencke Jan Germs tegen, de streektaalfunctionaris van Drenthe. Op de racefiets. Met opvallend veel zweet voor de kop. Had hij maar moeten gaan wandelen.

Van Gennep kondigt laatste deel Sandwich-reeks aan

Uitgeverij Van Gennep brengt medio september het allerlaatste deel van de Sandwich-reeks in de boekwinkel. Deel 20 van de serie poëzie-uitgaven wordt door initiatiefnemer Gerrit Komrij verzorgd en heeft als titel Bombast en larie. De 25 afschuwelijkste gedichten uit de Nederlandse literatuur.

 

Het slotdeel biedt volgens Van Gennep ‘een onthutsend kijkje in de wereld van de poëtische ijdelheden’. Plus: “Als men het er over eens kan zijn wat slechte poëzie is, dan moet men het er ook over eens kunnen worden wat een goed gedicht is. In die zin lijkt slechte poëzie onmisbaar voor de ultieme definitie van poëzie.”

 

De Sandwich-reeks werd in 2002 door Komrij in zijn hoedanigheid als Dichter des Vaderlands in het leven geroepen om vergeten dichters en opmerkelijke talenten onder de aandacht brengen. Het einde van de serie gaat gepaard met een slotfeest met alle debutanten. Het voorlaatste deel, Hoe hoog de maan, komt op naam van Michiel van Rooij.

 

Luisterboek met Fritzi ten Harmsen van der Beek

Uitgeverij Rubinstein komt dit najaar met een luisterboek waarop Fritzi ten Harmsen van der Beek (1927 – 2009) voorleest uit eigen werk. Geachte Muizenpoot en 18 andere gedichten omvat bijna een uur aan opnamen, gemaakt in 1986 in en rond het huis van de dichter in Garnwerd. Maurits Rubinstein, destijds maker van de opnamen, levert het voorwoord. Vorig jaar bracht Rubinstein al het luisterboek Jaglust uit, van Annejet van der Zijl, over de wilde jaren van Ten Harmsen van der Beek in de jaren vijftig en zestig.

Over Frommel, de verfomfaaide merel

Kat Winky wandelde een paar weken geleden, heel trots, met een merel in de bek ons huis binnen. We wisten ‘m ­– de merel dus – nog net te bevrijden. Maar daarna vloog hij in paniek tegen het raam om vervolgens versuft op de vensterbank neer te komen. Uiteindelijk kregen we de merel weer naar buiten: half dood, half levend. Weg met die troep.

 

Een paar dagen later verscheen de merel opnieuw in onze tuin. We herkenden hem aan zijn beschadigingen. En wederom werd hij gegrepen door Winky, heerser over alles wat leeft en beeft in en vooral rond de woning. Dit keer hield de kat zijn prooi uit onze buurt, maar de merel wist voor de tweede keer te ontsnappen. Slim.

 

Sindsdien hipt hij verfomfaaid over het gras. We hebben ‘m inmiddels Frommel genoemd. Soms maakt hij kleine vluchten en gaat hij ergens in een boom, of op de nok van ons huis, een liedje fluiten. Met name in dat laatste is hij zeer bedreven. Het is alsof hij de onherstelbaar beschadigingen aan zijn verentooi wil compenseren met iets anders, met het beoefenen van de vogelkunst zeg maar.