Hoogeveen heeft een nieuwe openbare bibliotheek, aan de Willemskade, en de opening wordt gevierd met een lange reeks festiviteiten en een opmerkelijke tentoonstelling: Boekvorm: citaat verbeeld. Voor deze expositie hebben tien kunstenaars boekcitaten verbeeld die zijn gekozen door tien bekende Drenten, onder wie Jan Kruis en Ron Jans.

Het festiviteiten beginnen vrijdag, maar zaterdag wordt het echt interessant. Zo speelt Drents Jeugdtheater De Reus zaterdagmiddag de voorstelling Reynaert de Vos naar de beroemde  klassieker uit de Middeleeuwen. Aanvang is 13.30 uur.

Zaterdagavond komt Leo Blokhuis in Hoogeveen langs om zijn muziekkennis te delen en om een popquiz te presenteren. Aanvang is 20.00 uur, entree €5. Een dag later, zondagmiddag geeft Arthur Japin een lezing over zijn meest recente boek, de historische roman De overgave. Aanvang 14.00 uur. Entree €5.

Het Noorden krijgt in 2010 een festival rond de Nedersaksische dialecten: !Reur! Het programma van het evenement beslaat een hele dag in Emmen en schenkt aandacht aan streektaalmuziek en -literatuur uit Drenthe, de Stellingwerven, Groningen, Overijssel en Gelderland.

Initiatiefnemer is muzikant Bert Kamping. Bij de opzet zijn onder meer muziekproductiebedrijf Vocal Music, theater De Muzeval, Biblionet Drenthe, Huus van de Taol en Dagblad van het Noorden betrokken. Verder worden gesprekken gevoerd met RTV Drenthe en de provincie Drenthe.

!Reur! speelt in op pogingen in Drenthe en Groningen om het Nedersaksisch officieel erkend te krijgen binnen het zogeheten ’Deel lll van het Europees Handvest voor regionale talen of talen van minderheden’. Bedoeling is tevens de traditionele Maartmaand Dialectmaand in 2010 een uitbundige start te bezorgen.

Het festival komt voort uit een particuliere behoefte. "Veel streektaalmuzikanten opereren binnen een klein, bestaand circuit waar niet altijd evenveel mogelijk is", stelt Kamping. "Ik ben zelf actief en wil juist muzikale dingen doen die nog niet gedaan zijn, zoals een serieus festival met artiesten die meer willen dan gestripte muziek spelen."

Aanvankelijk was het de bedoeling alleen muziek te programmeren. Na gesprekken met theater De Muzeval en streektaalorganisatie Huus van de Taol is besloten het groot aan te pakken. "We doen nu ’s avonds de grote optredens in het theater en ’s middags kleine optredens in café’s en literatuur in de bibliotheek."

!Reur! wil de streektaal uit de marge halen. "De opzet is zo breed mogelijk. We willen nadrukkelijk een nieuw publiek aanspreken", onderstreept Kamping. Zo wordt een schrijfwedstrijd voor de basisscholieren georganiseerd en krijgen jongeren workshops streektaalmuziek aangeboden. Ook vinden activiteiten plaats in ouderencentra en zorginstellingen voor senioren.

Het streektaalfestival staat gepland voor 6 maart. Verwacht wordt dat tegen die tijd Brussel een definitief besluit heeft genomen over het beschermen en stimuleren van de Nedersaksische dialecten.

Bij Kunst Totaal Nederland in Emmen wordt zondag 29 maart voor het eerst een poëziemiddag gehouden. Gedurende de middag lezen zeven dichters voor uit eigen werk: Paul Mulder, Lilian Hoogendoorn, Marijke van der Scheer, Pietersz van Calumburgh, Gauke Zijlstra, Henk van Klinken en Stien Breedveld. De laatste exposeert tevens haar beeldend werk.

De dichters dragen voor in twee blokken, te beginnen om 14.00 uur. Toegang is gratis. Kunst Totaal Nederland is een permanente expositieruimte met een oppervlakte 3000 m2 waar zo’n zestig kunstenaars een tentoonstellingsplek hebben gehuurd. Openingstijden zijn zondag 13.30 tot 16.00 uur aan de Phileas Foggstraat 28 in Emmen. Zie ook www.kunsttotaalnederland.nl.

In theater de Voorveghter in Hardenberg vindt zaterdag het Hardenbergs Lezersfeest plaats.Tijdens de ‘lezersmanifestatie’ wordt opgetreden door Kader Abdolah, Rita Spijker en Marion Pauw. Rik de Leeuw is aangetrokken voor de muziek. De presentatie is in handen Susan Smit, schrijfster van Elena’s vlucht en Wat er niet meer is. Voorts treedt Het Hardenbergs Jazzcombo op. De organisatie is in handen van boekwinkel Heinink, bibliotheek Hardenberg en Theater de Voorveghter. Aanvang is 19.30 uur. Entree €15.00.

Om de aandacht van het publiek te trekken exposeert om te beginnen Chris Brans, in 2007 winnaar van de Art Olive-prijs, in het nieuwe onderkomen. Onder de titel It's o.k. wordt vanaf 3 april een aantal muurschilderingen van zijn hand getoond in combinatie met videoprojecties over de schepping van de schilderingen.

Behalve werk van Brans (Assen, 1985) worden ook ruimtelijke objecten getoond van Lucas den Boer.

De eerste SMAHK-groepstentoonstelling laat werk zien van Lydeke von Dülmen Krumpelman, Sikko Mulder, Arend Kuiper en Rudie Hoegen. Openingstijden: donderdag, vrijdag en zaterdag van 13.00 tot 17.00 uur. Zie ook www.defka.nl.

Rikkert Zuiderveld (foto: Duncan Wijting) is vooral bekend als de helft van het duo Elly en Rikkert. Daarnaast is hij solo actief: als zanger, schrijver en dichter. Onlangs verschenen twee uitgaven van zijn hand: De Luisterboekenwurm en de bundel Alle beestjes helpen, met oneliners en diergedichten. 27 maart treden Elly en Rikkert op in De Uelenspieghel, Winkelsteeg 5 in Uffelte. Aanvang 20.00 uur.

Nuis

"Ik ben geboren in Groningen, in 1947, in het ziekenhuis – mijn ouders woonden toen in Haren. Maar ik ben opgegroeid in het Westerkwartier; tot mijn zesde woonde ik in Nuis. Veel van mijn familie komt overigens uit Noord-Drenthe, mijn grootouders hadden een boerderij op het zand. Later zijn we verhuisd naar Naarden. Ik kom uit een gezin met vier kinderen: een oudere zus en twee jongere broers."

Taalspelletjes

"Mijn liefde voor taal is een kwestie van genen en van vorming. Wij hadden thuis geen abonnement op de Donald Duck, maar op de KrisKras, waar onder anderen Annie M.G. Schmidt en Mies Bouhuys voor schreven. Dat was opvoedkundig verantwoord. Mijn vader werkte in het voortgezet onderwijs, hij gaf Duits en Frans. Mijn moeder deed aan declamaties. Aan tafel werden woordspelletjes gespeeld. Daar hou ik nog steeds van."

Archeologie

"Als jongen was ik al gefascineerd door archeologie. Ging ik op de fiets alle hunebedden af. Nu nog kijk ik uit naar archeologische vondsten: pijlpunten, vuistbijlen. Het heeft met zoeken naar oorsprong te maken. Het idee dat je iets vindt dat duizenden jaren geleden is gebruikt door een mens als jij en ik. Iemand met precies dezelfde levensvragen, maar met minder informatie. Om archeoloog te worden, moest je eerst vier jaar geschiedenis studeren – daar had ik net te weinig motivatie voor. Er kwam van alles tussen."

Elly

"Ik ontmoette Elly in 1966 op een middag bij Jop Pannekoek in Amsterdam. Ze wilde actrice of zangeres worden en had net een talentenjacht gewonnen. Als prijs mocht ze een plaat opnemen. En omdat ik daar toevallig ook was, en wat liedjes had geschreven op een gitaar waarvan ik niet eens wist hoe ik hem moest stemmen, mocht ik ook een plaat opnemen. Met het orkest van Ruud Bos. Zo makkelijk ging dat toen. Er kon heel veel in die tijd. ’s Avonds gaven we met zijn drieën een optreden: Jop, Elly en ik. Twee jaar later zijn we getrouwd."

Commune

"Begin jaren zeventig ben ik teruggekeerd naar het Noorden, naar Uffelte. We woonden op een boerderij en op een dag stond er een bevriend gezin op de stoep. Die mensen waren bij een brand hun huis kwijtgeraakt, dus die laat je dan binnen. Het beeld van een commune met vrije seks en allerlei toestanden is zwaar overtrokken en zeer eenzijdig – alsof alle communes in die tijd hetzelfde waren. Het was niet altijd eenvoudig om met zoveel verschillende mensen onder één dak te leven. Maar wel heel leerzaam."

Christen

"Ik heb vaak geprobeerd in de media uit te leggen hoe ik christen ben geworden, maar het is er nooit duidelijker van geworden. Laat ik er dit van zeggen: het is vinden wat je zocht en gevonden worden. Ik heb geen kant-en-klaar Godsbeeld. Het woord beeld alleen al schiet tekort. In de Bijbel staat ergens ’Ik ben die ik ben’. Dat zegt alles. Het is iets heel persoonlijks, zo intiem dat je er geen media bij moet halen. Ik ben ook geen lid van een kerk. In het begin gingen Elly en ik naar de vrije evangelische gemeente. Kwamen we diep in de nacht terug van een optreden uit Vlaanderen en dan vielen we om tien uur ’s morgens in de kerkbanken in slaap. Dat werkte niet."

Gedichten

"Ik heb altijd veel poëzie gelezen: Nijhoff, Achterberg, maar ook de Vijftigers, Lucebert, Hamelink. In deze nieuwe bundels vind je dat niet terug, dat is meer light verse en nonsenspoëzie. Het is taalspelerij met soms een serieuze ondertoon. Maar ik schrijf ook wel sonnetten. Die afwisseling is erg prettig. Het een is niet belangrijker of beter dan het ander. Hoewel sommige mensen daar anders over lijken te denken. Het is iets waar ik me erg zorgen over maak. Ik zie presentatoren op televisie ook wel eens denken: ’Ik ben beter dan jij’, ’Jij mag blij zijn dat je bij mij in het programma zit’. Verborgen fascisme. Niemand die er iets van zegt."

Oneliners

"Ik verzamel mijn oneliners in de computer in een mapje met de titel ’losse flodders’. Nou ja oneliners, het zijn aforismen, invallen en gedachten. De mooiste bestaan uit waarheid, wijsheid, filosofie en een woordspel. Als puber schreef ik gedichten. Later heb ik daar op de gitaar van mijn broer akkoorden bij gezocht. Zo zijn mijn eerste liedteksten ontstaan. Eerst de woorden, daarna de muziek. Taal is altijd het uitgangspunt gebleven. Ik sta wel eens voor de klas en dan vertel ik kinderen hoe belangrijk taal is, hoe belangrijk lezen is. Als je je taal beheerst, als je goed kunt formuleren, ontstaan er minder misverstanden. Hoe beter de taal, hoe minder kans op ruzies en oorlog."

Solo

"Twee jaar geleden zouden Elly en ik een dubbelalbum uitbrengen: twee cd’s in één hoesje. Maar Elly kreeg het te druk met televisie en toen ben ik solo gegaan, veertig jaar na mijn debuutalbum Achter glas. Elly kreeg er niets van mee, tot het album – Solo – klaar was en ik ’m thuis afspeelde. Er staan twee liefdesliedjes voor haar op. Zat ze op de bank te huilen. Mooi hoor, om je vrouw op de bank zo in tranen te zien."

De Tamboer in Hoogeveen vormt zaterdag 28 maart het decor van de Tiende Nederlandse Dialectendag, een tweejaarlijks evenement met aandacht voor streektaal zowel in Nederland als Vlaanderen.

Op het programma staan onder meer lezingen (over chattaal en groetwoorden) workshops (over het Groninger bijbelproject en digitalisering), een informatiemarkt, een dialectwandeling met Albert Metselaar en een optreden van Peter de Haan en Frank den Hollander. Toegang is gratis. Aanvang 10.00 uur. Aanmelden kan via [email protected].

Ter gelegenheid van het Schrijversfestival brengt Gerbrand Bakker op 26 maart een bezoek aan het Cultureel Historisch Centrum in Vollenhove. Bakker wordt geïnterviewd door journalist Ron de Vos en zal onder meer vertellen over zijn succesvolle roman Boven is het stil en het fraaie boek Perenbomen bloeien wit.

Daarnaast zal aandacht worden besteed zijn recent verschenen dierendagboek Ezel, schaap en tureluur, een verzameling columns aangevuld met nieuwe teksten en gedichten. De avond begint om 20.00 uur, toegangsprijs is  € 7,50. Kaarten zijn verkrijgbaar bij de bibliotheek in Steenwijk en Vollenhove, bij de boekhandels Planteyn Boeken en Steenwijks Boekhuys of via www.schrijversfestival.nl.

Twee dagen na Vollenhove, op 28 maart, gaat in Maastricht de toneelwwerking van Boven is het stil in première bij Het Vervolg. Regisseur is Annelore Kodde. De nieuwe roman van Bakker, Juni, moet ‘in de loop van 2009’ verschijnen bij uitgeverij Cossee.

Gedeputeerde Staten van Drenthe en Groningen hebben dinsdag een nieuwe stap gezet om het Nedersaksisch beter beschermd te krijgen. Ze deden dat door akkoord te gaan met een aangepaste aanvraag die met steun uit Overijssel, Gelderland en Friesland aan staatssecretaris Ank Bijleveld wordt voorgelegd.

Bijleveld (binnenlandse zaken) moet vervolgens de aanvraag indienen in Brussel. Officieel moet het Nedersaksisch aan 68 Europese criteria voldoen. Om bureaucratisering en het ontstaan van extra regels tegen te gaan is in samenwerking met de universiteit Groningen een light versie samengesteld waarbij slechts 35 maatregelen nodig zijn.

Het Nedersaksisch taalgebied telt ruim drie miljoen inwoners waarvan de helft de streektaal actief gebruikt. Volgens de Groninger cultuurgedeputeerde Hans Gerritsen moet het Nedersaksisch gezien worden als Europees erfgoed. "Het is een belangrijk onderdeel van onze identiteit en heeft een niet te onderschatten emotionele waarde."

De Drentse gedeputeerde Rein Munniksma zegt: "Juist in tijden waar alle grenzen open liggen, is het belangrijk om te koesteren wat zich in de eigen omgeving afspeelt. Het Drents is bovendien mooi en vol gevoel. Zoals de Drentse dichter Jan Harbers zo prachtig heeft verwoord in één van zijn gedichten: ‘berooid van alles rest enkelt de taol'."

Erkenning levert behalve een bescherming ook toegang tot Europese geldbronnen op. Nu zetten vooral de provincies zich in voor streektaal. Zo worden met provinciaal geld streektaalcursussen betaald. Zo zijn in Groningen twintig docenten Gronings opgeleid, is toegankelijk lesmateriaal ontwikkeld en hebben meer dan 1.000 mensen een cursus Gronings afgerond.

De Biebel heeft een plek verworven op de kortlijst van de vierde Dagblad van het Noorden Streektaalprijs. Naast de Groninger vertaling van het Oude Testament en het Nieuwe Testament gaan in de categorie boeken & verhalend nog vijf andere titels door naar de eindronde van de prijs.

Genomineerd zijn ook de bloemlezing Goud Volk van Siemon Reker, de novelle In paradisum van Gerard Stout, de taalcursus Zeg t Mor. Gronings praten/Grunnegers proaten van Geesje Vos & Piet Reitsema en Daip, een keuze uit het werk van Gré van der Veen. Voorts dingt de dvd Dienstmeisjes voor dag en nacht van Ina Spijk & Annemarie van Buren mee naar de Streektaalprijs.

De Biebel is een van de meest succesvolle streektaaluitgaven van het afgelopen jaar. Reeds bij de presentatie, vorig jaar oktober, was het boek uitverkocht. Daarop werd besloten een tweede druk te laten verschijnen. Sinds vorige maand neemt het aantal bestellingen van de Biebel weer toe. Inmiddels is een derde druk aangekondigd.

Dienstmeisjes voor dag en nacht is een dvd-uitgave van een Groningstalige documentaire over meisjes die voor de Tweede Wereldoorlog bij Groninger boeren huishoudelijk werk moesten verrichten. Het is voor het eerst dat een dvd zover komt in de race om de Streektaalprijs.

Net als vorig jaar wordt de DvhN Streektaalprijs in twee categorieën uitreikt: boeken & verhalend en muziek. De jury van de prijs heeft daartoe besloten omdat het aantal streektaalproducten het afgelopen jaar wederom is toegenomen. De streektaal maakt in Drenthe en Groningen al enige tijd een sterke bloei door.

In de categorie muziek zijn eveneens zes titels genomineerd. Het gaat om Allennig II van Daniël Lohues, Dichter in mie van Erwin de Vries, Drok van Margaretha Kleine, Muze van Martin Korthuis, het gelijknamige album van Voorheen De Bende Mit Pazzipanten en Zuken van Bert Kamping. Op de langlijst stonden zestien muziektitels. Op de langlijst met boeken en dvd’s stonden eveneens zestien titels.

De uitreiking van de vierde Dagblad van het Noordenprijs is op zondagmiddag 5 april in De Winsinghhof in Roden. Aanvang 14.00 uur. Toegang gratis. Om de uitreiking bij te wonen dienen vooraf kaarten te worden aangevraagd via 050-5844205 of [email protected].