Harry Cock bij Centrum voor de Kunsten Emmen
Cultuurtoerisme op Schier: Schrijvers om de Noord

Barbara Stok: Oneffenheden maken het leven interessant

BarbaraStok Barbara Stok maakte in 1996 naam met Barbaraal, een uitgave in eigen beheer van haar strips. Sindsdien geldt ze als wegbereider van de autobiografische strip in Nederland en leverde ze een belangrijke bijdrage aan de opkomst van de graphic novel in ons land. Haar vijfde grote album, Dan maak je maar zin, is net verschenen.

 

Groningen

 

“Tot mijn vijfde hebben we in Groningen gewoond, aan de Elzenlaan in Selwerd, een leuke buurt met een parkje. Ik herinner me dat ik het een enorme afstand vond van ons huis naar de kleuterschool. Later bleek dat dat hooguit 100 meter was. Daarna verhuisde ons gezin – ik heb een oudere broer – naar Haren. Mijn ouders runden het familiebedrijf Bozo, Bouwman en Zonen. Het bedrijf maakte trappen en steigers, van aluminium.”

 

Jazz

 

“Het creatieve in ons gezin zit vooral aan mijn moeders kant, ze heeft een achtergrond als handenarbeidleraar en doet nog altijd aan boetseren. In de familie zit ook een circusartiest, een pianist en een aantal mensen met aanleg om schilder te worden, maar die toch iets anders zijn gaan doen. Mijn vader is de lezer. Thuis werd veel muziek gedraaid: klassiek, maar vooral ook jazz. Daar krijg je toch iets van mee. Ik heb er waarschijnlijk mijn gevoel voor ritme aan over gehouden.”

 

Drummer

 

“Toen ik een jaar of tien was, wilde ik al drummer worden. Mijn moeder heeft dat heel lief opgelost. Ze nam mij mee naar de muziekschool en stelde mij voor aan een drumleraar, die vertelde dat je ook echt een drumstel moest hebben. Vervolgens zijn we naar de muziekwinkel gedaan en daar zagen we hoeveel zo’n drumstel kostte. Toen is het blokfluit geworden. Jaren later, heb ik alsnog een drumstel gekocht en een paar privé-lessen gevolgd. Daarna ben ik meteen in een bandje gestapt. Ons eerste optreden was op een feest. We hadden nog nooit samengespeeld en we hadden geen repertoire. Het moet vreselijk zijn geweest.”

 

Straaljagers

 

“De Straaljagers bestaan nu een jaar of tien. Ik speel drums en doe achtergrondzand. Ricky, mijn man, speelt gitaar en sinds kort ook banjo, en hij zingt. Hij schrijft de nummers. We hebben een plaat gemaakt en treden af en toe op, zoals in het voorprogramma van Claw Boys Claw. We maken trashblues, ongepolijste muziek waarbij het niet erg is als er iets fout gaat. Ik hoor wel eens muziek waarbij alles is gladgestreken en weggepoetst. Dat is lelijk in deze tijd, je ziet het aan de belangstelling voor cosmetische chirurgie. Maar oneffenheden horen er juist bij, vind ik. Die maken het leven interessant.”

 

Robert Crumb

 

“Via mijn broer ben ik in de strips beland. We verzamelden samen boeken: Kuifje, Franka, Agent 327, Robbedoes, Guust Flater. Als kind tekende ik al, en ik schreef ook graag verhaaltjes. Mijn eerste publicatie deed ik met een nichtje. We maakten de strip Olle voor het blad van de tennisclub in Haren. Daarna viel het stil, tot ik met een prijsvraag vijftig gulden won die besteed moesten worden bij stripwinkel Modern Papier in Groningen. Een vriend wees me op Robert Crumb. Ik heb al het prijzengeld aan zijn werk uitgegeven.”

 

Barbaraal

 

“Mijn autobiografische tekeningen sloegen meteen aan. Ik maakte tien kopietjes voor vrienden en die reageerden enthousiast. Daarna maakte ik honderd gekopieerde boekjes voor Modern Papier en die waren snel weg. Een vriendin stelde voor om wat van die boekjes in een winkel in Amsterdam neer te leggen – daar werden ze opgepikt door mijn huidige uitgever. De Volkskrant schreef over mijn werk, daarna volgde het Nieuwsblad van het Noorden. Ik geloof nog steeds dat ik de juiste route heb gevolgd. Volgens mijn uitgever bewijst zo’n doe-het-zelf aanpak dat iemand er écht voor gaat, dat iemand écht achter zijn werk staat.”

 

Bestsellercultuur

 

“Ik geloof niet dat de belangstelling voor strips afneemt. Er zijn misschien minder gespecialiseerde winkels, maar dat tegenwoordig liggen strips gewoon in de boekhandel, weliswaar niet altijd op de goede plek, maar toch… En de verscheidenheid is enorm, er gebeurt vanalles: literaire strips, graphic novels. Wat opvalt is dat sinds de komst van internet een bestsellercultuur is ontstaan. Vroeger had je slecht verkopende strips, goed verkopende strips en alles daar tussenin. Nu heb je alleen slecht verkopende boeken en enorm goed verkopende boeken. Wat populair is, versterkt zich. Ook door die top tienen en lijstjes. Het hele tussensegment valt weg.”

 

RSI

 

“Ik ken heel veel tekenaars die last hebben van RSI. Of sommigen zeggen dat het niet bestaat, boeit me niet. Mijn pijnklachten zijn echt. Ik ben noodgedwongen met een andere pen gaan werken. En ik werk niet meer met de computer – ik heb geen email en geen internet. Dan is het te doen. Nadeel is dat je je soms buitengesloten voelt. Voordeel is dat je enorm veel tijd overhoudt voor anderen dingen, in het bos wandelen met de hond bijvoorbeeld. Ik kan iedereen aanraden eens een week geen computer aan te raken.”

 

Minerva

 

“Als ik nu naar mijn eerste werk kijk, zien die tekeningen er niet uit, maar ze passen wel bij de verhalen. Ik had al snel mijn vorm gevonden. Toen ik na een jaar op de Foto-academie terugkeerde in Groningen heb ik even met het idee rondgelopen om naar Minerva te gaan. Maar dan moest ik in het eerste jaar beginnen, daar had ik geen zin in. Achteraf ben ik daar blij mee. Ik heb niets hoeven afleren waardoor mijn tekeningen nog steeds een bepaalde onbevangenheid hebben. Wat ik wel mis, is materiaalkennis – maar daar is wat aan te doen.”

 

Autobiografisch

 

“In het begin ging het in mijn strips vooral over persoonlijke gevoelens. Inmiddels behandel ik steeds vaker grotere thema’s. In Dan maak je maar zin gaat het om vergankelijkheid en de zin van het leven. Het is nog steeds autobiografisch, maar het gaat allang niet meer alleen over mij. Ik heb nog steeds alle ruimte om iets te zeggen over de maatschappij, of over kleine dingen die mij opvallen of storen – maar ik probeer het zoveel mogelijk in een groter geheel in te passen. Dat is mij nog nooit zo goed gelukt als in dit album.”