Met voorstellingen, voordrachten en exposities wordt in De Lawei in Drachten in maart extra aandacht besteed aan taal en dialect. De start is 28 februari met een tentoonstelling in expositieruimte De Galerij rond de installatie Zonsondergang van beeldend kunstenaar Janke Klompmaker. De opening wordt om 16.00 uur verricht door dichter Tsjêbbe Hettinga (foto) die zijn gedicht Fan oer see en fierder zal voordragen.

Behalve werk van Klompmaker is in de foyer van De Lawei de expositie Ik wil mij blijven vertellen… van Frans Cadée te zien. Zondag 8 maart dragen kunstenaars, dichters en zangers ter gelegenheid van de (streek)taalmaand voor uit eigen werk en uit werk van anderen. Tahir Aydogdu & Adrian Elissen mengen vervolgens op 13 maart verschillende muzikale talen tot nieuwe dialecten in de voorstelling Van Soefi tot Flamenco.

Op 19 maart viert Gerard van Maasakkers in Drachten zijn 30-jarig jubileum met de Vaste Mannen, die Brabantse liedjes zingen. Tsjêbbe Hettinga brengt 21 maart met de band Breed Freed een poëzie- en muziekprogramma. De (streek)taalmaand in De Lawei wordt 25 maart besloten met Uutsprèken, een streektaalconcert met liedjes in de diverse streektaalvarianten uit Overijssel. Zie ook www.lawei.nl

De centrale bibliotheek van Groningen staat zondag in het teken van de 'Magie van het Boek', een manifestatie waarbij vrijwel alle aspecten van het fenomeen 'boek' worden belicht. Een en ander gaat gepaard met een markt waarop drukkers (Elze ter Harkel, Antje Veldstra en Marlies Louwes) en uitgevers (Passage, kleine Uil, Philip Elchers, Historische Uitgeverij en Profiel) zich presenteren aan een breed publiek.

Verder toont Marc Petstra zijn boekenkasten, zijn de Noordelijke Etsers en het Groninger Grafisch Museum aanwezig en tonen zeefdrukkers hun werk. Voorts treden schrijvers op als Jan Glas en Jo Willems en is er voorzien in een kinderprogramma met workshops. Aanvang 13.00, einde 17.00 uur. De toegang is gratis.

Magie van het boek is onderdeel van Open je eigen boek, een landelijke ontwerpwedstrijd waarbij bibliotheken deelnemers helpen bij het maken en schrijven van hun boek. Zo worden behalve in Groningen ook in Noord-Holland en Zuid-Holland activiteiten georganiseerd. Zie ook www.openjeeigenboek.nl

Literair festival Schrijvers om de Noord heeft het programma voor de vijfde editie op 3 en 4 maart gereed. De organisatie is daar zelf zo tevreden over dat het evenement op Schiermonnikoog in een persbericht ‘het belangrijkste schrijvers- en dichtersfestival in Nederland’ wordt genoemd na Poetry International in Rotterdam en De nacht van de poëzie in Utrecht.

Het affiche oogt veelbelovend met optredens van Tom van Deel, Eva Gerlach, Luuk Gruwez, Marga Kool, Rutger Kopland, Anton Korteweg, Ester Naomi Perquin, Piet Piryns, Martin Reints, Willem van Toorn, Jan Veenstra, Marjoleine de Vos en Driek van Wissen. De muzikale begeleiding wordt verzorgd door Klaas Hoek. Het festival speelt zich af op twee locaties en de toegang is gratis. Zie ook www.schrijversomdenoord.nl

We waren hem glad vergeten, of hebben hem nooit gekend. Maar dankzij schrijver Nico Dijkshoorn kunnen we straks niet meer om hem heen: Kuif den Dolder, de man die onze beste voetballer ooit had moeten worden. Na eerst een kort een kort verhaal in Hard Gras komt Dijkshoorn nu met een complete roman over deze ‘legendarische voetballer’ uit, jawel, Uffelte

Voor zijn roman De tranen van Kuif den Dolder voerde Dijkshoorn ‘gesprekken’ met mensen die Kuif van nabij hebben gekend. Zoals de teamgenoten Zweep Dukels en Kuitje Ruwiel, trainer Dolf Seegers en de mysterieuze Anneke Veldkamp. Ook interviewde hij ‘een winkelier te Uffelte’:

'Ja, dan kwam hij daar de Schoolstraat uit lopen en dan liep hij verderop rechts de Dwarsweg op. Toen dacht ik al: dat wordt er eentje. Dat zag je. Kan ik verder niet uitleggen. Hij liep daar en je dacht: jij wordt er eentje. Je wist nog niet wat, zo ver ging het niet, maar dat het er eentje werd, dat stond vast.'

Om zijn boek onder de aandacht te brengen, brengt Dijkshoorn 28  maart een bezoek aan Uffelte waar hij een lezing zal geven aan De Molensteen, Rijksweg 34. Tevens wordt dan een wandeling uitgestippeld langs plekken die van belang zijn geweest in de voetbalcarriere van Kuif. Vertrekpunt is de kantine van VV Uffelte aan Ruiterweg 8. Aanvang 15.00 uur. Entree 7.50. Reserveren via www.schrijversfestival.nl

Op uitnodiging van de Literatuurclubs Drenthe geeft Joke van Leeuwen donderdag 26 februari een lezing De Voorhof in Westerbork. Van Leeuwen, thans stadsdichter van Antwerpen, is uitermate veelzijdig. Ze maakt cabaret, ze schrijft en dicht voor zowel volwassenen als kinderen en is daarnaast ook actief als illustrator. Haar laatste boek, Alles nieuw, werd onlangs genomineerd voor de Libris Literatuurprijs. Aanvang is 19.30 uur. Entree €7.

Jo Willems trof in de Nederlandse literatuur niet de boeken aan die hij graag las en nam daarom zelf de pen ter hand. Heel verstandig – niet zeuren, maar poetsen. Twee jaar na zijn debuut Paladijnen in de sneeuw ligt nu Honden in winkel. Uitgeverij Nieuw Amsterdam presenteert het als ’een rauwe roman over vriendschap, loyaliteit en verraad’.

Wederom situeert Willems zijn verhaal in Azië. Dit keer doet hij dat op Sri Lanka, het eiland waar zijn hoofdpersoon – Anders Brock – in de jaren tachtig als partner van de schimmige organisatie God en Gezin de basis legde voor een klein fortuin. Destijds moest Brock vluchten, nu keert hij terug voor een weerzien met zijn partners in crionhebbelijke me van weleer, Eddie Locarno en diens handlanger Aloy.

Afgaand op voornoemde namen, maar ook op aanduidingen als ’Vlucht EK599’ en ’Rolex’, doet Honden denken aan een ’spannend boek’. Dat beeld wordt nog eens versterkt door een opvallend stoer taalgebruik. "Ik ben al jaren op drift, op zoek naar Eldorado! Maar heb tot nu toe steeds de foute boot genomen. Ik ben alleen. En daarom harder. Verdomme!", laat Willems zijn hoofdpersoon zeggen.

In Honden wordt de wereld afgeschilderd als een plek waar het recht van de sluwste heerst. Het eerder genoemde God en Gezin is niets anders dan een dekmantel om meisjes, kinderen nog, te ronselen voor de seksindustrie. Voor zover ze aan het woord komen, vinden ze dat geen bezwaar: "Met het aftrekken van één toerist verdien ik meer dan een meisje in een atelier in een half jaar. En mijn vingers gaan er niet kapot aan."

Dat laatste komt uit de mond van Kusuma, de parel van God en Gezin op wie Brock in de jaren tachtig verliefd werd en die hij nu, twee decennia later, komt ophalen. Maar ook dit heimelijke verlangen blijkt later weinig oprecht. Brock wordt gedreven door eenzaamheid en verveling en Kusuma op haar beurt heeft geen hoge pet op van Europa als het beloofde land, laat staan van de liefde.

Niemand deugt in Honden. Als Brock een hulpje krijgt toegewezen, bromt hij: ‘In Amsterdam heb ik lange tijd een hond gehad. Dat was vaak een gedoe en ik was blij, toen hij onder de tram kwam. Maar die rijden hier niet’. Als door luidsprekers op straat gebeden klinken, lezen we dat ‘Boeddhisten de gewoonte van Islamieten hebben overgenomen om de wereld hun diepe religiositeit door de strot te duwen’. De lezer krijgt een en al cynisme, wantrouwen en minachting voorgeschoteld.

Goed opgeschreven, dat dan weer wel. Willems weet listig heden en verleden te vervlechten tot een fraaie compositie, en heeft een fijne neus en een goed oog voor (smerige) details. Maar het is allemaal eenrichtingsverkeer, in razende vaart op weg naar het einde van de nacht. Zonder ook maar een sprankje hoop.

Boek: Honden. Auteur: Jo Willems. Uitgever: Nieuw Amsterdam. Prijs: €19.90 (320 blz.).

Op 27 februari gaat in Odeon, Zwolle Uutspreken in première, een muziekprogramma waarin de hedendaagse cultuur en streektaal Salland en Noordwest-Overijssel centraal staat. Na Zwolle volgt een tournee door Overijssel en vervolgens worden ook Drenthe en Friesland aangedaan.

Uutspreken vloeit voort uit een project van de IJsselacademie waarbij tien muzikanten opdracht kregen om een lied te schrijven en uit te voeren in hun eigen streektaal. Voor veel artiesten was het de eerste keer dat ze in hun eigen dialect zongen. Na een gelijknamige cd/dvd volgt nu een theaterprogramma met behalve muziek ook stills en filmbeelden.

Vaste spelers van Uutspreken zijn Harmjan Wilbrink, Erwin Nijhoff, Rob Bults, Bert Vrieling,

Thomas Tijs en Gooswijn van Rees, Daarnaast wordt per theater met gasten gewerkt: Gerard Buisman op 19/3 in De Meenthe in Steenwijk, 19/3 De Voorveghter in Hardenberg, 24/3 Egbert Meijers in De Tamboer Hoogeveen en 25/3 Piter Wilkens in De Lawei in Drachten.

Theatergezelschap De Lege Ruimte en het Kamermuziekparadijs komen zondag in Annen met een reprise van de komische kameropera Bolders van Jos Visscher en Jan Misdom. Dit keer is Paviljoen Breeland aan de Bulten gekozen als locatie voor de ‘lezing’ van een would-be volksmenner (bariton Noud Jaspers) die wordt ontmaskerd door een koffiejuffrouw (altmezzo Gonda Jonker). De muziek, geïnspireerd op Mozart, komt van het Misdom Consort. Aanvang is 15.00 uur. Entree € 7,50.

Galerie Hein Elferink bij Staphorst toont tot met 28 maart schilderijen van Christiane Conrad, een van de belangrijkste vertegenwoordigers van de monochrome schilderkunst in Duitsland. Ze bouwt haar schilderijen op uit meerdere lagen olieverf en profileert zich door een eigen manier van kleurgebruik.

Zo is de kleurkeuze bij Conrad mede afhankelijk van de seizoenen en de beleving van de natuur, iets wat ook in de titels van werken terugkeert: Schneespur, Novemberhimmel, Sand en Schilf. Daarnaast maakt ze werk met titels die direct verwijzen naar de door haar gemengde kleur: Kadmiumgelb, warmes Rot en lichtes Grauviolett. Openingstijden: do 14.00 tot 18.00 uur, vrij en za 10.00 tot 18.00 uur. Zie ook www.heinelferink.nl.

Daniël Lohues, winnaar van de Dagblad van het Noordenprijs, is nu in de race voor de DvhN Streektaalprijs. De zanger dingt met zijn album Allennig II mee in de categorie muziek. Dat blijkt uit de vrijdag vrijgegeven langlijst.

Andere kandidaten in de categorie muziek zijn onder meer Bok ’m d’r op van Mooi Wark, Dichter in mie van Erwin de Vries, Muze van Martin Korthuis, Drok van Margaretha Kleine, Zun en schare van Klaas Spekken en het album van Voorheen de Bende mit Pazzipanten. In totaal zijn er zestien streektaalcd’s genomineerd.

Het is de derde keer dat Lohues is genomineerd voor de Streektaalprijs. Eerder haalden zijn albums Grip (2006) en Allennig I (2007) de kortlijst. De prijs – traditioneel 1001 euro – ging toen naar respectievelijk De dichter en de wichter van Henk Nijkeuter en de bloemlezingen met de 100 mooiste Drentse en Groningse gedichten.

De Streektaalprijs wordt dit jaar wederom in twee categorieën uitgereikt, voor muziek en een combinatie van boeken, drama en documentaires. In deze laatste categorie zijn vijftien titels genomineerd waaronder Kolde tocht van Egbert Hovenkamp, Daip van Gré van der Veen, Goud volk van Siemon Reker, Kovvie staat kloar van Bert Uil en de Biebel van de Liudgerstichting.

Volgens de jury duurt de bloei van de streektaal in Drenthe en Groningen onverminderd voort, vooral in de muzieksector. Het afgeIopen jaar werden opnieuw meer streektaalcd’s geproduceerd. De poëzie en het proza verloren daarentegen terrein.

Daar staat tegenover dat er meer dvd’s met streektaal zijn verschenen, zoals de documentaire Dienstmeisjes voor Dag en Nacht van Ina Spijk en Annemarie van Buren en het eerste seizoen van het Groninger regiodrama Boven Wotter. Ook het boerenrockcombo Mooi Wark bracht een streektaal-dvd uit: Live in Paradiso.

De jury selecteerde wederom twee kinderboeken: Laifste vroag van Harm de Jonge in een vertaling van Fré Schreiber en het tweetalige Sikko vindt alles lekker van Hendrik van der Ham. De kortlijst wordt medio maart bekendgemaakt. De uitreiking van de DvhN Streektaalprijs is op zondag 5 april in De Winsinghhof in Roden.