Bart FM Droog, gemeentedichter van Emmen, duikt zondag 1 februari zowel in Assen als Nieuw-Schoonebeek op. ’s Morgens is hij tussen 10.00 en 12.00 uur in de Drentse hoofdstad te gast tijdens radioprogramma Podium Dertig van RTV Drenthe. Daar zal presentator Lukas Koops hem onder meer ondervragen over zijn nieuwe dichtbundel Veldheer en andere liefdesgedichten, zijn werk als poëzieactivist en de tweede editie van het initiatief Poëzie Dichterbij.

Dat laatste evenement voltrekt zich zondagmiddag in elf huiskamers verspreid over de gemeente Emmen - in Schoonebeek, Nieuw-Schoonebeek, Nieuw-Amsterdam en Emmen zelf. In elk huis kunnen bezoekers luisteren naar twee of drie verschillende poëzievoorlezers. Het programma start om 14.00 uur en wordt om 15.00 uur en 16.00 uur herhaald zodat meerdere adressen kunnen worden bezocht. Droog leest voor in de Wilms Boo aan Europaweg 76 in Nieuw-Schoonbeek. Gratis entree. Zie ook www.gemeentedichteremmen.nl

Mart Brok, stadsdichter van Coevorden, zoekt bestuurders en vrijwilligers om de stichting Drenthe Poëzie verder uit te bouwen. Aanleiding is de uitbreiding van de stichting met de Taalwerkplaats Drenthe in Nieuw-Amsterdam en de voorbereiding van de derde aflevering van het Drentse Open-Dicht poëziefestival, dit jaar op 16 augustus. Doel van de stichting is ‘op laagdrempelige wijze taal, streektaal en poëzie te promoten’. Meer informatie via www.drentseopen-dicht.nl of 0591-564303.

Anneke Claus mag zich komende twee jaar de nieuwe stadsdichter van Groningen noemen. Burgemeester Jacques Wallage maakte dat donderdagavond bekend tijdens de slotmanifestatie van de Poëziemarathon. Claus wordt de vierde stadsdichter van Groningen, na Bart FM Droog, Ronald Ohlsen en Rense Sinkgraven.

De keuze is op Claus gevallen onder meer omdat haar gedichten volgens de benoemingscommissie een mooie ritmiek bezitten en omdat ze getuigen van vakmanschap. Claus spreekt zich volgens de commissie uit over maatschappelijke kwesties en laat de lezer eerst lachen en daarna twijfelen waardoor een zekere raadselachtigheid ontstaat.

De in Doetinchem geboren Anneke Claus (1979) heeft twee dichtbundels op haar naam: Bonzai! en het recent verschenen Dat was dat! Haar debuut werd bekroond met het Belcampo Stipendium. De nieuwe stadsdichter van Groningen studeerde romaanse talen en culturen, is actief als vertaler, schrijft verhalen, maakt tekeningen en speelt piano.

Toen Dagblad van het Noorden vijf jaar geleden besloot niet langer de columns van A.L. Snijders te plaatsen, vond een klein groepje lezers dat heel erg. Het beeld dat ze met hun protesten opriepen was dat van Snijders als een onbegrepen oude man op een bankje op het dorpsplein, monkelend en mopperend over de dolgedraaide wereld om hem heen. Iemand voor fijnproevers, die het zeldzaam mooi kon zeggen en het vaak bij het rechte eind had.

Na zijn vertrek ging Snijders ondergronds. Hij schreef onverdroten door en stuurde zijn tiksels per mail aan een schare trouwe lezers. Die groep is de afgelopen jaren almaar groter geworden. En zoals het gaat met kwaliteit: vroeg of laat wordt het breder herkend en gaat het een eigen leven leiden. In het geval van Snijders fungeerde uitgever Paul Abels als katalysator. Toen deze besloot tot het uitgeven van Snijders’ zeer korte verhalen (zkv) onder de titel Belangrijk is dat ik niet aan lezers denk maakte de gewezen columnist een heuse comeback.

Nu ligt er dan een tweede greep met zkv’s in de winkel, getiteld Bordeaux met ijs. Het is een mooi boek, gemaakt van prachtig papier en goed gebonden, inclusief leeslint en 21 tekeningen van Marcus Müller en sinds deze week ook verkrijgbaar in een goedkopere uitvoering. Maar het gaat natuurlijk om de verhalen, die lang niet allemaal zo kort zijn als het begrip zkv suggereert. Ernest Hemmingway beperkte zich ooit tot: ’Te koop: Babyschoenen. Nooit gedragen.’ Zo kort kom je ze in Bordeaux met ijs niet tegen.

Snijders zoekt zijn onderwerpen nabij en in het verleden; gaandeweg komen we veel over hem te weten. Dat Tommy Wieringa een vriend van hem is bijvoorbeeld, en dat hij L.H. Wiener goed kent. Dat hij veel van het platteland houdt, een dochter heeft die over de wereld reist en hij zelf niet verder komt dan België. Maar ook dat hij het geen enkel probleem vindt om zoveel uit andermans werk te citeren (Truman Capote, Kafka, Sandor Marai) dat het de vraag is of het nog wel een stukje van Snijders mag heten.

Snijders kan prachtig observeren en heeft een voorkeur voor dingen die eigenlijk niet kunnen, zoals het in de titel gememoreerde drinken van rode wijn met ijs. Zijn voornaamste kwaliteit zit in zijn vermogen originele observaties te vermengen met erudiete associaties en dat vervolgens in een parlando-achtige stijl op te schrijven. In een interview beweerde hij vorig jaar dat zoiets hem geen enkele moeite kost. Hij gaat zitten en gooit het op papier. Klaar.

Of het werkelijk zo gaat, kan worden betwijfeld. Snijders’ stukken lezen inderdaad alsof ze voor de vuist weg zijn ontstaan. Compositie is bijna het laatste waar je aan denkt, inval en improvisatie het eerste.  Iedere lezer weet dat alleen heel grote schrijvers die indruk kunnen wekken – en dan pas nadat ze lang bezig zijn geweest met slijpen en schuren, bikken en beitelen.

Het voert te ver om Snijders op basis van zijn zkv’s bij de heel grote schrijvers te rekenen. Maar als hij iets laat zien met Bordeaux met ijs, dan is dat diepte belangrijker is dan lengte. Of anders gezegd, dat mooi kort ook lang boeiend kan zijn.

Boek: Bordeaux met ijs. Auteur: A.L. Snijders. Uitgever: Afdh. Prijs: €24,50 (420 blz).

Ramsey Nasr mag zich de komende vier jaar Dichter des Vaderlands noemen. De in Antwerpen woonachtige dichter en acteur heeft van de vijf genomineerde kandidaten de meeste publieksstemmen verzameld.

Dat is woensdagavond bekendgemaakt tijdens een live televisieprogramma van de NPS. De 35-jarige Nasr volgt Driek van Wissen op die in 2005 werd aangesteld als tweede officiële Dichter des Vaderlands, een functie die is ingesteld om onder meer de poëzie te promoten.

Aan de bekendmaking ging dit keer een tumultueuze verkiezingsstrijd vooraf. Veel aandacht in de media ging daarbij uit naar kandidaat Tsead Bruinja die nadrukkelijk campagne voerde terwijl andere kandidaten dit als ongepast zagen. Volgens organisator Poetry International hebben de perikelen er voor gezorgd dat bijna 20.000 stemmen zijn uitgebracht, drie keer zoveel als in 2005.

Nasr toonde zich compleet verrast door de uitslag. Hij benadrukte dat hij de komende vier jaar gedichten wil schrijven waarin de indentiteit in Nederland centraal staat. Bruinja toonde zich na afloop teleurgesteld. “Het is heel jammer dat mijn inspanningen niet zijn beloond. Ik wens Nasr veel succes toe en hoop dat hij met goede plannen komt.”

De nieuwe Dichter des Vaderlands moet vandaag meteen aan de slag. Op het programma staat onder meer de opening van de tiende Gedichtendag, 's morgens in Utrecht in het bijzijn van Driek van Wissen en Antjie Krog, dit jaar schrijver van de gedichtendagbundel Waar ik jou word.

Gedurende Gedichtendag worden verspreid over het land zo'n driehonderd poëzieactiviteiten gehouden. Zo worden onder meer nieuwe stadsdichters geïnstalleerd in Groningen, Zutphen en Amsterdam, terwijl vandaag in Overijssel de eerste provinciedichter van ons land wordt aangesteld.

Zittend Dichter des Vaderlands Driek van Wissen is boos op de redactie van NRC.next. Aanleiding is de wijze waarop de aan NRC/Handelsblad gelieerde krant is omgesprongen met zijn reactie op kritiek van collega-dichter Ilja Leonard Pfeijffer.

Volgens Van Wissen heeft de redactie hem dinsdag ‘een trap na’ gegeven door bij een ingezonden stuk van zijn hand een cartoon te plaatsen waarin de spot wordt gedreven met zijn poëzie. In het stuk weerspreekt Van Wissen juist aantijgingen dat het instituut Dichter des Vaderlands tot een grap is geworden.

De cartoon is gemaakt door Ruben L. Oppenheimer en bestaat uit een parodie op het logo van de Dichter des Vaderlands plus dichtregels als ‘Wordt dichtende prutspraat tot norm verheven?/ Wordt al wat ooit schoon was met smurrie beklad? / Vier lange jaren met versjes te leven,/ Die inzicht, noch diepgang, noch troost kunnen geven/ Bracht dichter tot al wat geen zin heeft gehad’.

Van Wissen heeft niet zozeer iets tegen het werk van Oppenheimer. Wat hem steekt is dat zijn ingezonden stuk eerst is ingekort en er vervolgens ruimte is gemaakt voor wat hij noemt ‘een lullig anoniem rijmpje’. Van Wissen: "Zonder duidelijk afscheiding, hetgeen verwarrend werkt. Kennelijk is het een loze reactie op mijn reactie, maar het is raar om daar mee te beginnen."

Volgens Van Wissen wordt daarnaast misbruik gemaakt van het logo van de Dichter des Vaderlands. "Naar mijn idee voegt het tamelijk onbeholpen scheldgedichtje niks toe. Het gaat in elk geval niet in op mijn argumenten en ik acht het eerlijk gezegd de NRC onwaardig - al betreft het hier NRC.next. Ik ervaar het als een trap na."

De zittend Dichter des Vaderlands heeft inmiddels mondeling excuses gekregen van NRC.next en de toezegging dat de zaak wordt opgenomen met Oppenheimer. "Volgens de redactie is de tekening er ‘een beetje door heengeglipt’. Nou vraag ik je... Het is gewoon niet netjes. Ik dacht eerst nog dat Ilja Leonard Pfeijffer die regels had gemaakt", zegt Van Wissen.

Naar aanleiding van de kritiek van DiDeVa-kandidaat Ilja Leonard Pfeijffer in NRC.next stuurde zittend Dichter des Vaderlands Driek van Wissen een reactie die aldaar ingekort werd afgedrukt. Op Woest en Ledig treft u nu de volledige tekst:

“Het artikel van Ilja Leonard Pfeijffer in NRC.next van vrijdag 23 januari over de verkiezing van een nieuwe Dichter des Vaderlands dwingt mij tot een reactie.

Gedeeltelijk ben ik het met hem eens. Zo deel ik zijn vermoeden dat de verandering van de verkiezingsprocedure, opgezet door Poetry International, bovenal bedoeld is om te voorkomen dat er wederom een vormvaste en toegankelijke dichter gekozen wordt, die vooral bekendheid en waardering geniet buiten de kleine kring van doorgewinterde poëzieliefhebbers.

En ook geef ik hem groot gelijk dat de nieuwe procedure zeer willekeurig en ondoorzichtig is. Bij de longlist van tien kandidaten, aangewezen door een door coöptatie samengestelde commissie, kon men al gerechtvaardigde bedenkingen hebben, maar vooral het feit dat dezelfde commissie vervolgens zonder enige motivatie vijf kandidaten heeft laten afvallen, is ergerlijk en verbazingwekkend. Ikzelf had bijvoorbeeld graag op Ingmar Heytze gestemd, maar ik gunde ook Ilja Leonard Pfeijffer, juist vanwege het feit dat hij een exponent is van een geheel andersoortige poëzie als de mijne, van harte de kans om andermaal niet verkozen te worden.

Ik kan mij dan ook zijn frustratie voorstellen. En waarschijnlijk is hij ook verblind door woede, want in de negatieve aandacht die hij in het artikel aan mij wijdt slaat hij een aantal keren de plank lelijk mis:

- Hij zegt dat ik in 2005 een nog totaal onbekende gelegenheidsdichter was. In werkelijkheid had ik toen al een twintigtal publicaties op mijn naam staan bij gerenommeerde uitgeverijen en met bovengemiddelde verkoopcijfers.

- Dat Komrij bij mijn verkiezing demonstratief zich heeft afgezonderd “omdat het Dichterschap des Vaderlands verkwanseld was” is niet alleen mij ontgaan, maar volgens mij iedereen, zodat de demonstratie, als er al sprake van was, sowieso niet gewerkt heeft.

- Volgens opdracht heb ik keurig op z’n minst 4 gedichten per jaar in de NRC gepubliceerd. Die zijn voor het leeuwendeel (net als bij Komrij) netjes afgedrukt op de voorpagina. Ook in het laatste jaar. Van enige weerzin bij de redactie tegen mijn gedichten heb ik nooit iets gemerkt, maar het kan zijn dat Ilja als vaste medewerker meer weet dan ik.

- Dat Pfeijffer een gedicht bij de dood van Juliana mocht schrijven “omdat de NRC demonstratief een andere dichter wilde dan Driek van Wissen” is al helemaal uit de dikke duim gezogen. Ik ben tot Dichter des Vaderlands verkozen in 2005, terwijl Juliana bij mijn weten al een jaar eerder overleden is.

Natuurlijk gun ik collega Ilja een zekere mate van dichterlijke vrijheid en dat hij zijn betoog lardeert met krakkemikkige variaties op een rijmpje van mij dat ik allerminst als representatief voor mijn werk beschouw is ook nog tot daar aan toe, maar nu hij, wie weet moedwillig, de waarheid zo verdraait, kan een weerwoord niet uitblijven."

Driek van Wissen, Dichter des Vaderlands

"Ik ben erg voor het stemmen. Handen omhoog wie mijn gedicht het eerst in het Fries wil horen, dan doe ik het daarna in het Nederlands." Kandidaat Dichter des Vaderlands Tsead Bruinja (foto: DvhN/Kees van de Veen) is op bezoek bij de Professor Casimir-basisschool in Kollum. En ja hoor, een ruime meerderheid van groep zeven gaat voor het Fries. ’In segen de rein op syn snút', begint de dichter. ’Een zegen de regen op zijn snuit.’

Bruinja is met drie collega-dichters te gast op zijn oude basisschool. Voorlezen, vragen beantwoorden, wat vertellen over poëzie. Dat je als dichter alles mag zeggen wat je wilt, bijvoorbeeld. Directeur Anneke van Dellen is blij met zijn komst. "Ik las in de Leeuwarder Courant over zijn kandidatuur. En ik dacht: Een oud-leerling, díe moeten we hebben. Hij mailde meteen terug."

Campagnevoeren op het platteland? Bruinja - woonachtig in Amsterdam, geboren in Rinsumageest - draait er zijn hand niet voor om. Al weken trekt hij van hot naar her om de poëzie en zichzelf onder de aandacht te brengen. "Ik ben niet heel bekend", legt hij groep zeven uit. "Ik moet wel reclame voor mezelf maken want ik wil graag Dichter des Vaderlands worden. En dat gaat niet vanzelf."

Bruinja hanteert het motto ’Als je ambassadeur wilt zijn van de poëzie, dan moet je ook aan pr willen doen'. Niet iedereen is daar blij mee. "Door hem gaat er veel aandacht in de media uit naar het campagnevoeren", zegt medekandidaat Hagar Peeters uit Amsterdam. "Ik vind het eigenlijk vreselijk. Ik vind eigenlijk dat dichters geen campagne moeten voeren. Nou ja… Ik heb nu een website. Dat is voor mij al een revolutionaire stap."

Kandidaat Ramsey Nasr is ronduit gefrustreerd. De in Antwerpen woonachtige acteur en dichter, die vooral in Vlaanderen stemmen probeert te winnen, voelt zich door Bruinja gedwongen tot acties waar hij geen tijd voor heeft. "Ik heb me laten opfokken door een stelletje dompteurs dat mij oproept door de hoepel te springen omdat zij dat graag willen. Ik heb er genoeg van", zegt hij.

Volgens zittend Dichter des Vaderlands, Driek van Wissen, getuigt dat niet van de juiste mentaliteit. "Nasrs weigering om in pakweg één dag een gelegenheidsgedicht voor een van onze beste cultuurprogramma's op de radio te schrijven, belooft niet veel goeds", zegt Van Wissen. "En het excuus dat hij vijf dagen in de week op tournee is met een literaire voorstelling vervult mij met zorg. Het Dichterschap des Vaderlands is een dagtaak."

Ondertussen zijn volgens organisator Poetry International al meer dan 15.000 stemmen uitgebracht op een van de vijf kandidaten. Dat aantal duidt volgens directeur Bas Kwakman van Poetry op een succes. "Organisatorisch kunnen de verkiezingen op een aantal punten beter, maar ons doel meer aandacht voor de poëzie wordt zeker gehaald", zegt hij.

Nasr, Peeters en Bruinja gelden als de favorieten. Mede omdat prominent kandidaat Joke van Leeuwen pas halverwege de verkiezingen van een verblijf uit India terugkeerde. Van Leeuwen, die de baan het eerste jaar wil combineren met haar functie als stadsdichter van Antwerpen, leverde laat haar plannen in en voert mondjesmaat campagne. "Ik ben geen marketeer en wil dat ook niet zijn", zegt ze. "Maar ook zonder lobbyen maak je kans."

De vijfde kandidaat, Erik Menkveld uit Amsterdam, houdt zich bewust afzijdig. "Ik heb net als de anderen een gedicht gemaakt voor NRC Handelsblad en mijn plannen bekendgemaakt. Verder heb ik zo veel mogelijk voldaan aan verzoeken om optredens en gedichten. Dat zou voldoende moeten zijn. Het gaat namelijk niet om mij, het gaat om de poëzie. Als iemands straks gekozen wordt, mag hij of zij gerust al mijn ideeën overnemen en uitvoeren."

Bruinja juicht het gebaar van Menkveld toe. "Elk goed plan is welkom." Maar eerst wil hij groep zeven van de Casimir-basisschool warm krijgen voor één van zijn eigen ideeën. "Als ik gekozen word, wil ik met een bus vol dichters door het land trekken en dan komen we hier opnieuw", zegt hij. "En dan gaan we optreden en voorlezen en dan gaan we samen gedichten maken, over Kollum en ook over de liefde."

"Echt?", vraagt een jongen. "Echt", belooft Bruinja.

Familievlees van Martin Hendriksma is een van de achttien titels die meedingen naar de Libris Literatuur Prijs. De debuutroman over de opkomst en ondergang van een vleesconcern in Gieten is geselecteerd uit een aanbod van 171 inzendingen.

Eveneens genomineerd zijn onder meer de verhalenbundel Echte slechte mensen van Lernert Engelberts, Zoek op Liefde van Herman Franke, Onze oom van Arnon Grunberg, Snijpunt van Nelleke Noordervliet, Godenslaap van Erwin Mortier en Het recht op terug keer van Leon de Winter.

De shortlist wordt 23 maart bekendgemaakt door Ivo Opstelten. De uiteindelijke winnaar wordt op 11 mei bekendgemaakt in het Amstel Hotel in Amsterdam en krijgt 50.000.

De Poëziemarathon, 's lands grootste evenement op Gedichtendag, bestaat tien jaar. Zondag werd een begin gemaakt met de lustrumviering middels de presentatie van de bloemlezing Meesterwerk.

37 nieuwe en 37 oude gedichten telt Meesterwerk. De nieuwe zijn geschreven door dichters die nog moeten worden bewonderd. De oude door dichters die dat stadium al hebben bereikt. Zo liet bijvoorbeeld Kasper Peters zich inspireren door Hans Lodeizen, Albertina Soepboer door Ida Gerhardt, Mark Boog door Kees Ouwens en Ingmar Heytze door Adriaan Jaeggi.

Redacteur van de bloemlezing is Daniël Dee die zich bij zijn keuze liet leiden door wat hij op dit moment jonge en vooral interessante dichters vindt. Hij verzocht hen een antwoord te schrijven op een geliefd gedicht. "Het resultaat toont door wie hedendaagse dichters zich laten inspireren én hoe deze generatie tegenwoordig schrijft," aldus Dee.

Wat opvalt, is dat niemand van de jonge dichters, allen zijn geboren na 1964, voor de echt oude meesters hebben gekozen. Geen Vondel en geen Huygens, geen Tollens en geen Paaltjens. Rond 1900 begint de poëzie zo’n beetje te leven, met Gorter, Jacob Israel de Haan en P.N. van Eyck. En na 1945 begint het pas goed voor de jeugd van tegenwoordig.

Eveneens opvallend is dat de nieuwe generatie zich makkelijk laat inspireren door tijdgenoten. Jurre van den Berg koos voor Thomas Möhlmann en Möhlmann op zijn beurt voor Erik Menkveld. Tsead Bruinja koos voor Martin Reints en Xavier Roelens liet zich leiden door Tonnus Oosterhoff.

Ronald Ohlsen koos voor Impasse van Martinus Nijhoff, waarop hij als antwoord In Groningen schreef. Ohlsen ontdekte Nijhoff in de jaren tachtig via Het souper. "Toen ik dat las, wist ik dat ik dichter wilde worden. Met Nijhoff is de ellende begonnen. Uit wraak lees ik nu zijn bloemlezing stuk."

Bewondering is een groot woord, soms is de band tussen meester en leerling louter toevallig. "Iemand zei eens dat mijn gedichten wat Jan Arends-achtig waren. Toen ben ik bij Arends gaan kijken. En ja hoor, het klopte", vertelt Tjitse Hofman. "Voor Meesterwerk heb ik daarom gekeken welk gedicht van Arends het beste bij mijn gedicht En nu past. Dat bleek Ik heb vannacht."

In het net verschenen handboek Gedichten schrijven. De regels van het vrije vers beschrijft Chrétien Breukers het belang dat dichters andere dichters lezen. “Niet af en toe, maar structureel – alsof het vakliteratuur betreft. (…) Een beginnend dichter en poëzielezer kan de hele geschiedenis van de poëzie nooit overzien. Daarom bestaat er een aantal zeer handige bloemlezingen.” Meesterwerk is zo’n bloemlezing.

Tijdens de presentatie traden zondag negentien dichters op, uit heel Nederland. Een aantal van hen is later deze week ook actief tijdens Gedichtendag. Hoewel dit evenement officieel op donderdag plaatsvindt, wordt in Groningen al op woensdag begonnen, met de traditionele Gedignag in popclub Vera. Zie ook www.poeziemarathon.nl en www.gedichtendag.org.

Boek: Meesterwerk. Redactie: Daniël Dee. Uitgever: Passage. Prijs: €15 (104 blz.)