Nu de sporen van het Chinese terracottaleger zijn uitgewist, is het weer business as usual in het Drents Museum. De wachtende bezoekers op de Brink hebben plaatsgemaakt voor vallende bladeren, de grote tentoonstellingsruimten zijn gevuld met de borsten en billen van Wout Muller en boven in het museum is de expositie Passie voor boeken te zien, een keuze uit de collectie boekkunst en grafische vormgeving van Rob Aardse.

Liefst vierduizend voorwerpen kocht het museum in Assen vorig jaar uit de verzameling van Aardse: boekbanden, bladmuziek, tijdschriften, brochures, affiches, platenhoezen. Alles in Nederland gemaakt, tussen 1890 en 1940, een periode die door het Drents Museum wordt gezien als de Tweede Gouden Eeuw. De kunst kwam destijds in ons land tot een nieuwe grote bloei. Begrippen als Symbolisme, Nieuwe Kunst, Amsterdamse School en Functionalisme herinneren er aan.

Verspreid over twee zalen en een overloop is te zien hoe kunstenaars zich rond de vorige eeuwwisseling op de vrije en toegepaste kunst hebben gestort. Antoon Derkinderen, Richard Roland Holst, Dijsselhof, Lion Cachet, Theo Nieuwenhuis en consorten deden dat niet alleen omwille van de boterham. Met hun ’gemeenschapskunst’ probeerden ze een ’artistieke en morele revolutie tegen kapitalisme en industrialisatie te ontketenen’. Anders gezegd: massaproductie hoeft niet per definitie lelijk te zijn

Dat laatste laat zich goed illustreren aan de hand van boekbanden. Werden de omslagen aan het einde van negentiende eeuw nog vormgegeven volgens de uitgangspunten van het Historisme (denk aan de romans van Jules Verne), met dank aan de verbeterde techniek en de kunst werd alles na 1900 frivoler en weelderiger. Met name de fraai versierde banden van Louis Couperus, onder meer door Jan Toorop, H.P. Berlage en André Vlaanderen, gelden als hoogtepunten in de Nederlandse boekkunst.

Maar Passie voor boeken omvat meer dan alleen boeken. Rob Aardse werkte jarenlang in de muziekindustrie – hij kan onder meer verantwoordelijk worden gehouden voor het succes van Vader Abraham en Boney M – en was een van de eerste serieuze verzamelaars van omslagen voor bladmuziek. Het is interessant om te zien dat de verpakking van die sectie nauwelijks onder doet voor romans en poëzie-bundels waarop de namen van Frederik van Eeden, Jacques Perk en P.C. Boutens prijken.

Van een getuigschrift van de Nederlandsche Maatschappij voor Nijverheid en Handel (ontwerp Lion Chachet) tot het tijdschriftomslag van De Architect (R.N. Roland Holst), van het programmaboekje van De Haghespelers (Chris Lebeau) tot een uitgave van de Missa van componist Alphons Diepenbrock (Antoon Derkinderen) – voor de vormgevers van weleer viel overal eer aan te behalen. En was het uiterlijk belangrijker dan de inhoud.

Tentoonstelling

Passie voor boeken is tot en met 2 december te zien in het Drents Museum, Brink 1 in Assen. Open: di t/m zo 11.00 uur tot 17.00 uur. De geëxposeerde boeken en omslagen staan ook in de uitgave Omslag in beeld. Uitgeverij Bekking & Blitz €24,90 (192 blz.)