Woest en Ledig

En nu, iets geheel anders

Woest en Ledig is tot eind augustus op vakantie.

NP3 opent Franchise in Groningen

Kunstenaars-initiatief NP3 in Groningen heeft een pand gevonden voor Franchise, het landelijke project waarbij kunstenaars leegstaande winkels onder handen nemen. De Duitse kunstenaar Olaf Nicolai gaat aan de slag met een pand aan de Westerkade. De opening staat gepland voor 26 juli. Eerder werden Franchise-vestigingen geopend in Assen, Leeuwarden, Den Haag, Heerlen, Utrecht, Breda en Beverwijk/IJmuiden.

Critici onder de indruk van laatste 'Harry Potter'

Terwijl de meeste fans pas halverwege het vuistdikke Harry Potter and the Deathly Hallows zijn, hebben de eerste beroepslezers hun recensies al weer klaar. Tot dusver zijn ze allemaal diep onder de indruk van het laatste deel over de tovenaarsleerling.

Daags voor de start van de verkoop, in de nacht van vrijdag op zaterdag, werd de eerste kritiek gepubliceerd. De primeur ging naar The New York Times waar vol bewondering werd geconcludeerd dat schrijfster J.K. Rowling ’de puzzel heeft voltooid met het vernuft en de passie van Charles Dickens’.

Ook de recensent van de BBC verwijst naar Dickens en stelt vast dat de laatste Potter is geschreven in een ’verraderlijk eenvoudige stijl die makkelijk leest en dramatisch goed werkt’. De Baltimore Sun prijst de ontknoping, maar is minder enthousiast over de stijl van Rowling: ”Het laatste deel mist de charme en humor van de vorige delen.”

Volgens de Volkskrant is The Deathly Hallows een triomf: ”Rowling  geeft haar publiek een fantastisch lesje in ethiek, levenskunst en medemenselijkheid.” Aly Knol namens de regionale kranten: ”Rowling heeft iets geschreven dat voor altijd in de kinderliteratuur zal blijven bestaan. Naast Alice in Wonderland en Winnie the Pooh.”

Critici proberen zo min mogelijk van het boek weg te geven. Herhaaldelijk worden lezers gewaarschuwd: lees niet verder, hierna volgt een onthulling. De Franse krant Le Parisien drukte de bespreking zelfs ondersteboven af. Rowling heeft tot het laatst toe gestreden tegen zogeheten spoilers.

Fanssite www.dreuzels.com nam dat verzoek ter harte. Kort nadat het laatste Potter‑deel in de verkoop ging, plaatste de website een glasheldere mededeling: ”Wij lezen nu.” De Nederlandse vertaling, Harry Potter en de Relieken des Doods, verschijnt in de nacht van 16 op 17 november.

All is light. Jan Henderikse

Beeldend kunstenaar Jan Henderikse viert zijn 70-jarig bestaan met een dubbel-dvd waarop een documentaire en zeven korte, niet eerder uitgebrachte kunstfilms zijn samengebracht. All is light toont ons een man met een schijnbaar tomeloze energie en een ontwapenende blik in de geest van Marcel Duchamp, Andy Warhol en Damien Hirst.

Henderikse (Delft, 1937) maakt ironisch-kritisch werk van alledaagse gebruiksvoorwerpen en bric-à-brac, waarbij concept en ontvangst belangrijker zijn dan de totstandkoming. Het liefst zou hij iets bedenken dat door anderen wordt gemaakt en weer anderen wordt tentoongesteld. "En dan zelf niet gaan kijken. Maar ik denk dat zoiets niet wordt gepikt", vertelt de kunstenaar.

Documentairemaker Sherman de Jesus volgt Henderikse terwijl hij in New York de straten afschuimt op zoek naar felgekleurde plastic nachtlampjes met de beeltenis van Christus. Vijfhonderd heeft hij er nodig voor een installatie die aan het einde van All is light wordt onthuld in een Duitse kerk.

In de aanloop naar de tentoonstelling zien we een kunstenaar die tijdens zijn werk ('hoe groter het atelier, hoe meer rommel') vertelt over zijn betrokkenheid bij de Nul-beweging in de jaren zestig onder de vleugels van zijn leermeester Jan Schoonhoven. Na bijna vijftig jaar in de kunsten is het geloof in zichzelf onwrikbaar: "Ik bepaal wat kunst is, want ik beschik over het diploma en ik heb de ervaring."

Titel: All is light. Jan Henderikse. Extra: Disc met zeven korte kunstfilms uit het archief van de kunstenaar. 

B(l)oeiende poëzie in de Prinsentuin

Woensdag 25 juli begint de tiende editie van Dichters in de Prinsentuin, een driedaags evenement in Groningen met optredens van tachtig dichters. Het festival geeft een mooi beeld van de bloei die de Nederlandse poëzie momenteel doormaakt.

Een dichter draagt voor in Prinsentuin in Groningen. Foto: Archief DvhN

Wie van poëzie houdt, hoeft zich nooit te vervelen. En niet alleen dankzij de Dagkalender van de poëzie waarop we vandaag Dondervlegel van Peter M. van der Linden aantreffen. Iedere week worden door reguliere uitgevers gemiddeld twee nieuwe dichtbundels uitgebracht. Iedere maand wordt in kranten, tijdschriften en vooral op internet gediscussieerd over het vermeend bedenkelijke niveau van die gezamenlijke bundels.

En alsof dat niet voldoende is, worden met regelmaat hypes gesignaleerd. De laatste is het zogeheten Stapelgedicht waarbij de dichtregels worden gevormd door titels van boeken te stapelen. De vorige ’poëzierage’ is nog niet eens voorbij: Flarf, een gedicht op basis van zoekresultaten op het internet. En wat te denken de Poetry ringtone, waarbij het belgeluid uit een ultrakort gesproken gedicht bestaat? Of het fenomeen SMS-gedicht, waarbij de maker alle beschikbare 160 tekens dient te gebruiken? Iedereen kan het, een enkeling zelfs erg goed.

De poëzie in Nederland maakt een bloei door, op een ongewone manier. Illustratief is de hausse aan (betaalde) schrijvers van gelegenheidspoëzie. Nederland telt inmiddels vijftien stadsdichters, een aantal van hen is ook actief tijdens eenzame uitvaarten. Daarnaast zijn er gemeentedichters, zoals in Emmen en straks ook Borger-Odoorn en huisdichters, zoals bij theater de Tamboer in Hoogeveen en de Rijksuniversiteit in Groningen.

Ander signaal: hoewel er veel meer romans worden gekocht én gelezen, zijn het vooral dichters die contact hebben met het lezerspubliek. Groningen kent bijvoorbeeld geen aansprekend boekenevenement, maar grossiert in bijeenkomsten waar poëzie centraal staat. Festivals als De Poëziemarathon en Dichters in de Prinsentuin zijn landelijk bekend, daaronder borrelt een eindeloze rij kleinere activiteiten voor een trouw gehoor.

De drang naar het podium heeft geleid tot een groeiend aantal jonge dichters met eigen opvattingen over wat allemaal mag, kan en moet. De nieuwe generatie lijkt het voordragen minstens zo belangrijk te vinden als de geschreven tekst. Bij de Poetry slams – een veelbesproken trend die al weer over het hoogtepunt heen is – is de voordracht en de reactie van het publiek zelfs cruciaal.

Niet iedereen is even gelukkig met de trends, de gelegenheidsdichters en de opkomst van de podiumpoëten. Volgens Henk van der Waal, samensteller van de bloemlezing De 100 beste gedichten van 2006, gaat de nieuwe poëzie er aan voorbij dat gedichten bedoeld zijn om te lezen, bij voorkeur in een bundel. Wie naar een voordracht luistert, neemt volgens Van der Waal genoegen met een onvolledig beeld, die laat de dichter mank lopen.

Poëziemedewerker Ron Rijghard van NRC/Handelsblad noemde deze maand het idee dat de Nederlandse poëzie breed en veelzijdig is onzin: ”Nederlandse dichters schrijven nauwelijks poëzie die je kunt toepassen op je eigen leven, op de omgeving waarin we leven of op de vraagstukken van de hedendaagse wereldproblematiek. De Nederlandse poëzie is slecht in het dagelijkse gebruik.”

Wat de Volkskrant-criticus Piet Gebrandy betreft, kan driekwart van wat er aan poëzie verschijnt meteen naar de papierversnipperaar. ”De overproductie wordt gestimuleerd door allerlei goedbedoelde projecten waarmee dichters worden uitgenodigd om hun bijdrage te leveren aan themanummers van tijdschriften, aan tentoonstellingen en festivals. Dat levert eenvormige poëzie op die meestal nergens over gaat.”

Door de enorme hoeveelheid poëzie kunnen zelfs beroepslezers geen eenduidig oordeel meer vellen. En dan nog staat tegenover iedere motie van afkeuring een even gepassioneerde motie van goedkeuring. Met de Nederlandse poëzie kun je anno 2007 alle kanten op. En het plezier spat er soms van af. Voor het poëziedebat is dat misschien geen uitdagende constatering. Maar voor de poëzie zelf en vooral voor de lezer, luisteraar en festivalganger is het een zegen.

Dichters in de Prinsentuin wordt 25, 26 en 27 juli in Groningen gehouden met optredens van zo’n tachtig dichters onder wie Erik Jan Harmens, Saskia de Jong, Jannah Loontjes, Al Galidi, Tsead Bruinja, Robert Anker, K. Michel, Mark Boog, Arjen Duinker, Edward van de Vendel en Lévi Weemoedt. Zie ook www.dichtersindeprinsentuin.nl.

’Dit kunnen alleen Amerikanen, alleen negers’

Cuby + Blizzards ca. 1969 met links Herman Brood en in het midden Harry Muskee

In 1964 richtte Harry Muskee zijn band Cuby + Blizzards op. Het betekende voor veel Nederlandse jongeren een verpletterende kennismaking met de blues. Donderdag wordt op Nederland 3 over Muskee en zijn band de biografische documentaire Cuby + Blizzards – 40 Jaar De Blues uitgezonden.

Harry Muskee is cruciaal geweest voor de ontwikkeling van de Nederlandse popmuziek. ”Ik dacht: dit kunnen alleen Amerikanen, alleen negers”, verwoordt Van der Lubbe zijn eerste kennismaking met de muziek van Cuby + Blizzards in de door Jan Douwe Kroeske geproduceerde documentaire.

In Cuby + Blizzards – 40 Jaar De Blues is veel ruimte voor anekdotes. Zo is er het verhaal over een tournee door Polen. Tijdens de lange busreis door Oost–Duitsland zat Herman Brood wit weggetrokken en nogal stilletjes op de achterbank. Griep, dachten zijn medemuzikanten. ”Maar dat had ’ie natuurlijk helemaal niet”, zegt Muskee.

”Wat we niet wisten was dat hij een plastic zakje met speed in zijn reet had. En verder had hij een koffertje bij zich met twee onderbroeken, een tandenborstel en een lading Playboys.” Herman had al voorzien dat de tijdschriften bij de Poolse grens in beslag zouden worden genomen.

”De grenswachten begonnen meteen te bladeren.” Een nader onderzoek naar de bagage van de muzikanten bleef daardoor achterwege. Toen ze verder reden durfde Herman zijn speed tevoorschijn te halen. Muskee: ”We hadden wel in Siberië kunnen terechtkomen, man.”

Zijn onvrijwillige breuk met Mieme ’Miep’ Huisman leverde Muskee vele teksten op. Uit liefdesverdriet bleef Muskee vijf dagen in bed. ”Ik heb toen alleen maar When A Man Loves A Woman van Percy Sledge gedraaid.”

Later schreef hij onder meer Window Of My Eyes en Somebody Will Know Someday over haar. Maar aan Miep Huisman waren die nummers kennelijk niet besteed. Van Harry heeft ze slechts de in 2000 verschenen verzamelbox Blues Traveller in huis, registreerde de cameraploeg.

De meeste Blizzards zijn niet rijk geworden van hun carrière. Drummer Hans Waterman herinnert zich dat hij eenmaal driehonderd gulden kreeg toegestopt door de manager. Wat nog altijd driehonderd gulden meer is dan bassist Willy Middel, die ’nooit één cent’ aan royalties ontving. Pianist Helmig van der Vegt heeft zich nooit druk gemaakt om geld. ”Je stapte in de bus en als je terugkwam keek je wat er over was.”

Documentaire: ’Cuby + Blizzards – 40 jaar de blues’, donderdag om 20.25 uur op Nederland 3.

Gerrit Krol-trein met graffiti besmeurd

Geen schrijver maakt in Groningen zoveel los als Gerrit Krol. Nadat vandalen eerder het oog lieten vallen op ‘zijn' brug in de stad, is nu de naar hem vernoemde trein onder handen genomen. Na de ontdekking van graffiti op de Krol-trein hebben medewerkers van vervoersbedrijf Arriva het toestel woensdag meteen schoongemaakt.

De Gerrit Krol-trein, nummer 306 van het type Spurt, rijdt sinds vorige maand door Groningen en Friesland. Arriva-voorlichter Liesbeth de Vries noemt het besmeuren van de rood en wit gekleurde Krol-trein ‘walgelijk'. Van een verband tussen de naam van de schrijver en vandalisme wil de voorlichter niet weten.

De vakantieganger sleutelt al lezend aan zichzelf

Vakanties waren ooit bedoeld voor vermaak en ontspanning. Maar ook de boeklezer brengt tegenwoordig de zomer graag actief door. Dit jaar zijn opvallend vaak zelfhulpboeken in de koffer gestopt, blijkt uit gegevens van de boekhandels en bibliotheken.

Nederlanders zitten niet langer met louter thrillers onder de parasol. Deze zomer lezen ze de historische romans Duizend schitterende zonnen en De vliegeraar van Khaled Hosseini en de werken van Sonja Bakker. De lijst met tien best verkochte boeken telt deze zomer slechts één thriller: Close-up van Esther Verhoef.

Het afslanken gaat ook bij de barbecue gewoon door. Sonja Bakker heeft drie boeken in de top tien. Best verkochte titel van Bakker is Zomerslank met Sonja, een boek dat wordt aangeprezen met de leuze ’het wordt weer bikiniweer’. De grote verrassing op het strand is deze zomer The Secret van de Australische televisieproducent Rhonda Byrne. In dit zelfhulpboek wordt middels ervaringen van anderen uitgelegd ’hoe je je leven drastisch ten goede kunt veranderen’.

Net als vorig jaar grijpen zomerlezers de vakantie aan voor een literaire inhaalslag. Zo is in de bibliotheek van de stad Groningen veel vraag naar het alom geprezen en bekroonde Tirza van Arnon Grunberg en de geruchtmakende non-fictie roman Lucifer van Connie Palmen. De Drentse bibliotheken melden een onverminderd grote belangstelling voor Knielen op een bed violen van Jan Siebelink.

De muziekkoepel (7)

Op bezoek in Westerbork troffen we in het centrum van het dorp een, eh, muziekkoepel aan. Een van het tijdelijke soort, op te bouwen en af te breken voor en na speciale gelegenheden zoals de Fiets4Daagse.

Driehonderd bezoekers voor Loodspop

Loodspop in Coevorden heeft zaterdag zo’n driehonderd bezoekers getrokken. Dat is aanzienlijk minder dan waar de organisatie vooraf op had gehoopt. “We hebben gedaan wat we konden. We weten nu hoe groot het publiek in de regio is voor een festival met dit soort bands”, concludeerde organisator Jeroen Grendelman zondag.

Het goed georganiseerde popfestival kende een affiche met clubacts als Janez Detd, El Pino and the Volunteers, Copark, Charlie Dee en Theux. De hal van het Racket & Bowlingcentrum bleek voor de bands echter te groot om te vullen. Domper was het wegens tijdgebrek moeten schrappen van het optreden van punkband Malle Pietje en de Bimbo’s. Loodspop werd afgesloten door Don Diablo.